Dagblad voor Leiden en Omstreken. v Werk aa" tien winkel. ALLES „DE BAZAR'' 1 COURANT ABONNEMENTSPRIJS sa LEIDEN EN BUiTIill LEM5SSH WAAK AGENTES GEVESTIGD 2MB FEB EW ABT A AG SStaï FEB WEBB tail FBANCO FEB POST FEB KWASTAAL liSO 2de JAARGANG. - WOENSDAG 16 NOVEMBER 1921 - No. 497 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. TELEFOON INT. 1278 Dit nummer bestaat uit twee bladen Er ia voor onze kiesvereenigingen volop werk aan den winkel. Op do jongste vergadering van het Cen- tralen Convent is van verschillende zijden do opmerking gemaakt, dat bij de in 1918 I gehouden verkiezingen met de wensehen van de plaatselijke kiesverenigingen niet vol doende is gerekend. De gegrondheid van deze klacht moet worden toegegeven. Wij stonden toen in verband met de invoering van het Evenre dig Kiesrecht voor een nieuwe zaak, en het is begrijpelijk dat toen niet alle klippen onlzeild konden worden. Thans staat de 'zaak anders. Wij kunnen nu met de toen opgedane ervaringen ons voordeel doen, wat dan ook do bedoeling is van het Centraal Comité. I Vandaar dat besloten is, waarschijnlijk 1 in de Kerstweek een vergadering te houden met afgevaardigden van de Kieskringbe- sturen, waar de evcntueele groepeering van de candidal Gillijsten zal worden besproken en waar tevens overleg zal worden gepleegd omtrent de personen die eventueel voor candidaat in aanmerking komen. Eet is dus noodzakelijk dat de Kiesver eenigingen zich zoo spoedig mogelijk .uitspreken, opdat do gedelegeerden weten, wat er hun kring aan de orde is. Wij vertrouwen dat het Kamerkieskring bestuur dit punt wol officieel bij de Khs- vcréenigingen aan de orde zal stellen, maar wij meenen toch goed te doen hierop thans reeds de aandacht te vestigen. Wanneer toch de Kiesverenigingen ver zuimen zich uit to spreken, dan hebben zij straks niet hot recht te klagen dat met hun ne wensehen en verlangens niet voldoende is gerekend. Een andere punt van beteèkenis is hot Program van Actie. Een concept-program Werd reeds aan de i Kiesvereenigingen toegezonden, en tot 24 December bestaat de gelegenheid opmerkin- gen daaromtrent aan het Centraal Comité -kenbaar te maken. Na dien datum ingeko rt 'men bedenkingen kunnen op het midden» Januari te houden Central en Convent geen j' onderwerp van behandeling meer uitmaken. Een spoedige behandeling van dit concept is dus noodig. En eindelijk is er nog de bekende motie- Snoek, die zeer krasse uitspraken bevat en waaromtrent do Deputatenvergadering een uitspraak zal hebbon te doen. Wij hopen aan deze motie evenals aan het ontwerp voor het Program van Actie enkele beschouwingen te wijden, teneinde op die wiize de belangstelling te prikkelen en zoo mogelijk de behandeling door de Kiosvereenigingen te vergemakkelijken. Mot de door het Chr. Nat. Vakverbond gepubliceerde wensehen zal daarbij tevens rekening gehouden kunnen worden. Da motie van Sneek. Wij laten hier nog eens volgen de door de Kiesvereeniging te Sneek aangenomen "mo tie, waaraan wij in volgende nummers en kele beschouwingen hopen te wijden. Alleen het laatste gedeelte, waaromtrent op de gehouden deputatenvergadering reeds een beslissing 'is genomen, hebben wij geschrapt. Bedoelde motie luidt aldus: De Anti-revolutionaire Kiesvereeniging „De Vriie Fries" te Sneek, in vergadering bijeen op Dinsdag 20 September 1921; met steeds toenemende bezorgdheid ken nis nemende van de afbrokkelende- eenheid in onze Anti-revolutionaire Partij, zich openbarende in de houding ónzer Kamer fractie, in redevoeringen onzer Voorman nen en in Artikelen onzer Pers, tegenover do in de laatste jaren op den voorgrond tredende punten van Staatsbeleid als Onder wijs, Kiesrecht en Sociale Kwestie; voor oogen houdende de onmiskenbaar duidelijke uitspraken van ons Program van Beginselen aangaande deze punten; geeft als haar gevoelen te kennen, dat, mede tengevolge van een te wraken weg- doezeüng van beginselen. wat het Onderwijs betreft, we gaan in de richting van de Christelijke Staatsschool en Groen's ideaal: „Do Vrije School" steeds meer in de klem raakt; wat het Kiesrecht betreft de actie tegen het individualistisch algemeen mannen- on vrouwenkiesrecht niet alleen verflauwt, maar de revolutionaire kiesrechtidee zelfs door een deel 'van onze leidende monschen wordt aanvaard en de gedachte van Huismanskiesrecht feitelijk wordt verloochend; wat de Overheidsbe moeiing betreft, een standpunt wordt ver dedigd, dat van de Souvereinitcit in eigen kring c-en illusie maakt; van oordeel, dat tegen' do verderfelijke Staatkunde der Revolutionairen, welke op onrustbarende wijze do geesten vermeestert, meer dan ooit stelling diont genomen; vraagt van onze Mannen in Kamers. Sta ten en Radon'te doen ho wen een zuiver en krachtig geluid, baseerendo op onze aloude' beginselen i «©sluit krachtig actio te voeren dat b\i 1 komende verkiezingen voor Kamers, Staten en Raden alleen die Mannon candidaat wor den gesteld, welke geheel onderschrijven ons Program van Beginselen en die zich "niet schamen om in de kracht onzes Gods voer doze, de echte vrijheid brengende, Beginse len den strijd te voeren; besluit ernstig onder de oogen te zien, of de tijd nog niet is gekomen om. naar het voorbeeld van Groen, te zoeken in ons isole ment onze kracht; besluit deze motie ter kennis te 'brengen van. het Centraal Comité, het Provinciaal Comité en de Anti-revolutionaire Kamer club; en ze te doen opnemen in onze Anti revolutionaire Pers. op het gebied van KLEESïïMG en MEUBfLEERiNG desverkiezend op gemakkelijke betalingswijze. 2551 ByeesSraat 168. STADSNIEUWS. Derde Leidsclie Dierenweek. Gisterenavond had in het „Volkshuis" een loden vergadering plaats, om het Bestuur te machtigen de Koninklijke bewilliging aan de vragen op de statuten, zooals die, met het oog op die aanvrage door het bestuurs lid rar. Nord Thomson waren ontworpen. Do vergadering was niet bijzonder goed bezocht. Eén h twee leden waren, behalve het bestuur tegenwoordig. Do Voorzitter Ds. Prins opende de vergadering, waarna besloten werd de no tulen tot een volgende vergadering aan to houden. De statuten werden door het be stuur ondertekend tot toezending aan H.M, de Koningin. Van de rondvraag werd geen gebruik ge maald. Do vergadering werd hierna geslo ten. Dos avonds te 7 uur was den prijswin- ners in den opstellenwedstrijd een gezellige avond bereid. Aanwezig waren 228 kinderen en vele anderen, zoodat do zaal overvol was. Ds. Prins heette allen wolkom en gaf het woord aan mej. C. Doorman om enkele sprookjes voor te dragen. Mej. Doorman vertelde onder ademlooze belangstelling eerst een harer eigen ver haaltjes „Vleugelke" en na een korte pause Andersen'6 bekende sprookje. „Het leelijke jonge eendje". Beide vertellingen werden door aardige lichtbeelden geïllustreerd. Na een lang en welverdiend applaus der kin deren dankte Ds. Prins mej. Doorman voor haar zeer geapprecieerde boeiende verhalen. Hierna had de priisuitdeeling plaats. De kinderen verschenen een voor een tus- schon de projectie-lantaarn en het doek, zoodat men vanuit de zaal de silhouetten mocht bewonderen, om hun prijs in ont vangst te nemen. Na een kort slotwoord van Ds. Prins gin gen de aanwezigen uiteen. Handel cn nijverheid. In het vorig nummer hebben wij reeds de aandacht gevestigd op het verslag van den toestand van handel en nijverheid in de gemeente Leiden over 1920, uitge bracht door de Kamer van Koophandel en Fabrieken. Omtrent do voornaamste bedrijven te dezer steden .ontleenen wij aan dit ver slag neg het volgende: Do Sajctfabriekon hebben in 1920 vrijwel normaal kunnen doorwer ken in tegenstelling met vorige jaren, toen er gebrek aan grondstoffen was. Er kwam van nagenoeg alles voldoende voorraad. Het herstellen van machines en hét aanschaf/en van nieuwe ging niet zoo vlot door de drukte, welke in do buiten- iandsche machinenijverheid heerschte en do stakingen, die den aanmaak en dus de aflevering telkens bemoeilijkten. De aan voer van wol werd steeds overvloediger, In den prijs van het afgewerkte product de garens, kwam reeds in Januari een be langrijke verlaging,gevolgd door andere, waardoor de prijzen der grovere garens ten slotte daalden op nagenoeg de helft van het peil, waarop zij bij het eind van •1919 stonden. Moeilijkheden met de ar beidersorganisaties kwamen niet voor. De loonen worden in verband met de duurte nog verhoogd. Er was veel vraag naar ge schikt vrouwelijk personeel, hoofdzakelijk voor het afwerken van het product, welke vraag bij don kortoren arbeidsduur nog iets vermeerderd is. Do invoering van de 45-urige arbeidsweek (voor de sajet indus trie- op 48 .gebracht) bracht in het alge meen voor dit bedrijf geen belangrijke vrij ziging in den loonslandaafil. Wat overi gens den invloed betreft,, weikeu deze wet op de industrie heeft geoefend, dient op gemerkt te worden, dat do abnormale ver houdingen. als gevolg van de koersvariatics op het buitenland en Europeesche verwik kelingen, nog te veel den blik vertroebe len om een juisf oordeel te kunnen vellen. De beteekenis van den invoer uit België liet zich enkele tijden vrij sterk gevoelen, doch dcae hield hoofdzakelijk verhand met koersdalingen. Dat deze industrie een moeilijken tijd tegemoet -gaat, laat zich echter wel verwachten. Do resultaten kunnen over 1920 nog als bevredigend worden beschouwd. W'at de machinale' breierijen aangaat; kunnen in het algemeen de resultaten niet als schitterend worden beschouwd. De al- gemeene malaise zal ook deze industrie treffen, hoewel niet te verwachten is, dat wegens werkloosheid op groote schaal maatregelen zullen moeten getroffen wor den. Wat die producten aangaat, richt de vraag zich thans mier op fijnere en dun nere goederen, terwijl hetgeen te Leiden over het algemeen wordt vervaardigd, tot het zwaardere, dikkere genre behoort en het is niet mogelijk het bedrijf in korten tijd om te zetten. Wat betreft de wolloii-dekenfabricken, deze industrie ondervond reeds, voordat de malaise zich meer algemeen vertoonde, don invloed der verwachting, dat spoedig prijsdaling zou intreden. Door deze en an- ctere factoren was er weinig vraag. De ex port ondervond dezelfde moeilijk-heden we gens het hooge peil der Nederlandscho valuta. De industrie van bedveoren, dons cn kapok had over de eerste helft- van 1920 niet te klagen, doch daarna was wel merk baar, dat het koopend publiek zich begon terug te trekken. De prijsdaling bracht mede, dat» verschillende winkeliers hene don inkoopsprijs moesten noteeren. -Ook de 8-urige werkdag hic.lp mode om den toestand nog te bemoeilijken. Met bezorgd beid wordt dan- ook de naaste toekomst tegemoet gezien. In de vlaggendeek£abric&go kon vrij geregeld worden doorgewerkt, ofschoon de omstandigheden nog geenszins normaal waren. De zaken ia- het buitenland werden zeer bemoeilijkt door de concurrentie met de lage Engel- sche ponden-prijzen. Daardoor waren ex portzaken zoo goed als onmogelijk, alsook door de valutakwestie. De 48-urige ar beidsweek deed de productie dalen, ter wijl de algemeene productiekosten in de zelfde verhouding stegen. De nettenfabricage stond nagenoeg 8 maanden geheel stil en hield gedurende dien tijd slechts de oudere mensclien, die zij niet op straat wilde zetten, aan den gang. Omstreeks November kwam er weer ©en boel je leven, doch de orders konden meerendeels tegen slecht loonende prijzen worden geplaatst. Vee-1 stroppen zijn nog te voorzien, vooral als men hot oog richt op de visscherij, waarmede de nettenfa bricage gelijken tred houdt. In het confectiebedrijf was er niet legen staande verhoogde loonen getrek aan ar beidskrachten. Kwamen in het begin van 1920 geregeld orders binnen door het te kort aan arbeidskrachten kon niet vlot genoeg geleverd worden. Door de daling der prijzen verminderd ón do orders en moest aan het einde des jaars personeel worden ontslagen. Wat de verdiensten betreft, was 1920 een slecht jaar en aan het eind van het jaar werden groo te verliezen geleden. Het winkelbedrijf in manufaealurcn was over het geheel niet loonend. Vele zaken hebben met verlies gewérkt. De ijzerhandel ziet de toekomst zeer donker in. Hot jaar 1920 is, hoewel sommi ge bedrijven goede, zaken maakten, voor deze branche niét. gunstig geweest. Over .het. algemeen is er thans een ster ke prijsdaling in de metaalindustrie. De concurrentie van Duitsehland is uiterst groot. Het einde van de thans door ge maakt wordende crisis is niét te overzien. In de betonfabricage werd ondank® al lerlei moeilijkheden een zeer bevredigend resultaat vorkregen. Geklaagd wordt over het ondiepe water en de smalle bruggen in Leiden waardoor het transport fenzeerste wordt bemoeilijkt. Voor de kalkfabfiekcn waren de finan- cieele resultaten minder gunstig, maar buitengewone moeilijkheden van economi sch cn aard deden zich toch niet voor. De bouwbedrijven hadden over gemis aan werk- niet te klagen. Er was door ver schillende omstandigheden overvloed van werk. Voor de olieslagerij was 1920 als geheel een ongunstig jaa*r. De handel in koloniale waren was ver re van rooskleurig. Geconstateerd wordt, dat het bedrijf niet loonend was. De distilleerderijen en de handel in ge distilleerd hebben vooral ook door de ver hooging van den accijns een slag gehad, die men vreest niet weer te boven te zul len komen. De minèraalwaterhedrijven brachten be vredigende re sul I aten. Grossier. - in zuivelproducten .klagen steen en been over do regceringsmaatrege- len. De Leidsclie kaasfabrieage wordt door de Friesclio fabrieken zeer ernstig be dreigd. De kaasmerkindustrie maakt groote vor (leringen. Omtrent do veeteelt wordt gemold dat de boeren en meesters over 't ge heel geen klagen hadden. Chr. Letterkundige kring. De samenkomst van boven genoemd-en lering op gisteravond, droeg een ©enigszins ander karakter dan de vorige vergaderin gen.^ "Werd tot nu toe een bespreking gehouden over een -letterkundig onderwerp, nadat vooraf door één der kringleden een inlei ding was gegeven, de November-vergade- ring zouden we een „voordrachten"-avond 'kunnen noemen. Verzen zeggen is een moeilijke kunst en 't vertolken van literair proza niet minder. We hebben van beide genoten. Wat werd „voorgedragen", was „van alle tijden". Na de voordracht van enkele zoet vloeiende Middeloeuwsche romancos door den heer een endaal las mej. Mo ene een tweetal brieven uit de Sara Burgerhart, daarna reciteerde do heer Teeuwen enkele uit Vondel's Lucifer, waarna de lieer Van Ham voor ons deed leven enkele versjes van den te weinig bekenden dichter Ti: tor de la Montague. Na de pauze werd 'achtereenvolgens ten gohoore gebracht: „Een episode uit van Eeden's Lioba", de ontroerende wanhcops- zang van Adam uit „Do Paradijsvloek" en „Do Kurassiers van Canrobort" van Pol-de- Mont. Wij hadden een avond van rijk genieten. Ook werd de regeling getroffen voor de op Vrijdagavond, 25 Nov. a.s. ie houden openbare vergadering, waarin de heer Brants hoopt op te treden met een lozing over de sproke van Beatrijs en mej. Mek king en de heer Smink vocale en muzikale medewerking zullen verleenen. Voor verdere bizonderheden betreffende deze samenkomst, tot bijwoning waarvan, wij alsnog gaarne opwekken, verwijzen we onze lezers naar de advertentie, die eerst daags zol worden geplaatst. Vermelden we ten slotte nog, dat op de volgende lering-vergadering, die in Decem ber zal worden gehouden door mej. L. van Zoest zal worden gesproken over: Rabin- dranath Tagore." Beproeving automofciel-motorhrandspuit. Hedenmorgen werd op de Steenschuur, onze nieuwe auto-brandspuit beproefd. Om 11 uur reed do spuit vanuit de stalling aan do Garenmarkt, naar de steenschuur. Het was een prachtig, groot-steed.sch idéé, die groote keurige wagen, waarop do kloe ke spuitgasten gezeten waren, door onze -straten te zien rijden. Op de bestemde plaats aangekomen, werd binnen enkele minuten water gegeven, uit het op den wagen aanwezige reservoir. Tegelijkertijd werden do zuigbuizen in het water gelegd; na korten tijd werd de eene slang na de andere aangekoppeld en uit vijf slangen spoot het water omhoog, duizenden droppels als diamanten fonkelend in de heldere najaarszon, uitstortend over de menigte van toeschouwers. Van den torenspits den Lodowijkskerk, waarop eenigen tijd hot water werd gericht, -stortte zich een breede waterval naar hene den. Ook werd met een slang een proef geno men mot het z.g. „sproeien", waarbij het water zich naar alle zijden verspreidt. Het gevolg was, 'dat het verzamelde pu bliek zich ijlings uit de voeten maakte, om niet geheel nat geopoten te worden. Doze eerste beproeving, waarbij we, hoe wel ze geen officieel karakter droeg, maar alleen plaats had, in verband met de over name door do gemeente van do fabriek, den wethouder van Fabricage, den heer J. A. Bots opmerkten, mag workolijk een succes worden genoemd. Het publiek-was, behoudens een enkeling, die beweerde dat „zooiets hier toch niet noodig was", of dat „het veel te veel centen kostte", enthousiast, on velen zullon over tuigd zijn, dat e;n zoo practisch werktuig het belang der ingezetenen niet weinig dient. Wij wensehen de Leidsclie Brandweer en in 't bijzonder haar commandant, den heer A. J. Verhoog, van harte geluk, met do nieuwe auto-motorbrandspuit. Wij vernemen dat het met den ver koop van toegangsbewijzen voor den feest avond, ten bate van ons Chr. Mil. Te huis op Donderdag 17 November, nog niet te best loopt. 't Is waar, aan het vergaderen is tegen woordig bijna, geen einde. 't Wordt somtijds bedenkelijk, zooveel samenkomsten van allerlei aard er tegen woordig worden georganiseerd. Maar cr zijn toch van die bijeenkomsten waarvan men nu eenmaal niet kan en m a g wegblijven. Tot deze behoort, naar onze meening, de openbare samenkomst welke morgen avond in do groote Stadszaal door het be stuur van het Chr. Mil. Tehuis in samen werking met Burger- en Mil. „Pro Rcge" cn de C. O. V. is belegd. Het Militair Tehoïs is het. Elim voor onze jongens! Maar om het dit lo doen zijn is geld noodig. En om dat te krijgen ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL }(US2 t DES ZATERDAGS 4 1030 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TA HIER KLEINE ADVERTENTIES ru boogsU-aa woorden 50 «est: Zsicrdaga 73 ««4, 5- hj vocraftisetElbi- -r Aan het Zoeklicht. Leiden, 1G November 1921. Ik heb tegen het hoofdorgaan van de S. D.A.P. nooit hoog opgezien en 't steeds als een verderfelijk blad beschouwd, maar wat ik den laalstcn tijd las viel me toch nog tegen. Onlangs i§, zooals men weef, te Garde ren een gruwelijke moord gepleegd waar van twee bejaarde en wcerlooze vrouwen het slachtoffer werden. En onmiddellijk daarop verscheen in „Het Volk" een artikel waarin het op treden van een der hoofddaders wel niet werd goedgepraat,maar toch v crk 1 a ar d Uit de omstandigheden. De man was een idealist, hij leefde on bezorgd, had steeds met tegenwind "te kampen, enz., zoodat li ij eigenlijk niet de hoofdschuldige was. maar de m a a t- schappij waarin hij leefde. Een paar dagen later werd te "s-Graven huge een bomaanslag gi-pk-egd. die ont zettende gevolgen had kunnen hebben. En wat schrijft nu de .,Ou»v; Ko Krab belaar", oen bekend Kamerlid, in het mo de org-aan? Zeker, hij keurt- hun «'and af. 'I was -een dwaasheid, maar de jong-n» meen den dan toch, in hun n:n;u:>.:i ümi.J. dat ze een goede daad deden. Bovendien, 't zijn producten van de. kranke' wereld, die ze dicnklo mol haat tegen het menschelijke en besluit de Krabbelaar „de apen van de Buraov- Wacht die met helm en g. w e r huigs de straten loopon zijn in elk geve! c l ge vaarlijker. Zóó wordt, het kwade goed ar-k ndeu. Zóó worden bijkans muoiri.'naiira eer- heer lij kt. 't Is wel var gekomen! OBSKiUW FOIL is deze fccslvergadering georganiseerd. Van de zijde des besluurs is geen moeite gespaard om den bezoekers een avond van ontspanning cn genot te ver schaffen. Wij noemen slechts het optre den van onzen oud-Minister de Vries, dien men altijd met genoegen hoort." en van den heer II o g e w c g. een bekend wer kcr onder de militairen to Den Ilaag cii een uitstekend spreker. Zang en muziek van do dames Kors- wagen en Essers en van het strijk-» enesmble B o b e 11 e. En bovendien gym-« naslischó oefeningen van de leerlingen der Kweekschool voor Zeevaart. Het bestuur mocht van verschillende zijden belanglooze medewerking ondervin den, maar hepft nictemin aanzienlijke uit gaven moeten doen, welke terug moeten komen. En deze uitgaven komen terug, indien dc Stadszaal morgenavond stampvol is. Wij voldoen daarom gaarn aan het ver zoek van liet bestuur, om onze lezers, die toch niet neutraal staan tegenover den ar beid van ons Chr. Militair Tehuis, nog eens krachtig op te wekken, morgenavond de feestelijke bijeenkomst bij te wonen. Mede uit dcfcrentio voor do sprekers, moeten onze mensclien aanwezig zijn. Mannen als Mr. de Vries en iloge- weg mogen voor geen ledige zaal op-, treden! Tot ons genoegen vernamen wij, dat door de besturon van „Patrimonium" en den Christel. Nat. Werkmansbond pogingen worden aangewend om tot samenwerking te komen. In een dezer dagen gehouden gecombi neerde bestuursvergadering is dezo zaak ire den breede besproken. Aan beide zijden bleek men overtuigd, dat de eenheidsgedach te zooveel mogelijk in practijk moet worden gebracht. Zijn wij wel ingelicht dan zal op Don derdag 1 December oen gemeenschappelijke vergadering van beide vereenigingen wor den gehouden, waarin als spreker zal op treden Dr. J. Riomens, alhier. Mej. de wed. J. van der Glas—Klink hamer, alhier is Zaterdag 19 Nov. a.s. 25 jaar belast geweest met het schoonhouden der Openbare Meisjesschool le klasse aam de Boommarkt. Omstreeks 4 uur, gistermiddag ge raakte de 12-jarige C. de V. spelenderwijze in het water van don Oude Singel. Zekere J. L. zag dit, en begaf zich zonder bedenken te water. Hot gelukte hom don knaap te redden, waarna rodder, en gored- de, zich oogensohijnlijk zonder eenig letsel. naar hunne woning konden begeven. Op het bouwwerk aan don hoek Kor- tenaarkade en Zeestraat te VGravenhagcri is Maandag omstreeks 12 uur een balk ge-j vallen op het hoofd van den aldaar wer-1 kenden arbeider J. v. d. V., wonende te Lei- den, tengevolge- waarvan deze oen bloeden- de hoofdwonde bekwam. Na door den Ge neeskundigen Dienst naar den Centralen Post to zijn gebracht, werd hij vervoord naar het ziekenhuis. Aldaar aangekomen vertoonde de ongelukkige teekenon. van krankzinnigheid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1