DE BAZAR Dagblad voor Leiden en Omstreken. COURANT ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LE4D8N WAAK AGENTEN GEVESTIGD ZUS PES KWAKT AAL I!* PEE WEEK10-If ÏBANCO PEE POST PEE KWARTAAL I AM 2de JAARGANG. - ZATERDAG 15 OCTOBER 1921 - No. 470 BUREAU: HOOSGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT, 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGELfOJÖfll DES ZATERDAGS fOJQ INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIfi» KLKïNB ADVERTENTIES rei hoogsterna voordes 60 coat: Zaterdag? 76 ocai bij veoraltbefediBg -S Dit nummer bestaat uit twee bladen Wolken en donkerheid. 't Was eau kostelijk woord, waarmede Vrijdag de lieer Colijn de Doputatenvergar dering opende en onzerzijds de verkiezings* (aotde inzette. Geen streven naar oratorisch effect hoewel ook aan den vorm do noodige aandacht was geschonken, maar oen nuch tere on kloeke rede, waarin do tegenwoor dige toestand met groote scherpte werd ont leed on met nadruk de groot© belookenis van een leven overeenkomstig de beginse len van Gods Woord in 'het licht werd ge steld. Wolk een tegenstelling vormt dit mach tige woord mot de rode, waarmede do heer Marchant enkele dagen geloden de Vrijz. Domo eraten opriep to t don strijd. Daar niets anders dam critiek, kleine critiek vaak, en bij gebrek aan leidende beginselen een schermen met grooto woorden en holle frazen. In de magistrale rede van den 'heer Co- lijn trekt allereerst de aandacht de nuchter heid en bezonnenheid, waarmede de tegen woordige toestand werd geschetst, en wij zullen on als personen en als partij goed doen, naar dit ernstige woord te luisteren en daarmede rekening te houden. Do toestand is donker. De pogingen van don mens oh om eem nieuwe wereld te bouwen naar eigen men- eohelijke idealen, zijn hopeloos mislukt. Do zoo vurig begeerde wereld'vrede schijnt verder dan ooit van ons verwijderd en overal gist en kookt het onder de vol keren. Onder de volkeren, van don 161 a m groeit zienderoo-gen de begeerte om- de ban den met het „Christelijk" Westen te ver breken. R u s1 ad jaagt den dood tegemoet. Het nieuwe Polen glijdt ai sneller naar de diepte er het gevallen D u i t e c h- 1 a n d beweegt zich, tenzij do verhoudingen met het buitenland radioaal worden gewij zigd, mathematisch zeker in do richting van den chaos. En aohter zulle een chaos aan onze Oos telijke grenzen, doemen op de ingrijpende veranderingen, die in West-Europa daar van het. govolg zouden zijn en die ook voor Nederland van grooto beteekonis zouden kunnen worden. Zoo werd niet enkele fonscho trekken de donkerheid in de wereld rondom ons getee- kond. In het. sociale loven is de donkerheid niet roind-.v_ groot D© sociolo vrede is niet min der dan de beloofde wereldvrede oen illusie gebleken. Do wereld is, ook al schijnt dit soms ar.d - ?.mrk voraimd. Mot de welvaarte- waan van voor onkole jaren is het gedaan cm nu steam wij plotseling voordon omkeer En hot einde van do malaise is niet alleen niet te voorzien, maar hot is zelfs niet te schaffen, waar hot keerpunt moet worden gezocht. Ondanks de sterk opgevoerde belastingen wijet de Steoksbegrooting oen groot tekort -aan, een lekcfrf. dat in de naaste toekomst nog veel grootor dreigt te worden. Bij de uitzetting van do uitgaven is over 'het. hoofd gezien, dat uit het inkomen van het volk moot. komen niet alleen wat voor het. levensonderhoud en voor do publieke diensten noodig is, maar dat in verband mot, do toeneming van de bevolking de vor ming van nieuw kapitaal beslist noodzake lijk moot worden geacht. Hieruit, volgt voor de toekomst dat de uiterste zuinigheid moet worden betracht, dat, con grondige herziening van ons finan cieel behoor noodig is, maair ook dat de werkzaamheden op sociaal gebied voorloo- pig moeien worden geleid in een richting die geen eischen van beteekonis aan de schatkist, stelt. Maar waar de sociale voorzieningen in hoofd zaak over de publieke klassen zijn ge leid. daar volgt hieruit, tevens, dat de soci ale ontevredenheid zal blijven voortbestaan en eon voedingsbodem zal blijven voor onrust. Donkerheid dus van rondom. Maar dit is nog niet alles, nog niet het ergste. Van voel moer bcfookenis is nog. dat aam do eene zijde de haat logon den Chris tus als Koning toeneemt, terwjl daar te genover in den kring van hen, die tot het zaad der Kerk behooron, een koude onaan doenlijkheid tegenover vele geestelijke le vensvragen wordt gevonden. Diep werd het mes in de wonde gezet. „Het schijnt, soms, aldus de heer Coliin, alsof bij een deel der onzen een vaste grond slag en een onwankelbare overtuiging ont breekt. Daar is weifeling, waar eer tijds zekerheid gevonden word; en con nei ging tot toegeven aan tegenstanders door don vasten, grendslag to verlaten. Door twee schredon voorwaarts te doem, waar de anderen er één deden. Door een halve aan vaarding soms der Goddeljke Waarheden. Men b e 1 ij d t nog wel dat God Almach tig souvereimiteit oefent over al het ge schapene, maar velen1 beleven dat begin sel niet moer zooals een vorig geslacht. Gelijk socialisatie het modewoord is voor het maatschappelijk leven, zoo is verkeerd begrepen synthese een Sohlagwort op geestelijk terrein. In het veldwinnen van al die halfheden ligt het grooto gevaar voor de toekomst der anti-revolutionaire partij. Liefde, geest drift, toewijding kunnen op zulk oen bo dem niet gedijen. Willen we herwinnen de bezieling van weleer, dan moeten wij allen saam besluiten, dat wij ons miet op allerlei zijpaden zullen laten voeren, maar onze kracht zoeken in een zuivere beginselpoli- tiek." En in verband daarmede werd dam ook het anti-revolutionaire volk opgeroepen tot geestelijke krachtsvernicuwing, door oen zonder oenige beperking of terughouding buigen voor Gods Woord. Wolken en donkerheid, maar de aarde venheugo zich, want, de Hoero regeert. In de aanvaarding van dat Woord ligt oen bron van onbogronsde kracht- Wat verwikkelingen ook mogen komen alles wordt overschaduwd door het feit dat de Heere regeert. Daarin ligt onze vastheid en onze kracht. Maar dat moet ons tevens aansporen tot activiteit. „Daarom mag de komende winter voor ons en onze kio3vereen igin gen in niets herinneren aan eon winterslaap. Kiesvereenigingen die in de komende maanden niet anders weten te doen dan bij eenkomen om te stemmen over candidaten en over lijsten en over rang-nummers, ver zaken hun allereorsten plicht: de beginselen uit te dragen onder heel ons volle en geest drift te kweeken onder hen die zich dragors dier beginselen noemen. Trouw aan de diepere beginselen moet ons hoofdkapen zijn in dien kamp. Dam lessen alle kleine verschillen zich vanzelf op, omdat hot in den diepsten grond todh eigenlijk geen verschillen zijn." Tenslotte werd nog aangetoond, hoe wij als anti-revolutionairen democratisch zijn en conservatief tevens. „Wij zijn als partij reformatisch alleen al omdat we den invloed van het Christendom op Staat en Maatschappij ster ker tot gelding willen brengen. Maar niet minder zijn we behoudend, omdat wij ons tegen het terugdringen van dien in vloed met alle kracht, die God ons gaf zul len verzotten. Waar het gaat om het behoud van de Christelijke grondslagen van oilte volks leven, willen we niet anders zijn dan puur conservatief. Maar juist daarom zijm we tevons democratisch, wijl we be lijden dat waarachtige, gezonde volkskracht alleen steunen kan op de beginselen van Gods Woord. Alle andere dusgenaamde democratie is bestemd om uit te loopen op verwarring, op ontwrichting van het maatschappelijk leven en op onduldbaren staatsdwang. Dat js een afgeleid beginsel; maar het is er oai van de eerste orde." Het doem van beloften die niet ingelost kunnon worden, om op die wijze kiezers te vangen, is daardoor vanzelf geoordeeld Alle dringen in een richting, die op niete anders kam uitioopen dan op rnog grootere ontreddering, moet daarom door ons wor den weerstaan. En nu deze nuchtere om zakelijke aan wijzingen voor do toekomst, waarmee onze partij en onze partij niet alleen zeer ernstig rekening zal hebben té houden, volgde ten slotte 'n vurige oproep, om nu Dr. Kuyper wegviel, de plechtige gelofte van trouw aan do beginselen te hernieuwen en samen do ba nier van 'tKruis verder te dragen mot. de we tenschap, dat alleen in dat toeken de kroon der overwinning zal worden verworven. Blijke deze opwekking niet vruchteloos Ernstige bestudeerimg van deze rode zal daaraan bevorderlijk kunnen zijn. V Leider en partij. Dc bom door den rooden technicus in onzen Senaat, zoo zorgvuldig samenga sleld. is verkeerd gesprot?gem De hoop en verwachting was. dat met Dr. Kuypcr's wegsterven, de A.-R. partij uiteen zou vallen. Als Dr. Kuyper dood was, zouden zijn generaals elkaar naar do keel vliegen en elkaar het leiderschap betwisten; de band die do partij bijeen hiqjd. zou sprin gen en bet levenswerk van Dr. Kuyper zou worden vernietigd. Maar in die verwachting werd men te leurgesteld. De heeren Colijn en IdenJburg werden door de partij met groot, vertrouwen, met liefde zelfs ontvangen er| van scheuring of splitsing viel zelfs geen spoor lo be kennen. En n/u had de heer van Kol een bom vervaardigd, die naar hij hoopte een ge weldige explosie zou veroorzaken en) de A.-R.-partij op haar grondvesten zou doen schudden met het gevolg dat een 'harem leiders reeds voor de verkiezingsstrijd be gon, uit den zadel zou zijn gelicht. In een eerlijk gevecht zou dit niet mo gelijk zijn. Daarom werd het wapen van den las ter te baat genomen in de hoop dat die laster voort zou kruipen en hot vertrou wen) in den Aft.-leider onherstelbaar zou schokken. Maar de bom is verkeerd gesprongen. Of liever, 't bleek slechts een stinkbom te zijn, die geenl lcwaad kon aanrichten. De A.R.-partij eert haar leiders, Colijn en Idenburg, omdat ze het aloude vaandel hoog voor ons uitdragen. Maar nu de heer Colijn als leider ook de smaad voor de partij had te dragen, nu hij gesmaad werd en gehoond, nu wordt hij niet alleen, geëerd, maar had het A.-R.-volk ook behoefte van zijn" liefde voor -dezen leider te getuigen. En zoo werd de lastercampagne, door deri heer van Kol op touw gezet, ooreaak, dat de band tusschen partij en leiders on gemeen werd versterkt en. dat op do De- pulatenfvergadering een: moment werd doorleefd dat op alle aanwezigieni, en niet het minst op den heer Colijn een onuit- wischbaren indruk zal hebben gemaakt. U verplicht zich tot niets door onze Prijzen en Betalingsvoorwaarden to vragen. 1834 BREESTRAAT 161. STADSNIEUWS. Herziening van de Arbeidswet. Do naaml. venn. Sajetfabrieken P. Cloe en Leembruggen te LeidenVeendaalsche sajet en vijf- scliachtfabriek v.h. Wed. D. S. van Schuppen en Zoon, te Veenendaal; Textielfabrieken voor been Gebr. van Yijk en Co. Leiden Frisia Wol spinnerij. to Veenendaal; Gebr. van Leeuwen's Wolindustrie, te Veenendaal; Van Crancnburgk en Heringa's Sajetfabriek, te Leiden; de Han- delsvoennootschap onder de firma Joh. Parmen- tier, te Leiden en de naam. venn Sajetfabriek cn Broierij J Parmentier en Zonen, te Leiden, heb ben een adres gezonden aan do Tweede Kamer, waarin zij oen arbeidsweek van 48 uur, ook voor personen benoden 16 jaar, een minimum achten. Een arbeidsweek, dio voor de jongere personen korter zou zijn dan voor de oudere, is voor adr. gohoel onbruikbaar, daar de hulp aan de machi nes voor een groot doel imoet worden verschaft door personen benoden 16 jaar en ©en deel der machines kan niet stilstaan, terwijl de rest doorwerkt. Adr. voeren aan, dat de door joug- digo personen to verrichten arbeid licht werk is, dat zonder bezwaar 48 uflr per week door hen kan worden waargenomen; dat er voor de sajetlabricage een tekort aan werkkrachten is, hetgeen nog nijpender zal wor den door het verlengen van den leerplichtigen leeftijd tot 14 jaar, bovendien het voor do spin nerijen voorgeschreven genoeskundig onderzoek do keuzo beperkt; dat aanschaffing van een grooter aantal machi nes gocn verbetering kan brengen, in de edrste plaats wegens tekort aan arbeidskrachten, ver der omdat die machines in den minder drukken tijd oen deel van het jaar improductief zouden zouden zijn en het product dien/tengevolge onnoo- dig duurder zou worden gemaakt; dat in verband met het in sommige gedeelten van hot jaar veelvuldiger binnenkomen vaiï or ders dan in ander gedeelten, een zekere speling moot worden gelateD om in drukke tijden langer dan 48 uur te werken, liefst 55 uren; dat ter voorziening in de behoefte in drukke tijden, niet in voorraad kan worden gewerkt, daar vooruit niot kan worden voorspeld, in welke gewichten en welke soorten en kleuren de bestel lingen zullen worden opgegeven, en de schomme ling der prijzen van do grondstoffen het risico to zeer zou verzwaren; dat, bij de in 6ommige gedeelten van het jaar voorkomende tijdelijke drukte, in oen 48-urige werkweek niet aan alle aanvragen kan worden voldaan, waarvan prijsopdrijving door hande laren het gevolg zou zijn of een invoer uit an dore Handen, speciaal Diytschland en België, waar do werktijd langer is. Volgens hot oordeel van adr. zou voor iedere industrie een bepaald maximum overuren kunnon worden vastgesteld, waarmede, zonder dat inmen ging van ambtenaren noodig is, do 48-urige ar beidsweek overschreden kan worden, om aldus de normale arbeidsweek aan de behoeften van iedere industrie aan te passen. Indien de wet of do ambtenaren eenmaal een zekeren arbeids tijd of zekere overuren toestaan, dient het te worden overgelaten aam het overleg van den indu-i strieel met zijn arbeiders, of tijdens die uren zal worden gewerkt en op welke voorwaarden. Een inmenging van werkliedenorganisaties bij de behandeling van een vergunning tot over werk wordt door adr. ten sterkste afgekeurd. Chr. Letterkundigo kring. Naar we vernemen is het bestur van dozen kring er in geslaagd den heer K. Brants, In specteur v. h. L. O. alhier, bereid te vinden op Vrijdag, 25 Nov. as. in een openbare vergadering, die gehouden zal vroren in de grooto zaal van het Nutsgebouw, op te treden niet een rede ovor een letterkundig onderwerp, dat nog nader zal worden bekend gemaakt. Een en ander zal wor den afgewisseld door de uitvoering van enkele zangstukjes door mej. A, Mekking uit Was senaar. Wie den heer Brants als sprekor kent, houdt zeker dien avond vrij. Vanwege het Java-Comitó zal a^. Dinsdag in do Oosterkerk een zendingsbidstond worden gehouden, waarbij als spreker zal optreden Ds. I. Voorsloeg van Katwijk aan Zee. Men verzoekt ons te willen mod-edeelen dat Ds. v. d. Pol van Boskoop, die op Woensdag 26 October a.s. voor do Zan- dings oommissie der Gerei. Kc<rk alhier in openbare vergadering zou optreden, daarin verhinderd is. Deze samenkomst is nu bepaald op Woensdag 9 November a.s. in de kerk Hooigracht. Naar wij vernemen koopt de Chr. Gym. en Schermv. „Jah-n" den lOden November a.s. een uitvoering te geven in de Stadsge hoorzaal. De 2}-jarige A. A. raakte gi stórm id- dga omstreeks 4 uur in dsn Doelengracht te water. Een voorbijganger, de heer v. "Z. slaagde er in het kind weer op het droge te bron- gen. Met ingang van 1 November is aan L. Kiel, op zijn verzoek, eervol ontslag ver leend als amanuensis 2de klasse bij de ver gelijkende pathologie aan de Rijksuniversi teit alhier. Met ingang van i Januari is aan C. H. Wijkmans, op zijn verzoek, wegens gezond 'heidsredeneh. eervol ontslag verleend als amanuensis 2de klasse bij de sterrenwacht aan de Rijksuniversiteit alhier. Voor het examen Vrije en Ordeoefe ningen zijn te Rotterdam geslaagd de da mes E. Klools, M. J. Glaunor, J. C. de Clcr, allen alhier. Het filiaal der American Office Sup ply Company, hier Ier stede gevestigd op do Lange Mare 36, is verplaatst naar Bo termarkt 4. t Het nieuwe magazijn maakt een uitste kenden indruk. Wij waren in de gelegenheid de groote collectie „Underwood" schrijfmachines te bezichtigen, vanaf do groote met zijn wa gen van 26 inches tot de kleine „Benja min," die in een reiskoffertje gemakkelijk vervoerd kan worden en slechts 4 kilo weegt. De voorraad kantoormeubelen is in één woord schitterend. Wij wekken onze lezers op na de ope ning, die hedenmiddag plaats heeft, dit nieuwe magazijn te bezichtigen. BINNENLAND. Deputaten vergadering In de gis tenen gehouden Depubaten,ver gadering der A.-R. partij, werden nadat de voorzitter, zooals wij gisteren, reeds mee deelden -gehuldigd was, de Ministers Heemskerk en Van, Dijk en, de oud-minister De Vries welkom, geheeten. Wat den Jaaitste betreft, voegde de voor zitter er aan toe, dat de Anti-Rov. Partij betreurt de wijze, waarop bij de oplossing der laatste Kabinetscrisis me.t den zitten- deu Mini»ter van Financiën is omgespron gen, al zijn wij er -niet bijzonder op gesteld, dat juist een der onzen het beheer van het departement van Financiën opgedragen wordt. Met dat deel van de oplossing der crisis kan de, Amtd-Rev. Partij, hoewel /.ij gaarne den heer De Geer ais een zeer be kwaam men eert, geen instemming betui gen. Aan de orde was vervolgens de bespre king van de in-gedie.nde amendementen op de akte van oprichting der Dr. A. Kuyper- stichting, welke akte na enkele kleine wij gingen werd vastgesteld. In de middagvergadering kwam aan de orde de bespreking en vaststelling van de resolutie inzake het passieve vrouwen kiesrecht. Na breede bespreking en nadat het am en de ment-Sneek was ingetrokken, werd dc resolutie van het -Centraal Comité met 10 stemmen tegen aangenomen. Een motae-Heerenveen uitsprekende de Aan het Zoeklicht. Leiden 15 October 1921. Daar ben ik me nu toch eens leelijk be* kocht. De heer van Kol heeft onlangs een bro- ohuire geschreven, waarin zoo hot heette werd aangetoond, dat de 'heer H. Colijn zijn invloed en gezag als staatsman had mis bruikt, om zich persoonlijk in ergerlijke mate to bevoordeelen. Ik dacht, daar moet ik hot mijne van heb ben, daar moet ik meer van weten, en dus -heb ik me zoo'n boekje aangeschaft. Maar om te beginnen stopten ze me daar een broohuretje van 30 hl adz. op voddig krantenpapier gedrukt, in handen voor f 1 Ik geloof graag dat "de Socialisten 'fc land hebben aan de kapitalisten, maar als ik dat brochuretje zoo eens bekijk dan zijn zo voor het kapitaal toch niet bang. Maar met de inhoud en daar ging het toch eigenlijk om voelde ik me nog meer bekocht. Ik vond wol aanduidingen, onderstell'A- gen, die -heel goed kunnen dienst, doen dm do mazsa to vergiftigen, maar de b e W ij- zen ontbraken. '-t Heele brochuretje is niet anders dan oen onhandige poging ©m een groot man naar beneden te halen. Dat is niet gelukt Alleen 't voetstuk werd een weinig besmeerd) Ziedaar onze inzet van den verkiezings- strijd, schreef „Het Volk". Ik kan niet zeggen dat het een veelbe lovende inzet is. OBSERVATOR. aannemelijkheid van het door Minister Dq Visser onlangs ingediende wet-sontwerp in zake den schoolbouw, werd met applaus be groet. He)t C. C. werd opgedragen met den Min. van Onderwijs ter zake een onder houd te hebben. Het, O. C. zal blijven wa ken voor de vrijheid- van .onderwijs en do verki-ogen rechten op financieel gebied. Nadat -de heer I-denbu-rg nog met een en kel woord- de Djambi-kwestie had bespro ken cn zijn blijd-schap 'liad uitgesproken over de in de morgen vergadering aangeno men motie werd de vergadering -door den heer Idenburg met dankzegging Do Djambi-qua stie. Op de. buitengewone deputaten-vergado- ring van de anti-revolutionaire partii, gis teren in Den Haag gehouden, is oon biv> ohuro uitgedeeld, waarin een overzicht wordt gegeven van do -officieelo behande ling van het wetsontwerp betreffende de ontginning van do r.a- 1 io 1 io volden in D iambi. Deze brochure bevat otï voorwoord van de hand van den heer A. IV. F. Ideo-burg oud-minister van Koloniën en gewezen gouverneur-generaal, waarin, het onder meer heet Aan do mondelinge behandeling in de Eerste Kamer heb ik niet. kunnen deelno men. Ik stol er daarom pri;> op, in dit per soonlijk woord, uitdrukkelirk te verklaren, dat ik overtuigd ben, dat do aanvaarde op lossing do voor het Land gunstigst mogo ljke is, en daarnaast, dat ik mijn ambtelijke loopbaan, zelfs wanneer ik naar aanleiding van wait ik uit andere werolddeolon on van amdcro maatschappijen vernam, daarnaar speciaal onderzocht, nimmer iets bob kun nen ontdokken, dat ook maar zou wijzen op niindor betrouwbaarheid van de moio-oon- tractante; op min faire praktijken; op om- kooperij van pers of ambtenaren; op ach terstelling van onze nationalo belangen bij vreemde; dat ik geheel ondersohrijf het oor deel dat, in 1916 door ©cn toen pas afgo- treden directeur dor Gouvornemon+sbodrij- ven in Ned.-Indië, den hoor H. I. E. Wenckebach over haar werd uitgesproken, in een rode, die hij in het Indisch Genoot schap voor deskundigen hield: „vraagt mon nu echter wclko ernstige beschuldigingen tegen do Bataafsche of meer algemeen togen het co-rcom der Koninklijke, waartoe zij behoort zijn ingebracht, welke handelingen in strijd met het algemeen belang haar zijn ten laste golegd op -het gebied van politiek, defensie, 'handel en nijverheid, inlandsohe bevolking, of wat ook, of zelfs welk mis bruik van macht tegenover het publick en zelfs van concurrenten -haar zijn ver weten, dan kan het -antwoord niot andere zijn dan: niets, absoluut niets." Wat in 1916 door den lieer Wenckebach word gezegd naar aanleiding van de behan deling van het eers+e ontworp-Plovto kan thans worden herhaald naar aanleiding van do behandeling van hot ontworp-De Graaff. Zij, de niet in de gelegenheid waren, alle offieieole bescheiden te lezen, zullen door het uit die stukkon samengestelde ovorzieht in do gelegenheid worden gestold zioh te dezen eon oordeel te vormen. Aanvaring cn stranding. Het. lichtschip „Noord Hinder", is tiidene oen zware mist in aanvaring geweest met een Engeleoh vaartuig, on wegens averij te Vlissimgan binnengehaald. Hot stoomschip ..Laristan", waarmede do botsing plaats had, is op do Maasvlakte gestrand. Sleepbooten zijn tor plaat»?©. Nader wordt r.-og uit Maassluis pcmclJ: Do sleepboot ..Ursus" van de nieuwe loc*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1