Dagblad voor Leiden en Omstreken. BINNENLAND. ten^BONNEMENTSPRIJS iiikonjji LEIDEN KN BUITEN LEIDEN «8» WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN "A*"! KWABTAAL IBM V ,1 WEEK10.1» "JJ d"l»CO PEE POST PEB EW ABT AAL IBtO 2de JAARGANG. - VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1921 - No. 422 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGELIOS2 Ui DES ZATEBDAG8 !O30 13»GEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIES KLEINE ADVERTENTIES na hoogstens 8^ voorden 50 «ent: Zaterdags 75 «at i- bi] Toomitbetalia? .1 i>as39Doel of middel? 16t vjarblijdond tot op zekere 'hoogte is de enkbj om 'bezuiniging dio thans door het 1 HFat j als ii0*°Pzekerehoogte. 7femers, bij sommige beschouwingen uk dgt men zeer sterk den indruk, dat de varofzakelijk geachte bezuiniging niet dool naar middel. ie financieele gelijkstelling is nu een- il noodgedwongen aanvaard, ie positie van do rechtsuhe partijen was ■ank zij de coalitie, laten wij dat maar j vergeten te sterk geworden; hot was verloren; de strijd ten gunste van bijzondere school beslist, aar van harte ging het niet en vreesde, en terecht, dat de gelijkstel- voor de openbare school het begin van einde zou zijn. n >o openbare school toch hooft zich in den der tijden slechts op kunstmatige door een zeer sterke proteotie, kun- ihandhaven, en met angstwekkende dui- i'neid teekent zich thans de finale af- ak van die school af. landaar dat thans de „bozuiniging" ge- P ikt wordt als motief om de verkregen jjkstelling zooal niet ongedaan te ma dan toch zooveel mogelijk te beper- 0. eveP zaak zelf durft men niet openlijk af- UWen, maar de financieele lasten voor vatk en Gemeenten, zoo heet het nu, zijn DeFoudig niet te dragen. !u-,v|et wordt te erg. -*4: L\ir moot bezuinigd, fear hoe? mJe salarissen van de onderwijzers mogen T verlaagd. )e klassen mogen niet grooter gemaakt, Lr dienen veeleer verkleind. )y lokalen kunnen niet vereenvoudigd, bezuiniging op de leermiddelen is mede i toelaatbaar. Iet zevende leerjaar mag niet worden N geofferd. 'in dus blijft tenslotte niets anders over, dat de bouw van bijzondere 6cholen stopgezet. Christelijke scholen rijzen als pad- ?g^oelon uit den grond. ten voornaam liberaal dagblad, bevat laatsten tijd zelfs een speciale rubriek in aanbouw zijnde sdbolen, waaruit i moet blijken, hoe roekeloos met de gel- door de voorstanders van de bijzondere litflool wordt omgesprongen. ^Sn Leiden zoo heet het daar Ijj^i pas twee Christelijke scholen aanbe- al en nu zijn reeds weer voor twee an- eie -scholen de gelden aangevraagd. Rijnsburg wordt zoowaar ook al t nieuwe school gebouwd, enz., enz. wordt in de vrijzinnige en so-cialis- cdio pers stemming gemaakt, jnfiot behoeft, geen betoog, dat dit een hopelooze strijd als de strijd die vroe- Tr in anderen vorm tegen do Christelijke Mooi gevoerd werd. a|Tot bezuiniging zullen wij gaarne mede- zonder noodzaak bouwen van bijzon- pi tb scholen, moet. en wordt ook, door o ten sterkste afgekeurd. IL Uit andere zakken. Maar de bijzondere 6cholen mogen niet dupe worden van de bezuinigingsactie. Ah er bezuinigd moet worden, acooord, lar dan over de geheele linie. de vrijzinnigen en socialisten die {(Suis ach en wee roepen over de geldver- maair met concrete voorstellen Dfrjnon. BV ij zullen ze met de meeste objectiviteit jooideelen. men gebruilce niet. de „bezuiniging" het bijzonder onderwijs een knauw te Li do „Telegraaf" wijdt Prof. C a e i- m ie r enkele artikelen aan ons lager on derwijs, vooral in verband met een moge lijke bezuiniging. Daarin worden enkele opmerkingen ge maakt, die juist omdat ze van die zijde komen, door de „bezuinigers" aan de linkerzijde wel een-s ernstig mogen worden overwogen. „Nu is het. billijk, zegt hij, te erkon- men, dat nu blijkt., dat dit gedeelte van ons volk, dat zijn kinderen naar bij zondere soho-len zond, jarenlang een gr ooien last heeft gedragen. Zij heb ben als belastingbetalers dc openbare scholen mee in stand gehouden en tot 1889 hun eigen soholen geheel, tot 1905 voor ongeveer 75 pet., en tot 1920 nog voor een zeker deel betaald. Als men nu bedenkt, dat het aantal leerlingen der bijzondere scholen bijna een half millioen bedraagt, begrijpt men welke kosten dit waren. Indien tegenstanders van het bijzonder onder wijs klagen over de hooge kosten voor het onderwijs, vergeten zij, dat de kosten ookenorm zoudqn stijgen, indien zij hun zin kregen en alle kinderen des volks naar de open-ba re school gingen. Eenmaal de kosten aanvaard, moes ten' de kosten wel stijgen en zeer be langrijk stijgen ook. En nu geloof ik niet, dat er een ernstig mensch op poli tiek of onderwijskundig terrein te vin den zou zijn, die den ouden toestand terugwensohte. Trouwens, de uitgaven' door den staat, en de gemeente gedaan, zijn grootendeeh geen nieuwe uitgaven, igeen verkwistingen. Het geld komt uit andero zakken, maar ons volk als tot-aal verarmt er niet door: het geeft niet meer uit." Zeer juist opgemerkt! Het. geld komt. nu, althans voor een deel U't andere zakken. Vroeger werd hot overgroots doel van de onderwijskosten door de voorstanders van de bijzondere school betaald. Dat is nu anders geworden. De lasten zijn nu meer billijk verdeold. En hoe moor nu door vrijzinnigen en socialisten gejeromieerd wordt, over de hooge onderwijsuitgaven, hoe duidelij ker blijkt-, welke zware offers do voor standers van de christelijke school zich heb ben moeten getroosten en hoe. schande lijk het onrecht is, ons voorheen aange daan. Uit de Pers. De kinderzegen. De Utrechtscho hoogleeraar Prof. Ver- ryn Stuart schroef in ..Do Economist" een lezenswaardig artikel over: De grondslag der loonsbepa- 1 i n g. „Een artikel, zegt onze Rotterdam- m e r, dat uitloopt op eene scherpe ver oordeeling van gezinsloon en kindertoe slagen. Dezelfde schrijver liet voor enkele we ken in het weekblad „Economisch-Stati- sohe Berichten" een alarmkreet hooren over de dichte bevolking die Europa scha de bracht en prees geboorteperking als doeltreffend middel ter voorkoming van velerlei maatschappelijk euvel aan. Deze combinatie is noch zeldzaam noch toevallig. Niet zeldzaam herhaaldelijk staan wij voor het verschijnsel dat do verdedi gers van het Neo-Malthusianisme zich •krachtig tegen kindertoeslagen verzetten. Stuart Mill, die den vader met een groot feezin gelijk stelde met een onverbeterlijk dronkaard en Drijsfdale die met straf be dreigd wilde zien degene die meer dan drie kinderen verwekt, zijn tevens de kampioenen tegen het familieloon. Niet toevallig immers, in het opko men voor den kindertoeslag ligt een) stuk waardeering van den kinderzegen. Het 'besef van do geestelijke krachten, door het groole gezin ontwikkeld, moet sympathie wekken' voor alles wat dit ge- 'zlnsleven tot rijker ontplooiing in staat stelt en den best-aansstrijd kan verzachten Maar al te veel schuilt in de oppositie tegen den kindertoeslag een gebrek aan waardeering van het groot gezin." STADSNIEUWS. Geslaagd te '6-Gravoikhage voor de akte Handelswetenschappon M. 0. Mej. R. Klootwijk leerlinge van den heer H. D. M. Knol, Accountant alhier. De heer D. M. Conpel, alhier, is be noemd tot onderwijzer aan de Da-Sosta- school te Bodegraven. Met ingang van 1 December a.s. iy benoemd tot tijdelijk adjunct-aeooutant bij don dienlst der directe belastingen al hier, de heer A. Verdoom, te Amsterdam. Alhier is aangehouden de dienstbode C. K. wonende te Leidschendam, die ten na- deele van haar vroegere mevrouw verschil lende 'huishoudelijke artikelen had verduis terd. Naar wij vernemen schijnt het thans vrijwel vast te staan, dat op Dinsdag 6 September een opvolger van den heer van der Pot als wethouder van Financiën zal worden aangewezen. Zijn wij wel ingelicht dan zullen heden avond de rechtsche fracties eon vergadering 'houden, teneinde zich hiorovor te beraden en een oamdidaat aan te wijzen. Omtrent, den te houden Partijdag ver nemen wij nog dat. onder do plaatsen die voor het houden der vergadering in aan merking komen, ook de „Burcht" genoemd wordt. Ongetwijfeld oen praeht-gélogeribcid. Een mooier terrein voor het houden van. oen partijdag is nauwelijks denkbaar. Do reis van de Koningin. Naar het bureau V.D. meldt, wordt het s.3. „M-erope", waarmede H.M. de Konin gin en de Prinses een tocht naar de Noor- sche fjorden maken, omstfeeks 24 Augus tus a.s. te Amsterdam terugverwacht. Goederen voor hot buitenland. Da aandacht van belanghebbenden wordt op het volgende gevestigd De douane-declaraties bij zerjdingen naar het buitenland worden dikwijls on volledig ingevuld, waardoor do zendingen opgehouden worden en kosten' ontstaan, inzonderheid wordt er op gewezen, dat de Fransche douane specificatie der colli met merken, nummers en gewicht eischit ei> dat dus u-let. -kan worden volstaan met de vermelding van b.v. één wagen ma- chin'e-deeleni, doch dat de kosten' naar hun inhoud, merken en gewicht moeten worden omschreven» Bevrachting van bagage. Do bepaling, dat voor de bevraohting van bagage (niet rijwielen) een plaatsbe wijs getoond moet worden], geldig voor het traject, waarover do zending vervoerd wordt, wordt, vaak ontdoken, doordien verscheidene personen eenzelfde plaatsbe wijs toonen. Teneinde dit misbruik tegen te gaan zal op de keerzijde van elk plaatsbewijs, op vertoon waarvan bagage bevracht werd, hot woord „bagage" geschreven of gedrukt worden. Nederland en België. In verband met het vertrek van Jasper, den minister van buitemlandsdhe zaken, naajr Zwitserland, waar hij zijn vaoantie gaat doorbrengen, meent de Indépendance Beige te weten, dat hij daar de gelegenheid zal hebben, van Karnébeok, zijn Nederland- sóhen ambtgenoot te on/tmooten. Men verzekert ons, zegt het blad, dat er gedacht wordt over een samenwerking tus- schen de twee ministers, waarbij zekere vraagstukken, die verbanld houden met do Nederlandsch-Belgisohe onderhandelingen, reeds thans aan de orde zouden komen. De werktijd op de ministeries. Do „Ned." verneemt, dat te bevoogder plaatse het voornemen bestaat, om den werktijd op do departementen dagelijks met een half uur te verlengen. Dit etaiat niet in verband mot het werk dor -bezuinigings- commissio daar haar arbeid niet ligt op het terrein dor werktijden. 't Zou wol interessant zijn te vernemen hoe lang er nu wel gewerkt wondt. Al weer liet oude liedje. Als men weet, zegt het Fr. Dagbl., moeten allo bijzondere scholen getaxeerd worden, krachten* de nieuwe Onderwijs wet. Dat de betrokken commissies daarvoor een billijke vergoeding aan do besturen vragen is alleszins redelijk. Soms schijnt het echter do spuigaten uit te loopen en durven de heeren taxa teurs een „vergoeding voor bewezen dien sten" vragen die met alle billijkheid spot. Een zeer sterk staaltje kwam' ons daar van ter oore. - In do gemeente Barradecl zijn vijif bij zondere scholen. Deze wérden op één dag getaxeerd door een commissie van drie personen. Per school duurde de taxatie mot wat daaraan vastzit, ongeveer anderhalf uur. Voor deze „bewezen diensten'" werd ieder schoolbestuur* maar even 182 een honderd en twee-en-tachtig gulden! in rekening gebracht. De drie heeren „verdienjden" dus een kleine duizend gul den I We gelooven hier weer een symptoom te hebben van het zoozeer ingevreten kwaad: van Rijk, Provincie, Gemeente en corporaties te halen wat er af te scheu ren is. Een euvel, zóó algemeen verbreid, det 't beangstigend wordt. Want het is niet alleen lcarakterbedervend voor de betrokkenen, maar 't is tenslotte voor de samenleving de dood. Een geordende maatschappij kan slechts tieren, als ze gedragen wordt door goede trouw en arbeidzaamheid. Parasieten, die ten eigen behoeve haar sappen aftappen, bewerken tenslotte haar ondergang. Dat schijnt men thans wel eens te ver geten. Kranige Hollandera Gisteren om 1 uur, zoo wordt aan het Vaderland gemeld, heeft van Rutter- daan uit het ruime sop gekozen een mo torbootje van 100 ton, do Jhr. v. d. Döes de Bye, gebouwd voor rekening van de Singkep Tin Mij., bij de heeren Smit, Kin derdijk. Het scheepke Icqm, zonder onderweg brandstof op te doen, ineens doorvaren naar Singapore. Het beeft 2 motoren met 2 schroeven, ieder van 90 P.K. Tweo oud-gezagvoerders van de K.P.V. M„ de heeren Sleen'borg en Baasbank, voe ren het bevel, resp. als kapitein en diens plaatsvervanger. Dc beni'anning bestaat uit chef machinekamer benevens 7 jon gelui, vrijwilligers, die op deze wijze hun naar Indlë verdienen, en 2 Ja- vaansche bedienden. Het notendopje werd uitgeleide gedaan door directeuren en commissarissen en aan den Hoek verliet het gezelschap weer hot vaartuig, nadat mr. Philips den ver- trekkenden een hartelijk vaarwel had toegesproken. Kaasprod.uoe riten. De Bond van Kaasproducen|ten heeft, naar aanleiding van het feit, dat do regee ring enkele personen heeft aangezocht, haar te vertegenwoordigen op do confe rentie te Geneve, waar o/a. do regeling van den werktijd in den landbouw be sproken zal worden, aan het Kon. Ned. Landbouw-Comilé geschreven!, dat bij de behandeling van dit onderwerp vooral do wagen van do praktijk van bel land bouwbedrijf met zijn vole schakeeringen aan de orde zullen komen. Daarom zou het naar de meening van den bond van groot nut kunnen wezen, dat de Neder- landsche landbouw zelf, door middel van zijn organen, zich hierover uitsprak, opdat zij, die geroepen worden deze belangrijke besprekingen! mede (e voeren, niet onkun dig blijven van het oordeel van de prac- tijk. Om dezo reden verzoekt de bonj aan Jiet Landbouwcomité te overwegen, of het niet op zijn weg ligt als algem'etene land- bouw-organisatie, het initiatief te nemen tot het bijeenroepen van oen zoodanige vergadering, dat het resultaat van do daarin gevoerde discussie een beeld geefti van wat er leeft in de kringen der be langhebbenden]. Tegen kinderexploitatie. Door Ged. Staten, van Zuid-Holland was er de aandacht op gevestigd dat de minister van Justitie 't zeer gewenscht acht, dat plaatselijke voorschriften worden vastgesteld, ter bestrijding van bedelarij, door personen, vergezeld A an één of meer kleine kinderen, naast de bepalingen A-er- vat in het Wetboek van Sfcrafroeht. In verband hiermede 'heeft de hoofdcommis saris van politie te Rotterdam zijn aan dacht gewijd aan het straatvenlen daar ter stede en nagegaan, welke bepalingen bij de reeds bestaande in de Verordening op de straatpolitie waren op te nemen. Be spreking in het college van B. en W. van deze aangelegenheid heeft geloid tot Lob ontwerpen van een nieuw artikel in de verordening op do straatpolitie, dat luidt „Het is verboden bij het op de straat venten vaar eet- of drinkwaren of andere koopwaren een kind beneden den leeftijd van 14 jaren bij zich tc hebben. Dit ver bod is niet van toepassing, indien gehan deld wordt krachtens schriftelijke vergun ning van den burgemeester, onder nako ming van de bij die vergunning gestelde voorwaarden." Oneerïlgheid te Wormerveer. Het college van B. en W. te Wormer veer heeft, blijkens het „ÏTbld", onder dagteekening van 16 dezer een 'brief ge zonden aan Ged. Staten, waarin heb be toogt, dat het bericht in eenige bladen OA-er het optreden van een der wethouders tegenover den secretaris van een polder onjuist is en alleen gelanceerd met- do bedoeling, om een verkeerd licht te werpen op het .bedrag der wethouders. Deze laatsten gelooven, dat het bericht is geplaatst «door bemidde ling van den 'burgemeester. Het college verzoekt ten slotte den Staten, bij B. en W. te informeeren, wat er ia de bewuste vergadering is gezegd. Onder dagteekening van 17 dezer hébben de wethouders Binnendijk en Schrijver aan Ged. Staten geschreven te hebben verno men, dat de burgemeester den brief van B. en W. d.d. 1G dezer persoonlijk heeft verzonden, met bijvoeging van een kabi netsbrief. Zij deel en mee, lang niet over tuigd te zijn, dat de 'burgemeester de Sta ten in laatstgenoemden brief eerlijk heeft ingelicht en verzoeken, van hetgeen de bur gemeester heeft geschreven in kennis te worden gesteld. FEUILLETON. i George Whitefield. De indruk, dien het optreden van dezen jngelimg maakte, was al dadelijk onbe- Öhrijfclijk groot, walt in dien tijd 6chier jagehoord was. Waar of wanneer hij preek des Zondags of in de weck, altoos was kerk geheel gevuld. TDit is echter, niet zoo ónverklaarbaar. Ten eerste lag het in do persoonlijkheid «s predikers; hij was namelijk een man jan buitengewone begaafdheid. Hij begon zijn preken voor te lezen; inaar in de ïcnkomsten der Oxfordor jongelingsver- waagde hij 't voor het. eerst, voor .o vuist te spreken, en ontdekte men, dat tij daartoe de gave in ruime mate had ent- tangen. Er was in zijai voordracht bovendien zulk me levendigheid, zijn gelaat, zijne stem, jjne houding, alles was zoo vol uitdruk- iag, dat men moest luisteren. Als hij •rak heersehto er eeno doodsöhe stilte, dio chts somtijds werd afgebroken door een sht of kreet., of wel door oen niet terug houden „halelujal" Maar er was nog een andere oorzaak /u -niet minder .groot gewicht; men was de 'ikimg des Evangelies geheel ontwond. en toen men nu im plaats van droge ver handelingen en dorre zedeproeken, het goddelijk Evangelie der genade veraam, en dit op zoo dringende, innemende, hartro- rende wijze hoorde verkondigen, was dit dn 'hoorders zoo nieuw, zco vreemd, dat zij er moer vam wilden wobon; terwijl voor hen, die naar rust en vrede dorstten, zijne woorden als hemelmuziek klonken voor hun bekommerde haat on. Van Londen ging Whitefield naar Dum- mer, een klein dorp in Hampshire. Voor het eerst van zijn leven geraakte hij daar met het eenvoudig landvolk bekend. In den aanvang gevoelde hij ziöh in liet geheel niet op zijne plaats; maar spoedig veranderde dit. Hij bemerkte hoe hetzelfde Evangelie voor alle zondaren bestemd en geschikt is, en hoeveel er te leeren was van den omgiang met. anno, ongeleerde men sahen, die door de godzaligheid in alle om standigheden werden gesterkt coi getroost. Na 1737 tot 1733 wend hij door zijne oude vrienden, de gebroeders Wealey, over gehaald, om naar Noord-Amerika over te komen, waar zij te Savannah, in Georgië- een weeshuis hadden opgericht voor de kin deren van En gels oho kolonisten. Later bleek, dait dit weeshuis eene onverstandige onderneming walsaüitlians het 'lieeft White- field, dio 'een anidepe roeping bleek to hob- ton, yeel zorg en kommer gogevea .tot het einde zijner dagen, en hij keerde spoedig weder naar zijn vaderland en eigenlijken werkkring terug. In Engeland teruggekomen, werd hij thans, naar de regelen der Anglikaansche kerk tot den geestelijken stand geordend, door zijn ouden vriend, den bisschop Ben son maar weldra brak er een hevige storm tegen den jeugdigen prediker los. Do beweging, die door zijno prediking ontstond, werd voor de geestelijken gevaar lijk zij geraakten er hun invloed en gezag door kwijt- Bovendien was het voor hen en velen met hen geen geringe ergernis, te hooran verkondigen, dat monschen, die behoorlijk in de kerk waren gedoopt, nog noodig had den wederom geboren ie worden! Tot menige preekgestoelte werd hem de toegang gewoigerd door hen, die de oogen sloten voor dezonden van dronkaards, on- tudhtiigen en dergelijkeai. Het was geoor loofd in do kerk allo mogelijke dwalingen te verkondigen, maar niet de leer van Gods vrije genade in Christus. Openlijk werd hij als een dwoepor en onrasteteoker aange klaagd, en het veld zijner Avorlrzaamheid in de kerk werd hoe langer hoe kleiner. Whitefield zag zich nai gedwongen buiten de muren dor kerk een veld van waakzaam heid te zookon, want 'door do liefde van Christus gedrongen, was hel hem onmoge lijk te zwijgen. Ziende, hoe duizenden geen bedehuis be zochten, den rustdag in ongebondenheid doorbrachten en door eene prediking op dc -gewone wijze niet konden worden bezocht, besloot hij mot de bestaande gewoonten te breken en zelf tot het volk uit te gaan in de heggen en stegen, <ni de verwaarloosden, naar het. woord zijns Meesters, te dwin gen, in te gaan. in zijn konink rijk. Dat er onder de omstandigheden, waarin hij verkeerde, en met hot oog op de wijze, waarop zulk een daad zou worden opgeno men, grooto moed werd veredsdht, tot het nemen van dit besluit-, laat zich Liehtelijk deuken Niet ver van Bristol leefde eeno grooto schare van mijnwerkers, dio geheel van alle geesfelijlco vorzorging waren verstoken. Op deze lieden viel het eerst, zijno aandacht Hij bereidde zich door ernstig gebed voor tot zijn werk, wist in het open veld, onder GchJs vrijen hémel oen honderdtal dezer lieden te verzamelen, en predikt hun hot Evangelie naar aanleiding van het. begin der Bergrede (Mal.fh. V: 1—3). Men be toonde al dadelijk belangstelling en het aantal toehoorders nam toe. Het werk werd dus voortgezet. En met wellc gevolg? Whitefield zelf geeft ons het antwoord op dezo vraag. Hij schreef hieromtrent aan een zijner vrienden „Dezo monschen, die goen gerechtigheid bezaten ineigen oogen, verblijdden zioh van een J e z u s te hooren, een vriend van tol lenaars, die niet gekomen was om te roe pen reohtvaiairdigen, maar zondaars tot be keering. Het eerste bewijs hunner aandoe ning waren do witte strepen, door do tranen achtergelaten, die overvloedig nodoretroo- men langs hunne door do steenkool zwart gekleurde wangen. Honderden waren be kommerd over hunne zonde, on de uit komst bewees, dat dit bij velen de 'aanvang was eener opredde bekeering. Er groep eene groote verandering onder dit volk plaats- die zeker door velen aan geheel iets andera werd toegeschreven als aan Godö vinger. Daar deze zaak zoo iets geheel nieuws was, werd zij mijzei ven oen oorzaak van voelvuldigen strijd. Somtijds, al6 ik twin tig duizend monsdhon voor mij zag, (tot zoo groot, oon cijfer wies het aantal zijner, hoorders) was het mij, of mij alle woorden ontbraken, om tot. God en mensohen te spreken, maar nooit bleef ik geheel verla ten, en dikwijls. het te loochenen zou eono lengen zijn voor God, mocht ik bij oigeu zalige ervaring de waarheid onder vinden van. hot wo oid. -^tiroomen desa le venden waters zullen uit uwen buik vloe ien." - 4.1-r(Wordt vervolgd),

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1