Dagblad voor Leiden en Omstreken. BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN DUITEN LEIDEN WAAK AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PEK KWARTAAL 1250 PER WEEK10.19 JRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 Iste JAARGANG. - ZATERDAG 12 FEBRUARI 1921 - No. 267 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL 10221/1 DES ZATERDAGS 020 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL 1 ARIES KLEINE ADVERTENTIES .au hoogstel! 30 woorden 50 cent: Zaterdags 75 cent. bij vooroitbotnüng )it nummer bestaat uit twee bladen ch. Gezinsloon. L Het loonvraagstuk blijft nog altijd een vraagstuk van de eerste orde. Inzonderheid in deze dagen van crisis ïu in tal van bedrijven een groote malaise leerscht en nu we bedenkelijke berichten rernemon omtrent werkloosheid op groote schaal, verbreking van contracten en van pogingen om do loonen te drukken is er voor doze zaak weer meer dan gewone be langstelling. Iedereen gevoelt of vreest, dat het niet nogeliik zal zijn op den ouden voet te blij ven doorgaan. De betrekkelijk hooge loo ien die de laatste jaren in verschillende be- lriiven verdiend werden, zullen waarschijn- ijk noodgedwongen verlaging moeten on- lugaan. Er zullen misschien bedrijven •ijn, waar nen de heerschende malaise aangrijpt als roorwendsel om de loonen te verlagen zon- ler dat dit absoluut noodzakelijk ia, maar .aarnaast -taan andere bedrijven voor wie teperking van de uitgaven oen kwestie is an te zijn of niet te zijn. Nu zou dit minder bezwaarlijk zijn, wan- ;er de arbeiders als geheel in een gunstige inditie verkeerden. Maar al is er veel irbeterd de laatste jaren dit is als re- ;el niet het geval. Do prijsdaling laat zich n den kleinhandel rog slechts in geringe na te gevoelen; hot leven blijft ischen stellen, de belastingschroef wordt jveral aangedraaid en zoo beteekent ver- ïindering van inkomsten voor vele gezin- icn niet minder dan een ramp. Zoo komen we ten opzichte van het oon tusschen twee vuren. Aan de eene zijde de rentabiliteit van de eilriiven en aan de andere zijde de kosten au levensonderhoud vau den arbeider en maSijn gezin. En toch, niet alleen de arbeider zelf, Car ook zijn gezin moet van het verdion- Toon kunnen leven. Nu zijn niet alle gezinnen gelijk. Wat /oor een klein gezin ruim voldoende is, 1,e%al voor iemand die met veel kinderen ge- r^ir egend is een te karig loon kunnen blijken. iLiftloet nu met die groote gezinnon en hunne ehoeften bij de bepaling van het loon 72üVorden gerekend en zoo ja op welke wijze? Deze vragen zijn vooral nu weer actueel, emeer, omdat door vele openbare lichamen salarissen worden geregeld op dezen oet dat behalve het gewone loon voor kin- Leren boven een bepaald getal, een toeslag vordt gegeven. I I Op het tweede Christelijk Sociaal Con- ■?ros het vorig jaar te Amsterdam gehou- en is ook deze zaak onder de oogen ge ien en werd door Mr. Dr. J. Schokking de 'evoking van het „Gezinsloon" ingeleid. Nu heeft men den laatsten tijd kunnen ezen hoe tegenstanders van den kindertoe- lag zich op het Sociaal Congres en met tame op Dr. Schokking hebben beroepen >m dit instituut af te keuren. Een beroep dat zooals nader zal blijken (jn zijn algemeenheid niet juist ie. 1011 Onder de met algemeene stemmen door - iet Congres aangenomen resoluties komt g och ook deze stelling voor: „Ook rekene ij (do Overheid) bij de vaststelling van de ponen,' met de samenstelling van het ge? 'a.' Een beroep op het Congres, zonder meer, ;aat dus niet op. Maar ook een beroep op het referaat van )r. Schokking is in zijn algemeenheid niet uist. Waar het hier een zeer belangrijke zaak ;eldt, meenon wij goed te doen er toe mode 7092 e werken dat het Procesverbaal van dit Jongres niet onder het stof wordt begra- ardeDreil) door van het referaat van Dr. Schok- tiiig en de daarop gevolgde besprekingen ien overzicht te geven, om dan in verband laarmee nog enkele beschouwingen te la an volgen. De referent begon met ondor de aan- Öacht te brengen dat de vraag door den |erm „gezinsloon" aan de orde gesteld te- alijk een van de belangrijkste en moeilijk- ïto is, welke zich op sociaal gebied aan ons poordoen. Van de belangrijkste, omdat zij verband ioudt met den voornaamsten grondvorm pan het maatschappelijk leven, als hoeda- pig het gezin blijft gelden. Van de moei lijkste, omdat haro beantwoording zoowel iJpal afhangen van 'de houding, die men in pet, algemeen tegenover liet loonvraagstuk Inneemt, alsook omgekeerd die houding ^£an bepalen. Wij staan hierbij voor de vraag of het Woon slechts te beschouwen is als de prijs ■goor geleverde waar, of dat bij de bepaling Jaarvan ook rekening dient te worden ge houden met het feit, dat de menech die Ei.in arbeidskracht geeft iets offert, wat met pets anders is gelijk te stollen. I Volgens de eerste oovatting, gewoonlijk de theorie der liberale school genoemd, 6tond het va6t dat bij de loonregeling al leen met de toevallige marktwaarde van den arbeid gerekend kon worden. Vroeger, onder de heerschappij van de gilden, toen er tusschen werkgever en werknemer geen economische tegenstelling was, maar een zekere belangengemeenschap van menschen die elkaar noodig haddon, was dit anders geweest en was er in het algemeen de waarborg voor een voldoend loon, dat in staat stelde het gezin te ver- De verhoudingen wijzigden zich, toen men niet meer aan de regels van de gilden gebonden was. De afstand werd grooter; het winstmaken trad meer als doel op den voorgrond cn de kans van den arbeider om een Zelfstandige positie in te nemen werd geringer. Hierbij kwam nog dat do toenemende ar beidsverdeling tengevolge had dat het werk een deel van zijn innerlijke waarde voor den arbeider verloor, met het gevolg dat het belang van den arbeid zich voor 6teeds meerderen, samentrok in de bepaling van het loon. De invoering van de machines maakte de afstand tusschen patroons en arbeiders nogal grooter, de koopkracht van de bevol king was tengevolge van gevoerde oorlo gen gering, wat -tengevolge had dat de loonen daalden. Het waren vooral do gezinnen die hier door getroffen werden. De gezinsvorming werd door groote zorgen gedrukt. Het bezit van kinderen opzichzelf een reden tot vreugde, werd menigmaal als op die kinde ren werd gezien, oen oorzaak van leed. Door al deze omstandigheden drong zich als vanzelf de loonvraag naar voren én ontwikkelde zich de strijd tusschen de op vatting Van het loon die vasthoudt aan de regeling door de wet van vraag en aanbod on die, welke bij de bepaling van het loon rekening wil houden met do behoeften. Hierover nader in oen volgend artikel. V Comedie. Naar aanleiding van de ietwat heftige discussie tusschen Maasbode en Ne derlander en de opmerkingen van de N. H.Crt. (zie 2e blad), schrijft Het Volk: „Het klinkt allemaal erg principieel en de mannen-broeders zullen er zon der twijfel van genieten. Maar het is allemaal niets dan verkiezingsschrij verij. In de verkiezignen, zoo rekent men, heeft men kans op grooter aan hang, wanneer men principieel op zich zelf staat. Maar na de verkiezingen zullen de bentgenooten elkaar weer vinden om, als zij samen de meerder heid hebben, samen ook weer een mi nisterie te maken. Het is alles komedie voor de galerij, dat principieel ge schrijf, en men moet er zich geen oogonblik door van de wijs laten bren gen., De klerikale reaktie hangt aan elkaar als klissen. Want staan zij elk op zich zelf, dan is het met de regeo- ringsheerlijkheid gedaan." Deze uitspraken behoeven niet te ver wonderen. In het comedie-spelen voor de galerij hebben de Soc.-Democraten het ver ge bracht. En immers zoo de waard is vertrouwt hij zijn gasten. Ook dit artikeltje is waarschijnlijk nog weer een klein stukje comedie en moet mis* 6chien dienen om de angst voor een nieuwe rechtsche meerderheid die voor de revolu tie-mannon een leelijke sta-in-den-weg bleek te verbergen. STADSNIEUWS. Ds. J. Hoogenraad. Zooals wij reeds vroeger meldden hoopt Ds. Hoogenraad morgen zijne 40-jarige ambtsbediening te berdenken. Naar aanleiding van dit jubileum dat Zondagmorgen met de gemeente in do Pieterskerk zal worden herdacht echrijft het Leidsch Predikbeurtenblad: „Wat Ds. Hoogenraad voor Leiden is geweest behoeven wij hier niet te herinne ren, wij weten het allen en wij danken er God voor. Hij is een figuur van beteekenis geworden in onze gemeente, en wij eeren in hem een man recht door zee, krachtig en bereid tot dienen waar hij zulks kon. Het zal in deze dagen wel blijken hoe Leiden over Ds. Hoogenraad denkt en wij weten dat Leiden een groote plaats heeft in zijn hart. Hij heeft zich de belijdenis van den naam des Heeren nooit geschaamd en heeft gearbeid zoolang het dag was. Nu valt de avond. Ds. Hoogenraad heeft het voornemen na wel vervulden diensttijd straks zijn ambt. in ons midden neer te leg gen. Wij zullen hem zéér missen in veler lei arbeid. Maar wij bidden hem Gods büj- vonden zegen toe ook in zijn rust; moge hem nog een goede poos hier benedon be schoren zijn en straks wachte hem zijn Hei land- met het welkom dat den goeden en getrouwen dienstknechten bereid is." N. C. O. V. Donderdagavond had in de voorzaal van het Militair Tehuis, Morschweg de jaarver gadering plaats van de Af deeling Leiden van de Nat. Chr. Onderoff. Vereen. De vergadering werd door den voorzitter 6ergeant-majoor Meilof met gebed geopendj waarna door hem werd voorgelezen Pre diker 12. In het openingswoord, wees de voorzit ter op het feit, dat do Afdeeling door den druk der mobilisatie, met veel moeilijkhe den in haar arbeid te kampen had gehad. Doordien enkelo bataljons van het Re giment elders garnizoen hielden, was het niet mogelijk geregeld te vergaderen, en was daardoor het persoonlijk contact met de leden, zoo goed als verbroken. Gelukkig kon na Maart 1919, toen allo Bataljons weer in Leiden waren teruggekeerd, gere geld vergaderd worden. Sinds dien kwam nieuw leveu in de Afdeeling, en werd in het afgeloopon jaar door haar opgericht een Militaire Afdeeling van de Nationale Ver- eeniging „Pro Rege". Spreker sprak den wensch uit, dat de Afd, het ingeslagen pad moedig zou blijven vol gen, en dat alle leden in het nieuw begon nen jaar hun gaven en krachten van God hun geschonken, dienstbaar zouden 6tellen tot bloei der Afd. en tot uitbreiding van Gods heerlijk Koninkrijk. Door den Secretaris sergeant Kroon, werd een overzicht gegeven van de werk zaamheden der Afdeeling van het jaar 1913, aangezien ook alweer door do Mobi lisatie, sinds dien geen jaarvergadering ge houden konde worden, terwijl door den penningmeester sergeant de Moed, verslag werd gedaan betreffende de financien. Uit deze verslo.gen bleek dat de Afdee ling telde: 13 leden in dienst, 12 buiten dienst, en 57 begunstigerk. De kas gaf een voordeelig saldo aan van ruim f 100. Bij monde van het oud lid, den hijer H. J. Lamén, werd de Afd. geluk gewen schfc met haar 13-jarig bestaan. Wij Chr. Onderofficieren, zijn klein in getal, doch wij kunnen ons beroemen, dat de thans machtige actie voor het bevorde ren der Chr. beginselen in het leger en op de vloot, door ons werd ingeluid. Als kleine boom geplant, belooft onze verceniging door Gods goedheid op te groeien tot een forsche eik. Met een warm en hartelijk woord, wekte vriend Lamen do aanwezigen op, hunne roeping als Chr. O.Officier hoog to houden, belang te stellen in alle arbeid de vereeni- ging betreffende, en met opzij werping van alle lauwheid on laksheid, met liefde en op gewektheid, te arbeiden, en te doen wat hunne hand vindt om te doen, en als een getrouw onderdaan van onzen Hemelschon Koning, pal to staan, voor zijn eer, en zijn Koninkrijk hier op doze aarde, en wel in het bijzonder in hot leger en op de vloot. God de lleere sterke u allen daartoe, en 6tellen uw afdeeling tot oen rijken zegen. Gedurende de vergadering werd door on ze Moeder van hot Tehuis chocolade ge schonken, terwijl een heerlijke kist sigaren de aanwezigen noopte tot rookon. De vergadering had een buitengewoon gezellig verloop en werd om 10.30 door den heer Koenen met dankgebed gesloten. De Groenteveiling. Op de gistisiravoiwl gelioudon vergade ring der Leads oho Tuinders Patraonsver- eeniging werd de staking der kooplieden aan de groenibemv ending besproken. Eeaistömiaig was men van oordeel, dat de strijd moeet worden voortgezet, .overtuigd zijnde van de billijkheid van dein eiscli door de tuinders gesteld, eai die trouwens ook door verschillende kooplieden wordt erkend. Zoolang de kooplieden weigeren de steeds aangeboden produoten aan de vei ling, met betaling der maowlenhuur to koo- pen, zuilen de tuinders steeds hun groenten in do versohilietoide groen tekail en aam het publiek rechtstreeks blijven aambieden. En al moeit het de heel® zomer door duren met kracht zal de actie door de tuinders worden voortgezet. h— De Commissie voor het Millioenplan zal a.s. Dinsdagavond in het Nutsgebouw vergaderen. Het spreekt wel vanzelf dat er voor d e - z e vergadering nu eens groote belangstel ling zal zijn. Het voorbereidende werk. is nu zoo goed als afgeloopen. A.s. Dinsdag zal blijken of Leiden aan zijne verplichtin gen zal voldoen. Alle comité-leden zijn daarbij natuurlijk op bun post. Door de afdeeling Leiden van den Neutralen Bond van Hooger Onderwijsper soneel (H. v. d. Meer, voorzitter en J. H. Kasten, secretaris) is een adres gericht aan don Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappon, betreffende de bezoldiging van het Technisch personeel te Leiden, waarin zij zich verplicht acht, den Minister er op te wijzen, dat het Technisch perso neel, in verhouding tot dat aan de Gemeen te Universiteit te Amsterdam en tot dat van andere groepen Rijkeambtenaren, wat salarieering aangaat, in slechte conditie i yerkoert. B. en W. dezer gemeente hebben zich met de dagelijkeche besturen van andere groote gemeenten tot do Tweede Kamer ge wend met een adres, inzake de financieele verhouding tusschen het rijk en de gemeen ten. Hierin wordt uitgesproken dat naar het oordeel van adressanten het ontwerp De Geer omtrent het verleenen van nooduit- keeringen aan de Gemeenten op verschil lende gronden de voorkeur verdient boven dat van de regeering. „Wanneer en, zoo heet het aSn het slot, Bij uwe Kamer intusschen overwogingen mochten gelden, welke haar er toe zouden leiden om het ontwerp-De Geer c. 6. niet te aanvaarden, dan verzoeken ondergeteeken- den met den meesten aandrang, in het re- geeringsontwerp zoodanige verbeteringen aan te brengen, dat het zeer dicht nadert aan de vervulling van de hierboven al6 rechtmatig en noodzakelijk kenbaar ge maakte verlangens. Zij voegen daaraan nog toe, dat hen in beide ontwerpen heeft teleurgesteld, dat zij uitgaan van een in werkingtreding op 1 Januari 1921, in plaats van een jaar vroeger, zoo als in het adres van 11 Mei 1920 op goede gronden was gevraagd.Zij bevelen dit punt nog in de bijzondere aandacht van uwe Kamer aan-en veroorloven zich ten slotte ernstig aan te dringen op een spoedige afdoening van deze aangelegenheden. Uwe vergadering zal dit gerustelijk kunnen doen, zonder dat haar het verwijt kan treffen, dat zij „over ijld" tot verhooging der rijksuitkeering is overgegaan." Albert Vogel zal dit jaar aan de uni versiteiten zoowel to Leiden als te .Utrecht college geven in de voordrachtskunst' en do theorie der welsprekendheid. Bij Da. Thomas alhier is ingekomen een gilt van mevr. K. groot f 10 voor „Oostenrijk". Naar ons omtrent de Ver. „Pro Rege" (burger) ter oore kwam, is do bestuursactie in verband met de opkomst der recruten in Maart a.s. in vollen gang. In de geestelijke verzorging van onze a.s. militairen wordt een gewichtig nationaal belang gediend. We verblijden ons over de toewijding van hal 'bestuur, maar ho pen tegelijk dat de op til zijnde ledenvergade ring flink zal worden bezocht, in hel besef, dat de lieflijke taak van „Pro Rege" moet raken ons Christelijk geweten, en ons allen opvordert tot 't doen van wat onze hand vinxlt om te doen, enom het to doen met alle macht. ZIEKENVERZORGING. Heb voorloopig verslag Is verschenen over het wetsontwerp tot regeling der -zie kenverzorging. De bijzondere commissie, die dit wets ontwerp onderzocht, betuigde in het alge meen haar instemming niet den inhoud daarvan. De meerderheid der commissie achtte het een juist beginsel, dait do wettelijke rege ling zooveel mogelijk bij den besbaanden toestand moet aansluiten en dait de over heid slechts dan optrede, wamn.ee zieken fondsen ontbreken of de bestaande niet aan de gestelde eiscKen voldoen. Zij juich te het toe, dat de Minister zich heeft ver- eenigd met dit beginsel, dat ia gehuldigd door ds Staatscommissie, en dat zij het oarbwerp dier oo-mmisöde wijwei ongewijzigd heeft overgenomen. De minderheid der commisise aolibte het volgen van deze gedragslijn niet het meest geschikte middel om fco.t een goede zieken verzorging ibe genaken. Deze leden hadden er bezwaar tegen, dat de Minister zioh bij dit wetsontwerp ie veel heeft bepaald tot steun aan het particulier initiatief, dat op dit gebied in dcrn vorm van ziekenfondsen is tot uiting gekomen. Zij merkten op, dat deze ziekenfondsen zich in den doop der jaren niet tot een instituut ter bevorde ring van de volksgezondheid hebben weten te ontwikkelen. Een lid der commissie vestigde do aan dacht op de -afzonderlijke nota van den heer E. Kupers, toegevoegd aan het ver slag der Staatscommissie, in het bijzonder voor zooveel betreft het .gevaar voor ver snippering door de toelating en oprich ting van tal van kleine fondsen. Een Dr. Kuyperstraat. B. en W. van 's-Gravenhage stellen voor aan den wensch van vqle vereerders van den onlangs overleden staatsman en staat kundigen leider dr. Abraham Kuyper tege moet te komen door de Kanaalstraat, waar in de overledene lange jaren en tot zijn dood heeft geleefd, om te doopen in Dr. Kuyperstraat. Een tegenvaller. Nu do winter vqorbij is en alle kans be staat dat hij ditmaal ook niet meer in strenge vorst terugkeert, begint men in den Frieschen bouwhock de aardappelhoo pen te ontbloolen, om echter tot de treuri ge ontdekking te komen, dat een belangrijk percentage van de opgetaste hoeveelheid verrot is. Een groote tegenvaller en een be langrijke schadepost voor den boer. Ook een opvoeder! i De 18-iariee zoon van een ingezetene Aan het Zoeklicht. Leiden, 12 Februari 1921. Ik begrijp er niets meer van. De heer Knuttel, lid van den Leidschefl gemeenteraad laat geen gelegenheid voor bijgaan, wat in Rusland gebeurt, goed te praten. Dit neemt echter niet weg dat de heer Dubbeldeman zoo niet de v o o rsprckeq dan toch de 1 a n g spreker van de Socialis tische Raadsfractie, hem als zijn geest verwant betitelt. Maar nu komt de bekende Marxistische buitenland-redacteur van Het Volk na een bespreking van de Bolsjewistische ty rannic met deze verbluffende uitspraak: ...Beter het kapitalisme met een beperkte vrijheid, dan het communisme met een on be perkten dwang. De Russischs bevol king moge geen andere keus hebben gehad zoolang in het overige Europa de ar beiders hun eigen weg kunnen gaan, zullen zij hun organisatie, die hun schat is en hun trots bewaren voor den blaam van een werktuig te zijn geworden in handen van minderwaardigen." Nu begrijp ik er toch waarlijk niets meer van. Communisten en Socialisten zijn geest verwanten. Maar het kapitalisme, zegt da heer v. d. Goes i6 mcér begeerenswaar^ dan dit Communisme. Dus staat het socialisme dichter bij het kapitalisme dan bij het communisme? En hebben de laatsten gelijk als zij de socialis ten scholden voor kapitalistenknechten? Maar hoe zit het dan met die geestver wantschap? OBSERVATOR. van Amsterdam, die in „een groot liuisM woont, werd voor een rijwiellicht-overtré- ding beboet met een boete van f 15. Voot den kantonrechter, mr. I. A. Höfolt, recla meerde hij over de hoogte van het bedrag „Wat doe je?" vraagt de kantonrechter. „Ik ben Handelscholier", is het antwoord, „Wat is je zakgeld?" „Twaalf gulden vijf tig in de maand". „Dat is veel te weinig, dat maar aan je vader", zegt de kan- torecuhter, mr. Höfclt, „iemand, die in zoo'n groot, huis woont, behoort zijn zoon meer zakgeld te geven." De meneer, die in een groot, huis woont, vraagt den kantonrechter of hij inderdaad die boodschap aan zijn zoon heeft medege geven. Het antwoord is, dat hij „de geïn crimineerde boodschap" inderdaad heeft gegeven en „dat uw zoon er profijt van zal hebben, hoopt van harte de kantonrechter, te Amsterdam I. A. Höfelt. Het lesnur van 50 minuten. Vragen van don heer Colijn aan den Mi nister van Onderwijs: 1. Is het den Minister bekend, dat het Be zoldigingsbesluit 1920 (mede tengevolge van het spraakgebruik, dat lessen van 50 minuten lesuren is gaan noemen), voor ver schillende middelbare 6cholen, gymnasku en kweekscholen moeilijkheden met zich brengt in de toepassing? 2. Is de bedoeling van genoemd besluit, dat befaald wordt naar lesuren van 50 mi nuten of moeten die lessen herleid worden tot volle lesuren van 60 minuten? Tweede Kamer. Do Commissie uit de Tweede Kamer voor, de verzoekschriften heeft tot haren Voor zitter benoemd den heer Scheurer. De fusie der vrijzinnige partijen. Aan een commissie van drie leden, do heer. n Dresselhuys, Otto en -Treub, werd de verdere voorbereiding van de inrichting 'der nieuwe partij opgedragen, voor zoover dezo thans reeds noodig is. Bond van Plantcnhandclarai. De Bond van Plantenhandelaren heeft een adres gezonden aan den Minister van Buitenlandsche Zaken, waarin gewezen wordt op de dringende wenschelijkheid van een verbetering van onzen handolsdienst in Denemarken, Zweden en Noorwegen. Bepleit wordt de benoeming in ieder van deze landen van een goed onderlegden han- delsattaché of beroepsconsul om te dieuon als vraagbaak en als wegwijzer voor den handel. Mocht dit voorloopig niet mogelijk zijn, dan zou althans één handelsattachó voor alle drie landen samen dienen te worden geplaatst te Kopenhagen, als zijnde het be langrijkste centrum van verkeer, zulks in afwauhtig van een meer algemeene verbete ring van onzen handelsdienst. Goen verhoogde invoerrechten. In zijn gisteren in do Tweede Kamer ge- hou en rede, verklaarde minister Aalberse^ dat, in verband met de vraag, of de regeo- ring bereid is tot protectionistische maat regelen, waardoor een bepaalde indystria «wordt geholpen, de regcering er niet aan denkt over to gaan tot het heffen van in voerrechten. Ook toeslag op een bepaald bedrijf ligti niet in het voornemen der regéering. Op de vraag of door de regeering maat regelen worden overwogen om de werkge»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1