Dagblad voor Leiden en Omstreken. et BINNENLAND. fcBONNEMENTSPRIJS V .'IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEYEST1GD ZIJN KWARTAAL 12.59 WEEK10.19 NCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 Iste JAARGANG. - ZATERDAG 15 JANUARI 1921. - No. 243 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS T'EB GEWONE REGEL 10.221/» DES ZAT1SKDAGS !0.30 IHGEZDADEN RECLA.UES DUBBEL TAKIER KLEINE ADYE1ITENTIES van hoogstens 30 woorden 60 cent: Zaterdags 75 cent. bij vooruitbetaling el nummer bestaat uit twee bladen eli Voorzichtigheid eisch. e verschillende organisaties op maat- ppelijk gebied, met name de z. g. vak- inisaties zijn ongetwijfeld voor ons .tschappelijk leven van groote beteeke- et ruwweg vernietigen van alle ban- heeift zooals wij in een Vorig artikel het kort aantoonden, droeve gevolgen zich gesleept. oezeer de critiek op de toen bestaande tLh nisaties, die indertijd tot knellende m beden waren geworden ook gerechtvaar- alled was, dit had toch geen reden mogen i om met het badwater ook het kind te werpen. vrijheidsleuze die werd aangeheven, [waarin 't waarheidselement niet geheel [brak, was wel aanlokkelijk en schoon- jJikend, maar toch in den grond der zaak J bedriegelijke leuze. riegelijk, omdat geen rekening w-erd Jouden met. het feit der zonde. 'O-Als een ieder, ontslagen van alle banden h vrij kan uitleven, als heel het leven, li onbelemmerd kon ontwikkelen, dan a een idcaal-toesland geboren worden. rn& - verkeerde van deze voorstelling, iben niet alleen de arbeiders, aan den e gevoeld, maar ook velo middenstan- De economische afhankelijkheid van de hcidersklasse, in een tijd dat de techniek —3k een verbazingwekkende vlucht nam, as oorzaak dat do overgroote meerder- id van do arbeiders in de meest droeve standigheden zijn leven eleet. if aar de arbeiders waren het niet alleen, onder de gevolgen, van de revolutionai- vrijheidsleuze gebukt gingen. [n zijn „Ontwikkeling tot Bedrijfsorga- latie" merktde heer Diemer hierom- >nt op: [„Hoevelen zijn niet gestrand of blovcn ;on als wrakken onnut voor de maat- :appij, of wel moesten genoegen nemen et een plaatsje in een stand, waartoe zij i>rspronkelijk niet behoorden. Onmeedoo- fend als een leger, dat soms alles op zijn eg met den grond gelijk maakt, hebben machines en het kapitaal op gemeen- liappelijke overwinningstochten do zclf- Midigheid van duizenden patroons en eine baasjes vernietigd," De schrijver wijst dan op Twente waar i eigenaars van weefstoelen naar do fa briek werden gedreven, op de bakkers, dio an patroons zotbazen werden, do winke er s die filiaalhouders werden, van den roothandel enz. Langzamerhand is er een kentering ge- omen. De arbeiders met hunne organisaties ijn voorgegaan. Zij begrepen dat er slechts cén mogelijk- eid was om invloed uit te oefenen: orga- lisatie. En zij hebben zich georganiseord. Eerst in z. g. neutrale bonden on toen lier voor de Christelijke arbeiders geen ilaats meer bleek te zijn, toen zij feitelijk it gedreven werden, in cigeh Chris- elijke vereonigingen. Het was niet altijd een weg op rozen. Vaak was het, ook door gebrek aan de ïoodige voorlichting, een zoeken en tas- ■en. En er is ook weieens misgetast. Maar ondanks dit alles mag toch worden geconstateerd, dat de verheffing van den arebeidenden stand v-oor een niet gering deol aan de organisaties te danken is. De middenstand, over 't geheel minder vooruitstrevend, heeft langer werk gehad om het nut van organisatie in to zien. Tot voor korten tijd beschouwden de middenstanders elkaar in de eerste plaats als concurrenten die elkaar moesten bestrijden en waar mogelijk vliegen af gangen en niet als vakgenooten, die in 6a- f menwerking kracht behoorden te zoeken. De harde practijk is ook hier tenslotte ten goede meesteres gebleken. Zelfs heb- wo nu, hoewel nog zwak, onze christol ij ko middonstandsvereonigin- gen.- En thans is de wereld van organisatie i Vol. f -Alle 6landen zijn stevig georganiseerd, met- aan de eene zijde het gevolg dat de [botsingen op maatschappelijk gebied 6oms veel heviger zijn dan vroeger, denk aan de uitsluitingen, het besmet verklaren van werken, enz., waardoor een klein geschil eich soms als een olievlek naar alle zijden uitbreidt, maar ook met aan de andere zijde bet gevolg, dat door het afsluiten, van collectieve arbeidsovereenkomsten, cn de werkzaamheid van de leiders der vakver- eenigingen do bodrijfsvTodo werd bevor derd. Op zichzelf is deze organisaliegecet toe te juichen en moeten wij die aanmoedigen. Wij mogen niet terug naar don bloeitijd Bran het liberale yrijkeidsbejjiiisfli, dai £<#11 vrijheid maar dwang en onderdrukking tyranuie ten gevolge had. Toch dreigt hier naar onze overtuiging oen gevaar. En wei hetzelfde gevaar, dat in den re volutietijd geboren werd door 't verwerpen van alle banden en het onmogelijk maken van iedere organisatie. Evenals het dwepen met de vrijheids schrikkelijke gevolgen heeft gehad, kan ook het dwepen met de het geheele leven beheerschende organisatie tot ongewensch- te toestanden leiden. En dat zal geschieden wanneer wij in de fout vervallen, van de organisatie alle heil te verwachten en de controle van de Christelijke beginselen niet toe te passen. Groen van Prinsterer heeft op dit ge vaar reeds gewezen, toen hij in zijn O n- geloofen Revolutie opmerkte dat het revolutiebeginsel in de geschiedenis altijd weer op en neer gaat tusschen anar chie en despotisme, tusschen regeeringloos- heid en tyrannic. Dit geldt ook van het maatschappelijk leven. V Wind eu Storm. Wie wind zaait zal storm oogsten. Aan dit woord worden de Socialisten in onze dagen op een pijnlijke wijze herinnerd. Zij hebben wind gezaaid. Alles, duurte, hooge belastingen, klach ten van ambtenaren, werkloosheid, alles is aangegrepen om de burgerlijke partijen in een kwaad daglicht te stellen, onrust en verzet te kweekén en agitatie te verwek ken, teneinde met meer succes propaganda te kunnen voeren. In sommige plaatsen, Leiden bijv. wordt dit nog gedaan. In andere -plaatsen echter is men verder gevorderd, heeft men zijn wethouders achter de groene tafel en is het een partijbelang geworden, dat de zaken behoorlijk mar- cheeren. Maar nu komen de Communisten en doen wat de Socialisten vroeger deden. De wind is aangegroeid tot een storm. En al stellen de socialisten zich nu naast de gehate kapitalisten en al trekken zij met de burgerlijke partijen een lijn, het gelukt hen niet den ontketenden storm te bezweren. Wij denken hierbij aan den Amsterdam- schen Raad. 't Is een gekkenhuis verklaarden eenstemmig de verslaggevers. En dat dit niet overdreven is, blijkt wel uit de volgende beschouwing in het Han delsblad omtrent do vergadering van Donderdagavond ,,'s Avonds is het weer liefelijk tee ge gaan. Het is nu erger geworden dan ooit te voren. Het spelletje met de werkloozen is den communisten laatst uitstekend bevallen. Nu probeerden zij het weer te doen, en dienden aldoor maar moties en „interpel- latie"-aanvragen in, ofschoon er liiets te - behandelen viel. De burgemeester trachtte do agenda af te werkon, en een verschrik kelijk spectakel was liet gevolg. Eerst hiel den zij zich nog een beetje kalm. zoolang de niets-beteekenendo interpellatie van Lis- ser over zuster Dirkzwager aan den gang was; daarna werd het een helsche janboel, die „obstructie" moest voorstellen. De herrie was onbeschrijfelijk. Op een oogenblik stonden de burgemeester en Lis- ser zoo tegen elkaar in te schreeuwen, dat hooron en zien verging. De heer Tellegen had iets gezegd van „do fractie, die hiel den boel in de war tracht te sturen",en dat was het sein tot den opstand. De zit ting moest worden geschorst, en de pu blieke tribune ontruimd. Onder het vertrek riep een van de itoeren„Dat heet de be langen van 600.000 mensdien behartigen! Een gekkenhuis is er niets bij." En de man had schoon gelijk. Tot half één heeft het geduurd." Ziedaar nu de verderfelijke vruchten van de socialistische opvoeding. En' dat 't nog erger kan worden blijkt uit wat dezer dagen uit Berlijn werd meld. Het oordeel over de waarde van deze vruchten laten 'wij gaarne aan onze lezers STADSNIEUWS. Onze Burgemeester. Naar gemeld wordt is do toestand van onzen Burgemeester de heer Jhr. Mr. Dt. N. C. de Gijselaar langzaam vooruitgaan de. De patient mag zoo nu cn dan reeds het bed verlaten. Een bericht dat ongetwijfeld in breede kringen met voldoening zal worden ver nomen. Het Kiescollege der Ncd. Herv. Kerk zal Vrijdag li Febr. a.s. vergaderen tot voorziening in de vacature van den afge treden diaken de heer L. Bosch. Naar het Leidsch Predikbeurtenblad meldt, heeft de Bijzondere Kerkeraad der Nad, Herv.. Kerk besloten, om voortaan og den ersten Paaschdag niet meer de Avonri- maalsbediening te doen plaats hebben in 2 voormiddagbeurten, maar alleen in de Marckerk, doch aldaar zoowel des voor- middags als des avonds. GEMEENTE LEIDEN. Loop der bevolking over het jaar 1920. Bevolking op 1 Januari 1920. M. V. Tob het eindcijfer der jaarsta tistiek was: 29659 317-19 61108 bijgekomen door an nexatie 19-15 2023 3968 Vermeerdering door ge boorte door vestiging Vermindering door over lijden door* vertrek Verschil tussclien de geheele vermeerdering en de geheele vermindering 31604 33772 66376 M. V. Tot. 819 819 1638 2036 2205 4231 2845 3024 5669 382 355 737 2295 2201 4496 2677 2556 5233 168 468 G36 Bevolking op 31 Decern bor 1920. 31772 34240 66012 Op de deze week gehouden druk be zochte vergadering van de Leidsche groen tehandelaren zijn besprekingen gehouden over de 'houding die zij, tegenover de Leidsche Tuinderspatroons-vereenigingin verband met het veilingsgeschil zullen in nemen. Besloten werd om niet te voldoen aan de door voornoemde vereeniging gestelde eischen en dus de weigerende houding te handhaven om de verlangde huur voor manden te betalen en zoolang het geschil voortduurt niet. aan de groenteveiling deel te nemen. Do Federatie van Groentenhandelaren in Zuid-Hollandheeft stemt aan do Leid sche handelaren verleend. Ter gelegenheid van den 364sten ver jaardag der Leidsche Hoogeschool zal do rector-magnificus, prof. dr. van Calker, op Dinsdag 8 Februari des namiddags 2 uur in het groot auditorium der universiteit een feestrede uitspreken, welke door alle belangstellenden kan worden bijgewoond. Lager Onderwijswet 1920. Staatsblad no. 918 bqyat een Kon. be sluit van den 28sten- December 1920, ter uitvoering van de artikelen 56 lot en met 59 der Lager-Onderwijswet 1920. Hooge houtprijzen. Men schrijft uit Barneveld dat zelfs in «de oorlogsjaren niet zulke hooge houtprij- zen werden besteed als dit jaar. Naar bere kening wordt voor gewoon winterhout tot zelfs f 12 per vein (104 bossen) op stam betaald. Deze abnormale prijzen worden hoofdzakelijk toegeschreven aan het feit, dat zooveel wallen en bosschen van op gaand hout zijn uitgero.oid.waardoor do houtvoorraad geweldig verminderd is. Valsche zilverbons. Bijna al het valsche Neder!andscho bank papier wordt in Duitschland vervaardigd. Thans heeft men in Duitschland de nieu we zilverbons van f 1,— en van f 2.50 ook al nagemaakt. De politie te Duisburg heeft reeds drie van die valsche-munters gear resteerd en tevens een lithograaf uit Bro- men, welke de steenen had vervaardigd. Te veel betaalde traktementen. Blijkens het verslag der Algerneenc Re kenkamer over haar werkzaamheden over 1919 is bij het onderzoek van de door de zorg van den hoofdof-ficier, belasl met de man dateer i ug, over 1918 aan officieren en onderofficieren der landmacht uitbetaalde traktementen gebleken, dot aan tal van be langhebbenden ten gevolge van onjuiste berekening, aanmerkelijke bedragen te veel waren uitbetaald. De Kamer verzocht den minister van Oorlog te bevorderen, dat te veel genotene, in totaal ruim 19.000 (bedragende, alsnog werd teruggevorderd. De te veel betaalde bedragen zijn van de daarbij betrokken personen teruggevorderd Van de totale som van ongeveer 19.000 is bereids een bedrag van ongeveer ƒ13.000 terugbetaald. Nationale Landstorm Commissie. Wij vernemen, dat, om leiding to geven aan de actio van Burgerwachten en Land storm, met instemming van de Regeering een Nationale Landstorm Commissie is benoemd, bestaande uit do heeren: H. Co- lijn, oud-minister van Oorlog, Eere-Voor- zitter; L. F. Duymaer van Twist, voorzit ter; dr. L. Deckers, J. R. Snoeck Henke- mans, rar. A. G. A. Ridder van Rappard, (leden van de Tweede Kamer der Staton- Generaal)prof. mr. P. A. Diepenhorst, hoogleeraar aart de Vrije Dnivorsiteiti J, iL'. ten Bosch, kolonel bij den Generalen Staf, inspecteur v. d. Landstorm, en L. S. M. eerste luitenant P. van Rees, secretaris. De Commissie is gevestigd te 's-Graven- hage, Mesdagstraat 10. Een goddeloos advies. Naar aanleiding van vreeselijke woning toestanden en kommervolle omstandighe den, die weereens door de volkstelling voor den dag zijn getreden, wordt in de vrij-li- berale „Nieuwe Courant", onderteekend L. een „advies" gegeven, dat doet zien hoe velen alleen heil zien in de afschuwelijke kinderbeperking, zooals die door de voor-1 standers van het Neo-Malthusianisme wordt gepropageerd. Deze „adviseur" is van meening, dat Europa veel te veel menscben heeft, waar door velen in kommervolle omstandighe den zijn geraakt. Gaat de voortplanting der menscben, zelfs bij de meest drastische maatregelen ter verbetering van het mate rieel bestaan ongestoord voort, dan zou den telkens weer binnen afzienbaren tijd dezelfde slechte toestanden optreden. Er dient dan ook eens op gewezen te worden, dat de tfians levende betrokkenen bij dien toestand zelf ondervonden hebben, hoe onaangenaam hun toestand is, dat zij dus niet, willens en wetens, hun nakomelingen in dergelijke ellende mogen storten, en dat het derhalve een gebiedende eisch is, hun gezinnen binnen redelijke grenzen te hon den. Alléén door opvolging daarvan, zal het z. i. mogelijk zijn, het menschdom in het algemeen, ineterieel beter bestaan te be zorgen. Dezen „adviseur" 6chijnt het voorbeeld van Frankrijk nog niet afgeschrikt te heb ben. Ook schijnt, hij niet te begrijpen dat een dergelijke zich brengt, nog gezwegen van dit God- en nationale zelfmoord een zee van rampen met mensch onteer end mis drijf, waarvan hij het ontzettende niet blijkt in te zien. Chr. Woikgeversvereeniging. Als voorzitter van de Chr. Werkgevers vereniging in Ncd. is aangewezen de heer F. L. vanden Bom, als vice-voorzitler de heer Mr. G. H. A. Grosheide en als pen ningmeester de heer J. F. H. Spier. Fonds 1918 tot bestrijding van tuberculose en kanker. Het Provinciaal comité voor Zuid-Holland to wijzen, die in bet provinciaal comité zitting avond in bet Departement van BkrnenJand- sche Zaken, onder leiding van den voorzitter, prof. mr. W. van der Vlugt. Besproken werd de wijee, waarop in deze provincie zal worden gewerkt ora een zoo groot mogelijk bedrag bijeen te krijgen ter voonziening in bet ontbrekende van de kosten van verpleging van minvermogende en onver mogende lijders aan tuberculose en kanker. Besloten is om aan bet einde van dc volgende week tot alle plaatselijke comilé's in deze provincie een schrijven te richten waarin een en ander nader wordt uiteengezet en waarin verzocht wordt om met de inzameling van gelden krachtdadig te beginnen of om die als nog te hervatten. In de vacatures, ontstaan door het overlijden en door bet vertrek buiten de provincie van eenige leden, zal niet worden voorzien; wel zal tot de Vereeniging van Burgemeesters en Se cretarissen in Zuid-Holland oen uitnoodiging worden gericht, om een vertegenwoordiger aan te wijzen, die in bet provinctaal comité ziliing neemt. Ten 6lotte werd beslolen tot liet instellen van enne propaganda-comanLssic. Tot leden dier commissie zijn benoemd de iheeren dr. H. Janssen, J. W. van Aken Jam. en A. Klooster man. Met een woordi van dank aan de aan wezigen werd de vergadering daarna gesloten. Jozef Israels als dichter. In een der portefeuilles met etsen, deel uitmakende van de Israelsiaria, verzameld door wijlen dr. Kok en thans het eigendom van het Museum van Oudheden te Gronin gen, is, naar de „N. R. C." meldt, het volgende, door den meester geschreven versje gevonden: B Ij m ij n e etsen. Ons leven is een droom gelijk; Het vliegt voorbij aan beelden rijk. Slechts kunst weet vasten duur te geven Wat ons voorbij 6nelt. in het leven. En toovrend grijpt zij, wat natuur Slechts vlugtig geeft in 't vliedend uur. JOSEE ISRAELS. Samenvoeging van „Oorlog' en „Marine." Tegeai de samenvoeging van de departe menten voor oorlog en marine is mi de af- deelingen van de Kamer tamelijk veel ori- taek geuit. Wordt de leiding der voorbereiding van de verdediging in haar geheel in één hand gelegd, dan verwacht de .regeering daarvan blijkens de Mem. v. Toelichting aanmerke lijke vereenvoudiging. Do leden, die dit aan critiek onderwier pen, stolden daarbij voorop, dat inderdaad aan de gevenschte samenwerking veel heeft ontbrokenzij wezen o. m. op de be moeiingen der beide militaire departemen ten met de luchtvaart, doch zij merkten op, dat die gewenaehte samenwerking zeer goed te verwezenlijken is, zonder dat tot fusie der beide departementen behoeft te worden overgegaan, Brandstoffen-Commissie District Leiden •De Commissie maakt bekend, dat met in gang van heden worden nietig verklaard alle door haar gestelde maximum-prijzen, met uitzondering van die der brandstoffen welke op de geldig verklaarde bons of op de C.-t-oew ij zingen worden gekocht. Tevens zullen vanaf heden noch op de bons, noch op de C.-toew ij zin gen bepaalde soorten worden beschikbaar gesteld, doch! kunnen consumenten zich uit. de voorraden van den handel voorzien van die soorten, welke aanwezig blijken te zijn. Ieder i3 daarbij vrij den handelaar te kiezen dien hij wenscht. Nadrukkelijk wordt de aandacht er op ge vestigd, dat op bons en C.-toew ij zin gen geen anthracie-t- giet- en gascokes kunnen wor den betrokken. De Commissie voornoemd, P. E. BRIëT. 6909 M. KRAMER. Leiden, 15 Januari 1921. Aan het Zoeklicht. Leiden, 15 Januari 1921. Van Soc. Dein. zijde wordt onophoude lijk geprotesteerd togen de z. g. „witte terreur" in Hongarije waar men zich niet ontziet de revolutie-misdadigers te straf fen. Ten opzichte van Rusland evenwel, dat zoo langzamerhand één groot slachthuis is geworden blijven de protesten achterwege. Sommige rechtsche bladen spreken hier over hunne verwondering uit. M ij verwondert dit echter allerminst. Nog deze week verklaarde een van de leiders dor S. D. A. P. te Leiden, dat da heer Knuttel, de Communist die alles wat in Rusland gebeurt verheerlijkt-, wel niet eon p a r t ij g e n o o t is, maar dan toch een geestverwant. Een nog diepere eenheid dus. De partijband is een uiterlijke band die verschil van levensbeschouwing moge lijk laat.. Maar geestverwanten te zijn vil zeggen: in den grond der zaak een6 g e e s t e 6 te wezen. En zoo is. het ook. De Communisten en Bolsjewisten zijn meer consequent dan de Soc. Democraten, maar een principieel verschil is er niet. Ze zijn eens geestes. OBSERVATOR. Verscheidene leden zouden boven dea uitlieemschcn term „Defensie" de voorkeur geven aan: „Landsverdediging". Het hier tegen aangevoerde argument, dat de geko zen naam ontleend is aan liet opschrift bo ven het achtste hoofdstuk der Grondwet, kwam hun niet afdoende voor. Eerste Kamer. Hot niettwe wetboek van strafvordering is gisterenmiddag zonder hoofdelijke slerarning door do Eerste Kamer aangenomen, nadat er een tweetal zittingen over gesproken was. Een kortg discussie over de definitie v.ur een uil/vinding en de aanstelling van een tweetal buitenlandscJio ingenieurs bij den Octrooi raad had nog plaats bij het ontwerp van wet tot wijziging van de Octrooiwct. Onder de verder aangenomen wetsontwerpen was dat lot goed keuring van het verdrag lol herstel van do diplomatieke betrekkingon met Venezuela. BUITENLAND. Het Oostersclie gevaar. Niemand meone, dat het bolsjewistisch gevaar voor Middel- en West-Europa nu geheel geweken zou "zijn. Er bleef zolfs meer dan één gevaar. ooi'eerst, zijn er in de landen.ton Wes ten van Rusland tal van elementen, die onophoudelijk bezig zijn, waar ze uulc maar eenige kans meenen to hebben, com munistische „cellen" to planton, in de hooft dat die door vruchtbare voortwoekering 'tj gezoude weefsel zullen verkankeren. Kleine „haarden" van bolsjewisme. Tot in ons land van „slappe reactie" toe! Doch ook blijft de groote haard: Rus land. ■••i'-uSéi Juist de treurige toestand, waarin land en volk volgens veler geloofwaardig l>e- richt, verkeert zou kunnen leiden tot. wn wanhoopsdaad. Zoo werd dezer dagen bijv. gemeld, dat een der Sovjet-commissarissen te Moskou een krachtige campagne voert tegen elke overeenkomst met de westelijke mogend heden. Hij meent dat hel eenige middel om Rus land uit den wanhopigen economiscben toe stand te brengen, waarin het zich op het oogenblik bevindt, en de wereldrevolutie vooruit te brengen, zou zijn: alle troepen naar bet westen werpen'om na vernietiging van het „burgerlijke" Polen de vaan van het communisme naar het Kanaal over te hrengen, want in de westelijke landen zou den de botejewiki alles vinden waaraan ze bchoefto hadden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1