Dagblad voor Leiden en Omstreken.
et
BINNENLAND.
fcBONNEMENTSPRIJS
V .'IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN
WAAR AGENTEN GEYEST1GD ZIJN
KWARTAAL 12.59
WEEK10.19
NCO PER POST PER KWARTAAL 12.90
Iste JAARGANG. - ZATERDAG 15 JANUARI 1921. - No. 243
BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278
ADVERTENTIE-PRIJS
T'EB GEWONE REGEL 10.221/»
DES ZAT1SKDAGS !0.30
IHGEZDADEN RECLA.UES DUBBEL TAKIER
KLEINE ADYE1ITENTIES van hoogstens
30 woorden 60 cent: Zaterdags 75 cent.
bij vooruitbetaling el
nummer bestaat uit twee bladen
eli
Voorzichtigheid eisch.
e verschillende organisaties op maat-
ppelijk gebied, met name de z. g. vak-
inisaties zijn ongetwijfeld voor ons
.tschappelijk leven van groote beteeke-
et ruwweg vernietigen van alle ban-
heeift zooals wij in een Vorig artikel
het kort aantoonden, droeve gevolgen
zich gesleept.
oezeer de critiek op de toen bestaande
tLh nisaties, die indertijd tot knellende
m beden waren geworden ook gerechtvaar-
alled was, dit had toch geen reden mogen
i om met het badwater ook het kind
te werpen.
vrijheidsleuze die werd aangeheven,
[waarin 't waarheidselement niet geheel
[brak, was wel aanlokkelijk en schoon-
jJikend, maar toch in den grond der zaak
J bedriegelijke leuze.
riegelijk, omdat geen rekening w-erd
Jouden met. het feit der zonde.
'O-Als een ieder, ontslagen van alle banden
h vrij kan uitleven, als heel het leven,
li onbelemmerd kon ontwikkelen, dan
a een idcaal-toesland geboren worden.
rn& -
verkeerde van deze voorstelling,
iben niet alleen de arbeiders, aan den
e gevoeld, maar ook velo middenstan-
De economische afhankelijkheid van de
hcidersklasse, in een tijd dat de techniek
—3k een verbazingwekkende vlucht nam,
as oorzaak dat do overgroote meerder-
id van do arbeiders in de meest droeve
standigheden zijn leven eleet.
if aar de arbeiders waren het niet alleen,
onder de gevolgen, van de revolutionai-
vrijheidsleuze gebukt gingen.
[n zijn „Ontwikkeling tot Bedrijfsorga-
latie" merktde heer Diemer hierom-
>nt op:
[„Hoevelen zijn niet gestrand of blovcn
;on als wrakken onnut voor de maat-
:appij, of wel moesten genoegen nemen
et een plaatsje in een stand, waartoe zij
i>rspronkelijk niet behoorden. Onmeedoo-
fend als een leger, dat soms alles op zijn
eg met den grond gelijk maakt, hebben
machines en het kapitaal op gemeen-
liappelijke overwinningstochten do zclf-
Midigheid van duizenden patroons en
eine baasjes vernietigd,"
De schrijver wijst dan op Twente waar
i eigenaars van weefstoelen naar do fa
briek werden gedreven, op de bakkers, dio
an patroons zotbazen werden, do winke
er s die filiaalhouders werden, van den
roothandel enz.
Langzamerhand is er een kentering ge-
omen.
De arbeiders met hunne organisaties
ijn voorgegaan.
Zij begrepen dat er slechts cén mogelijk-
eid was om invloed uit te oefenen: orga-
lisatie.
En zij hebben zich georganiseord.
Eerst in z. g. neutrale bonden on toen
lier voor de Christelijke arbeiders geen
ilaats meer bleek te zijn, toen zij feitelijk
it gedreven werden, in cigeh Chris-
elijke vereonigingen.
Het was niet altijd een weg op rozen.
Vaak was het, ook door gebrek aan de
ïoodige voorlichting, een zoeken en tas-
■en. En er is ook weieens misgetast.
Maar ondanks dit alles mag toch worden
geconstateerd, dat de verheffing van den
arebeidenden stand v-oor een niet gering deol
aan de organisaties te danken is.
De middenstand, over 't geheel minder
vooruitstrevend, heeft langer werk gehad
om het nut van organisatie in to zien.
Tot voor korten tijd beschouwden de
middenstanders elkaar in de eerste plaats
als concurrenten die elkaar moesten
bestrijden en waar mogelijk vliegen af
gangen en niet als vakgenooten, die in 6a-
f menwerking kracht behoorden te zoeken.
De harde practijk is ook hier tenslotte
ten goede meesteres gebleken. Zelfs heb-
wo nu, hoewel nog zwak, onze
christol ij ko middonstandsvereonigin-
gen.-
En thans is de wereld van organisatie
i Vol.
f -Alle 6landen zijn stevig georganiseerd,
met- aan de eene zijde het gevolg dat de
[botsingen op maatschappelijk gebied 6oms
veel heviger zijn dan vroeger, denk aan de
uitsluitingen, het besmet verklaren van
werken, enz., waardoor een klein geschil
eich soms als een olievlek naar alle zijden
uitbreidt, maar ook met aan de andere zijde
bet gevolg, dat door het afsluiten, van
collectieve arbeidsovereenkomsten, cn de
werkzaamheid van de leiders der vakver-
eenigingen do bodrijfsvTodo werd bevor
derd.
Op zichzelf is deze organisaliegecet toe
te juichen en moeten wij die aanmoedigen.
Wij mogen niet terug naar don bloeitijd
Bran het liberale yrijkeidsbejjiiisfli, dai £<#11
vrijheid maar dwang en onderdrukking
tyranuie ten gevolge had.
Toch dreigt hier naar onze overtuiging
oen gevaar.
En wei hetzelfde gevaar, dat in den re
volutietijd geboren werd door 't verwerpen
van alle banden en het onmogelijk maken
van iedere organisatie.
Evenals het dwepen met de vrijheids
schrikkelijke gevolgen heeft gehad, kan
ook het dwepen met de het geheele leven
beheerschende organisatie tot ongewensch-
te toestanden leiden.
En dat zal geschieden wanneer wij in de
fout vervallen, van de organisatie alle
heil te verwachten en de controle van de
Christelijke beginselen niet toe te passen.
Groen van Prinsterer heeft op dit ge
vaar reeds gewezen, toen hij in zijn O n-
geloofen Revolutie opmerkte dat
het revolutiebeginsel in de geschiedenis
altijd weer op en neer gaat tusschen anar
chie en despotisme, tusschen regeeringloos-
heid en tyrannic.
Dit geldt ook van het maatschappelijk
leven.
V Wind eu Storm.
Wie wind zaait zal storm oogsten.
Aan dit woord worden de Socialisten in
onze dagen op een pijnlijke wijze herinnerd.
Zij hebben wind gezaaid.
Alles, duurte, hooge belastingen, klach
ten van ambtenaren, werkloosheid, alles is
aangegrepen om de burgerlijke partijen in
een kwaad daglicht te stellen, onrust en
verzet te kweekén en agitatie te verwek
ken, teneinde met meer succes propaganda
te kunnen voeren.
In sommige plaatsen, Leiden bijv.
wordt dit nog gedaan.
In andere -plaatsen echter is men verder
gevorderd, heeft men zijn wethouders achter
de groene tafel en is het een partijbelang
geworden, dat de zaken behoorlijk mar-
cheeren.
Maar nu komen de Communisten en
doen wat de Socialisten vroeger deden.
De wind is aangegroeid tot een storm.
En al stellen de socialisten zich nu naast
de gehate kapitalisten en al trekken zij
met de burgerlijke partijen een lijn, het
gelukt hen niet den ontketenden storm te
bezweren.
Wij denken hierbij aan den Amsterdam-
schen Raad.
't Is een gekkenhuis verklaarden
eenstemmig de verslaggevers.
En dat dit niet overdreven is, blijkt wel
uit de volgende beschouwing in het Han
delsblad omtrent do vergadering van
Donderdagavond
,,'s Avonds is het weer liefelijk tee ge
gaan. Het is nu erger geworden dan ooit
te voren.
Het spelletje met de werkloozen is den
communisten laatst uitstekend bevallen.
Nu probeerden zij het weer te doen, en
dienden aldoor maar moties en „interpel-
latie"-aanvragen in, ofschoon er liiets te
- behandelen viel. De burgemeester trachtte
do agenda af te werkon, en een verschrik
kelijk spectakel was liet gevolg. Eerst hiel
den zij zich nog een beetje kalm. zoolang
de niets-beteekenendo interpellatie van Lis-
ser over zuster Dirkzwager aan den gang
was; daarna werd het een helsche janboel,
die „obstructie" moest voorstellen.
De herrie was onbeschrijfelijk. Op een
oogenblik stonden de burgemeester en Lis-
ser zoo tegen elkaar in te schreeuwen, dat
hooron en zien verging. De heer Tellegen
had iets gezegd van „do fractie, die hiel
den boel in de war tracht te sturen",en
dat was het sein tot den opstand. De zit
ting moest worden geschorst, en de pu
blieke tribune ontruimd. Onder het vertrek
riep een van de itoeren„Dat heet de be
langen van 600.000 mensdien behartigen!
Een gekkenhuis is er niets bij."
En de man had schoon gelijk.
Tot half één heeft het geduurd."
Ziedaar nu de verderfelijke vruchten
van de socialistische opvoeding.
En' dat 't nog erger kan worden blijkt
uit wat dezer dagen uit Berlijn werd
meld.
Het oordeel over de waarde van deze
vruchten laten 'wij gaarne aan onze lezers
STADSNIEUWS.
Onze Burgemeester.
Naar gemeld wordt is do toestand van
onzen Burgemeester de heer Jhr. Mr. Dt.
N. C. de Gijselaar langzaam vooruitgaan
de. De patient mag zoo nu cn dan reeds
het bed verlaten.
Een bericht dat ongetwijfeld in breede
kringen met voldoening zal worden ver
nomen.
Het Kiescollege der Ncd. Herv. Kerk
zal Vrijdag li Febr. a.s. vergaderen tot
voorziening in de vacature van den afge
treden diaken de heer L. Bosch.
Naar het Leidsch Predikbeurtenblad
meldt, heeft de Bijzondere Kerkeraad der
Nad, Herv.. Kerk besloten, om voortaan og
den ersten Paaschdag niet meer de Avonri-
maalsbediening te doen plaats hebben in
2 voormiddagbeurten, maar alleen in de
Marckerk, doch aldaar zoowel des voor-
middags als des avonds.
GEMEENTE LEIDEN.
Loop der bevolking over het jaar 1920.
Bevolking op 1 Januari
1920.
M. V. Tob
het eindcijfer der jaarsta
tistiek was: 29659 317-19 61108
bijgekomen door an
nexatie 19-15 2023 3968
Vermeerdering door ge
boorte
door vestiging
Vermindering door over
lijden
door* vertrek
Verschil tussclien de
geheele vermeerdering en
de geheele vermindering
31604 33772 66376
M. V. Tot.
819 819 1638
2036 2205 4231
2845 3024 5669
382 355 737
2295 2201 4496
2677 2556 5233
168 468 G36
Bevolking op 31 Decern
bor 1920. 31772 34240 66012
Op de deze week gehouden druk be
zochte vergadering van de Leidsche groen
tehandelaren zijn besprekingen gehouden
over de 'houding die zij, tegenover de
Leidsche Tuinderspatroons-vereenigingin
verband met het veilingsgeschil zullen in
nemen.
Besloten werd om niet te voldoen aan de
door voornoemde vereeniging gestelde
eischen en dus de weigerende houding te
handhaven om de verlangde huur voor
manden te betalen en zoolang het geschil
voortduurt niet. aan de groenteveiling deel
te nemen.
Do Federatie van Groentenhandelaren
in Zuid-Hollandheeft stemt aan do Leid
sche handelaren verleend.
Ter gelegenheid van den 364sten ver
jaardag der Leidsche Hoogeschool zal do
rector-magnificus, prof. dr. van Calker, op
Dinsdag 8 Februari des namiddags 2 uur
in het groot auditorium der universiteit
een feestrede uitspreken, welke door alle
belangstellenden kan worden bijgewoond.
Lager Onderwijswet 1920.
Staatsblad no. 918 bqyat een Kon. be
sluit van den 28sten- December 1920, ter
uitvoering van de artikelen 56 lot en met
59 der Lager-Onderwijswet 1920.
Hooge houtprijzen.
Men schrijft uit Barneveld dat zelfs in
«de oorlogsjaren niet zulke hooge houtprij-
zen werden besteed als dit jaar. Naar bere
kening wordt voor gewoon winterhout tot
zelfs f 12 per vein (104 bossen) op stam
betaald. Deze abnormale prijzen worden
hoofdzakelijk toegeschreven aan het feit,
dat zooveel wallen en bosschen van op
gaand hout zijn uitgero.oid.waardoor do
houtvoorraad geweldig verminderd is.
Valsche zilverbons.
Bijna al het valsche Neder!andscho bank
papier wordt in Duitschland vervaardigd.
Thans heeft men in Duitschland de nieu
we zilverbons van f 1,— en van f 2.50 ook
al nagemaakt. De politie te Duisburg heeft
reeds drie van die valsche-munters gear
resteerd en tevens een lithograaf uit Bro-
men, welke de steenen had vervaardigd.
Te veel betaalde traktementen.
Blijkens het verslag der Algerneenc Re
kenkamer over haar werkzaamheden over
1919 is bij het onderzoek van de door de
zorg van den hoofdof-ficier, belasl met de
man dateer i ug, over 1918 aan officieren en
onderofficieren der landmacht uitbetaalde
traktementen gebleken, dot aan tal van be
langhebbenden ten gevolge van onjuiste
berekening, aanmerkelijke bedragen te
veel waren uitbetaald. De Kamer verzocht
den minister van Oorlog te bevorderen,
dat te veel genotene, in totaal ruim 19.000
(bedragende, alsnog werd teruggevorderd.
De te veel betaalde bedragen zijn van de
daarbij betrokken personen teruggevorderd
Van de totale som van ongeveer 19.000
is bereids een bedrag van ongeveer ƒ13.000
terugbetaald.
Nationale Landstorm Commissie.
Wij vernemen, dat, om leiding to geven
aan de actio van Burgerwachten en Land
storm, met instemming van de Regeering
een Nationale Landstorm Commissie is
benoemd, bestaande uit do heeren: H. Co-
lijn, oud-minister van Oorlog, Eere-Voor-
zitter; L. F. Duymaer van Twist, voorzit
ter; dr. L. Deckers, J. R. Snoeck Henke-
mans, rar. A. G. A. Ridder van Rappard,
(leden van de Tweede Kamer der Staton-
Generaal)prof. mr. P. A. Diepenhorst,
hoogleeraar aart de Vrije Dnivorsiteiti J,
iL'. ten Bosch, kolonel bij den Generalen
Staf, inspecteur v. d. Landstorm, en L. S.
M. eerste luitenant P. van Rees, secretaris.
De Commissie is gevestigd te 's-Graven-
hage, Mesdagstraat 10.
Een goddeloos advies.
Naar aanleiding van vreeselijke woning
toestanden en kommervolle omstandighe
den, die weereens door de volkstelling voor
den dag zijn getreden, wordt in de vrij-li-
berale „Nieuwe Courant", onderteekend L.
een „advies" gegeven, dat doet zien hoe
velen alleen heil zien in de afschuwelijke
kinderbeperking, zooals die door de voor-1
standers van het Neo-Malthusianisme
wordt gepropageerd.
Deze „adviseur" is van meening, dat
Europa veel te veel menscben heeft, waar
door velen in kommervolle omstandighe
den zijn geraakt. Gaat de voortplanting
der menscben, zelfs bij de meest drastische
maatregelen ter verbetering van het mate
rieel bestaan ongestoord voort, dan zou
den telkens weer binnen afzienbaren tijd
dezelfde slechte toestanden optreden. Er
dient dan ook eens op gewezen te worden,
dat de tfians levende betrokkenen bij dien
toestand zelf ondervonden hebben, hoe
onaangenaam hun toestand is, dat zij dus
niet, willens en wetens, hun nakomelingen
in dergelijke ellende mogen storten, en dat
het derhalve een gebiedende eisch is, hun
gezinnen binnen redelijke grenzen te hon
den.
Alléén door opvolging daarvan, zal het
z. i. mogelijk zijn, het menschdom in het
algemeen, ineterieel beter bestaan te be
zorgen.
Dezen „adviseur" 6chijnt het voorbeeld
van Frankrijk nog niet afgeschrikt te heb
ben. Ook schijnt, hij niet te begrijpen dat
een dergelijke zich brengt, nog gezwegen
van dit God- en nationale zelfmoord een
zee van rampen met mensch onteer end mis
drijf, waarvan hij het ontzettende niet
blijkt in te zien.
Chr. Woikgeversvereeniging.
Als voorzitter van de Chr. Werkgevers
vereniging in Ncd. is aangewezen de heer
F. L. vanden Bom, als vice-voorzitler de
heer Mr. G. H. A. Grosheide en als pen
ningmeester de heer J. F. H. Spier.
Fonds 1918 tot bestrijding van tuberculose
en kanker.
Het Provinciaal comité voor Zuid-Holland
to wijzen, die in bet provinciaal comité zitting
avond in bet Departement van BkrnenJand-
sche Zaken, onder leiding van den voorzitter,
prof. mr. W. van der Vlugt.
Besproken werd de wijee, waarop in deze
provincie zal worden gewerkt ora een zoo
groot mogelijk bedrag bijeen te krijgen ter
voonziening in bet ontbrekende van de kosten
van verpleging van minvermogende en onver
mogende lijders aan tuberculose en kanker.
Besloten is om aan bet einde van dc volgende
week tot alle plaatselijke comilé's in deze
provincie een schrijven te richten waarin een
en ander nader wordt uiteengezet en waarin
verzocht wordt om met de inzameling van
gelden krachtdadig te beginnen of om die als
nog te hervatten.
In de vacatures, ontstaan door het overlijden
en door bet vertrek buiten de provincie van
eenige leden, zal niet worden voorzien; wel zal
tot de Vereeniging van Burgemeesters en Se
cretarissen in Zuid-Holland oen uitnoodiging
worden gericht, om een vertegenwoordiger aan
te wijzen, die in bet provinctaal comité ziliing
neemt.
Ten 6lotte werd beslolen tot liet instellen
van enne propaganda-comanLssic. Tot leden
dier commissie zijn benoemd de iheeren dr. H.
Janssen, J. W. van Aken Jam. en A. Klooster
man. Met een woordi van dank aan de aan
wezigen werd de vergadering daarna gesloten.
Jozef Israels als dichter.
In een der portefeuilles met etsen, deel
uitmakende van de Israelsiaria, verzameld
door wijlen dr. Kok en thans het eigendom
van het Museum van Oudheden te Gronin
gen, is, naar de „N. R. C." meldt, het
volgende, door den meester geschreven
versje gevonden:
B Ij m ij n e etsen.
Ons leven is een droom gelijk;
Het vliegt voorbij aan beelden rijk.
Slechts kunst weet vasten duur te geven
Wat ons voorbij 6nelt. in het leven.
En toovrend grijpt zij, wat natuur
Slechts vlugtig geeft in 't vliedend uur.
JOSEE ISRAELS.
Samenvoeging van „Oorlog' en „Marine."
Tegeai de samenvoeging van de departe
menten voor oorlog en marine is mi de af-
deelingen van de Kamer tamelijk veel ori-
taek geuit.
Wordt de leiding der voorbereiding van
de verdediging in haar geheel in één hand
gelegd, dan verwacht de .regeering daarvan
blijkens de Mem. v. Toelichting aanmerke
lijke vereenvoudiging.
Do leden, die dit aan critiek onderwier
pen, stolden daarbij voorop, dat inderdaad
aan de gevenschte samenwerking veel
heeft ontbrokenzij wezen o. m. op de be
moeiingen der beide militaire departemen
ten met de luchtvaart, doch zij merkten op,
dat die gewenaehte samenwerking zeer
goed te verwezenlijken is, zonder dat tot
fusie der beide departementen behoeft te
worden overgegaan,
Brandstoffen-Commissie
District Leiden
•De Commissie maakt bekend, dat met in
gang van heden worden nietig verklaard
alle door haar gestelde maximum-prijzen,
met uitzondering van die der brandstoffen
welke op de geldig verklaarde bons of op
de C.-t-oew ij zingen worden gekocht.
Tevens zullen vanaf heden noch op de
bons, noch op de C.-toew ij zin gen bepaalde
soorten worden beschikbaar gesteld, doch!
kunnen consumenten zich uit. de voorraden
van den handel voorzien van die soorten,
welke aanwezig blijken te zijn. Ieder i3
daarbij vrij den handelaar te kiezen dien hij
wenscht.
Nadrukkelijk wordt de aandacht er op ge
vestigd, dat op bons en C.-toew ij zin gen geen
anthracie-t- giet- en gascokes kunnen wor
den betrokken.
De Commissie voornoemd,
P. E. BRIëT.
6909 M. KRAMER.
Leiden, 15 Januari 1921.
Aan het Zoeklicht.
Leiden, 15 Januari 1921.
Van Soc. Dein. zijde wordt onophoude
lijk geprotesteerd togen de z. g. „witte
terreur" in Hongarije waar men zich niet
ontziet de revolutie-misdadigers te straf
fen.
Ten opzichte van Rusland evenwel, dat
zoo langzamerhand één groot slachthuis is
geworden blijven de protesten achterwege.
Sommige rechtsche bladen spreken hier
over hunne verwondering uit.
M ij verwondert dit echter allerminst.
Nog deze week verklaarde een van de
leiders dor S. D. A. P. te Leiden, dat da
heer Knuttel, de Communist die alles wat
in Rusland gebeurt verheerlijkt-, wel niet
eon p a r t ij g e n o o t is, maar dan toch
een geestverwant.
Een nog diepere eenheid dus.
De partijband is een uiterlijke band
die verschil van levensbeschouwing moge
lijk laat..
Maar geestverwanten te zijn vil
zeggen: in den grond der zaak een6
g e e s t e 6 te wezen.
En zoo is. het ook.
De Communisten en Bolsjewisten zijn
meer consequent dan de Soc. Democraten,
maar een principieel verschil is er
niet.
Ze zijn eens geestes.
OBSERVATOR.
Verscheidene leden zouden boven dea
uitlieemschcn term „Defensie" de voorkeur
geven aan: „Landsverdediging". Het hier
tegen aangevoerde argument, dat de geko
zen naam ontleend is aan liet opschrift bo
ven het achtste hoofdstuk der Grondwet,
kwam hun niet afdoende voor.
Eerste Kamer.
Hot niettwe wetboek van strafvordering is
gisterenmiddag zonder hoofdelijke slerarning
door do Eerste Kamer aangenomen, nadat er
een tweetal zittingen over gesproken was.
Een kortg discussie over de definitie v.ur een
uil/vinding en de aanstelling van een tweetal
buitenlandscJio ingenieurs bij den Octrooi raad
had nog plaats bij het ontwerp van wet tot
wijziging van de Octrooiwct. Onder de verder
aangenomen wetsontwerpen was dat lot goed
keuring van het verdrag lol herstel van do
diplomatieke betrekkingon met Venezuela.
BUITENLAND.
Het Oostersclie gevaar.
Niemand meone, dat het bolsjewistisch
gevaar voor Middel- en West-Europa nu
geheel geweken zou "zijn.
Er bleef zolfs meer dan één gevaar.
ooi'eerst, zijn er in de landen.ton Wes
ten van Rusland tal van elementen, die
onophoudelijk bezig zijn, waar ze uulc
maar eenige kans meenen to hebben, com
munistische „cellen" to planton, in de hooft
dat die door vruchtbare voortwoekering 'tj
gezoude weefsel zullen verkankeren.
Kleine „haarden" van bolsjewisme.
Tot in ons land van „slappe reactie"
toe!
Doch ook blijft de groote haard: Rus
land. ■••i'-uSéi
Juist de treurige toestand, waarin land
en volk volgens veler geloofwaardig l>e-
richt, verkeert zou kunnen leiden tot. wn
wanhoopsdaad.
Zoo werd dezer dagen bijv. gemeld, dat
een der Sovjet-commissarissen te Moskou
een krachtige campagne voert tegen elke
overeenkomst met de westelijke mogend
heden.
Hij meent dat hel eenige middel om Rus
land uit den wanhopigen economiscben toe
stand te brengen, waarin het zich op het
oogenblik bevindt, en de wereldrevolutie
vooruit te brengen, zou zijn: alle troepen
naar bet westen werpen'om na vernietiging
van het „burgerlijke" Polen de vaan van
het communisme naar het Kanaal over te
hrengen, want in de westelijke landen zou
den de botejewiki alles vinden waaraan ze
bchoefto hadden.