Dagblad voor Leiden en Omstreken. BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 BINNENLAND. Vrijdag 24 en 31 Dec. a.s. CHE «NT ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PEII KWARTAAL 12.59 PER WEEK[0.19 FRANCO PER TOST PER KWARTAAL 12.S0 ste JAARGANG. DINSDAG 21 DECEMBER 1920. - No. 223 V Vernietigend vonnis, Op scherp© wiizo wordt het drijven van idö Soc. Democratische leiders, vooral ook van plaatselijke leiders als bijv. in den Leidschen gemeenteraad, door den heer Jos. Loopuit, een van de meest beteekenen- do mannen in de Soc. Dem. beweging veroordeeld. De socialistische beweging, zoo betoogt ;hij in bet Pop, Wetensch. Bijvoegsel van Het V o 1 k, is allengs op het verkeerde epoor gekomen. De ecomnomie werd almeer uit bet oog Verloren, naarmate meer het oog gericht CB'erd op politieke machtsvergrooting. Inplaats van de economische trad de psychologische politiek; instede van zich 'zooveel mogelijk te richten naar de on weerstaanbare economische feiten, richtte men zich naar zielkundige verschijn selen, naar massa-verlangens. De psychologie van de massa bleek een yeel 6terkero macht, dan de leiders en hun ne theoriën. Het: „ik ben hun leider en derhalve moet ik hen v o 1 g e n," het gevaar van alle massabewegingen van ongeschoolden, is de laatste jaren ver van denkbeeldig. Het zal derhalve noodig zijn, zegt d® heer Loopuit, tot bezinning te komen, ons van de economische verschijnselen re kenschap te geven en ons niet langer ach ter massa-psychologische dwalingen te ver- schuilen. Het zal trouwmis toch ook niet veel baten, omdat de Nemesis der harde, misschien is het beter te zeggen: gruwelij ke werkelijkheid, toch allen achterhaalt die, zij het dan ook geruimen tijd en uit de meest verklaarbare oorzaken, zich voor baar hebben pogen te verstoppen. Het zal hard noodig wezen dat wij doen -wat bijv. Marx en Engels omstreeks 1850 deden, namelijk zich onttrekken aan een valsche revolutionaire illusie, die, ware zij toen volgehouden, tot niets anders had geleid dan tot hun eigen politieken onder gang. Wij hebben de economische verhoudingen weder te gaan bestu- deeren,onsnaar de economische fei ten toe te wenden, hun beteekenis te lee- ren kennen, on de gevolgtrekkingen daaruit to maken dio zij opleveren, hetzij die aange naam zijn of niet." De heer Loopuit wijst er dan op, hoe wij thans leven in een periode van produc tie-crisis, zoo erg, dat zij als de tee kenen niet bedriegen in de gansche moder ne geschiedenis haar weerga niet zal vin den. „Een productie-crisis uit armoede uit gebrek aan koopkracht, bij een ont zettend gestegen behoefte aan aller hande voor het leven noodzakelijke waren; een toestand die dn de gansche moderne economische geschiedenis hierom ook haar weerga niet heeft, wijl zij dreigt millioenen moderne pro letariërs in het pauperisme te zullen sleuren, met aan den anderen kant, aan de zoogenaamden tegenpool, even zeer een relatieve,' misschien zelfs ab solute vermindering van productieve mogelijkheden. Het kapitalisme als verarmingsversekijnsel, in een phase, waarin wij het tot nog toe niet heb ben gekend. De toestand waarin de oorlog en de dingen die er het onmiddellijke en in directe gevolg van waren, de wereld gebracht hebben, kan men vergelijken met die waarin zij verkeerde, toen het kapitalisme nog pas heel aan het be gin van zijn ontwikkeling stond. Met dit 'grooto onderscheid, dat men toen wel met zeer sterke algemeen-paupéri- seerende invloeden te maken had, doch hij een algemeen steeds rijker worden de andere zijde, terwijl nu, aan bei de zijden, een, zij het dan ook on gelijke, verarming is waar te nemen. Men doet goed, hier enkele schijnbaar strijdige ver schijn solen, als „groote di videnden" enz., niet als symptomatisch aan te zien. Waar de zaken zoo 6taan en er is m. i. geen twijfelen aan dat zij aldus i staan wordt het perspectief voor een zoogenaamde overname van. de a productie door het proletariaat nu nog - minder aanlokkelijk dan een paar jaar geleden. Daargelaten nog, of niet ook andere zeer belangrijke factoren een zoodani- ge plotselinge, daarbij natuurlijk dan nog gedwongen overname niet belem- imeren, zoo niet onmogelijk maken. De theorie, dat het proletariaat wei- :gert om „het kapitalisme te helpen op bouwen", voor een anderhalf jaar nog vrij algemeen gehoord en, erg populair, was m. i. altoos te beschouwen als een uiting van die psycho logische dwaling, die hier in den aanvang in enkele trekken is ge- schotst en waarvoor men mogelijk een boekdeel zou noodig hebben om haar volledig te verklaren. Het wordt hoog tijd, dat het prole tariaat den aard van de economische verschijnselen anders' gaat inzien. Deze theorie, zoo zij er althans een was en niet een psychose, heeft Koor haar deel er toe mede gewerkt, den toestand bui tengemeen te verslechte ren. In zulk een psychose kan de hui dige wereld, Europa althans zeker, eco nomisch ten onder gaan, terwijl dan in dien zondvloed tege lijk ook de toekomst van het socialisme wordt ver- zwol g e n." Dat is althans duidelijke taal. Veroordeeld wordt hier de onver antwoordelijke politiek van de „leiders" zooals wij ze ook in onze omgeving ken nen, en die alleen speculeeren op het ver langen van de ongeschoolde massa.' Veroordeeld wordt de slappe hou-, ding van hen, die om politieke winst te kunnen behalen het „volgen" als hun voor naamste taak beschouwen en die zich bv. als raadsleden-beschouwen als de uitvoerders van den wil van de „geachte kiezers". Veroordeeld wordt als een psycho logische dwaling het prikkelen van de ar beiders tot arbeidsschuwheid en het z. g. weigeren om het kapitalisme te helpen bouwen. Ee veroordeeld ten' slotte' de wijze waarop de S. D. A. P. thans weer met al lerlei mooie leuzen over socialisatie enz. de massa tracht te bedriegen. V Niet geheel juist. In De Zuid-Hollander, Christ. Hist Weekblad, komt een beschouwing voor over den Leidsche Gemeenteraad, die niet zonder meer mag passeeren. Aan het 6lot heet het n. 1.: Mr. J. C. v. d. Lip, onze wethouder, heeft bij deze begrooting een zware taak, daar Jhr. N. C. de Gijselaar, onze burgemeester, helaas nog ziek is. Wij missen anders onzen burgemees ter, want de heer Pera mag nu niet juist de krachtige figuur genoemd wor den, om als loco-burgemeester den raad te presideeren. Nu weet ieder ingewijde, de Clir. Hist, raadsleden zullen de eersten zijn dit te er kennen, dat deze beschouwing van A tot Z onjuist is. Ondanks do betreurde afwezigheid van den Burgemeester, had Mr. v. d. Lip de wet houder van Onderwijs, bij deze debatten niet een zware, maar een uiterst ge makkei ijke taak, om de eenvoudige re den, dat zijne af deeling zoo goed als on besproken bleef. De beschouwingen, voorzoover ze niet op het terrein der algemeene politiek lagen, betroffen bijna uitsluitend de wethouders van Financiën en Sociale aangelegenheden. Mr. v. d. Lip verklaarde dan ook volko men terecht, dat hij uit de groote borden soep die waren opgediend, slechts enkele balletjes behoefden op te pikken. Wie wel een zware taak had, het was de wethouder Pera, die als loco-Burgemees ter de vergaderingen had te leiden, maar die daarbij over geen enkel middel beschik te om de urenlange discussies' ook maar ©enigermate te bekorten. Wij zien dan ook niet in, waarom een orgaan van een der bevriende partijen met het liberale Handelsblad dat in elk R a ads over zicht den heer Pera onaangenaam tracht te zijn, nog moet medewerken om de toch al zware taak van onzen loco-Burge meester nog te verzwaren en diens invloed te verzwakken. STADSNIEUWS. Programma voor de bespeling van het Carillon te Leiden, op Vrijdag 24 De cember 1920, des avonds van 8,30 tot 9 uur. Kerstliederen: 1. Daar is uit 's werelds duistre wolken. Gezang 229. 2. a. O, Kerst nacht, schooner dan de dagen (Oud Ned. Lied), b. O, gij heilige, o gij zalige (twee coupletten) (Siciliaanscho Melodie). 3. a. Herders, hebt gij niet vernomen (Oud Ned. Lied)b. Een roze frisch ontloken (Melodie 10de eeuw). 4. Cantique de Noël, Adam. 5. Nog juicht ons toe die zaal'ge nacht (Ge zang 114). 6. a. Er ruischt langs de wol ken; b. Adeste fidéle (Kerklied). 7. Enge lenzang (Gezang 117). 8. Stille nacht, hei lige nacht (Francq Gruber). De Zangvereeniging der Afdeeling Leiden van de Maatschappij tot Bevorde ring der Toonkunst, Directeur de heer Ant. H. Tierie, heeft in studio genomen het meesterwerk van den Franschen componist Gabriel Pierné „La Crosado des Enfants", een werk, waarbij behalve het koor der Af deeling, een groot kinderkoor medowerking zal verleenen. Waar door den Componist ^erd toege zegd de uitvoering, welke op 15 April 1921 zal plaats hebben, te leiden, zien wij met groote belangstelling dit concert tegemoet. Aangezien het ledenaantal der Afdeeling Leiden in den laatsten tijd vooral, enorm is gestegen, zoodanig dat alle beschikbare plaatsen in do Stadsgehoorzaal door de Leidsche Afdeelingsleden kunnen worden ingenomen, heeft het Bestuur het plan op gevat, met het oog op het te verwachten groote bezoek uit andere plaatsen, op 19 April 1921 een herhaling van het Kerk, weder onder leiding yan den Componist, te geven. - De in ruimen kring hekenden, hoofd portier van het Academisch Ziekenhuis, de heer J. Bremer, heeft wegens het bereiken van den leeftijdsgrens met het einde van den tegenwoordigen academisehen leergang eervol ontslag uit zijne betrekking verkre gen. Deze steeds actieve beambte, die gedu rende ruim 34 jaren zijne betrekking heeft vervuld heeft steeds met grooter toewij ding zijne betrekking waargenomen en zal ongetwijfeld bij de zeer velen die met hem ambtshalve in aanraking kwamen, in aan gename herinnering worden gehouden. Met ingang van 1 Januari is benoemd tot amanuensis 1ste klasse bij het Rijks museum van Oudheden te Leiden P. de Wolf, thans tijdelijk als zoodanig werk zaam. De bakkers en de feestdagen. De Minister van Arbeid heeft op grond van art. 39 der Arbeidswet 1919 aan hoof den en bestuurders van ondernemingen, waar bakkersarbeid wordt verricht, ver gund, dat in den nacht van 23 op 24 De cember en in den nacht van 30 op 31 De cember a. s. door het hoofd of den bestuur der der onderneming en de bakkersgezellen in hun broodbakkerij bakkersarbeid wordt verricht tusschen 8 uur des namiddags én 6 uur des voormiddags onder voorwaarde: lo. dat onverminderd de verbodsbepalin gen, geldende ingevolge gemeentelijke ver ordeningen, geen deeg of brood, dat tus schen 8 uur des namiddags en 7.30 uur des voormiddags is bereid of opgewarmd, op 24 en 31 December het gebouw, waarin zich de broodbakkerij bevindt, verlaat voor 7.30 uur des voormiddags en de verkoop daar van geen aanvang neemt voor 8 uur des voormiddags; 2o. dat op 25 en 26 December en 1 Ja nuari a. s. in hun broodfeakkerij geen bak kersarbeid wordt verricht; 3o. dat de werkzaamheden van de in hun broodbakkerij werkzame bakkersgezellen zoodanig zijn geregeld, dat geen hunner op meer dan zes dagen in drie achtereenvol gende weken arbeid verricht tusschen 10 uur des namiddags en 6 uur des voormid dags. De voorwaarden onder. 3o. is alleen van belang voor broodbakkerijen, ten aanzien waarvan nog uit anderen hoofde dan voor de Kerstmis- en Nieuwjaaredrukte een ver gunning krachtons art. 39 der Arbeidswet 1919 is verleend. Voorts verleend de minister van arbeid op grond van artikel 42 der bovengenoem de wet aan hoofden en bestuurders van on dernemingen, waarin bakkersarbeid wordt verricht verlof, den werktijd dei; in hun on dernemingen werkzame bakkersgezellen op Donderdag 23 en 30 December 1920 en op Vrijdag 24 en 31 December 1920 met twee uur te verlengen, onder voorwaarde, dat van deze vergunning slechts gebruik wordt gemaakt, zoolang de vergunning naast de arbeidslijst is opgehangen. Kwijnende visselicrij. Van het groote aantal opgelegde stoom trawlers te IJmuiden is dezer dagen reeds één gerechtelijk en één vrijwillig verkocht. Binnen enkele weken zullen wederom drie dezer schepen op last van de Rechtbank in publieke veiling worden gebracht. Het be treft hier vaartuigen, welke destijds duur ingekocht waren toen het der visscherij voorspoedig ging, doch nu het eerst als slachtoffers van de crisis in de visscherij vallen. Journalistiek. „De Nederlander" het Christ. Hist, hoofdorgaan, zal binnenkort in 'een veel vergroot formaat verschijnen. Met ingang van 1 Januari a. s. zal de Amersfoortsche Courant, welke reeds zijn zeventigston jaargang telde, niet meer verschijnen. Do drukkerij, waar het blad werd gedrukt, is opgeheven en aan het geheele personeel ontslag aangezegd. Dc 2500ste wegwijzer. De A. N. W. B. heeft thans den 2500ston wegwijzer geplaatst en wel in de gemeente Heemstede, aan den Rijksstraatweg Haar lem—Leiden, bij den ingang bij den weg naar Zandvoort. Deze 2500 wegwijzers hebben 6amen 8000 annen, met ongeveer 32.000 plaatsnamen, met vermelding van afstanden. Behalve deze 2500 wegwijzers heeft de Bond 470 waarschuwingsborden over' het geheole land geplaatst. Bruinkool-productie. Do nog in Zuid-Limburg in exploitatie zijnde vier bruinkoolgroeven hadden gedu rende de maand November j. 1. een netto productie van 123,535 ton. Einde Novem ber waren 1746 arbeiders in do groeven werkzaam. Wegens 6la.pto in het bedrijf werden sindsdien een paar honderd man ontslagen. De Arbeidswet en de a.s. Feestdagen. Bij het naderen der a.s. feestdagen kan het zijn nut hebben de aandacht te vesti gen op artikel 46 van het Werktijdenbe sluit voor fabrieken en werkplaatsen 1920, waarin o.a. het volgende is bepaald: Een vrmiw, die geen huishouding te ver zorgen heefi, of een man mag op 24 en 31 December, indien deze dagen niet op een Zondag vallen, in een banketbak kerij, een slagerij, een bloemenbinderij of in een winkel, tevens fabriek of werk plaats, tusschen 6 en 10 uur des namid dags en gedurende ten hoogste 11 uren arbeid verrichten onder voorwaarde, dat zij of hij den volgenden dag geen arbeid verricht. De vrije middag, welke in verschillende bedrijven ter vervanging van den vrijen Zaterdagmiddag in den loop der week wordt gegeven, kan deze twee weken ver vallen, daar deze in de feestdagen kan worden begrepen. Zonderling bedrijfsbeheer. In de Staten van Noord-Holland is ge bleken dat de begrooting van het provin ciaal electriciteitebedrijf met niet minder dan ruim twee millioen is overschre den. Voor de provincie beteelcent dit een zeer belangrijke schadepost daar nog onlangs contracten voor stroomlevering op den ouden voet zijn afgesloten. Gemeenschapsbedrijven is toch maar je ware. Duitsclic kolen builen distributie. De Rijkskolendistributie, die (al is een besluit nog niet gevallen) waarschijnlijk na het afsluiten van het loopend brand- stoffenjaar zal ophouden tè bestaan, li- quideeri thans haar bemoeiingen met Duitsche kdlen. Naar ons ter oore kwam, zullen van eind 1920 af geen Duitsche kolen meer worden gedistribueerd. Wanneer de regeering afziet van haar optie op 90.000 ton Duitsche kolen per maand, haar gewaarborgd door het Neder- landsch-Duitsch verdrag, vervalt natuur lijk ook de prijsregeling van de Duitsche kolen,die hier zullen moeten concurreeren met vrije Amerikaansche en Engelsche en met de distributiekolen. Het Nederlandsehc crediet. V. D. meldt uit Weeneh d.d. 19 Dec.: De commissie van financiën heeft een suppletoir crediet van 8 milliard toege staan, waarvan de Decembertermijn jen de Nederlandsche schuld van 540 millioen moet worden betaald. Opbrengst Rijksmiddelen. De opbrengst der Rijksmiddelen bedroeg in November van dit jaar f 38.420.556. In November van het vorig jaar was de op brengst f 33.395.206. De eerste elf maanden van dit jaar brach ten in de schatkist een bedrag van f 398.472.328. Het vorig jaar was de op brengst f 296.723.245. In elf maanden tijds dus een meerdere ontvangst van ruim 100 millioen. Het huis van Dr. Kuyper. •De beer Colij'n kooht voor de 'anti-rev. partij het huis vam wijlen dr. Kuyper aan. Het conflict met Servic. De heer G. D. Advocaat, Nederlandsch gezant te Belgrado, is met verlof te 's-Gra- venhage aangekomen. Naar het Corr. Bureau verneemt heeft de minister van buitenlandsche zaken de diplomatieke bescheiden betreffende het incident met de Servische Regeering naar de Tweede Kamer gezonden. „Hlbd.' BUITENLAND. De koning van Griekenland. is, zooals wij reeds meldden, na een af wezigheid van drie jaren weer te Athene teruggekeerd. Onder oorverdoovend gejuich van de bevolking en het gelui der kerkklokken en salvo,s der kanonnen hebben Koning Konstantijn en de koningin hun fecste- lijken intocht te Athene gehouden. De Atheners zelf waren sedert den nacht van Zaterdag op Zondag door de ontzettende menigte, die uit de provincie was toege stroomd, in dc verdrukking gekomen. Toen aan het kleine Laurion-station, dat bijna in het midden van do stad ligt, de trein met den salonwagen van den ko ning langzaam onder het schelle gefluit der sirenes en de salvo's der kanonnen binnenreed, bereikte de geestdrift der me nigte, die tot op de daken dicht opeenge pakt stond, haar hoogtepunt. Met uitroepen als: „Wij hebben hem terug laten komen!" „Hij is weer terug!" werd de koning begroet. Toen hij' met de koningin in een h la dcaumont bespannen rijtuig stapte, werd hij door de opdrin gende menigte bijna platgedrukt. Vliegtui gen wierpon op dit oogenbiik lauriertak ken naar beneden. Konstantijn droeg groot tenue met den helm met witten ve derbos en den maarschalkstaf. ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL 10.22 1/3 DES ZATERDAGS £0.30 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIEF! KLEINE ADVERTENTIES- van hoogstens 80 woorden 50 cent: Zaterdags 75 cent,, ï-i bij vooruitbetaling Brandstoffen-Commissie District Leiden. W De Commissie maakt bekend, dat wegens het vallen der a,s. Feest dagen, op Zaterdagen 25 December en 1 Januari, de gelegenheid tot afhalen der Brandstoffen in die weken gesteld is op Tevens bericht de Commissie, dat het Brandstoftenbureau op VRIJDAG 24 DEC. voor het publiek gesloten zal zijn. De Commissie voornoemd: P. E. BRIËT. 12091 M. KRAMER. Slechts stapvoets kon hel rijtuig door de dichtbezetté" straten voortkomen. In de kathedraal wachtten de koningin-moeder Olga, de prinsessen, de afgevaardigden van het corps diplomatique en de heilige sy node het koninklijk echtpaar op. De koning en de koningin weenden bij het onbeschrijfelijk enthousiasme van de volksmenigte. Na het Te Deum zette de stoet zich weer in beweging naar het paleis,omstuwd door duizenden mannen, vrouwen en kinderen. Toen de koning en de koningin op het balcon verschenen, was er cpn nieuwte uitbarsting van geestdrift. De omliggende straten waren gevuld met tienduizenden feestelijk uitgedoste menschen, die met vlaggen zwaaiden en uit volle borst den koning welkom toerie pen. De koning las zijn Boodschap voor, waarvan men echter door het tumult van de ovatie geen woord kon verstaan. Opmerkelijk is, dat gedurende den ge- heelen intocht geen enkele demonstratie voor of tegen Venizelos plaats had en de genen, die incidenten hadden gevreesd, werden door feiten gelogenstraft. De economische crisis begint ook in Frankrijk ernstige afmetin» •gen aan te nemen. In de Maandag gehouden Kamervergade ring bleek, dat de werkloosheid ook ernstig begint te heerschen in de textielindustrie, omdat de grondstoffen daarvoor uit het buitenland moeten komen, waar de koers veel hooger is. Een afgevaardigde drong er op aan, dat in de Fransche koloniën katoen zal worden verbouwd om deze goedkooper te maken. Voor deze cultuur leenen zich volgens den afgevaardigde verscheidene Fran sche koloniën uitstekend. Ook in de metaalindustrie wordt de cri sis veel ernstiger, welke door eenige afge vaardigden in de Kamer geweten wordt aan den 8-urigen arbeidsdag. De regeering houdt zich ernstig bezig met het werkloosheidsvraagstuk. Belangrijk tekort. De „Ekonomitsjeskaja Zjizn" publiceert de Russische begrooting over het loopenda jaar. De uitgaven bedragen 1.150 milliard roebel en de inkomsten 150 milliard. De uitgaven voor het commissariaat voor de voedselvoorziening, welke verleden jaar 33 milliardbedroegen, beloopen dit jaar 72 milliard roebel. Credieten voor Oostenrijk? Volgens do „Sunday Observer" beraad slaagt het Britsche kabinet over het be langrijke vraagstuk, of er credieten zullen worden verstrekt aan Oostenrijk. Dit vraag stuk is urgent, en men kan de beslissing eiken dag verwachten. De Britscho regee ring zal er over moeten beslissen, of zij zal deelnemen in het verstrekken van een cre diet ten bedrage van 162.500.000 pd. st. verdeeld over vijf jaar, waardoor Oosten rijk gered, zou kunnen worden. Do Oostenrijksche commissie voor her stel heeft in dezen zin geadviseerd. Het een stemmige rapport der commissie was on derteekend door de gedelegeerden van Ita lië, Joego-Slavie, Tsjecho-Slowakije, Roe menie, Polen en Griekenland. Deze landen zijn er van overtuigd dat Weenen nis finan cieel Centrum onmisbaar voor h'on is. Financleele deskundigen te Londen zijn van meening, dafe de Britsche regcering haar aandeel in de credieten zal dragen, en zij achten dit wenschelijk, in weerwil van de verhoogde verantwoordelijkheid, welke een dergelijke daad zou medebrengen. Eugelsclie gevangenen in Rusland. Afschuwelijke verhalen van het lijden, der Engelsche gevangenen in handen van de bolsjewiki zijn vervat in het belangrij ke rapport van de commissie van Lord Emmott, die benoemd is om gegevens te verzamelen nopens Rusland, welk rapport Maandag is openbaar gemaakt. Deze slachtoffers van de sovjet-regee ring werden niet beter behandeld dan be ruchte misdadigers. Bijzonderheden wor den gegeven van .de methoden, die aan vaard zijn voor het gevangen nemen van i Engelschen. Gewoonlijk werden zij in het

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1920 | | pagina 1