Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS IX LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL f 2.50 PER WEEK FRANCO PER POST PER KWARTAAL f 0.19 f 2.90 Iste JAARGANG. - DONDERDAG 1 APRIL 1920. - No. I BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIEPRIJS PEK GEWONE REGEL f 0.28»/« DES ZATERDAGS f 0.30 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIEF. KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 60 cent; Zaterdags 75 cent, bij vooruitbetaling. Dit nummer bestaat uit twee bladen. Strijd en Zegen. •Van strijd willen wij spreken. Maar óók van zegen. lur* is gestreden-en geworsteld' en ge- Loden, weken en maanden om te.berei ken bet- ideaal1 dat men zich voor oogon li ad'gesteld, het verkrijgen van een Christelijk, een anti-revolutionair or gaan voor Leidén en Omstreken. Maar God3 zij dank, wij behoeven niet alleen te spreken van strijd, wij mogen ook gewagen van zegen Wat reeds lang gewenscht en noodig was, maar door allerlei omstandighe den lot nu toe niet mogelijk bleek, is nu eindelijk, een feit geworden. Wij hebben nu ook voor Leiden cn Omstreken een eigen orgaan. En hel is ons een waar genoegen ons •nieuwe Dagblad1, onze Nieuwe Leidiwhe Courant bij onze lezers te mogen inlei den. Wij willen niet stilstaan bij de vele, soms (haast. onoverkomehike moeilijk heden die aan deze ^geboorte voorafgin gen, niet uitweiden over de teleurstel lingen die ondervonden werden, noch over de vaak beschamende blijken' van belangstelling die we mochten ervaren. Liever vestigen wij het oog op de toekomst. iWat wij willen? Wat wij b'eoogen? Onze naam zegt het reeds. Ons blad! wil zijn een Leidsche Cou rant. Ilel wil Zjijn een dagblad!, niet voor •Nederland' en niet voor Zuid-Holland, imaar een dagblad speciaal voor onze oude Sleutelstad en hare naaste omge ving. Ons blad za! dus dragen een ^eer be slist locaal karakter. Van alles wat in onze omgeving voor belangrijks voorvalt en waarin onze le zers geacht gunnen word eik. belang te 'stéllen; hopen wij melding tè maken. Verslagenvan Gemeenteraden .en cor- iporaüen, mcdedeelingen inzake markt en .beurs, berichten omtrent, blijde en Idrocve gebeurtenissen zal men in de 'Nieuwe Leidsche Courant niet tever geefs zoeken. Ilel locale, het meest nabije staat dus op den voorgrond. Maar het is niet het eenige. Ieder die meeleeft en wie doet dat niet.in onzen.veelbewogen lijd stelt (tevens belang in wat er voorvalt in ge west en land, in binnen, en buitenland. Ook in d e alleszins gewettigde be hoefte wcnschen wij zoo goed mogelijk ite Voorzien. Maar dat is niet allest Ons nieuwe blad wil niet alleen zijn een Leidsche,- maar ook zeer beslist, een Christelijke, "een anti-revolutionaire courant Wij zijn er diep van overtuigd, dat *t geheim van allen zegen, óók voor 't staatkundige en maatschaooelijke' leven üs gelegen in Godes dienst, Zijn vrees en Woord- Daarom wenschen wij ons te scharen onder cte -banier van Koning Jezus, wiens verzoenend lijden en sterven en wiens heerliike opstanding wij in deze Sagen gedenken. In onzen tijd' van afval en revolutio naire woelingen in alle standen en on- 'der zeer uifecnloopende leuzen, nu steeds sterker wordt het eeroep: laat ons -hunne banden verscheuren en hun- Tie touwen van ons werpen, wenschen wij ons volk terug tc roepen tot de oude paden. Wij hopen met Gods Kuip op het vas te fundament van onze beginselen te bouwen. Maar wanneer zich de San- ballats aan de muren verloonen, dan wenschen wij ook te strijden. Troffel en zwaard zullen naar den eisch der omstandigheden, afwisselend worden gebruikt. Ziedaar, geachte lezers, in korte trek ken ons bedoelen- Ongetwijfeld een heerlijke, maar ook een moeilijke taak' Inlmers, wie is tot deze dingen be kwaam? Daarom doen wij een dringend beroep op allen die clc; Christelijke beginselen liefhebben en die met ons van de nood zakelijkheid van de Christelijke pers overtuigd: zijn, om ons naar vermogen te steunen. En moge God van den Hemel, van Wien wij in a.lles diep afhankelijk zijn. ons pogen met Zijnen zegen kronen. Overleg. Heb wetsontwerp schrijft mede voor dat de benoeming van bijzondere onder wijzers geschiedt na „overleg" mei den inspecteur. Of dit overleg gewenscht is? In sommige gevallen ongetwijfeld, waarom nu soms ook reeds overleg ge pleegd wordt. rv-n aebiedend voorschrift schün' echter niet gewenscht en zelfs eenigcr- maie gevaarlijk. Het gevolg kan zoo licht zijn, dat met name on het pk land, dit overleg in medezeggenschap ontaard,, zoodat tenslotte niet het school besluurmaar de inspectie over dc be noemingen beslist- Gelukkig is er.door den Minister nn** eens mol nadruk op gewezen, 'dal dit in geen geval zijne, bedoeling is bil. ovr-rh'g. zoo zegt hij heeft slechls het karakter van raadple ging. Het laat" de bevoegdheid van het schoolbestuur om zelfstandig te beslissen inzake de benoeming on aangetast. Bij afwijkende meening zal de inspecteur in die beslissing hebben te berusten. 'Onze sch'oolbsturen mogen 'deze uit spraak wel goed in hunne ooren kuoo- pen en zorgen dat zij straks voor on- gewenschte inmenging bewaard blij ven. V Hat leerplan. Binnen enkele weken k'omt het ont werp tot wijziging van do wet op het Lager Onderwijs, dat ons op schoolge bied de volledige financieeli gelijkstel ling komt brengen, in openbaiie behan deling De gelegenheid ontbreekt om von d>il ontwerp een breedvoerige, toelichting te geven. Daarom willen wij thans alleen even de aandach; vestigen op*wal Minister De Visser in zijne Memorie van Ant woord omtrent het leerplan opmerkt- Hel ontwerp eischt van de gesubsi dieerde bijzondere scholen dat zij hun leemlar; aan de schoolinspectie zullen mcdcdeelen. Verschillende Iinksche Kamerleden hadden daartegen bezwaren. Zij verlangden dat het bijzonder on derwijs meer dan lot nu tioe, aan banden zou worden gelegd, en eischten daarom goedkeuring van het leerplan door de inspeel ie. Met de meeste beslistheid) wordt 'deze eisch' echter door den Minister afgewe zen als hij zegt: Goedkeuring van het leerplan der bijzondere schelen acht de onder- geteekende een al te eroote vrij heidsbeperking van scho'olbcslureji- Bovendien zou uit een dergelijk voorschrift een geheel misplaatst wantrouwen spreken in het stre ven dier besturen orn liet onderwijs zoo deugdelijk mogelijk" in le rich ten De verplichte mecledceling aan den Inspecteur is slcchis een con trole-middel op de naleving van hetgeen in artikel aangaande de inrichting aan liet leerplan is voor geschreven. Goedkeuring van het leerplan zou echler controle worden op het onderwijs zelve cn dus ook op de richting der school, hetgeen in strijd is met de vrifjieid welke bij artikel 192 der Grondwet aan de bij zondere scbool is gelalen. Voor deze kloeke woorden brengen wij gaarne den Minister onzen dank. Finanlieelo gelijkstelling is goed en noo.diig. Maar. l>ever 'geen gelijkstelling, dan dal de vrijheid en -dc z,e]fslanrl;<rV"- van onze scholen zou worden aange tast. D'> prijs zou te groot zijn. Laten straks onze Rcehlseho Kamer leden op hun post zijn. om den Minister in gewichtige momenlen die, het begin sel raken trouw ter zijde le staan. STADSNIEUWS. A.-R. Kiesvereniging. Dinsdagavond hield de a.-r. Kiesvereeni- ging Nederland en Oranje" een ledenver gadering in de-Nutszaal alhier, onder lei ding van haar voof'ziltor,_d'en heer. Mr. P. Briët. Nadat de notulen van de vori ge vergadering door den secretaris gelezen en goedgekeurd waren, doelde de voorzitter mede dat dte heer Bijkerk-bad bericht, dat hij wegens vortrek uit Leiden als bestuuns- lid bedankte. De voorzitter betreurde het dat de heer Bijkerk genoodzaakt was om als bestuurslidje bedanken, dam wij in hem aldus spr. een actief besh'uirslid ve rifver:, die steeds met energie -u, veel belangstel ling voor "de belangen van onze partij heeft gewerkt. Op voorstel van het bestuur vaardigde de vergadering den 'heer J. de Lange af naar de te Utrecht op Dinsdag 1:1 April te hou den Deputaten-vergadering, als stemheb bend deputaat. Verder werden tot deputaat benoemd, de heeiVïn C. A. de Bruin, F. -Eikeibout, J. Noorlandt, Tj. Kuypers en Mevr. Kuypers. Besloten werd voor de verkiezing van twee lederj voor het centraal comité de stemmen uit te brengen op -de heeren A. W. F. Idenburg en Mr. H. Bijlevcit, en voor de verkiezing van Ader plaatsvervangende leden te stemmen de hern Mr. Gerbrandy, C. v. d. Heuvel, W. Warnaar. en F. Eiker bout. Do voorzitter .deelde mede dat voor de candidaatstelling van de a.s. gemeente raadsverkiezing een lijst »s opgemaakt, waarop 20 namten voorkomen. Het bestuur stelt zich voor op Donderdag 15 April a.s., 's avonds half acht in de Nutszaal een vergadering te beleggen, om een begin te maken met het-aamvijzen van. do rangordte waarop de candidatenlijst eventueel zal zijn samengesteld. De voor zitter wees op het belang dat aan de sa- memtelling van de lijst is verbonden en wekte alle leden op om de vergadering niet te verjuimen. Hierna verkreeg de -secretaris, de heer G. Mizée het woord voor uit uitbrengen van liet -jaarverslag over het afgeloopen jaar, waaruit bleek, dat 1919 voor de vereeniging een zeer belangrijk jaar is geweest, daar er een verkiezing voor Provinciale Staten en den Gemeenteraadsverkiezing heeft plaats gehad. De heer J. de Lange werd in dit jaar tot vice-voorzitter gekozen, terwijl in de plaat-s van den heer Huurman de -heer van der Steen in het bestuur zitting nam. Desecretaris .wee6 op de bijeenkomsten welke gehouden zijn en de besprekingen die hebben plaats gehad, over het vrouwenkies recht, en. over de vraag: moet de vrouw ook in de kiesvereeniging worden toegelaten? Tenslotte is besloten met.47 tegen 4 stem men de vrouw tote te laten, enkel en alleen omdat zij tot de stembus geroepen wordt. ,,Onze vrouwen hebben dat recht niet ver overd, maar de plicht is haar opgelegd. Dat blijft hare eere!" Dc penningmeester, de heer A. B. Mulder bracht hierna verslag uit. Hoewel op de vereeniging eenige schuld drukt, tstelde de penningmeester in het vooruitzicht, dat na verloop van eenigeri .tijd de schuld zal kun nen word'cn afgelost ,en kan worden opge spaard voor den a.s. nieuwen arbeid. Een hartelijk woord van dank richt de penningmeester in zijn verslag aan de le den, die door liet ijverige werken van d'e contributie-commissie hun bijdragen heb ben verdubbeld of zelfs hebben vervijfvou digd. Aangespoord wordt om de krachten tegten de a.s. gemeenteraadsverkiezingen bijeen te brer.gen en den leeuw die hier op den financieelen weg staat te helpen ver slaan. Nu kwam aan dte orde verkiezing van vier bestuursleden, wegens periodiek aftre den var. de heeren F. Eikerbout, J. dc Lan ge-en .G. Mizée én wegens het bedanken van den heer Bijkerk. De heeren Eikerbout, de Lange en Mizée werden herkozen, terwijl in de vacature Bijkerk tenslotte met 31 stemmen, tegen 28 op den heer T. S. Gos- linga, gekozen wer-d de .heter A. J. Schone- veld. De hteer Karstens, directeur van de „Nieu we Leidschè Courant" sprak nog een op?« wekkend woord met het oog op. dte verschij ning. van de N. L. Courant- op 1 April a.s., over de beteekenis van de plaatselijke pers en de A.-R. beginselen. Spr. legde* er den nadruk op van hoeveel belang het straks zal zijn als wij te Leiden teen eigen dagblad zullen bezitten dat zich tegen den invloed van de neutrale pers zal keeren. Hij spiak over den enormen arbeid die aan het verschijnen van een dag blad .vuur-afgaat. Thans zijn alIe.njOLilijkhe- den overwonnen! Het. blad zal een locaal blad zijn, met een Leidsch cachet dat daar door met viijheid kan strijden tegen de verderfelijkheid van de neutrale pers. De vergadering betoonde door luid ap plaus instemming met het. gesprokene. Nadat aan eenige nieuwe leden een har telijk welkom .was toegeroepten werd door den voorzitter, de vergadering gesloten. Op de prestentielijst was door 61 personen geteekend. De Jougeliitgïiverteieniigingen op G. G. De afdeeling Zuid-Holland van den Ned. Bond var. Jongeiingisvereenigingen .op Ge reformeerden grondslag hoopt volgende week Maandag (Tweedteh Paaschdag) alhier haar jaarvergadering te houden. In de morgenvergadering tc kwart vóór 10 in de ..Graanbeurs" komen jaarversla gen er. diverse besprekingen aan de orde, benevens voorziening in de vacatures Lod. Kooi j man en P. van Nes Czn., wegens perio dieke aftreding en in de vacature-P. Goe- der.dorp door vertrek uit de provincie. Verder worden de bestuursvoostellen behandeld om de volgende- jaarvergadering te Rotterdam te. houden en de leidensverga- deringen te Rotterdam, Alphen en Meer kerk. De Bondsagtenda wordt aan bespreking onderworpen. In de middagvergadering, aanvang te kwart vóór 2.in de Geref. Kerk, Hooigracht 97, houdt dr. C.N. Impeta van Purmerend, een referaat over:. ,,De jongeiir.gsvereeni- gingen en de critiek der jongeren", met be spreking. Ds. P. Ch. v. d. Vliét, van Ha- zerswoude, hoopt een opwekkende rede te houden.- Voor het tijdvak van 1 April31 De cember 1920 is benoemd tot conservator bij; de pharmacologic aan de Rijksuniversiteit alhier, dr. F. .Verzar, te Debreczin. Voor het tijdvak van 1 April31 Decem ber 1920 is benoemd tot hoofdassistent bij de geneeskunde (Röntgenologie) aan de Rijksuniversiteit alhier D. J. Steenhuis, arts, te Leiden. Voor het tijdvak van 1 April31 Decem ber 1920 is buiten bezwaar van 's rijks schatkist, benoemd tot assistent bij-de kin dergeneeskunde aan de Rijksuniversiteit alhier H. P. J. Koenen, arts, te Leiden. Voor het tijdvak van 1 April—31 Decem ber 1920 is benoemd tot assistent bij de. kindergeneeskunde a&n de Rijksuniversi teit te Leiden dr. Tj. Ilalbertsma, arts al hier. Voor het tijdvak van 1 April31 Decem ber 1920 is benoemd tot assistent bij de pharmacologic aan de Rijksuniversiteit te Leiden II. Varekamp, alhier. (St.-Ct.) In verband met de verschui ving van de veemarkt alhier, zal op morgen, 2 April, niet loopen trein 601, UithoornAlphen a. d. Rijn, en zal wel loopen trein 603, Uithoorn, vertr. 8.00 v.m. Alphen a. d. Rijn aank. 8.46 voorm. Tot deskundigen bij de examens vooc onderwijzer te 's-Gravenhage zijn o. a. be noemd de heeren J. Schaap Mz., directeur van, en A. de Jong Ez., leeraar aan de Chr. Kweekschool te Leiden. Ds. II. Thomas, Geref. Pred. alhier, zal reeds a.s. Zaterdag,- naar men ons mede deelt, het Diaconessenhuis verlatep. Velen van onze lezers zullen dit met blijdschap vernemen. BINNENLAND. Gerst. De Minister van Landbouw maakt be kend dat met ingang van 1 April 1920 door de Regeering geen gerst meer tegen ver laagden prijs ten behoeve van de gortfrbri- cage beschikbaar zal worden gesteld en "dat hij heeft ingetrokken zijn beschikking van 29 October 1919, houdende vaststelling van maximumprijzen voor gort. Vervoer rogge. De Minister van Landbouw heeft inge trokken het bij zijne vroegere beschikkin gen gestelde vervoer- en afleveringsverbod voor zoover dit betrekking had op buiten- lajidsche rogge, buitenlandsclie rogge bloem en buitenlandsch roggemeel. In verband hiermede maakt de Minister; bekend: lo. dat, nu met ingang van heden het ver voer en de aflevering van buitenlandsclie rogge, buitenlandsclie roggebloem en bui tenlandsch roggemeel weder is toegestaan, de aanvoer daarvan aan geen beperkende bepalingen kan geschieden. De uitvoer dezer producten kan evenwel nog niet worden toegestaan. 2o. dat het niet in de bedoeling der Re gering ligt om ook zelf nog rogge aan te voeren. 3o. dat de verstrekking van Regeerings- wege van grondstoffen voor de grofroggc- broodbereiding met 1 Juli zal ophouden cn dat de voorruden rogge der Rfgeering op dien datum ongeveer zullen zijn geruimd. Beperking goederenvervoer. Met ingang van 1 April worden met machtiging van den Minister van Land bouw tijdelijk buiten werking gesteld: lo. de lijst van algemeen uitgesloten goede rensoorten van 31 October 1917, en 2o. het verbod tot vervoer per spoor van bestel- FEUILLETON. EEN VERWOEST LEVEN door HUGO KINGUANS. (Nadruk verboden.) 1) HOOFDSTUK I. Marl® Lokkerse was feitelijk maar blij, dat de „ouë" dominee gestorven was. Nu iWas de gemeente vacant, zoodat zij bij haar (vertrek naar de groote stad niéts met een predikant te maken had. De kerkvoogden dan? Nu, ja, dat liep iwel los. Die waren allemaal „zulke heilige hoontjes" niet. Alleen baas Sinke durfde wel eens qp- jgezouten de waarheid te zeggen. Die leef de alleen, zooals een Christen behoort te leven naar zij zich voorstelde wil liet goed met hem gaan. Die leefde, zooals haar moeder leefde. Maar voor de restdaar had ze ma ling aan. Als alle menschen eens precies .wisten, hoe Piet Krakeel met zijn vrouw leefde, zooals zij dat van zeer nabij wist, nou, dan hadden ze geen greintje respect yoor hem. En toch zat hij des Zondags trotscli als jeen pauw in de kerkvoogdenbank en keek rond ïpej kUb fiHe zeggen wou: „Zie-je mij wel. Piet Krakeel van Olmenhoeve?" En Jan Boer? 't Was immers een publiek geheim, dat-ie, als-ie 's Dinsdags naar de markt in de naburige stad ging, terug keerde in een toestand, die de spraakma kende gemeente betitelt met de woorden: „Hij is boven zijn theewater." En zoo kon ze doorgaan. Op 'n enkele uitzondering na, waren ze feitelijk niet waard in de kerkvoogdenbank te zitten. In 't begin, dat zich van de zijde van Kra keel en Boer wel eens buitensporigheden voordeden, was er in de gemeente over ge sproken, maar langzamerhand ging men het beschouwen, als iets gewoons wat in het leven maar al te vaak gebeurt en maakte men er zich niet meer druk over. De dominee van het dorp, een rechtzin nig predikant, had er zich vaak over ge- ergerd. En hij was met z'n bezwaren en vermaningen vaak voor den dag gekomen. Mietje Gerritse, die bij baas Boer heeft „gediend", zou daarvan wel meer kunnen vertellen. Ze is wel zoo verstandig niet aan Jan en Alleman te vertellen, hoe ze het te weten is gekomen, maar Marie Lokkerse, met wie zij zeer „intiem" is, sinds zij vrien dinnen zijn, heeft zij het verteld. Duidelijk had zij door het sleutelgat ge hoord, lioe dominee vroeg, of Boer dien aanstaanden Zondag aan het Avondmaal kon komen, hoewfll zijn g&an naar de markt toch altijd tot gevolg had, dat hij terug keerde in een toestand, die een Christen niet past. Wat de boer daarop had geantwoord kon Mietje Gerritse haar vriendin niet meedee- len, want zij had haastig beenen moeten maken, wilde zij niet door de boerin wor den betrapt! Maar die vraag van den do minee had zij toch wel terdege gehoord. En men wist enkele dagen later ook te vertellen (want men staat er verstomd van, hoe spoedig iets. uitlekt, vooral op een dorp en de vrouwen, die haar tijd verkletsen over dag, i'nplaats van te zorgen voor het huishouden, zijn er het meeste debet aan), dat de dominee op bezoek was geweest bij Piet Krakeel en ook dadr deelde de dienstbode, natuurlijk in het allerdiepste geheim, mede, dat de boerin, rood-be- schreid, de „mooie kamer" was uitgeko men. Maar hoe het zij, dit was zeker: den morgen van het Avondmaal was de plaats van Boer in de kerk ledig en men yertelde later, dat hij enkele marktdagen achtereen nuchter was teruggekeerd. En ook werd verhaald, dat baas Krakeel die wel aan het Avondmaal was geweest in de eerst weken 'n geheel ander mensch was en zijn vrouw niet meer treiterde." ITct was feitelijk een rare geschiedenis met dgt huwelijk. .Het rechte wisten de dorpelingen niet, al waren hun vermoe dens maar al te dicht bij de waarheid, maar dagenlang was het toen het onder werp van de gesprekken geweest. De meer-bezoldigden en zij, die een tafel uit den Bijbel lazen, niet uit sleur of ge woonte, maar uit waarlijk-oprechte behoef te, schatten liet hoofd over deze praatjes en spraken er onomwonden liun-af keuring over uit. Men moest geen steenen op een ander werpen, maar liever eerst den balk uit eigen oog halen. Zoo zeiden zij. Maar natuurlijk liet men ze praten! 't Was toch feitelijk een schandaal met dien jongen krakeel. Op 'n tamelijk-ver-verwijderd dorp (na tuurlijk, dan liep het niet zoo gauw in de gaten, zeide men) had hij duchtig meege daan aan de kermispret. En de gevolgen waren niet uitgeblevenVier maanden later trad hij in het huwelijk met het meisje, dat hij vóór dien zondedag nog nooit had ontmoet Diep medelijden had men gehad met baas Krakeel en zijn vrouw* die beiden ge; bukt gingen onder dit leed, maar over den zbou werd schande gesproken, niettegen staande die anderen, die zeiden, dat dit niet paste. Hij had tegenover den Kerke- raad immers belijdenis van schuld afge legd? Men mocht daarover niet oordeelen. Aan Ilem, Die harten kent cn nieren proeft, het oordeel! Langzamerhand ging die geschiedenis zooals het altijd gaat den doofpot in. De jaren verliepen. De oude Krakeel en zijn vrouw waren reeds ter ziele. De jonge Krakel werd kerkvoogd. Er was niemand meer, die aan zijn verkiezing aanstoot nam. Er viel immers niets op hem aan te merken? Hij leefde niet meÉ zijn vrouw, zooals het behoorde, dat ver moedde men, maar overigens: de buiten wereld werd er niets van gewaar. Eerst enkele jaren na zijn verkiezing tot' Kerkvoogd werd het wèl naar buien open baar, dat die twee echtelieden als het ware, dagelijks met verwijten elkaar overstelp ten. Zoo, dat het ten slotte den ouden domi nee te machtig werd en liij er zich mee ging bemoeien. De eerste weken slóegen zijn woorden wel in, maar het hart was niet geraakt en weldra ging het leventje van die twee zijn ouden gang HOOFDSTUK IL Dus zou Marie Lokkerse. als zij naar de stad vertrok, van de Kerkvoogden en dej anderen geen last hebben, t (Wordt veryolgd),-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1920 | | pagina 1