1
De iiiaugureele toespraak van
prof. G. A. Wilken.
Heden te twee ure werden wij weder
geroepen naar het groot auditorium, ditmaal
om den heer dr. Wilken den aanvang van
zijn werkkring als hoogleeraar bij de facul
teit van letteren en wijsbegeerte door een
leerrijke toespraak te booren inleiden. Waren
de toehoorders heden aanmerkelijk geringer
in getal dan gisteren, wat hun ten gehoore
werd aangeboden was geenszins minder be
langwekkend. Alleen speet het ons, dat
ZHGel. over 't algemeen wat snel sprak
zoodat het voor den leek niet altijd ge
makkelijk was zijne rede te volgen.
„De vrucht van de beoefening der ethno-
logie voor de vergelijkende rechtswetenschap"
dit was de titel dezer interessante verhande
ling. Spreker begon met eenige woorden te
wijden aan den vooruitgang der etbnologische
wetenschap. Binnen een zeer kort tijdsbestek
heeft die studie inderdaad verbazende vor
deringen gemaakt. In plaats van zeer on
volledige rariteitencabinetten heeft men thans
geregeld geclassificeerde musea, in plaats
van oppervlakkige handboekjes, lijvige stan
daardwerken en degelijke speciaalartikelen
in tijdschriften. En waarlijk deze snelle
vooruitgang is niets meer dan noodzake
lijk, want zoo ergens dan is er hier „peri-
culum in mora" (gevaar bij uitstel). Zeer
spoedig zullen een aantal volkstammen die
thans nog zoo belangrijk zijn door hunne
zedengewoonten en instellingen hebben
opgehouden te bestaan. Gelukkig dus, dat
thans door een geregelde classificatie der
verschillende volken van den aardbol de
grond gelegd is tot een degelijke behande
ling van dit zoo hoogst belangrijke stadievak.
Op krachtige wijze bestreed spreker de
ouderwetsche opvatting als zouden onbe
schaafde volken verbasterd of verwilderd zijn
neen verre van van daar, er is hier geen
achteruitgang maar wel een stilstand te
constateereneen achterblijven op den weg
der beschaving.
Daarop kwam spr. tot zijn eigenlijk onder
werp, hij beklaagde er zich over, dat er
zelfs nu nog vele juristen zijn, die het nut
der volkenkunde voor de rechtswetenschap
in twijfel trekken en niet inzien dat de
wetten der lagere volkstammen geen wille
keurige verzinselen zijn maar wel de uit
vloeiselen van het natuurlijke rechtsbegrip,
te: jc m 3 m m k
dat dikwijls bij beschaafdere volken is ver
duisterd.
Hierop volgde een korte beschouwing over
verschillende prototypische vormen van 't be
grip „wet", dikwijls was het een ongeschreven
gewoonterecht, maar men had toch ook in
den Indisehen Archipel een aantal zeer oude
geschreven wetten. Een groot gedeelte daar
van is wel is waar uit de dharm.asjdslra.ni
(wetboeken der oude Hindoes), voornamelijk
uit dat van Manawa overgenomenmaa.' men
had er toch ook veel oorspronkelijks in.
Spreker doelde hier voornamelijk op de
agdmas, die door een toeval op het eiland
Bali ontdekt waren.
Belangrijk is bij de Indische volken hef
denkbeeld straf, dat oorspronkelijk alleen
uit het begrip schuld voortvloeide. Men be
taalt voor zijn misdaad met zijn straf zoo
als men voor eene koopwaar met zijn geld
betaalt. Heeft men iemand verwond, men
betaalt eenvoudig de bongoen (verwondings
boete) iemand gedood, men vervalt in de
pampa (manslagboete.)
De wetenschap der Ethnologische Juris
prudentie is voornamelijk aan de Duitschers
te danken. Een der eerste beoefenaars was
dr. Post een Duitsoher. Op hetzelfde gebied
bewogen zich in Frankrijk Rabelais, in
Engeland SpurgeonSpencer, Taylor en an
deren.
Het grootste gedeelte der rede werd in-
ganomen door het ontwikkelen van een en
kel voorbeeldhet ontstaan der pratriarchale
oppermacht en in het algemeen der patria
potestas (onbeperkt vaderlijk gezag). Het ont
staan, want de meening als zon deze toestand
oorspronkelijk zijn is volgens spr. onjuist.
Wel schijnt een oppervlakkige beschouwing
van de gebruiken bij de oude Israëlieten,
Romeinen enz. daarvoor te pleitenmaar een
grondiger studie bewijst dat integendeel het
matriarchaat het oudste is en dat van ouds
de kinderen als liet onvervreemdbaaar eigen
dom der moeder beschouwd werden of wel
van hare familie. Bij vele prototypische vol
ken zag men een oom van moederszijde na
mens de moeder over de kinderen beschikken,
zonder zich aan het goedvinden van den vader
te storen. Deze „toeziende voogdij" om
het zoo maar te Doemen, werd op den duur
zoo drukkend en onaangenaam voor de vaders
dat er een reactie plaats had. Men kreeg
nu overgangsbepalingen zooals dat het eerste
mlt a. iw rac-
kind de moeder zou toebehooren, het tweede
den vader en zoo voorts, en meer dergelijke.
Op deze wijze ontstond ook het gebruik om
vrouwen te „koopen" dat bij zeer vele vol
ken bestaat. Eigenlijk is dit niets anders
dan een redmiddel van den echtgenoot om
zich aan de lastige inmenging der familie
van zijne vrouw te onttrekken.
Dat spreker het bij dit eene voorbeeld
liet blijven was geenszins uit gebrek aan
stof. In vele andere zaken beslist de eth-
nologie in moeielijke juridische vragen. Zij
alleen leert ons dat het landbezit aanvan
kelijk een uitsluitend communale en geen
individueele beteekenis had, dat de eed oor
spronkelijk uitsluitend zuiveringseed of on-
schuldseed was.
Wel berust tot nu toe veel op gissing, maar
de vaste grondslag is aanwezig en de we
tenschap wint veld. Aan het einde zijner
toespraak gekomen, riep prof. Wilken de
juristen in krachtige bewoordingen op om
de jonge wetenschap te hulp te komen.
„Wij zullen", zeide hij, „de bouwstoffen
aanvoeren, weest gij de bouwmeesters van
den tempel „die hier verrijzen moet."
Na nog kortelijk curatoren, professoren
en studenten te hebben toegesproken en ook
aan zijn afgetreden voorganger, den beken
den ethnoloog Yeth eenige woorden te heb
ben gewijd, besloot ZHGel. zijne rede.
H.
LAiTITii KKKSCHTEX.
De heer dr. C. M. Yan Voorthuysen,
arts, is benoemd tot assistent in het aka-
demisch ziekenhuis te Leiden.
De 2de luit. jhr. W. C. Roëil, van
bet 2de regt. vesting-artillerie te Amsterdam
is overgeplaatst naar Leiden, ten einde ge
detacheerd te worden bij het 2de regt.
veld-artillerie.
De paardenarts 3e kl. J. Van de Velde,
van de veld-artillerie te Leidenis benoemd
tot paardenarts 2e klasse.
- Naar men verneemt zal ook Zondag
te Leiden door de sociaal-democraten een
optocht gehouden worden. Het ontplooien
van de roode vlag zal echter niet toege
staan worden.
De heer mr. C. J. E. graaf Van Bylandt,
commissaris-generaal der Nederlandsche
regeering op de wereldtentoonstelling te
Antwerpen, is door Z. M. den koning van
België benoemd tot kommandeur der Leo
poldsorde.
Het officieren-schietgezelschap der
dienstdoende schutterij te 's Gravenhage zal
een huishoudelijke wedstrijd houden op
Maandag 28 September 1885 aanvangende
's morgens te 9 uur, op de schietbanen
van het proefveld.
Een kostganger van de weduwe V.
te 's Hage kreeg gisterenavond laat met
deze twist, liep het huis uit, ontdeed zich
van zijne bovenkleeding en sprong het wa
ter in van de Nieuwe Haven. Op zijn
hulpgeschreeuw werd hij na geruimen tijd
in 't water te hebben gelegen, door buren
er uit gehaald, waarna door een paar poli
tieagenten proces-verbaal tegen hem werd
opgemaakt wegens burengerucht.
Bij het in zee steken van een visch-
schuit van den reeder Pronk te Scheve-
ningen stootte zij op een anker van een
ander vaartuig, waardoor zij een lek bekwam.
De bemanning werd met een boot aan wal
gebracht.
Hedenmorgen is de personentrein van
de Oosterspoor, die te 12 u. 50 m. te
Amsterdam moest aankomen, tusscben de
Diemerbrug en Nieuwe Vaart ontspoord.
Men zou dertien óooden en twaalf gekwet
sten tellen. (A. C.)
SIAKKTBER 1 CIITEX.
Bodegraven, 15 Sept. Op de weekmarkt
weiden heden aangevoerd 103 wagens kaas
te zamen 6397 stuks, wegende 38,382
kg prijs le soort Goudsche 20 h 24.50
2e soort dito ƒ17.5 19^; hieronder 3
wagens Derby-kaas, prijs le soort ƒ21h
2e soort/19 a 17 wagens Edam
mer kaas, prijs le soort 22 a 252de
soort 18 a 211 wagen Leidsche kaas
graskaas het schippond. Handel
zeer vlug. Boter aangevoerd halve kg.
prijs -.— it -per kg.
GEMENGDE BERICHTEN.
Voor een kantongerecht stond onlangs
een kleine boerenjongen terecht, beschuldigd
van het zetten van strikken. Een veld
wachter had het uit de verte gezien, was
den jongen gevolgd en had in de boeren
hofstede, waar hij thuis behoorde, in tegen
woordigheid van den vader, opgeschreven
Vorige
Laagste
Hoogste
Koers.
Koers.
Koers.
AMSTERDAM,
16 September 1885.
Staatsleeningeu.
pCt.
NEDERLAND.
Cert. Nat. Werk. Sch. 2£
683/,
68%
68%
dito dito3
823/8
82%
82%
dito dito4
'02%
102 Via
Oblig. dito 1884 4
1021/4
102%6
102V16
REI.G1E.
Obligatiën4
93%
dito2 ls
723/g
HONGARIJE.
Obligatiën i867 5
991/2
dito Papier5
75
dito Goudleening 5
63
S8
dito 18814
803/8
807/16
ITALIË.
Inschrijv. 1862/81. 5
91
l'aus. Leen. 1860/64 5
91
OOSTENRIJK.
Mei/November 5
66%
66%
667/i6
Febr /Augustus 5
66i5/18
6 6 iS/ie
Zilv. Januari/Juli 5
66%
671/4
6 7 Va
dito A pril/October 5
663/,
in Goud4
37'3/ig
POLEN.
Oblig. Schatk. 1844 4
85%
86%
PORTUGAL.
Buitenland 1853/84 3
443/,
44%
44%
dito 18815
81%
8ll%6
RUSLAND.
Obl.Hope 1798/1815 5
101
101
Cert. Ins. 5e Ser. 1854 5
587/8
dito dito 6e Serie 1855 5
8413/16
847/3
84%
Oblig. 1862 50/100 5
941/,
94
dito 1864 1000 5
993/4
991/3
09%
dito 1866 ƒ1000 5
99%
99%
dito 1877 20-100 5
973/4
97%
dito Ooster-Leeniug 5
571%,
dito 2de Serie5
583/i6
58
5öVl6
dito'72 Gec. £50/100 5
9 41/,g
0 47/i6
94%
dito'73 Gec. 50-100 5
9413/16
94%
9415/16
dito 1884 gecons- 5
94%
dito 1850 leLng.£ 100 4\
94
dito 1860 2eLng.£ 100 4|
91%
91%
91%
ditol875Gec.£50-100 4»
877/,
877k
dito 1880 Gecons 4
7 713/i6
77%
77%
Obl.-Leen. 1867/69 4
843/„
841/4
8 4 Va
Oblig. in Goud 1883 6
1043/,
104
104%
SPANJE.
Buit. Perpet. S Obl. 4
533/4
53%
53l/3
Binn. Perpetueele 4
53
TURKIJE
Geprivileg. Oblig. 5
763/,
76%
Oblig. Geregistreerde
16
dito Gecv. Serie D.
'6%
169/l6
16%
dito Geregist. 1869
dito Gecv. Serie C.
'5%
16%6
16%
EGYPTE.
Leening 1876
65
VER. STATEN.
1877 .4
>21
dito 1876 4.J
"0%
110%
MEXICO.
•18513
177/„
17%
•dito 1864 3
7I/2
73/l6
7Via
pCt.
ZUID-AMERIKA.
RRAZII.IE.
Londen 1865 5
dito dito 1860 4j
dito dito 1863 4^
dito dito 1S83 4J.
dito goud 1879
COLUMBIA,
♦Oblig4£
ECUADOR.
♦1855 i
PERU.
*Obl. 1870 6
♦dito dito 1872 5
VENEZUELA.
18814
Prov.en Sted. Lecuing.
Amsterdam Oblig. 4
Noordzeekanaal 3
's Grav. Leen. 1884 4
Groning. Prov. Leen. 4
Leiden1882 4
Rotterdam, 1882 4
Utrecht, 1879/83 4
Zeeland, 1878/81 4
Ind. en Fin. Oiulcru.
Air. Hand.-V. Aand.
Amst. Bank dito
dito Kanaalra. Aand. 2
dito dito Oblig. 4
Dcrrep. Bk.d.V.-L.A.
dito dito Obl6
Gem.-Crediet. Oblig. 4}
dito dito4
Ilandelsv. Amst. Ad.
Ilavenst.bootd. dito
Java-Bank dito
Koloniale Bank dito
Nat. Hyp.-Bk. Pbr. 5
Ned. Bank Aand
Ned. Handelm. dito
N.-Ind. Handb. Aand.
dito dito Oblig. 5
dito Landb.-Mij. dito 5
Ned. Panopt. Aand.
Pal.v. Volksv./200 do.
Parkschouwburg dito
St. v.-M. lusul. Aand.
dito Java Aand.
dito Nederl. Aand.
dito Zeeland Aand.
Twentsche Bank dito
West. Suikerr. dito
Ad. Maxw. L-G.C. C.
♦dito Income bonds do.
Spoorwegleeningcn.
Aken-Maastricht. 4
Ilaarl.-Zandv. Aand.
IIoll IJzeren Aand.
dito dito Oblig
Exploit. St. Sp. Aand.
dito 1879/81 Oblig. ..4
Ned. Centraal Aand.
dito Oblig. Gestemp.
Bew. Uftg. Sch./100
Ned. Ind. Sp.-Aand.
dito Oblig. 1 879 3
dito dito 1869 4%
N. Rijn. Volg. Aand.
Vorige
Koers.
073/8
9!H/2
99%
S3'5/l6
S6I/2
201/2
73/,
8'/s
7
307/16
1013/,
89
1011/2
lOIS/j
1007/„
l007/8
I007/S
119
194
517/8
101
51
873/,
'02%
101
70
60%
1923/,
5'1/s
233
107%
38%
88%
91
35%
32
"I/s
15
8
58
88
109
81
9%
>56/l6
55
1391/2
'01%
101%
101%
80
67
142l/o
81%
83
87
Laagste
Koers.
971/2
'3%
'9%
89/16
6%
301/4
118%
124
873/,
101
11%
581/,
'53/16
Hoogste
Koers.
2OI/4
301/s
15%
pCt.
dito Oblig. 1865/83 4
dito dito 1875/78 5
N.-Br.-Bokstel Aand.
dito Obl. gest. 1875/80
Zuid-Ooster Spoorw. 4
Theiss Aand5
dito Oblig5
Zuidital. Spw. Oblig. 3
Wars.-Bromb. Ad.4
Wars.-Weenen dito
Groote Maats. Aand. 5
dito Hypoth. Oblig. 4£
Baltische Aand. 3
Brest-Grajewo Oblig. 5
Chark.-Az. 100 do. 5
Iwang. Dombr. dito 4J
Jelez-Griasi dito 5
Jelez-Orel 1000 do. 5
Ivurs Char, 1000 do. 5
K.-Ch. Az. 100 do. 5
Los. Sew. 1000 do. 5
Morsch.-Sysran Aand. 5
Mosk -Jaroslaw Obl. 5
Mosk.-Kursk. dito6
Mosk.-Smol. dito 5
Orel-Vitebsk Aand. 5
dito ZR. 1250 do. 5
dito Oblig5
Poti-Tiflis ƒ1000 do. 5
dito dito 100 dito. 5
RiaschkWiasrn.Aand. 5
1 Zuid-West. Sp. Aand. 5
dito Z.R. 3000 do. 5
Atchis.-Top. Aand.
Atchis. Top. Oblig.7
Atl. Pac.(W.D.) Ie H. 6
Buff. N.-Y.Ph. Aand.
Buff. N.-Y. Ph. pref.
Centr. Pacif. Aand.
dito Oblig6
Calif. Oregon do. 6
San Joaq. Valley do. 6
Caiif. Pac. 2e Hyp. do. 6
Canada-St. Certif.
Canad.Pacific. C.v. A
Chesap. Ohio Obl. 6
dito lste Hypoth. 5
Chic. Atlant. C. v. O. 6
do. Jowa Midi. do. 8
do. Madison Ext. do. 7
do. Menominee do. 7
do. N.-W. Union do. 7
do. Win. St. Peter do. 7
Burl. Qin. C. v. Ad.
do. Gr. Tr. 2e H Obl. 5
Chic. R.-Isl. Certif.
dito South West. Obl. 7
CI. Akr. Col. Certif.
Den v.-Rio-Grande do.
♦DesMoin. Frtd. le II. 6
Flor. Cent. W.Oert.v. A
dito dito Obl, Lr. B. 5
Illinois Cert. v. A.
Kansas Pacif Oblig. 6
St.LouisCaïroGert v.d.
dito dito Iucomeb. C.
Louis .Nash v.Certif.
dito dito Oblig. 6
S. Franc. Ad. le pr.
dito dito 2e pref.
Vorige
Koers.
99%
107
9%
53%
101
101
871/,
57%
47%
83%
117
95%
561/4
95%
951/4
86%
92
95%
953/8
897/s
883/,
56%
10 11/3
102%
95%
881/»
88
94%
95%
93
553/,
597/o
59
69%
118%
733/,
73/8
103/,
36%
111
993/,
106
98
36%
46
69%
74%
663/,
132
129%
129
'99%
126%
132
64
121
124
347/„
'21/16
78
11
393/,
134
106%
38%
451/4
106
80%
32%
Laagste
Koers.
99%
57%
116%
95%
50%
1167/8
95
86%
957/16
-
89%
893/4
567/8
10 1
57%
101%
8711/I6
8 73/,
93'3/ie
56
593/s
74
6'3A6
'0%
36%
993/,
351/2
4®v»
74%
643/,
129
297/o
1361/2
39
134
447/ls
Hoogste
Koers.
573/4
937/8
59%
46%
75
653/,
ll'%6
SO'/,
44%
Vorige
Laagste
Hoogste
Koers.
Koers.
Koers.
61
61
23%
233/,
108%
69%
69l/is
693/is
110
102%
I59/l6
15Vs
'5%
35
14%
139/16
133/4
98l/8
98
98%
6%
6
6%
143/4
>4%
14%
97
953/4
96
1103/4
112%
Uil/4
1051/2
991/8
99%
203/4
l l3l/2
88%
89
14
I3I/4
13%
80
170%
164
167
>03%
613/4
813/4
767/8
97
97%
-
37/8
36
103
1021/2
107
106
1067/8
100
99%
102
98l/s
1 12
I 10
100 Vs
>0>%
102
951/,
991/4
98
983/g
1031/,
0^3/4
llSi/j
112%
137%
1371/4
138
79
1021/2
-
1433/,
132
1241/2
44%
439/i6
87/„
813A6
pCt.
Mich. Cent. Certif.
Milw. St. Paul Aand.
Miss. Kans.Tex. Aand.
dito dito Oblig. 7
dito Alg.Gec.Hyp. do. 5
dito Un. Pac. S.B. Ob. 6
dito Pac. South.Oblig. 6
New.-Y. ErieW. Aand.
dito Cert. v. Pref. dito.
do.Ontariam Com.-Bew.
do. Pensylv. OhioOb.
Oregon Calif. Aand.
dito dito pref.
St. P. en Man. Cert.
dito dito Oblig. 7
St. P. en Man. Oblig. 6
St.P.enMan.2eHyp0.6
dito Dakota Ext. dito 6
Pensylv. Cert. v. Aand.
Southern Pacific Obl. 6
♦ToI.Peor.2eHyp.Incb. 4
Union Pac. Hoofdl.Cert. 4
dito dito Oblig. 6
dito Coll. Trust Bonds 5
Wab. St. L. P. Cert.
Brazilië. Spoorw. 5
Traniwegmaatsch.
Amst. Omnibm. Aand.
dito dito Oblig. 4J
Gooische Stoomtr. dito
dito dito Oblig. 4
Ned. Tramw. Aand.
dito Oblig4J.
N.-enZ.-Holl.Trw.do.
Znider-Stoomtram do.
Premieleeniugeii.
Amsterdam lOüO 8
dito f 1003
dito Kanaal-M. C.v. A.
Rotterdam3.
Gemeente-Crediet 3
Pal. v. Volksvlijt 1867
Antwerpen 1874 3
Brussel 1879 3
Hong. Staatsl. 1870
Theiss4
Oostenr.Staatsl. 1854. 4
dito 1860 5
dito 1864
Boden-Cred-Ansr.Ob. 3
Stad Weenen 1874
Pruis. L. 1855 Th. 100 3J
Iveulen-Minden-Spw. 3J
Rusl. Staatsl. 1864 5
dito 1866 5
Madrid 1868 3
♦Turksche Spw. leen. 3
Prijzen der Coupons. Oostenr. pap. f 20.20;
dito zilv. 20.20; diverse in J 11.60—; dito;
dito met affidavit f 11.90; Portugeesche 11.60:
Franscho J 47.45; Belgische 47.4 5 div. Reichs-
mark J 5-.90; Hamb. Rusland 1.14; Russ. zilv.
Roebels f 1.18 V2 l^t0 papier. Roebel jPoolsche
per zilv. Roebel JSpaansche Piaster buitenl.
dito dito Juli francs 47.45; dito dito
binnenl. fdito dito Juli /2.27: Amerika
gouden Dollar dito papieren Dollar 2.47,
Koers van het geld: Beleen. Prol. 2 'a 2% pCt-
De met gemerkte Fondsen zijn noodlijdend.
