reiien ook onder de aanzienlijke of hoogere standen werden gekweekt en
daaronder die als echtgenooten tan raadsleden waardiger en nuttiger eene
plaats in de Raadzaal zouden innemen dan liare mannen. Beroemde mannen
hadden meest w|jze moeders.
Intusschen, uit al het vorenstaande blijkt ongetwijfeld, dat binnen
Leiden het openbare onderwijs aanvult, wat het bijzonder onderwijs te
kort schiet, opdat er voldoend onderwijs besta. Wanneer de bijzon
dere school ook voorziet in al de behoeften aan kosteloos onderwijs
voor onvermogenden en de gilten voor »de School mrt den Bjjbel"
daarvoor in de eerste plaats bestemd worden, dan zal de gemeentekas wor
den ontheven van eene uitgave van onaeveer 31000 's jaars en zich uit
strekkende tot de minvermogei den nog van 60000 's jaars. Wanneer de
onder de Schoolwet van 1806 bestaande bijzondere Fransche school was in
stand gebleven, zouden de openbare scholen voor meer uitgebreid lager
onderw|js van de 1* en 2' klasse niet zijn verdubbeld. Wanneer de billijk
heid wordt gevoeld en erkent om de schoolgelden meer in verhouding te
brtngen tot hetgeen elke school jaarlijks kost, zoodal zij toch eene tege
moetkoming kunnen genoemd worden, dan moet de verhooging zich bepalen
tot de scholen der 2' klasse, die naar hel leerplan moeten vergeleken worden
met de Fransche school van 1824, waar 20's jaars voor elke leerling
betaald werd en thans 16 en minder voor meer dan één leerling uil het
zelfde gezin en daarenboven vrij van leermiddelen. Oe scholen der 1« klasse
kunnen geacht worden een billijk schoolgeld te hellen, in vergelijking met
de bijzondere scholen, die naar hetzelfde of Irooger leerplan, zonder genot
van leermiddelen, een gelijk schoolgeld berekenen, bjjv. die van juli. De Lange
op de Hooigracht, die voor f 100 alle vakken van meer uitgebreid lager
onderwjjs (Fransch, Engelsch en Ooitsch) op haar leerplan heeft.
Van weelde of verkwisting mag geen sprake zijn, wanneer men weet,
dal steeds bij het college van hel dacelijksch bestuur het beginsel van vol
strekte noodzakelijkheid zooveel mogelijk werd gehandhaafd tegenover hoogere
cischen en dat de sljjgiug van hel peil der bezoldiging van het onderwijzend
personeel afhankelijk was van de markt van vraag en aanbod, van eene ruime
of beperkte keus. De kostbaarheid van de schoolgebouwen staat nog verre
beneden 't geen vroeger werd besteed voor militaire gebouwen, bijgedragen
voor hel slichten van het Rijks-Ziekenhuis 125.000) en voor den aanleg
van den Spoorweg naar Woerden 100.000).
Wat nu ten slotte het teederc punt van de neulra'e of godsdiensllooze
openbare school betrelt, mag men niet onopgemerkt laten, dat de gemengde
school, die 60 jaren geleden bestond en de eenige was. ook al droeg zij de
naam van diaconieschool, departementsschool of wieshuisschool, of wel als
scholen van de 2' klasse, nog in herinnering gebleven is naar de namen
der hoofdonderwijzers Nieuwveen. Sanbert, RoJbard. Lagas, Van Charldorp.
Venker, Van der Koog en Van der Togt en van de sclioolhooderessen Le
Jenne. Rollandet, Wolters, Malan en Bljleveld. nu met meer dien gods-
dienstigen geest en strekking kan bezitten als 50 a 60 jaren geleden. "Het
zijn de behoeften, maar ook de toestanden der maatschappij die de theoriëu
wijzigen." Openbare gezindheidsscholen zjjn niet mogelijk en zelfs "Scholen
met den Bijbel" bezwaarlijk, wanneer ook daarin de achterdocht van ethisch-
iron'.schencalvinistischen. darbyistischen of kohlornggraausche bezieling
insluipt. Is het wonder, dat de bijzondere chrKleljjke schoten het karakter
bezitten van de gezindheid, waarvoor zij zjjn gesticht? Maar bet is geen
wonder, dat de openbare scholen worden bezocht door kinderen van ouders,
die juist wegens den snijd der meedingen op kerkelijk gebied en het karak
ter van godsdienstigheid in christelijken geest, die de gemengde school vroeger
bezat, maar verloor, hoe streng zelfs gehecht aan de gezindheidsleer, die
hen van anderen in vorm en wezen onderscheidt, de godsdienstige opvoeding
onder eigen oog tot het huisgezin beperken en alzoo tol christelijke en
maatschappelijke deugden het jeugdig gemoed als leden der maatschappij
opleiden en vormen, om door voorbeeld verdraagzaamheid le kweekeu.
Zestig jaren geleden was de bijzondere en openbare gemengde school,
evenals nu de openbare zoogenaamde neutrale, godsdienstig naar de indivj.
dualiteit van het hoold der school; maar toen werd de siicluing van hijzon
der christelijk schoolonderwijs zoo hemocielijkt en zelfs onmogelijk op sommige
plaatsen, omdat de plaatselijke schoolcommissie» zulks in de hand hadden.
De grondwetsherziening in 1848 gaf vrijheid, inaar daarna vereenigden zich
destjjds ook orthodoxe Protestanten, rechtzinnige Room-ch Cailiolieken
met de Tliorbeckianen bij de staalkundige verkiezingen tegenover de anti-
Thorbeckianen en conservative^ gelijk nu weder als ami liberalen tegenover
de liberalen. Waarom vindt men onder onze openbare onderwijzers,
behalve in hel zuiden en noorden, zoo zeldzaam die een kleur lubben, of
is het ook, omdat deze zich in den regel verbinden aan de bijzondere school?
Vandaar dat men neutraal, godsdienstloos en modern het karakter der open
bare school noemt, in plaats van Clnisteudom boven kerkgeuoo schappelijk
verschil.
F.n nu ten slotte een tijdwoord in verhand tot de gemeentcraads-verkie-
zingen, die afgeloopeu en in 1885 weder aan de orde zijn.
Wanneer het hijzonder onderwjjs ook voor on-en minvermogenden binnen
Leiden zich uitbreidt, behoeft de gemeente daarvoor minder te zorgen, die
daarvoor nu jaarlijks 82600 betaalt.
Nu de draagkracht der ingezetenen in billijke verhouding staat tot de
belastingen die de gemeente heft, betalen zjj, die 500 jaarlijks inkomen
hebben, weinig of niets.
Wanneer van gemeentewege de gasprijs zoo laag gesteld wordt, dat bijna
iedereen daarvan tol verschillende huishoudelijke einden gebruik kan maken,
dan mag ook het lager onderwijs tot gt-ringe p'ijs voor iedereen verkregen
worden, nuts tegen den kostenden prjjs en zonder een monopolie te
vestigen.
Dan zal en moet hij gemeenteraadsverkiezingen geen strijd gevoerd worden
die een keikeljjk karakter draagt, eu den naam van vrijzinnigheid in de
ware bcteekenis gelijkluidend worden met algemeen belang en recht voor
allen en uit de stembus zal als verkozen te voorschjju komendie men als
Nikolaas Beets aldus mag begroeten.
"Gij ijverdet voor 'tgoede,
Gjj hadt het vrome en vroede
lil woord en daden lief!
Vroed, vroom, vrjj Vaderlander,
Veer dan zoo menig ander,
Dal is uw adelbrief!"
L. M.
burgert i j !ic J»tanb.
ONDERTROUWD: L. De Jong, jm. 22 j. en L. Lot, jd. 17 j.J. Van Es, jm.
23 j. eu G. Kn in kelen berg. jd. 28 j. J. D. Verhoeven, jm. 19 j. en N. Stouten, jd.
18 j A. Ouwerkerk, jm. 2Uj. en M. Lut, jd. 20 j. F. De Munnik, wed. 37 j.
en M. E Bol, jd.35j.
Zitting van het Kantongerecht te Leiden op 1 December 1884.
Kantonrechter Mr. W. Van der Ivaay. Ambtenaar van het openbaar ministerie
Griffier Air. F. G. v. Binsbcrgen. Mr. P. A. Van Buttingha Wicher».
Uitspraak In strafzaken.
Naam en woonplaats
der beklaagden.
Aard van het misdrijf.
Gevallen uitspraak.
D. H., Warmond,
iemand met steenen werpen,
onbevoegdverklaring.
G. S.Rijnsburg,
rijden n.et ongemuilkorfde trek
ƒ1.of 1 dag (tweemaal).
honden
G. O.Zocterwoude
visschen in eens anders visch-
J 8.of 3 dagen.
J. v. d II., idem,
water zonder vergunning
idcin
ƒ5.of 3 dagen.
J- L. F., Leiden,
idem en zonder acte
o 50 of 1 dag (tweemaal)
S. v. d. W.Zoetcr-
idem en idem,
f 3.of 3 dagen (2-maal).
woude.
G. v. G idem
idem en idem
idem (driemaal).
1). I).Noordwijker-
zich huiten openbare wegen en
f 10.of 3 dagen.
hout,
voetp ,den in het veld bevin
den n.et wildstrikken,
A. S.idem,
idem
idem.
J v. d. S., idem,
idem
idem
P. 11., Noordwjjk,
poging tot bemachtigen van
wild met een wildstrik
nitgesteld tot 8 Dec.
P. v. d. Z.Noordwlj-
idem,
/20.of 7 dagen.
kerhout
W. v. d. S.idem
bemachtigen van wild door mid
del van een wildstrik,
idem.
G. v. d. Z.idem,
idem,
idem.
C v. D.idem
idem,
ƒ6.of 3 dagen.
Jv. d. B.idem
buiten openbare wegen cn voet
paden in het veld vervoeren
van wild zonder acte of ver
ƒ10.of 3 dagen.
F. S.idem
gunning tot vervoer,
idem
6.of 3 dagen.
11. A. v. d. B.idem,
bejagen van eens anders grond
10.of 3 dagen (2-maal).
B. K.idem
zonder vergunning,
idem
ƒ20.of 7 dagen.
Th. v. d. 11.Zoc
idem
/to.of 3 dagen.
terwoude
J. v, d. 11., idem,
idem
idem.
317J' Staatsloterij.
Eerste Klasse. I rekkmy van 1 December,
Prjjs van f 2000: N°. 13068.
1500: 14522.
400: 11813.
200: 041 15895 16732.
sue 100: 1647 10312 15724
Prijzen van ƒ20.
44 1332 3258 5077 7047 9158 10343 12874 14491 16129 17635 19587
63 1397 3340 509/ 7087 9162 109.il 12837 14501 16263 17739 19837
125 1444 3367 5126 7849 9280 11134 12925 14519 16267 17744 19659
138 1487 5414 51o9 7365 9300 11238 12981 14595 16293 17812 19667
144 15ll 3503 5222 7438 9325 11242 13023 14601 16363 17842 19705
152 1540 3529 5247 7502 93d4 11315 13063 14651 16399 17882 19714
159 1542 3539 5267 7576 9373 11346 13130 14665 16419 17904 19790
185 1094 3561 5501 5594 9413 11352 13i5I 14802 16438 17931 198a0
207 1719 367U 5363 7647 9420 11420 13188 14808 16453 18000 19953
229 1/36 3 0i 5308 7785 9545 11424 13196 14823 16492 18032 19973
264 1749 36.6 5412 7793 9551 11430 13247 14905 16495 18062 19998
270 1751 3658 5417 5812 9556 11.34 13255 14935 16587 18191 20041
2/7 1.9/ 5828 5488 7829 9)69 11483 13301 14979 16622 18292 20048
291 136/ 3851 5596 7830 95/0 115)4 13j06 15040 16>43 18360 20053
315 2051 3859 5675 7961 9585 11544 134 0 15060 16737 18409 20082
355 20/5 3937 5 01 79'4 9622 11566 15463 15118 16795 18553 20111
373 2078 3956 57.<3 8656 9336 11621 13495 15119 16844 i86l6 20145
392 2172 4000 5/76 8061 9719 11641 13506 15122 16856 18633 20209
449 2221 4119 5805 8084 9.57 11661 13524 15146 16883 lö682 20281
4 5 0 22/4 423 1 5842 8123 9767 11784 1 3561 151(30 1 6384 1 8714 20284
582 2368 4^34 5853 8140 9884 11839 13564 15183 16916 18729 20288
624 2375 4237 i06l 8190 9916 119.)9 13568 15197 16939 18789 20401
6.1 2384 4i/9 6147 8215 9943 1201? 13606 15246 1697/ 18824 20427
691 2437 4351 6I53 8221 9084 12087 13651 15279 1/061 18832 20431
761 2455 4418 6176 8353 9965 12009 13.08 15325 17067 18833 20484
<80 2481 4419 6180 8430 10009 12105 13729 15372 17098 18855 20485
<98 2517 4422 6247 8454 10104 12137 13871 15399 17111 18927 20508
812 2548 4465 6262 8514 101.,6 121s0 13..98 l54i6 17114 18949 20509
897 2o66 4492 6311 8515 10160 12269 13900 15464 17124 18970 20515
912582 4522 6343 8530 10206 123/3 13901 15465 17159 19027 20522
985 2630 4500 6o58 880/ 10267 124.9 14019 15593 17183 19051 20550
1020 2< 59 4505 6437 8688 10403 12509 14046 15663 17227 19071 20590
1055 2<68 4568 6453 8698 Jv4/0 1258) 14049 15666 17254 19123 20610
1100 2827 4634 6460 8/04 10502 120ÜÜ 14149 1566/ 17273 19215 20723
1125 29)5 4665 6493 8/58 10611 12619 14201 15726 17282 19z23 20786
1,62 2984 4703 6554 Bb24 10649 12674 14212 15730 17432 19245 20789
1180 3015 4743 6641 8861 10370 12678 14218 15819 17494 19460 20971
1200 302.4 4804 6644 8903 107i9 12755 14285 15920 17526 194bl 20975
1242 3050 4806 6854 89<3 10770 12765 14321 15989 17538 19522
12< 6 3186 4884 6942 8987 10786 12770 14367 15992 17571 19537 4049
1328 3251 4942 7001 9124 10839 12859 14419 16100 17630 19563 9465
