PER TELEGRAAF.
te herstellen. Kolonel Warren zal nu naar de Kaap gaan en zoo vele offi
cieren en troepen meenemenals hjj voor de expeditie meent noodig te
hebben. De heer Robinson is van oordeel, dat de rust aan deTransvaa'grens
het best door eene gemengde Engelsche en koloniale strijdmacht zal kunnen
hersteld worden. Engeland zal waarschijnlijk een of twee regimenten be
reden troepen en eene halve batterij artillerie leveren, en de overige strijd
macht voor de expeditie zal door het Kaap-gouvernement geleverd worden.
Uit üongola wordt gemeld: Het bombardement en de inneming van
Shendy en Metemmeh op 6 dezer, door generaal Gordon, wordt door koop
lieden van Shendy bevestigd. Generaal Gordon doet tegenwoordig herhaalde
lijk invallen, vermoedelijk om zich levensmiddelen te verschaffen.
Te Hongkong heeft een oproer plaats gehad. Kinderen hadden Euro
peanen met steenen geworpen, de politie was tusschenbeide gekomen en
had op het volk geschoten. Een groot aantal Chineezen werd gedood.
Uit New-York wordt bericht, dat niet minder dan 31 katoenspinnerijen
weldra zullen sluiten ten gevolge van de crisis, waaronder de industrie ge
drukt gaat.
FRASKRU K.
De senaat heeft besloten Maandag a. s. eene commissie van tien leden
te benoemen, welke belast zal zijn met het onderzoek van het ontwerp van
wet tot verandering van het bestaande kiesstelsel voor den senaat.
Het Journal des Débats spoort de Fransche wijnbouwers aan om,
met het oog op wering van de druifluis, het internationaal congres van
wijnbouwers bjj te wonen, dat den 21,le° dezer te Turijn wordt geopend.
De bekende Parijsche kunstkooper Albert Goupil is tengevolge van
eene hersenontsteking door eene soort van verstandsverbijstering getroflen.
Hjj wordt thans in een 'maison de santé" verpleegd.
Een incasseerder te Parijs ging bij een wisselagent 5000 fr. ontvangen.
Op de straat gekomen bleef hij een oogenblik staan voor de uitstalling van een
winkel. Eensklaps voelde de man eene hand in de zak schuivenwaar zjjn geld
in stak. Hij greep de hand en hield ze stevig vast. tot hjj den eigenaar
er van aan een politie-agent had overgeleverd. De zakkenroller was een
welgekleed persoon. In zijne zakken werden talrijke gestolen voorwerpen
gevonden.
Verleden Dinsdag heeft het werklieden-congres te Rennes zijne tweede
vergadering gehoudenwelke zich niet door minder heftige redevoeringen
kenmerkte dan de eerste. Er waren 58 gedelegeerden aanwezig, die 125
vereenigingen vertegenwoordigden. Een der sprekers drong aan op volko
men vrjjheid van vereeniging, ook voor buitenlanders. Men ging uiteen
onder den kreet: «Leve de sociale revolutie"!
De Fransche kolonie te Port-Said heeft eene commissie gevormd tot
het stichten van een Fransch ziekenhuis in die stad. De onderneming staat
onder het beschermheerschap van de hh. De Lesseps en Camille-Barrère. De
Parijsche pers is door de commissie uitgenoodigd, inschrijvingen te openen.
Het gerechtshof te Venetie heeft zekeren Weintraub van rechtsvervolging
ontslagen, die zjjne vrouw vermoord had en daarna uit de vierde verdieping
was gesprongen. Deze sprong waarbjj hij zich slechts licht verwondde, schijnt
den moordenaar als eene verzachtende omstandigheid te zijn aangerekend,
daar hjj geacht werd alles in eene vlaag van krankzinnigheid te hebben
gedaan.
DVITICHLAND.
De groote stallen der Berljjnsche Tramway-maatschappjj zjjn Maandag
door brand vernield. De paarden werden gered.
De bekende romanschrijver George Ebers zal te Leipzig eene gevaar
lijke operatie ondergaan. Naar men weet lijdt Ebers aan eene verlamming
van hel onderste gedeelte van het lichaam. Daardoor is de toestand van
zjjn gestel zoo slecht geworden, dat het noodig wordt geacht om eene ope
ratie te beproeven, waardoor de kwaal wellicht kan worden weggenomen.
De toestand van den hertog van Brunswjjk is hopeloos.
Te Homburg overleed landgraaf Frederik Willem George Adolf Van
Hessen, bloedverwant van de Engelsche koninklijke familie.
Het Ijjk van den advocaat dr. Sigmund Kosel, die den 23,,t0 Augustus
uit Weenen vertrok om een Alpentochtje te maken en sedert 7 September
werd vermist, is gevonden, en wel dicht bjj de plaats waar hij het laatst
is gezien. In de nabijheid van Gestallerboden, van waar hjj naar Weenen
wilde terugkeeren, na eerst nog een klein uitstapje in de Alpen gedaan te
hebben, werd hjj het laatst gezien door een houthakker, wien hjj den weg
vroeg. Op deze laatste wandeling stortte de advocaat in een afgrond, zon
der dat men aanvankeljjk eenig spoor van hem kon ontdekken.
Johann Strausz, »de koning der walsen" vierde den 15del1 dezer zijn
40-jarig jubilé als kunstenaar. De stad Weenen verleende hem het burger
recht «zonder kosten", leden der keizerlijke familie zonden hem geschenken
en telegrammen, en voorts regende het dien dag in zijne woning geluk-
wenschen uit alle landen der wereld, waaronder een aantal van beroemde
kunstenaars, muzikale genootschappen, enz. Hjj was den 15d,n October
1844 19 jaren, toen hjj voor het eerst als componist en dirigent te Wee
nen optrad.
Te Vesemberg (Esthland) hebben verscheiden nachtelijke aanvallen plaats
gehad op huizen van Israëlieten en synagogen, waarvan de ruiten werden
ingeslagen.
BRUSSEL, 18 Oct. Het blad le Mouvement Géographique meldt dat de
expeditie, onder bevel van luitenant Delizie, die van de kust van Loango
vertrokken was om de zending van Brazza te Stanley-Pool van leeftocht te
voorzien, door de tweehonderd inboorlingen, welke zij als dragers had mede
genomen. verlaten is geworden aan de oevers van het meer Loudina. Den
18 Juli is zij aangekomen te Manyango, een station van de internationale
maatschappij aan den Congo, waar zjj opnieuw samengesteld zal worden.
BERLIJN, 18 Oct. De hertog van Brunswijk is in den afgeloopen nacht
te IK uur overleden.
INeEZtlNDEIV.
GEMEENTEWERKEN.
Bjj de beoefening der statistiek komt het er vooral op aan, dat men be
kend is met al de factoren, die de verkregen uitkomsten hebben aan het
licht gebracht, en in een zeer nauw verband staan met de gevolgtrekkin
gen die men daaruit maakt. Zoo bijv. is de statistiek der geborenen en
overledenen binnen Leiden niet juist, wanneer daarvan niet worden afge
trokken, die in 's rijks ziekenhuis, van elders komende, zijn geboren en over
leden. Zoo is het ook met de vergelijking der cijfers van de gemeentebe-
grootingen van 1848 en 1885, waarop van toepassing is het spreekwoord:
«die wel onderscheidt oordeelt wel". Het model der begrooling van 1848
is in dit opzicht juister en doeltreffender ingedeeld in hoofdstukken dan
van 1885 en dat geldt vooral wat betreft de uitgaven voor de gemeente^
kendie men strikt in acht namhet onderscheid tusschen die naar het burgert
recht gemeente-eigendom en die tot openbaren dienst bestemd zijn.
zjjn naar burgerlijk recht beschouwd de Stads-Waag, de poorten, de tori
enz., die publiekrechterlijk eigendom voor den openbaren dienst bestemdr
en de dag- en weekloonen van Stads-werklieden, die zoowel al de laatst
doelde werken als de eerstgenoemde betreden, waardoor men buiten st.
is met juistheid te berekenen, hoeveel die werken kosten aan onderhui
zoowel voor arbeidsloon als voor materialen. Zooveel zulks mogeljjk
wordt daaraan tegemoetgekomen door de volgende berekening en vergeljjkii
1848.
Wedde Architectƒ2350
Opziener voor de metsel- en slraat-
makerswerken600
Wedde Opziener voor de wegen en plant
soenen 550
Wedde Bewaarder van Stads Timmerwerf156
1885.
3656
Wedde Architect3000
Hoofdopzichter1400
le Opzichter1100
2« '900
3* 800
Bewaarder van Stads Timmerwerf550
Belooning Teekenaar
ƒ7750
500
Onderhoud Gemeentewerken 1848.
Gebouwen
Klokken
Straten, wegen, wandelplaatsen en voet
paden
Bruggen, riolen en pompen
Havens, kaaimuren, sluizen enz.
Kazernen en stallen
Schuiten
ƒ8250
1885.
6600
800
14000
9500
1180
3500
700
36280
Raadhuis1842
Gebouwen2740
Straten7990.25
Wegen en voetpaden3360
Wandelplaatsen 800
Bruggen3900
Pompen en riolen7920
Havens, enz4500
Klokken700
Vaartuigene 700
Riolen Liernur1760
Arbeidsloonen voor alle werken 17692
55904.25.
Buitengewone uitgaven voor vermindering enz. zijn onder die cjjferi
begrepen, zoodat alleen gewoon onderhond wordt vergeleken.
Het verschil in! de kosten van toezicht en beheer is zeer aanmerkt!
maar ook voor een groot deel veroorzaakt door de maatregelen on
werken in onderhoud aan te besteden bjj openbare mededingingwu
uitgebreider toezicht op de slipste vervulling der aangenomen voorwaar!
terwijl vroeger veel geschiedde onder eigen beheer door baas-werklied»
particulieren werkbazen. De gemeentewetgever heeft zulks bjj art. Ill
art. 194 1'. verordend. In hoever evenwel aanneming van onderh
dat bij de bestekken niet zoo juist kan worden onderscheiden van hen
ling of vernieuwing, op den duur te verkiezen is. bljjft hoogst twijfelad
De verhouding tusschen aanbesleder en aannemer is geheel anders al>
van den werkbaas tot den begunstiger, die door deugdeljjk werk la
billijke berekening van kosten voor behoorlijk onderhoud is gewaarbogl
Sedert de militaire gebouwen aan het Rijk zijn in gebruik gegeven,»
de gemeentekas ontlast van de kosten van onderhoud, waardoor jaarl
werd bespaard 3500 voor gewoon onderhoud, behalve de builengewoot
gaven die nieuwe aanbouw of verbouwing veroorzaakt.
Het onderhoud der straten, wegen, voetpaden en plantsoen is kostba»
geworden, ten gevolge van de rjjzing der prijzen van materialen dei
breiding en verfraaiing, die door het slechten van poorten, het dempen
grachten, het bebouwen van pleinen en vestwallen en in het algemeet
in het belang der openbare reinheid, veiligheid en gezondheid van gemtti
wege moet worden bekostigd. Leiden is uiterljjk zoo veranderd
fraaid, dat bij vergelijking met 40 jaren vroeger de restauratie zeer ii
oog loopt.
De Gemeentekas heeft evenwel daarvan niet zooveel voordeel getrold
ofschoon het getal opcenten op de hoofdsommen en der grondbelasting»
op het personeel zijn verhoogd, zijn die hoofdsommen toch niet vermeert
In 1848 brachten vijf opcenten van de
grondbelastingen op3000
en van het personeel5800
In 1885 wordt geraamd den 40 opcenten
grondbelasting24242
50 opcenten personeel64930
maar daarentegen was de huur der
Burg 820 in 1848 3000 in 1885
Gehoorzaal440 nas 3250
Land in de Boshuispolder 95 284
Stadspolder 104 275
Pesthuispolder 195 220
Gasfabriek 7500 60685
't Is opmerkelijk, dat het cijfer der bevolking van 1848 bedragende 3!
zielen, op 31 December 1883 niet meer beloopt dan 42963 zielen en d'
de 35 jaren niet meer dan 9.7 pCt. is toegenomen, niettegenstaande
in den regel het getal geboorten dat der overledenen met 500 overtref!,
in 1883. De verandering in het verhuizen is daarvan vermoedeljjk oorn
want sedert 1848 is verbazend toegenomen het aantal woningen die au
buitensingels onder de rook der stad. onder de gemeente Leider*
Oegslgeest en Zoeterwoude zijn gebouwd, dat de verhuizing veroorzaak
In de laatste vier jaren is de verhouding tusschen het aantal overledf
en het cijfer der bevolking veel gunstiger geworden, en wel van H
36 tot 1 op de 41 zielen. M.
Te Leiden ter Boekdrukkerij ven GEBROEDERS MUR E, voorbeen i. C. Rb
