schap gering geacht, toch bleek dat de benoemingen lot leden der provinciale
stalen en van den laatstgen. lol lid der eerste kamer van deslaten-generaal
hunne vergoeding gaven, ook voor de gewichtige maatregel die laatst gemelde
in 1852 voorstelde om de heffing van plaatselijke accijiisen te vervangen door
eene klassenbclasting, die de grondslagen van het inkomen aanwees endaar
Thorbecke beschouwd werd als een uitstekend radikaal middel dat het doel
der ingevoerde gemeentewet veihaaslte en voorbijstreefde, dat eene langza-
men overgang beoogde.
Bij de invoering der gemeentewet genoot Leiden reeds het voordeel ecner
eigene gaslabriek de eerste in Nederland, die door eene gemeente werd op
gericht en geëxploiteerd onder eigen beheermaar 't was eerst meer dan
14 jaren later, dat de ijverige ontwerper en stichter daarvoor eene belooning
van 3000 kreeg op eene wijze, die de raadszittingen van 22 en 20 Mei
1862 niet van eene gunstige zijde kenmerken. Eene hoogstloflelijkc enhtr-
inneringswaardige uitzondering maakte daarbij het raadslid, thans de wet
houder De Fremery, die naar waarheid en billijkheid het gescitil behan
delde en beoordeelde, waarvan nu nog getuigen kan de eenige ambtenaar,
die de vergaderingen betreffende het geschil met den directeur bijwoonde
daartoe onverwachts op een Zondagmorgen door den voorzitter der commissie
Graaf van Limburg Stirum ontboden en die tot bijstand heeft gestrekt inde
organisatie van het bestuur, het beheer en de boekhouding, de daartoe ver-
eischte reglementen ontwerpen en later in 1872 door den voorzitter van die
commissie mr. G. W. llubrecht, die de uitstekende voorbeeldigen tact bezit
om ambtenaren te leiden, te waardeeren en in hel belang der gemeente te
exploiteerengeraadpleegd omtrent de uitvoering van een door hem bedacht
en door den Baad goedgekeurd plan van verkoop der cokes, die door de
bekendheid met een bestaand Iransch decreet tol op den httidigen dag de
gunstige uitkomsten oplevert en tengevolge van den moed van dien ambtenaar
de gemeente jaarlijks bespaard het salaris van een notaris of deurwaarder
dat minstens 1560 elk jaar bedraagt.
Een van de ernstig denkende raadsleden heeft in de zitting van 28 April
1.1. hel volgende gezegd: «Voor een teder toch die niet willens blind is, is hel
duidelijk dat wij leven in een lijd, waarin de maatschappelijke en staat
skundige verhoudingen geschud en geschokt worden, in een tijd dat zich
sin die verhoudingen bedenkelijke verschijnselen voordoen, verschijnselen
swaaraan trouwens de hoogere standen niet altijd onschuldig zijn." En ol-
schoon het daarop gevolgde raadsbesluit, waarbij de 40 jarige dienst van een
gemeenteambtenaar met lof vermeld en met eene gratificatie beloond is als
een gunstig verschijnsel kan worden aangemerkt en door een raadsbesluit
van 29 Mei daaraanvolgende op nieuw is vertoond als een blijk van waar
deering, dat evenwel in rene spoedig daarop plaats gehad hebbende openbare
vergadering van sociaal-democraten onbarmhartig is gecriliseerd mag men
niet vergeten dat zulke waardeeringen alleen waarde bezitten wanneer zij
den toets van onpartijdige en rechtvaardige algemeene toepassing kan doorstaan.
Tien jaren geleden werd ook aan de raad voorgesteld om uit de gemeente
kas de le beambte ten kantore van den gemeente ontvanger wegens vol
brachten 50 jaren dienst eene gratificatie te verleenen, maar op de krachtige
en gegronde bestrijding van hel raadslid prof. Buijs werd besloten dat de
raadsleden uit hun eigen beurs die waardering zonde bekostigen, dan de
directeur der stedelijke gasfabriek werd een buitengewone toelage verleend
voor buitengewone diensten en de bestrijders van het voorstel wezen op de
hooge bezoldiging, die deze ambtenaar hoven allen, zelfs boven den secretaris
en den architect trok, maar niemand herinnerde dat de vorige directeur dui
zenden guldens jaarlijks trok als aandeel in de winst die veel grooter in
komen trok dan zijn opvolger.
Er werd behalve de gratificatie nog] lot de dankbetuiging besloten
voor de goede uitvoering der werken, bij acclamatie zonder hoofdelijke stem
ming, in de gedrukte Handelingen der gemeenteraadszittingen zocht men te
vergeefs naar eene zelfs geringe waardeering van de buitengewone diensten
van den gemeente-architect, die ook in hetzelfde jaar de plannen ontwierp,
de bestekken gereed maakten en de uitvoering controleerde van drie aanzien
lijke gebouwen, meer dan anderhalve ton gouds kostende; het gymnasium
en de hoogere burgerschool voor meisjes op het Ruïneplein en de openbare
school aan het Pieterskerkhof.
Zulk eene waardeering viel die ambtenaar ook niet ten deel voor het ont
werpen van een bestek en de voorwaarden lot den aanleg van een Duin
waterleiding, evenmin als de wethouder die de gewichtige en omvangrijke
laak vervulde van de zamenstelliug van een omstandig en beredeneerd rap
port oyer de ingekomen inschrijvingen die uit erkentelijkheid werd vereerd,
op zulli eene kleingeestige en alles behalve welgemanierde wijze, als te lezen
staat pf'h voor de nakomelingschap bewaart wordt in de gedrukte Handelin
gen va.ji den 19 April 1877.
Maat;'' er zijn meer verschijnselen die bedenkelijk kunnen genoemd worden
omdat isij bovendien blijken geven van gemis der vereischlen om een billijk
en waa/rdig oordeel le vellen.
Jaretp achtereen worden de plaatselijke hegrootingen behandeld, nn eens
in cent paar zittingen, dan weder in meerdere, maar als de rekening, die
dan^S.ich hoofdzaak en onmisbaar is bij de beoordeeling, hoe de toegestane
sommch zijn hesleed, dan vereischt de jaarlijksche vaststelling nauwelijks
lier. minuten.
De gèmeenlerekening wijst aan, hoeveel meer ontvangen en hoeveel min
der betajald is dan de raming, en de bijlagen strekken tot toelichting van
elke post), onmisbaar tot eene juiste heoordeeling van de raming voor een
volgend jftar. Zij bewijst voor den veelomvattenilen taak van den gemeente
ontvanger, vooral wal betreft de invordering der inkomstenbelasting en de
schoolgelden en het gering bedrag de onverhaalbare posten getuigt van eene
beradenheid en zorgvuldigheid, waarmede de invordering geschiedt, zonder dat
immer blijkt van ongeoorloofden of onoordeelkuudigeii dwang en ook niet
van kwaad verzet. En toch die ontvanger, wiens taak sedert de afschaf
fing der plaatselijke accijnsen en de invoering van schoolgelden in omvang
meer dan verdubbeld is, wiens borgtocht door gelijke verdubbeling verhoogd
is, wiens bureaupersoneel geregeld is op eene wijze en langs een weg die
de duidelijkste blijken draagt van volstrekt gemis aan kennis en oordeel
voor zulk eene regeling, die aanspraak geeft op billijke waardeering, die
ontvanger geniet nog dezelfde bezoldiging als bepaald werd bij het Stedelijk
regeeringsreglernent van Januari 1824, terwijl de jaarwedden, die tegeljj-
kertid door den kuning werd vastgesteld, zijn verhoogd van2200op/ 3600
voor den burgemeester en van 2400 op 3000 voor den secretaris.
En is er nog ooit in de raadzaal een stem gehoord van waardeering ten
aanzien van een ambtenaar, die op 9 Augustus 1839 op 17-jarigen leeftijd
was de particuliere klerk van den gemeenteontvanger, die hem bezoldigde,
en eerst 25 jaren later eene bezoldiging als gemeente-ambtenaar verkreeg;
maar steeds zonder aanmerking de finale goedkeuring verkreeg op eene ver
antwoording. die 223 bijlagen lelde?
Die rekening verschaft ook inzage en beoordeeling van de omvangrijke en
veel vereischende zorg van den algemeenen marktmeester, die in de lariste
jaren belast met de invordering van de marktgelden en de bruggelden te nis
een toezicht en regeling vereischt, die dag- en nachtdienst kan gene ad
worden.
Maar de gemeenteraad kan niet zelfstandig oordeelen over de ij vei ge,
trouwe en veelvuldige diensten van de gemeente-ambtenaren, ook zelfs niet
van de gemeentcboden, wier bekwaamheden het best worden beoor. eeld
door de beambten ter secretarie, en ook zelfs bij het bestaan van eene insi. uc-
tie, die toevallig nog ontworpen moet worden door de commissie voor de
huishoudelijke verordeningen.
Voor den gemeenteraad blijft derhalve over, wat de gemeente-ambtenaren
betreft, wat de voorzitter van een gereehtshol' zeide: «le cour rend des
«arrêts et non des services", en voor de gemeente ambtenaren wat het ern
stig denkend raadslid in de vergadering van 28 April 1884 opmerkte: «wan-
«necr wij getrouw geweest, zijn hebben wij niets anders gedaan dan wat wjj
«den Heer in de hemelen en onze medemenschen verschuldigd waren".
En heeft men dan op meer dan 55-jaiigen dienst, nog kracht en gezond
heid van lichaam en geest, om op 74-jarigen leeftijd nog de opgelegde taak
te vervullen, d.tn bezit men de zelfvoldoening de belastingschuldigen nog
niet te bezwaren met een niet onbeduidend pensioen, met ootmoedige dank
baarheid het door God geschonken voorrecht te waardeerenmaar ook met een
j zekere mate van fi.-rheid te kunnen overnemen de woorden die Daniel sprak
tot den koning (Daniel V: 17) en met den dichter Dirk Raphaels Kamphuy-
zen te zeggen:
Hoe het hier gaat of niet en gaat,
"'t Staat wel als 't wel van binnen staat."
A. M. Iz.
AKABEMIE-tflEUWS.
PROMOTIEN AAN DE LEI DSC 11E UNIVERSITEIT.
Den 11'» Juli, in de rechtswetenschap: de heer A. 1'. H. lie Lange, geb.
le Alkmaar, na verdediging van zijn akademisch proelschrift: Vrijheid van
rentebeding en de gevolgen voor het burgerlijk recht; de heer J. W. W.
YVihlervanck, geb. te Sappemeer, na verdediging van zijn akademisch proef
schrift: lets over testamenten in 't algemeen en art. 979 en 980 B. fV.
meer speciaal behandeld, en de heer A. Roeloffs, geb. le Apeldoorn, na
verdediging van zijn akademisch proefschrift: Bijdrage tot de geschiedenis
der grondrenten op de Veluwe.
44chou<!en Vcrkooping van onroerende goederen,
in het Ilceren-Logement aan den Burg, Vrijdag 11 Juli.
Notaris A. van Leeuwen.
Twee perceelen Wei- en Hooiland, aan de llaagsche en Delftsche Trek
vaart in den Bosch- en Gasthuizerpolderonder de gemeente Zoeterwoude,
Sectie A. no. 1191. Ivooper J. De Graaf, te Leiderdorp, /5800. Drie per
ceelen Wet- en Hooiland in den Bosch- en Gasthuizerpolder, onder Zoeter
woude, Sectie A, ito. 1193. 1194. 1195 en 1196. Gecombineerd. Kooper
W. II. Van Oordl qq te Valkenburg voor 12400. - Div. perceelen Gras
land in ue Hon polder, onder de gemeente Warmond, Sectie A, no. 3, 6, 7,
8. 9, 10. 13. 14. 21, 24, 25, 27, 29, o0. 31, 45, 46, 47, 35. 36. 34. 22, 18,
20, 15, 18, 17 en 23. Gecombineerd. Ivooper Not. P. Van Greuningen qq.
te Alkemade 73000. De perceelen no. 5, G, 7 en 8 ouder Zoeterwoude,
opgehouden.
TER MARKT TE LEIDEN AANGEVOERD.
11 Juli
verkochte
hoeveelheid.
PRIJZEN.
Laagste. Hoogste,
stuks.
Paarden
Veulens
Ossen
Stieren
Melkkoeien
Kalikoeten
Varekoeien
Vette koeien
Kalveren (vette)
(magere)
(gras)
Schapen (magere)
(vette)
Lammeren
Varkens (magere)
(biggen)
Ter markt aangebracht 219 runderen,
'248 lammeren en 166 biggen.
Ter wekelijksche kaasmarkt aangevoerd 15 partijen kaas, waarvan aan de
Stalswaag gewogen 15 pariyen, te zamen 661 stuks, of3493 KG. Besteed
wei O voor:
Goudsche kaasvan 20.tot f 25.
Derby 25.
Leidsfche de 150 KG
Edammer
20
44
16
37
84
108
32
18
306
608
248
38
128
140
56.-
«154-
«160.—
«152.—
«172.—
28.-
6.—
30.—
15.—
22.—
8.-
16.-
«5.75—
kalveren, 914
,130.
"280.—
«296.—
«264.—
«312.-
72.—
21.50
60.—
27.-
34.—
15.—
25.-
12
schapen en
