Het Zilveren feest der Commissie voor Volksbijeenkomsten.
VERBETERINi. In de advertentie betredende de Vennootschap onder de
firma TIELEMAN EN DROS, in het vorig nommer dezer courant geplaatst,
slaat, regel 11: tot 30 April 1880; dit moet zijn: tot 30 April 1884.
De Commissie voor de Volksbijeenkomsten van het Departement Leiden
der Maatschappij tot Nul van 't Algemeen herdacht dezer dagen haar vjjf
en twintigjarig heslaan. Zij deed dit in alle stilte en zonder eenig open
baar vertoon. Alleen gal zij een verslag over dat tijdvak, door een harer
leden d». Riimke bewerkt, in druk, waaraan wij het volgende ontleenen:
Naar aanleiding van een in de Leidsche Courant van 2 Maart 1849 ge
plaatst uitvoerig stuk, waarbij de aandacht werd gevestigd op de zooge
naamde volks-athenaea te Londen, waar de werklieden des avonds van de
vermoeijenissen van den arbeid kunnen uitrusten, dagbladen lezen, voor
dragten aanhooren enz., rees bij een drietal burgers, de heeren J. H. Eicli-
man. W. A. Elberts en J J. Reyst, het denkbeeld op om ook hier iets
dergelijks, ware het ook op kleiner schaal, tot stand te brengen. Dit
denkbeeld werd echter eerst een vijftal jaren later verwezenlijkt en wel
door tusschenkomst van het hier gevestigd Departement der Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen, dal daartoe eenc commissie benoemde, bestaande,
behalve uit de voorstellers, uil de heeren dr. J. J. de Gelder, II. P. C. Slol-
fels, W. F. Koppeschaar Jr., mr. J. G. la Lau, mr. Paul 11. Berkhout, S. J,
Le Poole en A. Schreden.
De eerste volksvoorlezing werd alstoen gehouden in de Armenkerk den
9J"> October 1854. Wegens de ondoelmatigheid van dit gebouw werden de
volgende lezingen, die door een steeds toenemend getal hoorders werden
bij gewoondin hel Departementsgebouw gehouden. In 1858 werd voor het
eerst, aan hel einde van hel saizoen. een zoogenaamde récréatie-avond
gehouden, waarop de leerlingen der Volkszangscliool eenige zangstukjes
voordroegen.
Tot 1860 ging alles gunstig. Toen echter kwam er een tijd van kwij
ning, tot in 1862 de toenmalige commissie besloot eene geheele wijziging
in hare werkzaamheden te brengen, om zoodoende aan de zaak nieuw leven
bij te zetten. Die poging gelukte. Iedere bijeenkomst werd toen in tweëen
gesplitst. Het eerste uur werd aan ontspanning, het tweede aan meer ernstige
vooidragten gewijd. Het gevolg hiervan was dat hel getal hoorders spoedig
verdubbelde, en ook de daarop volgende jaren waren niet minder voorspoedig.
In 1865 werd, op beperkte schaal, voor het eerst hier te lande, ecne
tentoonstelling gehouden van door de bezoekers in hunnen vrijen tijd ver
vaardigde voorwerpen. Eene herhaling er van in het daarop volgende jaar
had echter zoo weinig succes dat de commissie deze tentoonstellingen staakte.
In 1868 moest, wegens de beperktheid der Nnlszaal, voor het steeds aan-
groeijend getal bezoekers naar een ander locaal worden omgezien. Het ste
delijk bestuur stond daartoe welwillend de Stads-gehoorzaal kosteloos af.
Het getal toegangkaarten was toen reeds tot 668 gestegen.
Na de verbouwing der Gehoorzaal, in 1872, meende men de zaak op nog
ruimer schaal te moeten voortzetten. In dat jaar werden ruim 1700 toe
gangkaarten verkocht. Door muziekuitvoeringen in het eerste uur meende
men het middel gevonden te hebben om de steeds toevloeijende hoorders te
boejjen, maar hoe zag de commissie zich teleurgesteld. Wel werden de
muziekuitvoeringen steeds met bijval begroet, maar, als het spreekuur aan
brak, verminderde niet alleen de aandacht, maar gaven velen zelfs van ge
ringschatting blijk.
Dit deed de commissie in den winter van 1873/74 besluiten de muziek,
uitvoeringen al te schallen en zich uitsluitend tot lezingen en voordragten
te bepalen Het gevolg hiervan was dat hel getal hoorders nu bijna gedeci
meerd werd, cn men, van de groolc benedenzaal, naar de kleinere boven
zaal moest verhuizen. Maarmen had nu ook weder het oude belang
stellend gehoor.
In Augustus 1874 werd de eerste bloemententoonstellingvan bloemen en
planten door den werkman gekweekt, gehouden, en in 1875 en ook later
herhaald; en het bleek toen dal de belangstelling in deze op de volksklasse
zoo veredelend werkende onderneming, zoowel hij liet publiek als hij het
volk zelf zeer was toegenomen.
In den winter van 1874/75 hadden er, beiden op Zondagavond, twee
volksconcerten plaats, maar hoewel de opkomst bevredigend was, bleken
deze concerten voor de kas der commissie te bezwarend te zijn en werden
daarom geslaakt. Beter slaagde aan den vooravond van Kerstmis van dat
jaar de eerste oprigting van een Kerstboom, voor de kinderen der bezoe
kers in de groote Stadszaal, hetgeen dan ook later meermalen werd herhaald.
Nadat in 1875/76 de belangstelling in de voorlezingen weder aan hel
kwijnen was geraakt, werden er het volgende jaar weder krachtige pogin
gen aangewend om de volksvoorlezingen tol haren vroegeren bloei terug te
brengen. Aan de lezingen werd op nieuw een meer afwisselend karakter
gegeven; speciale lezingen voor fabriekarbeiders op Zondagavond werden in
het leven geroepen en wandeltentoonslellingen op Zondag tusschen 1 en 2
uren in de verschillende musea en den horlus gehouden. Dit jaar werd er
ook op ruimer schaal dan vroeger, weder eene tentoonstelling gehouden van
voorwerpen door den werkman in zijn vrijen tijd vervaardigd, die uitmun
tend slaagde, zoodal. hoewel de lezingen voor fabriekarbeiders, vooral door
gemis aan medewerking bij vele fabrikanten, het volgend jaar gestaakt wer
den, het jaar 1876/77 op die wijze tot de schoonste jaren van het bestaan
der commissie gerekend mag worden. Ook de beide volgende jaren waren
in menig opzigt voorspoedig. De voordraglen werden geregeld door een
talrijk cn aandachtig publiek bijgewoond; de wandeltenloonstellingen wer
den herhaald, met uitzondering van de musea van oudheden en ethnogra
phic, die om verschillende redenen niet konden worden bezocht.
Wij eindigen dit overzigt met het slotwoord der commissie:
//Met eenen algemeenen terugblik op de verloopene vijf en twintig jaren
besluiten wij dit overzigt. En wat geven zij ons dan le zien? In menig
opzigt zijn zij het beeld van hetgeen wij overal in het menschenleven op
merken kunnen, eene gestadige afwisseling van licht en donker, Van voor-
en tegenspoed. Een ding mag gerust gezegd worden, nooit heeft het de
commissie aan moed ontbroken, om te streven naar de bereiking van hel
haar voorgestelde doel. Ook in de meest voorspoedige jaren is zjj pal blijven
slaan en uit elke, ook de treurigste ervaring heelt zij winst gedaan ter
verbetering van haar werk. Haar vijf en twintigjarig beslaan is dan ook
niet zonder vrucht gebleven. Ongetwijfeld heeft hetgeen door de commissie
op zoo menig gebied, vooral ook in den laalsten tijd. verrigt is, aan het
Leidsche volk werkelijk nut gehragt. Ongetwijfeld is het peil der alge-
nteene beschaving daardoor verhoogd geworden en zonder dwaze zelfver-
helling mag zij van zich zelve getuigen niet te vergeefs te hebben geleefd
en gearbeid. Vergeten wij echter niet hierbij te vermelden, dal zonder den
zedelijken cn vooral financifilen steun der burgerij de commissie nimmer
haar doel zou hebben bereikt. Met moed gaal zij dan ook voort op den
ingeslagen weg en stellig zal het haar streven blijven in een volgend tijdvak
van weêr vijf en twintig jaren niet minder nuttig werkzaam te zijn. Draagt
de commissie thans met eere een zilveren kroon, die zilveren kroon zal bij
getrouw besef van hare schoonc roeping eenmaal in een gouden veranderd
worden".
Met dezen wensch der commissie vereenigen wij ons van harte
300 ttlaats-Lolert).
Pierde Klats* Trekking van 1 Ju/ij.
I'rjjs van 25000: N°. 480.
1000: 8042 19645.
400: 13010 17282.
100: 6289 13565.
2 2051
48 2076
101 2196
142 2262
151 2275
193 2290
199 2375
203 2437
244 2526
621 2538
665 2604
721 2718
746 2770
771 2778
805 2805
828 2857
832 2932
884 2953
895 2982
914 2998
1096 3064
1137 3071
1144 3074
1193 3079
1202 3109
1222 3160
1223 3165
1285 3178
1322 3254
1327 3286
1592 3353
1736 3402
1745 3501
1780 3528
1866 3564
1870 3658
1878 3659
1899 3844
1914 3858
1927 3876
1930 3882
1976
3937 5686
3999 5737
4025 5776
4093 5785
4215 5807
4293 5886
4303 5906
4308 5931
4316 5940
4346 6090
4368 6114
4402 6156
4486 6225
4491 6302
4573 6338
4602 6340
4647 6344
4685 6401
4691 6410
4698 6488
4699 6520
4700 6580
4720 6643
4826 6646
5079 6670
5093 6707
5094 6/31
5120 6736
5143 6757
5197 6758
5265 6895
5309 6996
5345 7017
5347 7026
5355 7068
5381 7081
5386 7110
5450 7129
5484 7179
5584 7293
5608 7330
7333
7405
7414
7425
7429
7472
7494
7504
7578 9362
7582
7586
7597
7618
Prijzen van f 65.
9164 10717 12677
9220 10756 12751
9298 10778 12792
9304 10792 12795
9307 10800 12813
9321 10802 12850
9327 10857 12854
9360 10996 12875
11014 12907
9426 11075 12937
9465 11076 12946
9479 11099 12994
9529 11202 13014
7626 9545 11355 13035
7640 9628 11421 13045
7706 9641 11442 13069
7888 9681 11471 13114
7920 9687 11501 13127
7947 9688 11648 13214
7952
7989
9692 11649 13231
9732 11733 13310
8009, 9757 11800 13346
8025 9785 11850 13362
8027 9856 11943 13374
8143 9986 11946 13448
8214 10020 11987 13461
8242 10027 11991 13534
8280 10030 11993 13544
8326 10033 12024 13552
8549 10034 12154 13629
8701 10048 12233 13724
8722 10103 12270 13766
8727 10121 12274 13803
8764 10146 12315 13807
8908 10165 12380 13849
8914 10166 12533 13874
8917 10342 12573 13884
8990 10354 12575 13899
8998 10646 12584 14011
9017 10650 12613 14025
9157 10653 12616 14086
14139
14309
14342
14517
14530
14641
14668
14684
14733
14876
14950
14987
15008
15024
15053
15090
15121
15142
15157
15225
15233
15247
15319
15339
15346
15450
15534
15536
15563
15590
15594
15617
15652
15696
15732
15749
15823
15836
15841
15862
15907
16033
16036
16403
16407
16462
16523
16529
16543
16674
16704
16766
16790
16895
16910
16923
16985
17040
17054
17222
17331
17256
17316
17350
17374
17441
17466
17550
17589
17609
17794
17797
17842
17889
18071
18093
18113
18129
18227
18255
18259
18322
18355 19651
18371 19652
18381 19663
18383 19685
18458 19836
18480 19868
18506 19375
18514 19967
18525 19980
18567 20073
18584 20111
18662 20215
18672 20250
18735 20256
18848 20275
18869 20290
18924 20291
18925 20346
18940 20362
18971 20389
19016 20401
19017 20434
19078 20441
19079 20458
19109 20482
19151 20492
19161 20607
19162 20623
19206 20629
19218 20631
19252 20681
19301 20709
19329 20743
19421 20749
19442 20798
19472 20804
19483 20811
19556 20841
19570 20846
19582 20891
19633 20941
Zitting van het Kantongerecht te Leiden van 30 Juni 1879.
Kantonrechter mr. W. van der Kaay. Ambtenaar van het openbaar ministerie
Griffier mr. F. G. van Binsbergen. mr. P. A. van Buttingha Wichers.
Uitspraak In strafzaken.
Naam en woonplaats
der beklaagden.
C. v. D. te Katwijk,
D. F. B. te Valken
burg,
J. B. te Rijnsburg
J. IIH. B. te Leiden
M. A. te Noordwyk
C. V.idem
Z. v. D. te Katwijk
A. i., idem,
C. v, H.idem
W. K., idem,
F. A. te Noordwjjk,
J. A. te Katwijk,
J. M., idem,
G.v. M. teVoorschoten,
J. K. te Leiden
T. V. te Amsterdam,
G. d. B. te Leiden,
J. C. te Noordwijk,
N. IL te Katwijk,
J. B. te Leiden,
L. B., idem,
A. Z., idem
J. v. d. L., idem
Aard van het misdrijf.
zoeken van eieren van wild
en diefstal van gras
zijn woning niet van een
huisnnmmer voorzien
hebben, Valkenburg,
niet schoonhouden van een
sloot, Oegstgeest,
stoornis brengen in den ge-
regelden gang van de. er
kende gewapende macht,
Leiden
iemand werpen met een
pot gevuld met vuil,
iemand werpen met harde
voorwerpen
verwekken van rustversto-
rend nachtgerucht,
idem
idem
idem,
weiden van vee langs een
openbaren weg,
idem,
idem
idem
paarden verontrusten door
het werpen met een steen
Leiderdorp
vastleggen van een vaar
tuig aan een particulier
erf, Leiderdorp
baggeren zonder vergunning,
diefstal van graszoden,
dronkenschap op straat,
Katwijk
wateren buiten urinoir,
Leiden,
idem
verzuim van een publieke
vrouw om zich aan te
melden tot het genees
kundig onderzoek, Leiden,
idemtweemaal
Gevallen uitspraak.
uitgesteld.
'f3 of 1 dag.
J 2.50 of 1 dag.
f 3 of I dag.
5 of 2 dagen.
vrijspraak.
5.50 of 2 dagen.
idem.
idem.
idem.
ƒ3 of 1 dag.
6 of 2 dagen (tweemaal).
f 3 of 1 dag.
idem.
uitgesteld.
3 of 1 dag.
ƒ10 of 3 dagen,
vrijspraak.
J 1 of 1 dag.
idem.
idem.
1 dag.
2 dagen.
