PER TELEGRAAF.
J MADRID, 11 Maart. De Gaceta maakt eene circulaire van den nieuwen
minister van binnenlandsche zaken aan de gouverneurs in de provinciën
J openbaar, waarin de denkbeelden van het kabinet omtrent de staatkunde
en de verkiezingen uiteengezet worden. De minister maant de ambtenaren
J aan, de vrijheid der burgers te eerbiedigenopdat de verkiezingen in waar
in beid de uitdrukking zijn der kiezers.
1829-1879,
EENE HISTORISCHE STUDIE, LEIDEN BETREFFENDE.
weg te jagen- Hij is gegaan. Thans wil men van het wapen gebruik ma-
k#lien om storm te loopeu tegen liet gouvernement. Dat men elkaar goed
4 bcrijpeGeen huichelarij!
De repubükeinsche meerderheid in de kamer telt 336 leden, waaronder
het linker-centrum met 31. de repubükeinsche unie met 52, de uiterste lin-
»i llierzijde met 17, de repubükeinsche linkerzijde met 98 leden. De overigen
a! belmoren tot verschillende groepen te gelijk.
II De minister van justitie heeft den voorzitter van het geregtshof te
Bayonne verwezen naar de disciplinaire sectie van het hof van cassatie,
omdat hij aan eene Bonapartistische manifestatie deelgenomen en een adres
aan den gewezen keizerlijken prins onderteekend heeft.
Jean Laprade. die den lldeo November te Allemans zijne ouders en
zijne grootmoeder vermoordde, is dezer dagen door het hof van assises in
ifjliet depart, der Lot en Garonne ter dood veroordeeld. De 20-jarige misda
diger hoorde de uitspraak zonder eenige ontroering aan.
RV§LAiVD.
Onder de Ie Kiew gevangen genomen nihilisten is de 18-jarige dochter
van den generaal-majoor Gersefeldsenator en üd van den rijksraad te
St. Petersburg. Zij werd door een bajonetsteek gewond, doch zeide niet
temin kort na hare aanhouding, toen zij het eerste verhoor voor den policie-
commissaris onderging: //heden schoot ik slechts op een policie-soldaat,
Imaar weldra zullen wij u allen als woedende honden doodschieten." De
eerste policie-soldaat. die bij deze gelegenheid sneuvelde, viel door den kogel
git den revolver van (liga Rassoffska, die, evenals de dochter van generaal
^Gersefeld, te Kiew de lessen aan de universiteit volgde.
TURK IJ y„
Volgens een gerucht, zouden de Russen tijdelijk te Adrianopel eene
e«|a(deeling troepen willen houden, om aldaar te gelijk met de Turksche troe
pen in garnizoen te liggen, ter voorkoming van ongeregeldheden.
Te Tirnowa is berigt ontvangen, dat moorden en plunderingen gepleegd
S, zjjn te Dupnitza. aan de Macedonische grens, Ie Kirkilissa en op hel grond
gebied, bij het Berlijnsche verdrag aan Bulgarije toegewezen, maar thans
nog door de Serviërs bezet. Deze berigten hebben te Tirnowa groote span
ning veroorzaakt en men voedt zelfs eenige vrees, dat de geregelde arbeid
der nationale vergadering daardoor zou kunnen gestoord worden.
H
J HERLIJN, 11 Maart. De rijksdag heeft de rijks-legerbegrooling goed
gekeurd.
J BDDA-PESTH, 11 Maart. In eene voltallige zitting van de delegatie uit
er( den rijksraad werden goedgekeurd de voorstellen van de begrootings-com-
J missie tot het verleenen van indemniteit aan de regering voor de 41,700,000
j8. II., welke zij in 1878 boven het crediet van 60,000.000 il. uitgaf, alsmede
en, tot het toestaan van het crediet ten behoeve der bezetting van de Turksche
ffl]provinciën. Tevens werd het nog bovendien over 1878 door de regering
verlangde supplementair crediet van 5,000,000 il. toegestaan.
J LONDEN, 12 Maart.
De Times meldt in een telegram uit Tirnova het
Igende//Turksche inwoners van het dorp en het district Osmanbazar
lebben de kozakken aangevallen en verscheidene van hen gedood of ge-
FËtvelst, doch werden teruggeslagen. Door de Russen zijn troepen met ge
uit schut derwaarts gezonden."
PARIJS, 11 Maart. De president der republiek heeft heden een decreet
euijmderteekendwaarbij 150 personenbij verstek veroordeeld wegens dcel-
leming aan den opstand in 1871, begenadigd worden. Onder hen bevinden
licit de gewezen volksvertegenwoordiger liane en de beroemde geograaf
slisée Reclns.
BUDAPEST!!, 12 Blaart. Telegrammen uit Szegedin van lieden nacht
ttre melden dat daar een verschrikkelijke ramp is ontstaan. De rivier is
luiten Itare oevers getreden. Het water stroomt in breede golven door den
Jatporgebroken dijk naar de stad. Alles vlugt. Ook te Budapesth heerscht de
irootste opgewondenheid.
TASCI1KEND, 11 Maart. Jakob Khan heeft den troon van Afganistan
Iklommen. Het Afgaansche gezantschap ontving uit Kabul, van 17 Fe-
parij, het berigt dat twee Engelsche bataillons nabij Krum door
Icn stam der Geldshas waren geslagen, liet garnizoen van de vesting
.pilgma24 werst van Jellalabad, werd door de inwoners overvallen; alles
berd verwoest en geroofd. De kommandant werd geketend naar Kabul tot
,|ikob Khan gezonden.
RUDA-PESTll, 12 Maart. Volgens gerucht is te Szegedin de synagoge
tjestort, waaronder vele personen, die derwaarts waren gevlugt, begraven
'erden.
Iiel fittcgctlijkc Staavb.
Van G to# en met 12 Maart 18«9.
'en [BEVALLENJ. Jansen, geb. van der Meer, Z. M. Ju, geb. Meijers, D. M.
geb de Vroede, D. E. W. A. Vreeburg, geb. Jansen, D. J. van Leeu-
roijen, geb. de Peer, D. A. M. Sonders, geb. Markx, Z. C. Hillenaar, geb. van
„irftcreii, D. M. C. Pelt. geb. Pina. Z. - M. Cramer, geb. van Leeuwen, D. J.
II jl de Jager, geb. Vorselman, D. - C. L. Mastenbroek, geb. de Graaf, J Ri-
Jt,geb. Ouwerkerk, D. A. M. Nieuwenhuizen. geb. Hendriks. D. S. M. Kra-
1 'Iers, geb. Hakkaart, Z. P. A. van Bcrkel. geb. Kemp, Z. L. H. Keereweer.
cnildpb. van Velzeit. Z. E. C. Goddijn. geb. van Berkel, Z. - E. Godjjn, gel). Swarts,
-J. Boot, geb. Tegelaar, I). S Noest, geb. Plaisier, Z. - J. Gordijn, geb. van
jorsf P°t, Z. E. C. C. Bik, geb. Schotman. D.
JGEHUWD: B. Teutte, jm. en A. M. la Feber, jd. J. B. A. M. Huver, jm. en M.
Klaassen. jd. J. M. Los, jnt. en E. J. de Vries, jd.
OVERLEDEN: S. Ouwerktrk. Z., 18 m. J. Liglvoet, Z., 13 m. A. Dreef,
56 j. 51. C. Iïeiner, D., 3 m. W. M. du Pon. geb. de Nie, 44 j. G. van Klave
ren, geb. de Tombe. 56 j. - L. de Leettw, Z., 6 m. - - W. de Nie, 33 j S. 51. Tij
ken, wede. P. J. Lemair, 75 j. 1'. A. Jobels, Z., 5 m. - H. Talsma, D., 4 m. - 51.
Talsata, geb. Riebeek, 41 j. D. Fasseur, 19 j. C. Kooien, geb. Verhoog, Z.,
levcnl. - W. C. van Meerteu, 41 j - 51 Blomberg, D., 14 d. P. J. La 51air, D.,
14 m. A. F. 51. 5Iarkx. 0„ 10 m. F. Forterie, D., 3 j. C. van der Poel, D.,
1 m. J. Smit, 52 j. E. Smits, D., 4j. J. C. Verhoeven, Z., 9 m. C. L. Mas
tenbroek, D.. 3 d.
INGEZONDEN.
VII o.
Onderwijs.
De grootste verandering had in de laatste 30 jaren plaats met het open
baar onderwijs. In 1848 werd daarvoor uitgegeven 19200 en in 1879 is
toegestaan ƒ188,667, namelijk:
Gymnasium 11500 Gymnasium 17419
Lager onderwijs 7700 1575
Mitidelbaar onderwijs 22421
-/ 3675
Lager onderwijs 102180
15207
Onderhond scholen 7540
Bewaarscholen 13200
Burgeravondschool 4700
Andere uitgaven 750
19200
waarvan in mindering strekt:
Minerval in 1848 5000
188,667
en in 1879 f 5700
Middelbaar onderwijs 7800
Lager 30700
Bewaarscholen 1100
Rijks-subsidie 7000
te zamen in 1848 5000 en in 1879 52400.
Zoodat de plaatselijke uitgaven voor hel onderwijs zuiver beloo-
pen in 1879 136,267
14200.
en in 1848
In die 30 jaren vermeerderd met122,067.
Het aantal leerlingen van het gymnasium verschilt niet veel, want in
1879 zijn er 57 en in 1848 50, behalve die, krachtens Raadsbesluit van 14 Mei
1847 geheele of gedeeltelijke vrijstelling van het minerval genieten. Nevens het
stedelijk gymnasium bestond itet paedagogium van dr. de Gelder en beide
inrichtingen voorzagen in de behoefte aan zulk meer uitgebreid onderwijs
als sedert 1864 geregeld is bij de wet op het middelbaar onderwijs.
De Lalijnsche scholen konden nimmer de kosten door schoolgelden dek-
den; het gymnasium en de hoogere burgerschool zijn openbare instellingen
ten algemeenen nutte, die de overheid ten gerieve van albn, die daarvan
w'itlen gebruik maken, sticht en onderhoudt, tot wetenschappelijke oplei
ding in het algemeen belang, waarvan de maatschappij voordeel trekt en
waardoor ieder burger van den staat in meerdere of mindere mate wordt
gebaat. Het middelbaar onderwijs en het voorbereidend hooger onderwijs
leveren de mannen van geleerdheid en bekwaamheidzonder welke men
zich geene beschaafde en welgeordende maatschappij denken kan. Overeen
komstig dat beginsel waren vroeger in de steden en ook ten platten lande
kostschoolhouders en houderessen, ook te Leiden in 1848 nog een stads
kostschoolhouder. Het genootschap 51. S. G. voorzag in de behoefte aan een
ambachtsschool, bestond tot in 1863, zonder eenig subsidie uit open
bare kassen, uit eigen inkomsten, maar werd sedert dien tijd beschouwd
als burgeravondschool met een subsidie van ƒ4700 uit de gemeentekas en
van ƒ1000 uit de provinciale fondsen.
De zwaarste last, die op de belastingschuldigen drukt, bestaat in de vijf
scholen voor on- en minvermogenden, die aan bezoldiging van het onder
wijzerspersoneel alleen kosten 50000. behalve schoolbehoellen. vuur en
licht. In 1848 waren slechts drie van die scholen, als: in de Kaarssen-
makerstraat, in de Vrouwenkamp en op de Maren dorpsachtergracht voor
onvermogende!) en nog een op de Haarlemmerstraat voor minvermogenden,
die niet meer dan 7100 kostcden. Steeds heeft de stad. gezorgd voor liet
onderwijs van arme kinderen, ofschoon toch het verschaffen van lager
onderwijs behoort onder de eerste en beste eischen van armenzorg, zoo
dat, door de stichting en het onderhoud van vijf scholen voor gewoon
lager onderwijs voor hare rekening te nemen, de stad Leiden zich be
last met eene taak, die bijv. te Utrecht door de kerkelijke liefdadig
heid wordt vervuld. Toen in 1861 de wet van 1857 werd in werking
gebracht, bestendigde men wat bestond sedert onheuchelijke jaren en nie
mand beter dan de destjjds regerende Burgemeester Mp. D. Tiebocl Siegen-
beek was bekend en vertrouwd met de behoeften van het schoolwezen en
eerbiedigde het bestaan der enkele jaren te voren opgerichte Hervormde
diaconieschool cn de sedert 1808 bestaande Walsche diaconieschool. Bij
die wettelijke regeling werd evenzeer behoefte gevoeld aan eene jongejuf-
vrouwenschool door het vertrek van mad. 51alan. Naast de openbare school
van jufvr. Renssen stond eene bijzondere van jttfvr. Van Brink en beiden
bloeien steeds nog nog onder hare opvolgstersmejufvr. Jesse en Iloitsema.
Het meer uitgebreid lager onderwijs voor jongeheeren eischte ook aanvulling
en verbetering, waardoor de openbare school van den heer Japikse is geko
men en, wat steeds wordt over het hoofd gezien, als de aanvragen voor
openbaar schoolonderwijs zich vermenigvuldigen, moet het aantal openbare
scholen niet enkel volgens de wet, maar vooral naar de behoeden worden
vermeerderd. De gemeentekas zal worden ontlast, zoodra er bijzondere
scholen voor de on en minvermogenden door de kerkelijke en bijzondere
liefdadigheid worden bekostigd en geopend. Dan bestaat er ook voor on-
en minvermogende ouders een keuze, die niet door geldelijke bezwaren
wordt belemmerd, gelijk die keuze ook voor meer gegoeden bestond, zoo
lang er bijzondere scholen van de 2' klasse aanwezig waren, gelijk 50 jaren
geleden voor hen een ruime keuze was, ja in 1859 nog van de hoofdonder
wijzers Eichman, Vermeulen, Heintz, Van Leeuwen, Van Wijk, Van der
Koog, Van der Togt, Wanna, BoermaVenker en Seuter en van de hoofd
onderwijzeressen 51alan, Van Brink. Bleylan. Hooykaas, Smaasen, Creutz
Lechleitner en Honlhuyzen.
