BUITENLANDSCHE BEK1GTEN.
Zoowel door hem als door de rapporteurs werd de le groole hoeveelheid
leerstof erkend. Men kon dit echter wel veranderen, en spreker gaf daar
voor twee wjjzen aanwaarop dit kon geschieden. Of men kon de leerstof
verminderen of men zou zijne loevlugt nemen tot het veranderen van een
hoogere burgerschool van 5-jarigen cursus in ccne van C-jarigen.
In het rapport werd geklaagd dat van de bepalingen omtrent een hoogere
burgerschool met 3- en 5-jarigen cursus was afgeweken. De bepaling luidde
dat op een hoogere burgerschool voor 5 jaren het onderwijs voor de 3 eerste
jaren precies hetzelfde moest zijn als op eenc hoogere burgerschool van
3 jarigen cursus. Dr. de Loos echter keurde die overeenkomst ten zeerste af.
ll'U wilde niet dat het onderwijs beschouwd zou worden als beslaande uit
twee stukken die op elkadr geplaatst werden en gaf daarbjj een voorbeeld.
Bij de kapitale vakken chemie en physika, die in haar geheel doch opper
vlakkig zouden behandeld worden, zou zich een leelijk incident voordoen.
Immers men zou na afloop der 3 jaren stukken moeien inlasschen die men
vroeger als le zwaar had moeten achterwege laien, of die zeer ter loops
waren behandeld. Voor het onderwijs achtte hij dit alles behalve wenschelijk.
Verder werd in het rapport de wensch uitgedrukt dat de hoogere bur
gerschool voor 3- en 5-jarigen cursus in een 4-jarige zoit worden veranderd,
terwijl na het afloopen der hoogere burgerschool nog de gelegenheid zou
opengesteld worden een vakschool van 3-jarigen cursus te bezoeken. Spreker
verweet den rapporteurs dat zij als het ware eene tabula rasa voor zich
hadden en na eerst alles le hebben afgebroken van nieuw af zouden willen
opbouwen. Zij gingen volgens hem uil van hel idee als of cr niets was.
Verder wilden de verslaggevers het Fransch voor de admissie vervallen
zien. Dr. de Loos wil dit in geenen rieele toestemmen. liet onderwjjs zou
er sterk bij ljjden.
Bij het eindexamen geeft Fransch altijd de slechtste resultaten, want het
is de moejjelijkste taal volgens spreker. Eischte men dus niet de beginselen der
Fransche taal bij hel admissie, dan zouden de resultaten nog slechter worden.
Verder zou volgens het verslag der commissie nog aan dc keuze worden
overgelaten Engelsch of Uuitsch tc leeren op eene hoogere burgerschool voor
4-jarigen cursus. Dit was den heer de Loos wel wat al te kras.
De leerstof was echter te uitgebreid en men kon dit gemakkelijk op de
beide bovengenoemde wijzen veranderen.
Hierna kwam de bevoegdheid tol het geven van middelbaar onderwijs ter
sprake. Men wilde liever geen candidatcn in let teren of in de zoogenaamde
philosophic toelaten tot hel geven van onderwijs. Immers men ontrukte
den student aan zijne studiën op het oogenblik dat hij juist met zijn eigen
lijk vak zou beginnen. Verder wilde men dat bij de acie-examens een be
wijs zou worden overgelegd, waaruit zou blijken, dat men eene hoogere
burgerschool had afgcloopen. Dit vond d'. de Loos eene uitstekende be
paling. Zjj zou vooral uitmuntend werken tegenover vreemdelingen, die,
soms niets anders dan hun eigen taal kennende, in die taal de bevoegdheid
verkregen hadden Of ook tegenover hulponderwijzers, die tegen het groote
hoofdonderwijzersexamen opziende examen doen in het een of ander onderdeel.
Verder zouden juris ulriusque doctores geen bevoegdheid hebben lol het
geven van onderwijs in staatswetenschappen. Omdat de nieuwe wet hierin
voorziet, werd daarover niet langer gesproken. Ook wilde men geen aard
rijkskunde door litt. cand. ol doctores laten doceren, omdat dit hun niet
geleerd werd.
Men verlicze niet uit het oog dat wij verslag geven en dus zaken neer
schrijven, die wij niet gaarne zouden onderschrijven, vooral wal het laatste
pnnt betreft.
Eindelijk kwamen de eindexamina ter sprake, die vooral het eind der
vergadering zoo bezwaard hebben.
Het rapport wilde ook hierin verandering brengen. Tegenwoordig wor
den die examina afgenomen door conimissiëii volgens schriftelijke opgaven,
gezonden aan den inspecteur. De verslaggevers willen ze eenvoudig afschaffen.
Niet alzoo dr. de Loos, die zc wcnscht te behouden. Volgens hem blijven
daardoor de leeraren beter wakker, terwijl bij aLcltalTing zeker het peil
van het onderwijs sterk zon dalen. Hij wil echlir dat deze examina wor
den afgenomen door eene zelfstandige commissie buiten de school staande.
De conclusion van dr. dc Loos zijn dus deze:
1". Het Fransch blijve bij dc admissie behouden.
2". lief veranderen van ccne hoogere burgerschool van 3-jarigen in een
4-jarigen cursus is al te keuren.
S'. Het wijzigen van hel leerplan is wenschelijk en worde gedaan op
eene der twee door hem opgegeven wijzen.
4". Eindexamens zijn voor den bloei van hel middelbaar onderwijs
noodzakelijk.
Ziehier den korten inhoud van de zakelijke en duidelijke inleiding. Dc
discussie zou nu worden geopend en de inspecteur, Steyn Parvé, die genoo-
digd was de vergadering bij te wonen, nam het woord.
Duidelijk en aangenaam was zijne voordragl, apodictisch en gegrond zijne
opmerkingen. Grootendeeis verklaarde hij le onderschrijven, wat door den
geachte» vorigen spreker was gezegd. Ook volgens Item was dc strekking
van hel rapport afbreken. Daarom was hij, ofschoon lid der commissie,
hel uiet de rapporteurs niet eens. De ondervinding van den inspecteur ging
niet zco ver not dit alles af te keuren. Wij hadden immers nog tc kort
liet middelbaar onderwijs. Ook bij wilde voor liet 13dl' jaar (admissie 11.
li. school) iets van de moderne laien geleerd zienvooral in een land als
hel onze, waar men noodzakelijk nieuwe talen moet kennen.
lie vakscholen zijn voor hein in ons land van geene waarde en zijn
alleen goed voor groole landen met groole bevolkitic. Men denke slechts
om het echec dat de handelscholen geleden hadden Zij waren er en telden
binnenkort gcene leerlingen meer. Hij geeft toe dat liet beginsel van aigc-
mcene ontwikkeling niet consequent is doorgevoerd, maar wil echter die
jongeloi tegemoet komen, die spoedig klaar moeien zijn om de maatschappij
in tc treden. Eene kleine wijziging in liet programma zou het afdoende
middel zijn.
Ook hij wensclit de eindexamina te behouden en wit de gymnasia niet
zien nagevolgd, waar men volgens hen de gewoonte had ede laver son linge
sdle en familie", maar achtte vvederzijdsche controle zeer wenschelijk.
De commissie had over de burger-avondschool den staf gebroken. De
inspecteur is cr integendeel sterk voor. Op plaatsen waar zij bestaat en
vooral in Leidenwaar zij het regt heeft te bestaansticht zij veel nut.
Men klaagde wel over de lusteloosheid der jongens, maar men moest niet
uit het ong verliezendat die knapen den geheelen dag hadden gewerkt en
niet zoo goed gevoed waren als dit hij hoogere-burgerdagscholieren het
geval was.
Tegen ambachtscholen nteende hij zielt te moeien verklaren. Alleen dan
wanneer zij door particulieren waren opgerigt cn goed gesteund werden,
konden zij misschien nut stichten.
De heer van Dijk sprak cr over dat de commissie zich aan het mandaat
niet had gehouden, waarbij hun opgedragen was onderzoek naar de beide
wetten te doen.
Aan de discussie namen verder deel de lilt. van Geer (voorzitter), Japikse,
Yruggink, van Heukelomllartevelt, van Rijn, Kaïm, KuenenCampert,
Knappert, Hagen, de Sturler, Pekelharing en Lisman, en wel omdat nu de
vier door dr. de Loos gestelde theses in stemming werden gebragt.
We zullen dit alles niet hespreken, om de zaak niet onduidelijk te maken,
en willen alleen melding maken van de merkwaardige woorden van prof.
Kuenen, die een oogenblik zeer duidelijk uiteen zette wat hem noodzaakte
tot spreken en er op drukte dat men wel niet zou vergelen dat bij hem
die gezwegen had niet wat.r was: qui tacet ad.->eniiri videtur. Hij wenschte
dan ook voor dezen avond huilen stemming le blijven.
De 3 eerste door dr. de l.oos gestelde punten werden door de vergade
ring die gaandeweg verminderde aangenomen zonder hoofdelijke stemming.
Hel 4di punt lokte lanse discussie uil. die op liet laatst zeer verward
raakte, wal ons voor de duidelijke en goede bedoeling, uitgedrukt in de
bepaling over de eindexamens, zeer speet.
De vergadering immers die eerst le zamensekomen was cn zich voor
competent hield over de 3 eerste punten een oordcel door stemming te vel
len. verklaarde zich door de inotie-Lisman incompetent over het 4de punt
(eindexamina) eenc opinie uil te spreken.
Hierna ging de vergadering, die door den heer van Geer geleid werd,
uiteen, nadat door genoemden voorzitter dank was uitgesproken toop de
belangstelling, beloond bij hel behandelen van het zoo gewigligeonderwerp.
's GBAVENHAGE12 Januarij.
Z. M heeft benoemd tot hoofddirecteur van den rijkstelegraaf aan het
departement van financiën den heer W. C. A. Staring, thans referendaris.
Door Z. M. zijn benoemd: aan dc rijkskweekschool voor onderwjjzers
te Deventer: tol eersten leeraar C. A. C. Kruyder, te Zwolle; lot tweeden
leeraar I. F. 11. A. Later, te Winschoten; aan de rijkskweekschool voor
onderwijzers tc Groningen: tot eersten onderwijzer L. Leopold, thans tweede
ouderwijzer; lot tweeden onderwijzer J. A. Leopold, thans derde onder
wijzer; tot derden onderwijzer F. Bruins, thans vierde ondcrwjjzer; tot
vierden onderwijzer F. vait Duyl, hoofdonderwijzer te Kampen.
BELG IE.
Uit Brussel meldt men dat de kassier van de succursale der nationale
bank te lltty is aangehouden wegens verduistering eener som van 143,000 fr.
uil dc kas. Hij speculeerde ter beurze.
EKUELAND.
LONDEN 11 Januarij.
De Times Iaat zich zeer scherp uit over de geldverspilling, die in Indië
heeft plaats gehad bij gelegenheid van de proclamering van de koningin tot
keizerin van indië. Dat blad stelt daartegenover de tooneelen van honger
en gebrek, die in Bombay en Madias worden waargenomen. Ook in eene
meeting te Hackney is dc lieer Fawcett met nadruk daartegen opgekomen.
Blijkens de voorloopige handelscijfers betreffende Groot-Brilannie over
1876, bedroeg de waarde van den invoerltandel in liet gemelde jaar
874,000,000 omstreeks 03000 meer dan in 1875; die van uitvoerhandel
was daarentegen aanzienlijk lager dan in liet vooraigaaude jaar, bedragende
zij 200,576,000 of 22,900,000 minder dan in 1875, en 39,000,000 t
minder dan in 1874.
Uit eenc dezer dagen openbaar gemaakte opgave blijkt dat de Engel-
sche milddadigheid in het vorige jaar ter bevordering van de doeleinden der
onderscheiden zendelinggenootschappen dc belangrijke som van 1,032,176
heeft bijgedragen. De grootste bijdragen (251,610 heeft de Church Mis
sionary Society ontvangen. In de voormelde som zijn geenc inkomsten van
belegde kapitalen, geene oveischollen van vorige jaren en geene van bui
ten 's lands ontvangen bijdragenhegrepe».
Van dc som door Engeland wegens de Alabania-quacstie aan Amerika
betaald, is, nadat alle Amerikanen, die aanspraak op schadevergoeding kon
den maken, op milde wijze waren tevreden gesteld, nog 9.000,000 doll,
overgebleven. De vraag doet zich titans voor, zoowel in Amerika als in
Engeland, of dat geld titans aan Engeland moet worden teruggegeven. Vol
gens de Daily News zou de president Grant cr zielt voor verklaard hebben
om dat bedrag niet terug te gevendaar de gehecle door Engeland be
taalde vergoeding toch altijd minder bedroeg, dan de waarde van de ver
nielde Amerikaanscltc schepen, en dat al wat cr thans was overgebleven
besteed moest worden aan hel herstellen van de Amerikaansche koop-
vaardij-vlool.
Dc correspondent van de Daily News le Madeira seinde aan dit blad
o. a. de volgende Kaapscbc berigtenloopende tot 19 December:
