verklaarde zich daartegen; steeds liad hij zich verklaard tegen liet verlioogen der
tructementcn hoven do 400. want anders moest de maatregel algemeen zijn. Thans
moest hij er eene distinctie in zien voor dien ambtenaar. Ook de hli. du Rieu
Verster, van Outeren cn Bijleveld verklaarden zich tegen deze verhooging, ook met
het oog op de begrooting die ter tafel lag. De lieer Stoffels stelde de billijkheid
der vei hooging in het lichtop grond dat de werkzaamheden van den architect
sedert zijne aanstelling met een derde waren vermeerderd. De heer Harte velt kon
wel de verhooging toekennen wegens de ongenoegzaamheid van het tractement in
den tcgenwoordigen tijdmaar niet op grond van vermeerderde werkzaamheden.
De heer Buys verklaarde zich mede een voorstander der verhooging, noodzakelijk
dóór. de omstandigheden. Algemeen toch was dc meening doorgedrongen dat de
werkgevers de loonen moesten verhoogen en ook in dien toestand moest de ge
meente zich plaatsen. Die spreker drukte ook zijne verwondering uit dat het dage-
lijksch bestuur geen gevolg had gegeven aan het denkbeeld om, in plaats van de
toelage van ƒ100 aan den opzigter bij het Liernur-stelseldiens tractement met die
«om te verhoogen. Op die wijze zou eene onregelmatigheid bedekt worden. Rege
ling van de tractcmenten bij de begrooting werd een wassen neus, wanneer men
daarbuiten toelagen verstrekte. Ook het doel om de juiste kosten van het Liernur-
stelsel te kennenwerd daardoor verijdeld. De heer Stoffels gaf als reden van het
verleencn dezer toelage op dat men moest weten of cle man de noodige geschiktheid
had om als opzigter bij dat stelsel werkzaam te zijn, voor dat men tot verhooging
van zijn tractement overging, en de heer de Fremery verklaarde dat er niet kon
gesproken worden van een •stelsel" om aan ambtenaren toelagen te verleenen
daar hij niet geloofde dat dit bestond. Het voorstel tot verhooging van het tracte
ment van den architect werd met 16 tegen 8 stemmen aangenomen, en dat tot
verhooging van het tractement van den opzigter bij het Liernur-stelsel met ƒ100,
in plaats van eene toelage, met algemeene stemmen. Het tractement van den be
waarder van de stads-t immer werf werd van 300 op ƒ330 gebragt, op grond van
het missen van enkele voordeelen. Bij no. 52 gaf de voorgestelde reorganisatie
betreffende dc ambtenaren ter gemeente-secretarie tot geene bedenkingen aanleiding.
Bij no. 75 werd het voorstel der commissie van financiën, oin den post voor on
derhoud van straten met ƒ4225, uitgetrokken voorde verstrating van het Rapenburg,
tc verminderen, aangenomen niet 15 tegen 9 stemmen. Noodzakelijke herstellingen
zullen nu uit de gewone onderhoudskosten moeten gevonden worden. De heer
Krantz gaf der commissie van fabricage in overweging of het thans gevolgde stelsel
van bestrating wel het beste was. Ook de werktijd der stads-werklieden kwam
hierbij tor sprakede lieer Krantz meende, na ingelicht te zijn omtrent den duur
van den gewonen werktijd, dat men moeijelijk kon laten overwerken, indien men
verlangde dat aan het werk krachtig de hand werd geslagen. Met het voorstel der
commissie van financiënom de som van 330voor het herstel van de brug en
het hek aan het exercitieveldvan de begrooting af te voeren, werd, na eenige dis
cussie, door den voorzitter der commissie van fabricage genoegen genomen, in
afwachting of het rijk, nu dc Ruine niet meer als exercitieveld kan dienen, van die
plaats daartoe zal gebruik maken Bij tio. 78, onderhoud van bruggenkwam ter
sprake liet leggen van eene vaste ijzeren brug over den Rijn aan de Vrouwenstecg.
Dc hii. Cock en du Rieu meenden dat men op dien weg niet moest voortgaan
namelijk om den waterweg te versperren, ten nadeclc van handel en industrie;
beter was het, meenden zij, de brug op de gewone wijze te herstellen. Onderschei
dene -leden waren van gevoelen dat het leggen van eene vaste brug daar ter plaatse
volstrekt geeu nadeel aan handel of industrie zou toebrengen. Van die brug toch
werd voor de doorvaart weinig gebruik gemaakt en de heer Stoffels voegde er bij
dat het leggen van eene nieuwe ophaalbrug, want de brug moest noodzakelijk her
steld worden, p.m. ƒ2000 duurder zou uitkomen. De heer Stoffels gaf tevens in
bedenking om aan de Baauwbrug over den Ouden Singelwaarvan de vernieuwing
ad ƒ8500 was voorgesteld, meerdere doorvaartwijdte te geven, gelijk aan de brug
aan de Haven; eene zoodanige verandering zou 1200 meer kosten. Na overwe
ging van de meerdere of mindere noodzakelijkheid dezer verandering werd besloten,
deze som op de begrooting te brengen, maar dat daarover niet zou beschikt worden
zonder voorkennis van den raad, die omtrent deze zaak nog nadere inlichtingen te
gemoet ziet. No. 78 weid daarop met 22 tegen 2 stemmen aangenomen. Bij no.
79, onderhoud van pompen en riolen, werd dc som van ƒ5000 voor het onderhoud
van riolenwaarvan het onderhoud tot dusverre moest geschieden door de eigenaars
van de daarin uitloozende privatenop de begrooting gelatenzullende daarover
nader door den raad besli t worden, na kennisneming van een nader rapport van
de commissie van fabricagedat reeds gedrukt wordt. Bij no. 84 werden inlich-
iingen gevraagd omtrent de schietbaan. De voorzitter deelde mede dat het hem
niet was gelukt de opvolgende ministers van oorlog over te halen de schietbaan in orde te
brengen laatstelijk was zelfs te kennen geueven dat men dc huur niet wilde betalen van
eene baandie niet gebruikt kon worden. Dezerzijds was gewezen op het contract, en hij
geloofde wel dat de huurprijs zou betaald worden. Men had nu weder te doen met een
nieuwen minister van oorlog. Art. 85, aanvoer van duinwatergaf weder aanleiding tot
het bcsprtken der vraag of men, bij dc hooge kosten, voor het water al of niet
zou laten betalen. Be lieer de Fremery meende dat hij die gelden kon beschouwen
als besteed aan dc bevordering van de algemeene gezondheid. De heer Krantz was
van meening dat menwegens het toenemend gebruiker wel toe zou moeten
komen een ander stelsel te kiezen, t. w. het aanleggen eener waterleiding, al kostte
dit ook veel geld. De lieer Buys verklaarde dat deze quacstie hein haast moedeloos
zou maken, zijns inziens was er veel voor te zeggen dat de gegoeden iets voor het
water betaalden cn er waren er velen die dit gaarne wilden doenbijaldien het water
aan hunne woning werd gebragt. De commissie van financiën had daarop dan ook
de aandacht gevestigd. Dc voorzitter meende dat dc raad dan nu moest uitmaken
of er een tarief zon vastgesteld worden ja dan neenhet was daarvoor nu de juiste
ijjd Dit laatste kon de heer Goudsmit niet toegevenmet het gezigt op eene nade
rende epidemie was liet de geschikste tijd niet. De heer Buys kon dit toegeven,
maar zou burg. en weth. willen uitnoodigen in liet volgend jaar in dien zin een
voorstel te doenwaarmede de voorzitter en ook de vergadering' zich vereenigde.
Bij no. 86, reiniging van riolen volgens het Liernur stelselgaf de het r Stoffels in
ovcrwegiug het aanschaffen van een tweeden ketel, ad 1200, opdat wanneer de
thans nn gebruik zijnde ketel defect geraakte, men niet verlegen zou staan, of wel
het aanbrengen van een verbindingsbuis aan de ketel vau de stoombrandspuitdat
volgens deskundigen uitvoerbaar was en waarvan de kosten 300 a 350 zouden
bedragen Met 16 tegen 8 stemmen werd besloten een tweeden ketel aan te schaffen.
Op voorstel van de commissie van financiën verklaarden burg. cn weth. zich bereid
met de hh. Liernur en de Bruyn Kops in nader overleg te treden over de vraag
in hoeverre de tegenwoordige machine nog geschikt is tot uitbreiding van het stelsel
in de nabijgelegen buurt. De heer Stoffels gelooide wel dat de machine zou gc-
doogen nog eenige uitbreiding aan het stelsel te geven. Bij no. 87, onderhoud
van huizen, enz., klaagde de heer Dercksen over het verwaarloozen «Ier nog be
staande poorten, waaraan, zijns inziens, de hand niet gehouden werd. De lieer
van lleukelom zou gaarne zien dutbehalve liet herstellen van liet dak van het
Waaggebouw, ook dc ramen vernieuwd werden of sluitende werden gemaakt; cn
de heer Krantz klaagde over de slechte ventilatie in dc grootc stads gehoorzaal. No.
95, kosten van invordering der plaats, belastingen, waarhij aan de beambten ten
kantore van den gemeente-ontvanger eenige verhooging van tractement werd tocge-
kend/ werd aangenomen met 21 tegen 3 stemmen. Bij no. 98 werd de belooning i
van de inspecteurs enz. van policie volgenderwijze geregeld: 2 inspecteurs ad 800,
1 idem ad ƒ700, 4 agenten ad ƒ600, 7 idem ad ƒ500; 8 idem ad ƒ440, 32 j
idem a l /400, tc zamen ƒ24520; dit nommer werd aangenomen met 21 tegen I
3 stemmen. Bij no. 100 kwamen de kosten der straatverlichting ter sprake, en I
liet verlangen tier commissie van financiën om eene raming daarvan op te maken j
cn af te wijken van de gewoonte om daarvoor eene fictive som op de begrooting te
plaatsen. De lieer Eigeman berekende dat men die kos'en stellig op ƒ30000 zou
mogen schatten. Bij no. 109 bragt de lieer Bijleveld ter sprake het al of niet
noodzakelijke van het behoud van den torenwachter. Zijns inziens Mas dit niet
noodzakelijk, nu liet gebleken was dat die persoon slechts om liet uur den toren
keklom; een brand kon zich b. v. vrij wat ontwikkelen eer de man er iets van
gewaar weid. Met 19 tegen 5 stemmen werd echter de post voor deze hooge be
trekking op de begrooting gehandhaafd.
Bij de behandeling van hoofdst. VII (kosten van het onderwijs) in de avondzit
ting, kwam terstond ter sprake het voorstel van burg. en weth.tot het aanstellen
van nog drie leeraren voor dc nieuM-ere talen aan de instellingen voor hooger en mid
delbaar onderwijswaarop door de commissie van toezigt was aangedrongen. De
heer Cock constateerde dat de aandrang daartoe niet was uitgegaan van lih. curato
ren van het gymnasium. Het gymnasium had, indien het de tegenwoordige leeraars
behieldgenoeg. De heer Buys trad in eene uitvoerige beschouwing van de missive
door de commissie van toezigt omtrent deze zaak aan den raad toegezondenen in
verdediging van de inzigten der commissie van financiëndie tegen de aanstelling
van nog drie leeraars bezwaar had. De commissie van toezigt verweet aan de com
missie van financiën, dat zij in sommige opzigten niet goed Mas ingelicht, maar de
laatste had den Staats-Almanak opgeslagen en gevonden dat er onder de 50 hoogere
burgerscholen slechts één m-as die bezat wat men zeide dat in Leiden thans niet
kon gemist m'orden. Voorts had zij hare inlichtingen geput uit officiële beschei
den omtrent het middelbaar ondenvijs. Men had gevraagd öf het mogelijk zou zijn
één leeraar voor de drie talen te vindenwant die er zijnwaren niet altijd bruik
baar. Men moest echter in bet oog houden dat men zou geholpen zijn door een
docent voor de laagste klassen. Wat het examen van zoodanigen docent betreft, de
ondervinding had hem geleerd dat het examen niet altijd een vasten waarborg van
geschiktheid geeft. Voorts betoogde zij dat er hoegenaamd geene verhouding bestond
tusschen de kM'aal en het geneesmiddel. Er was eene klasse van 33 leerlingen;
maar m-as dit nadeel nu zoo groot dat men eene uitgave zou doen van ƒ5000? Plet
standpunt van de commissie van financiën moest ook een ander zijn dan dat van
de commissie van toezigt. De laatste stelt natuurlijk alleen belang in de scholen,
de eerste moet de geheele gemeente-administratie overzien. De opgepropte lagere
scholende slechte lokalen daarvoor in gebruikkwamen ook in aanmerking. Het
geld moest besteed Morden mraar het het meest noodig was, Voorts vroeg hij of de
toestand tusschen het gymnasium en de hoogere burgerschool, zooals die thans
bestaat op den duur wel houdbaar m'as, of niet eene andere regeling zou noodig
m'orden. Hij Milde die vraag niet beantwoordenmaar slechts stellen. Wanneer
men eenmaal duplicaat-docenten had, dan moest men ze houden of wachtgeld
geven. Men moest zich dit jaar bij eene klasse van 33 leerlingen ncderleg-
gen; want m*aren 3 docenten tc m'einig, 6 waren stellig tc veel. De heer Goud
smit trad in eene uitvoerige m-ederlcgging van het aangevoerde door den heer
Buys. Hij zou de zaak omkeerendc commissie van financiën ziet alleen de
financiële zijde, maar de commissie van toezigt ziet ook op het onderwijs. Ook
voor het lager onderwijs Milde men gaarne meer geven. Wanneer eene klasso
voor een jaar te bezwaard is, betreft liet niet slechts een jaar, maar men bederft
ook de toekomts. De middelen door den inspecteur aangegevenm*aarop de commissie
van fin. mccs, zouden niet baten. Hij toch Mees op eene transitoire bepaling, op
personen die geen examen hadden gedaan; examen m'as geen m-aarborg, maar geen
examen m-as geheel geen waarborg. Wanneer men zich beriep op andere plaatsen
dan moest men bcM-ijzcn dat men daar met bekrompen middelen even goede uit
komsten verkreeg. Te Haarlem verkeerde men thans in denzelfdcn toestand als
hier; ook daar m-as men op voorziening bedacht. Het plan eener niemve regeling
tusschen gymnasium en hoogere burgerschool zou ook hem toelagchen. Wachtte
men op het tot stand komen eener m-et op het hooger ondenvijs dan geloofde hij
niet dat een der leden die niemve regeling zou beleven. De commissie van toezigt
had haar pligt gedaande raad moest nu m-cten of zij eene bloeijende school m ilde
doen k Mijnen. De commissie van financiën m-as plus rcnjalisle que le roiwant cr
-m'as nog geen stem opgegaan dat liet ondenvijs op te m-eelderigen voet m'as ingerigt;
de burgerij juichte het toe. Op dit laatste merkte de lieer Buys aan dat de com
missie van financiën, afgescheiden van het oordeel der burgerij, steeds prijs stelde
op een onafhankelijk oordeel. De commissie zou een voorstel niet goed keuren
alleen omdat er boven stond«voorstel betreffende bet onderwijs." Do voorzitter
verdedigde mede het voorstel; er m-aren thans drie klassen aauM-ezigdie meer dan
30 leerlingen telden. Het middel door den inspecteur aangegevenzou er tóe leiden
dat men zich bij het gymnasium zou moeten behelpen. De kosten waren ook zoo
groot niet, m-ant, door het vervallen der paralel klasse enz., zou het verschil slechts
1050 bedragen. Ten slotte werd het voorstel van burg. en M*etb. met 13 tegen
10 stemmen aangenomen.
Daarna kM'am in behandeling de voorgestelde regeling betreffende de gymnastiek-
schoolwaarbij de beraadslagingen vooral liepen over het geven van privaat-onderwijs
door den onderwijzer en over het tractement. De uitslag m-as dat met 13 tegen
10 stemmen werd besloten dat het den onderwijzer verboden m-as privaat-onderwijs
te geven (daarvan is alleen uitgezonderd de orthopaedic, met beM-illiging van burg.
en m'eth.) cn dat het tractement bepaald werd op ƒ1400; het voorstel om dat trac
tement op ƒ1600 te stellen, m'erd verworpen. Het tractement van den amanuensis
bij de hoogere burgerschool m*erd met ƒ50 verhoogd.
Vervolgens kwam in behandeling dc voorgestelde verhooging van de tractementcn
der onderwijzers, onder Mij zeressen hulp onderwijzers en hulp ondenvijzeressen aan
de lagere scholen, volgens m-elke die tractementen het daarvoor gestelde maxi
mum zouden bereiken. De commissie van financien had zich daartegen verklaard,
maar dc districts schoolopziener had in eene missive aan den raad dat voorstel krachtig
verdedigd. De beer Cock trad in cenc uitvoerige beschomving van dc cijfers door
den schoolopziener geleverd, daar m-aar hij opgeeft wat de scholen voor meer uitge
breid lager onderwijs kostenen kwam daarliij tot de conclusie dat nog wel het
een en ander moest in rekening gebragt m'ordendat door den schoolopziener Mas
over het hoofd gezien, zooals dc kosten van het onderhond. Den heer Buys deed
het leed dat hij tot dc verhooging niet kon medcM*erken. Zijns inziens m'erd op
die m-ijze de bestaande verordening niet goed toegepast; zij toch vorderde eene ge
leidelijke verhooging. Door nu dadelijk het maximum voor te stellen, bleek het
duidelijk dat men niet handelde in den geest der verordening. De paedagogische
gedachte in de verordening nedergclegd. t. w. aanmoediging, ging op die m-ijze ver
loren. In de memorie van toelichting der verordening m-as dan ook gesproken van
•langzamerhand" toe tc kennen verhooging. De heer Goudsmit geeft de paedagogische
gedachte bij het vaststellen der verordening toe, maar bij de ondenvijzers kM-am
nog eene andere gedachte, de financiële gedachte. Het Mas hier eene zaak van
vraag en aanlicd; de onderwijzers gingen heen, dus moest men het tractement ver-
hoe gen. Ten slotte Merd met 12 tegen 11 stemmen liet voorstel der commissie van
financiën aangenomen, zoodat alleen de lage tractementen zullen verhoogd m-orden.
De verdere ondcrdeelcn van het hoofdstuk gaven tot geene gedachten m-isscling aan-
/eiding; het hoofdstuk in zijn geheel Merd aangenomen met 20 tegen 3 stemmen.
Bij hoofdst. IX, n". 143. Merd het al of niet m-enschelijke besproken van het in
stellen van een pensioen-fonds voor de gemeente ambtenaren. De gevoelens daar
over Maren zeer verdeeld. Aan de eene zijde meende men op die wijze te komen
tot een vasten regel, die alle willekeur uitsluit en waardoor van de gemeentekas
minder zou gevorderd worden. Aan de andere zijde had men het bezwaar dat de
deelneming te gering zou zijn, wegens het beperkte getal der ambtenaren. De lieer
Goudsmit meende dat de zaak moeijelijk m-as, zoolang dc lago tractementen niet
toelieten iets voor den ouden dag weg te leggen. Het voorstel van de commissie
van financiën om burg. en weth. uit te noodigen deze zaak te overwegen, en zoo
noodig, eene ontwerp-regeling in te dienen, Merd ten slotte aangenomen met 13
tegen 9 stemmen.
De onvoorziene uitgaven, n°. 1G0, geraamd op ƒ6000, m-erden verhoogd met
ƒ1200, zijnde de som bestemd voor de verbrceding der Faeuwbrug, waaróver nader
zal vo'den beslist.
De raming der inkon sten gaf tot weinig discussie aanleiding. De opcenten op de
hoofdsom der belasting op het personeel m-erden op 50 gebragt. De winst der gas
fabriek werd, overeenkomstig de voordragt der commissie van financiën op, 20000
gesteld. De heer de Fremery verklaarde echter dat die raming op geen enkelen
grond steunde; commissarissen meenden dat die m-inst niet meer dan IGOOO zonde
