LfilDSCHE
COURANT.
1875.
N°. 2ÖÖ.
DONDERDAG 23 OCTOBER.
•c
De Courant verschijnt dagelijks, Zon- en Feestdagen uitgezonderd. De prijs der Courant is per vierendeel jaars f 3.franco p* p. f 3.59/
fpiei hei Persing der Handelingen van den Gemeenteraad ƒ3.35, franco p. p. 3.85. Het verslag afzonderlijk is verkrijgbaar voor f i.50
g jaorshuif en de expediiiekotien. Af zonder lij ke nommers der Courant zijn verkrijgbaar voor 5 Cents, franco p. p. 6 Cents.
De prijs der Advertentiën is van 1—4 regels iedere regel meer 25 cents.
Aóvërtèntiëri voor Duitschland Oostenrijk en Zwitserland worden nitsluitend aangenomen door HA ASENSTEIN &VOGLÊR Expeditio-Kantoor van Advertenties te
Hamburg LubeekFrankfort a. M, BerlijnLeipzig, Dresden Bres/auKeulenStuttgartf IVeenen f PraagBazelt Zurich, St* GallenGenèüë on Lausanne.
Bij deze Courant wordt verzonden /V*\ 46 blad 57) der Handelingen
van den Gemeenteraad.
STADS-BERICHT EN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEIDEN,
Gezien de adressen van: a. Geruit Jan Boelen, houtkooper, wonende al
hier, waarbij deze aan de Gedepnlcerde Stalen dezer provincie verzoekt om
de locomobile van vier paardenkracht, thans in gebruik in zijne distilleer
derij, te mogen overbrengen naar zijne honikooperjj op den Veslwal bij de
voormalige lleerenpoort; en b. Bodewijk Lanoi, koopman en fabrikant,
wonende binnen deze gemeente, daarbij verzoekende om in zijn huis aan
den Ouden Singel, n°. 18, een verf ketel te mogen doen plaatsen;
Gelet op art. 4 van het Koninklijk besluit van 31 Januari 1824 (Staatsblad
n'. 19);
Doen te weten, dat tot het liooren der eigenaars en bewoners van de naast
bijgelegene en belendende panden ten opzichte der information de commodo
et incommodo, door Burgemeester en Wethouders zal worden gevaceerd
op liet Raadhuis dezer gemeente, op Maandag den 27"lc" October aanst.
'svoormiddags te e//uren; zullende de belanghebbenden verplicht zijn hunne
bezwaren tegen die verzoeken op dien tijd in te brengen, terwijl, bij ver
zuim daarvan, zij gehouden zullen worden zich tegen de inwilliging niet te
hebben verzet.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
v. d. BRANDELER, Burgemeester.
Leiden, 22 October 1873. E. KIST, Secretaris.
BININ EN L ANI>SCHE BKKIGTEN7~
LEIDEN, 22 October.
Bij kon. besluit van 18 October is bet eereteeken tot belooning van
eervolle langdurige werkelijke dienst bij de schutterijen o. a. toegekend aan:
II. Giezen, tamboer, en J. de Haan, voormalig muzikant bij de dienstdoende
schuiterij te Leiden.
Heden morgen len 10 ure werd hier ter slede in de Slads-Geboorzaal
het derde congres geopend van bestuurders en voorstanders der vereenigin
gen voor volksvoordragtcn en volksvermaken in Nederland.
D'. W. C. van den Brandeler, het hoofd dezer gemeente, opende, als eere-
voorzil ter, de vergadering, met de beste wenschen in liet belang van bet groot-
sche doel, de 'veredeling van het volk. De heer P. II. Teslas, den eerc-
voorziller dankende, heette daarop de tegenwoordigen welkom, waarna
door den secrclaris uiededceling werd gedaan van de jaarverslagen over
1871 en 1372, waaruit bleek dat van de verschillende vercenigingen in
ons land beslaande, ten getale van ruim 90, er ongeveer een 60-tal gevolg
gegeven hadaan het verzoek een rapport uit te brengen over haren toe
stand. De vraag of gebrek aan sympathie of een kwijnende toestand daar
toe de aanleiding had gegeven, kon niet worden beantwoord. Toch mogt
met tevredenheid worden gewezen op al hetgeen de andere vereenigingen
waarvan de uitkomsten waren bekend gemaakt en bijeenverzameld, in het
in druk verkrijgbaar gesteld jaarverslag, hadden verrigt. Van eene poging om
een populair geschrift voor het volk geschikt in het licht te geven, moest
mei leedwezen worden gemeld dat gebrek aan de noodige fondsen de aan
leiding tot het niet-slagen was geweest.
Toch was het centraal-bureau, te Amsterdam)gevestigd, er in geslaagd
een catalogus uit te geven van volks-litleratnur, waarin de beste geschriften
over litteratuur, beginselen van staathuishoudkunde, land- en volkenkunde met
de noodige aanwijzing voor den werkman waren bijeenverzameld.
Daarna werden eenige punten van huishoudelijke!) aard besprokenwaaruit
o. a. bleek dat bij elke verecniging niet de zoo boog noodige overtuiging
heerscht van het nul van centralisatie, dat bij andere weer gebrek aan
geld een aanleiding tot verval was.
De rekening der cenlraal-kas wees, bij een ontvangst van 453.50, in
uitgaaf een deficit aan van ƒ22.50.
Daarna tot de eigenlijke werkzaamheden overgaande, werd de vraag in
bespreking gebragt: //Is bel wenschelijk de werkzaamheid van hetcentraal-
bureau te eeniger tijd over te dragen aan de maatsch. tot Nut van 't Alg.?
Zoo ja, hoe kan die overdragt worden voorbereid?
De heer A. Iluct leidde dit punt in, met er op te wijzen boe ook in deze
men weder op echt Ilollandsche wijze was te werk gegaan. In 1871 was
de Maatschappij tol Nut van 't Algemeen eerst als 'tware w akker geworden
Vvat de zaak der volksvermaken en volksvoordragten aangaat en had /300Ó
voor dat doel beschikbaar gesteld. De bedoeling was goed, uitstekend zelfs,
maar de uitvoering slecht en waarom: omdat er geen zamenwerking be
staat. Om die te verkrijgen, waarvan toch het slagen der zaak afhing,
vermeende hij dit punt volmondig toestemmend te moeten beantwoorden.
Professor van Geer kon zich met dat advies niet vereenigen, en bragt de
gelijkenis van den verloren zoon in herinnering. Eerst had men zich afge
scheiden en thans zou de maatsch. lot Nut van 't Algemeen liet gemeste kalf
slagten, wanneer men terugkeeren wilde en zich laten inkerkeren. De
vrijheid van handelen der verschillende vereenigingen zou geheel aan banden
worden gelegd en niets zou men zonder hare goedkeuring kunnen doen.
Ter wille van de onafhankelijkheid wilde hij alzoo die vraag ontkennend
beantwoord zien.
Professor L. Rauwenhoff was van hetgevoelen van den heer lluet, met deze
wijziging; dat iedere afdeeling in het bijzonder zich zou vcreenigenmet de afdec-
ling van de maals. tot Nut van 't Alg., welke in haar nabijheid bestaal, want
het congres hier hadz. i., niet het regt een besluit ie nemen voor alle vereeni
gingen van volksvermaken en volksvoordragtendaar er immers geen erkend
verhand bestaat. Uit deze gegevens ontspon zich een breed debat, waarin er
o. a. op gew.zen werd hoe, daar aan de maals. tot Nut van 't Alg. niet altijd
een neutrale, maar weldegelijk een bepaalde rigling werd toegeschreven, dit op
de zaak waarvoor thans het congres was uilgeschreven van zeer veel nadeel
zon kunnen zijn. Een amendement van den heer Rauwenhoiï luidende: Het
congres draagt liet centraal bureau op in onderhandeling te treden met het
hoofdbestuur der maatschappij tot Nut van 't Algemeen om te onderzoeken
of de aansluiting aan die maatschappij in liet belang zou zijn van de volks
voordragten en daarover op het volgend congres te rapporteren, werd ten
slotte als resultaat van het debat met 23 van de 33 stemmen aangenomen.
//Is de Zondag een geschikte dag voor volksvoordrachten en volksvermaken
en, zoo de zondagswet daartegen bezwaren oplevert, hoe kunnen deze uit
den weg geruimd worden De heer P. H. Hugenholtz lichtte dit punt toe
en begon met te wijzen op de ongunstige resultaten, die iu Amsterdam het
houden van bijeenkomsten cp den Zaturdagavond had doen blijken. De
ontvangst van het weekloon, de huishoudelijke bezigheden den Zaturdag
avond eigen, waren zoovele argumenten tegen deze tijdsbepaling. Niets
natuurlijker dus dan dat men den Zondag daartoe koos op een uur dat ieder
bezoeker aan zijn godsdienstige behoefte kon hebben voldaan. Maar de
Zondagsw et was ccn onoverkomelijk beletsel. Officieel mag geen hoold eencr
gemeente toeslemming geven lot het houden van eene bijeenkomst of van een con
cert vóór dat iedere godsdienstoefening in de gemeente is afgeloopen. Die
wet werkt alzoo belemmerend en bezwarend voor de publieke consciëntie,
daar de wettelijke toestand niet meer in overeenstemming is met de feite
lijke, want zij daglcekent uit den tijd, toen Nederland nog een staatskerk
bezat. Hij wilde dus de opheffing dier wet gevraagd hebben, üp een be
merking van den heer van Eek, uit Hoorn, dat de vcreeniging daartoe de
noodige regtsbevoegdheid miste, maakte mr. Obreen de opmerking dat men
zich dan gezamenlijk tot de regering zou kunnen wenden tot afschaffing
dier wel op grond van de vele hinderpalen die zij in den weg legt.
Een lid wees er op dat het vooralsnog niet wenschelijk zijn zou dat ver
zoek van het eentraal-hesiuur te doen uilgaan, want het zou alligt de aan
leiding kunnen geven tot groole agitatie op godsdienstig gebied in deze
dagen, en nadeelig terugwerken op de zaak hier voorgestaan, wanneer men
zich als 't ware daartoe in de voorposten schaarde. De wet wekt aller-
wege malaise, welnu, zij verdelge zich zelve en men loopt geen gevaar
tegen de aanneming eener nieuwe wet eene oppositie in het leven te roepen,
die de tegenwoordige zoo hoogst moeijelijke geboorte van wetsherziening
nog zou belemmeren.
Nadat deze quaestie nog wijdloopig werd besproken en nogmaals door den
heer Wiersma er op was gewezen dat in deze werkeloosheid verre te ver
kiezen was, werd als motie aangenomen;
//liet congres acht den Zondag als een geschikten dag tot het houden van
volksvoordragten en vermaken en daarom wijziging van artikel 4 van de
Zondagswet zeer wenschelijk.