PEK TELEGRAAF.
be Engelsclie en Iloogduilsche talon 11. Meijll; tot leeraar in dc wiskunde
iet i'e 'tlijni" teekenen de hoofdonderwijzer aan de tweede openb. lagere
te° Padang P. Inklaar; benoemd: tot gezworen landmeter der 3e kl.
iddtj liadastraal-bureau te Batavia de gewezen fungerend gezworen landm.
tem tl f! W. Nagel. Goedgekeurd dat door den directeur van onderwijs,
jjeiist en nijverheid is belast, met de civiele veterinaire dienst ter Su-
L„'s Westkust, Benkoelende Lampongsche districten en Palcmbang, de
.T a'rts te zijner beschikking Th. van Aerde.
aa* ïel>ariciiiet!t van oorlog. Benoemdtot 2cn cemmies bij de directie der
ie de le klerk bij die directie J. F. Wijsman; tot adjudant bij het 2e
is is*1
I inf., de le luit. I). P. Bouman, van het corps. Door den kommandant
liet leger en chef van het dep. van oorlog in Ned.-lndië zijn geplaatst
de geneeskundige dienst: bij het groot milit.-hosp. te Weltevreden de
gujciei' van gezondh. 3e kl. W. Smith, onlangs uit Nederland aangekomen,
gedetacheerd bij het leger hier te lande voor den tijd van vijf jaar.
rsteld inactiviteit: infanterie, de 2C luit. op non-activil. H. H. Mensinga
""iile hij in verband daarmede geplaatst bij het 5' bat.; cavalerie, de" D'
I. B. G. Welters en db 2e luit. D. van Toornburg, beiden op non-activit.
an Ijslagen: op verzoek, eervol, uit de militaire dienst, wegens volbraglen
nert nstiijtlde kapitein der inf. L. F. Ruzetle.
llepnriemcnt van marine. Ontslagen: eervol uit 's lands dienstde he
mde 3' commies bij het dep. der marine C. IJlstra. Benoemd: tot 3'°
Liuis. bij het dep. der marine de klerk bij het dep. van binneni. bestuur
Schetter. Door den schout-bij-nacht, commandant der zeemagt en chef
cru I
kul
inijL"|iet dep. der marine in Ned.-lndië, is ontslagen: op verzoek, eervol
etalzijne betrekking, wegens ligchaamsgebrekende machinist-leerling le kl.
de dienst der gouveru. mariue E. Ceerij. Benoemd: tot machin.-leerling
kl. bij de dienst der gouvern. marine J. A. C. Schmidt, thans werkzaam
'de fabriek voor de marine en het stoomwezen te Soerabaija.
L De Javnsche Cour. van 9 Sept. bevat de afkondiging van een kon.
Hsliiit, houdende nadere regeling van eenige agrarische aangelegenheden in
om indië, in verband met de wet van 9 April 1 f170.
u-Op 21 Aug., des avonds tusschen 10 en 11 ure, werd te Buitenzorg
ook te Batavia ccne aardbeving waargenomen. De schok heeft zich op
U23""1. ten 4 ure, te Buitenzorg herhaald. Aan den voet van den Gedeh,
parbaven sedert eenigen tijd een vuurgloed was waargenomen, vond men
(oren van een aschregen. Te Tjikadjang (Preanger Regentschappen) en
Siboga en Singkel (Sumatra's westkust) zijn mede bij herhaling schok-
U'ie J,,, van aardbeving gevoeld.
van
aide
dc
als
tol
voo
i zal'
l'jJTjvaarin Frankrijk verkeert, niet wil vermeerderen,
RIJSSEL24 October. De crisis onder de arbeidende klasse krijg! een
dreigende houding. Behalve twee werkplaatsen te Ascq, staan bijna alle
fabrieken geheel stil. De mobiele garde vraagt om wapenenmaar zelfs de
voorraad oude geweren met haan en pan is uitgeput, leder vreemdeling tol
den leeftijd van 50 jaren moet de wapenen dragen, op straffe van hel land
te worden uitgezet.
BOLOGNA24 October. Ten 11 ure is over de Brenfierbaan de eerste
groote Indische mail, beslaande uil 111 zakken, aangekomen; ten 12.10 is
zij weder vertrokken, vergezeld door den minister Gaddaden directeur der
dienst op de ztiider-spoorwegen cn een Engelschen postbeambte.
BERLIJN, 25 October. Officiéél telegram uit Kinzheim24 October.
//Schletstadtt heeft heden gecapituleerd; 2400 krijgsgevangenen cn 120 stuk
ken geschut zijn in onze handen gevallen. ("et.) vox Scumbling."
BERLIJN, 25 October. Berigt uit Reims van den 21sltn le Schwerin ont
vangen: «De keizer van Rusland beeft aan den groothertog (van Mccklem-
burg) het volgende telegram gezonden: "//Ik verzoek u het kruis der orde
van den Heiligen George derde klasse aan te nemendat gij zoo ten volle
verdient. God geve dat de oorlog weldra eindigen moge door een duurzamen
vrede."
BERLIJN, 24 October. De Nordd. Zeil. zegt dat de vrees voor vreemde
«pa issclienkomst ongegrond is. De koning, zijne ministers en krijgsoversten
ii timen te veel de waarde van het vergoten bloeden stellen de inspanning
ew« au het leger en het land te veel op prijs, om vreemde tusschenkomst te
z, al linnen dulden.
Twee bataillons jagers van de reserve zullen in de bezette gedeelten van
frankrijk dienst doen om de openbare wegen, die naar Duitschland leiden,
rrjj te houden.
oor, De deserteurs uit Melz zijn zoo talrijk, dat de belegeraars hen aanvatt
en ikelijk niet wilden doorlaten, llun smeeken was echter van dien aard, dat
een men hen niet teruggehouden heeft. Zij bcrigten dat de hongersnood in Melz
«al jen top is gestegen.
tan Tan den 20sten wordt uit Metz gemelddat prins Frcderik Karei zich met
■en «rob onder parlementaire vlag naar de voorposten begeven heeft, teneinde
i bj over de overgave der plaats te onderbandelen. Boyer had den prins een
cell dag te voren in diens hoofdkwartier een bezoek gebragt.
met I Volgens de Kreuzzcit. dragen de onderhandelingen, zoo als die door Ba-
laine gevoerd wordenhet kenmerk dat hij zich in geen enkel opzigt om
eenhel voorloopig bewind bekreunt.
was RIJSSEL, 24 October. De vijand heeft gisteren St. Quenlin ontruimd,
stpli; imiens werd niet aangevallen; de vijand trok zich terug zonder geweld le
ïi-ige legen. Ilij trekt zich in de omstreken van Laon terug. Het beleg van
n lit ,a Fère is opgebroken. Een deel van het Mecklenburgsche corps is met
:i gtl verhaasting in de rigting van Parijs afgetrokken
r lie STUTTGART, 24 October. De minister von Suckow beeft per telegraaf uit
•ecrl fersaillesdd. 23 dezer, gemeld dat drie bataillons der Parijscbe bezetting
e om iel geschut en mitrailleuses den 21 een uitval hebben gedaan legen de
fiirtembergsche voorposten bij Joinville. Dc Franscben zijn daarop bij Gham-
igny dapper teruggeslagen door hel 2,lc bal. jagers en een gedeelte van
iet 7d'. Er zijn 51 man gesneuveld en 30 gewondwaaronder geen officieren,
chili TOURS24 October. Het ministerie heeft dépêches ontvangen uit Besan-
|0ii van den 23"cn. Cambriels meldt, dat dc vijand op nieuw beeft aange-
and allen de stellingen le Chalillon le Due, waar hij den vorigen dag het hoofd
reka tootte. De Franschen maakten eenige gevangenenbehielden hunne stellin-
iitri '(n en 'cdcn slecllts geringe verliezen. Schlettstadt wordt sedert den 18den
ra|;,bel granaten beschoten, maar de vesting beantwoordt liet vuur krachtig,
den" BRUSSEL, 24 October. De Ind. Beige bevat eene dépêche uit Petersburg,
es, i beidende dat de militaire attaché bij het Pruissische gezantschap van daar
ee" #as vertrokken met een brief van den Czaar aan koning Wilhelm,
emil [LONDEN, 24 October. Het bankiershuis Morgan heelt het prospectus uit-
ider 'IF™ van eene Fransche 6 pCt.-leening van 10 millioen, tegen den koers
deiIa" 85 en aflosbaar in 34 jaren tijd.
iiidtli I WEENEN24 October. Dc JVien. Abendpost bevat het volgende
uit .elegramTours, 24 October. Eene commissie van het bewind heeft het
y' foorstel betreffende een wapenstilstand in beginsel aangenomen. De heer
lnljr Thiers is aangewezen om, na voorafgaand overleg met het centraal-bewind,
gek» onderhandeling le treden met von Bismarck.
buik LONDEN, 25 October. De Daily Telegraph bevestigt het gerucht betref-
"J,, oude Pruissische onderhandelingen met de keizerin, om deze in Frankrijk
wig te brengen als regentes, ten einde zij in naam der wettige regering
I -lelt eventueel te sluiten vrede kunne bekrachtigen. Het blad meldt voorts
leic lis waarschijnlijk, dat de keizerin naar Versailles vertrokken is. Daily
lol R'ews daarentegen zegtdat dc imperialistische kuiperijen waar zijndoch
-1!?* pt de keizerin weigert er deel aan tc nemen, daar zij de nioeijeljjkheden
LEIDSC1IE SCHOUWBURG.
„Anna Iloo/.e", tooneelspel, bewerkt naar Cremer's
roman van dien naam.
Dat het hoogst moeilijk is om uit een roman van eenige deelen een goed
tooneelsluk te distilleeren is reeds honderdmalen betoogd en bewezen. Bijna
alle proeven, die ten onzent in dat opzicht genomen zijn, kan men als mis
lukt beschouwen. Mevr. Birch-Pfeiffer is zeker eenig in baar soort, en zal
niet licht geëvenaard worden. Vooral de bij ons zoo bekende drama's "Moeder
en Zoon" en "Jane Eyre" zijn ware modellen in dat genre. Bij eene dergelijke
bewerking heeft men reeds terstond eene zekere teleurstelling bij het publiek
te verwachten, hetwelk in het drama niet kan terugvinden wal het in den
roman bewonderd heelt; en dit is al een slecht vooruitzicht voor den too-
neelschrijver. De toeschouwer kan zich gewoonlijk niet genoeg van den
roman losmaken om het stuk alleen als stuk te beoordeclen. Bij de "Anna
ltooze" is dit meer dan ooit noodig. Wij zagen op het looneel geheel iels
anders dan Cremer ons in zijn boek geeft. Om maar met de hoofdpersoon
te beginnen: deze Anna Rooze is niet de krachtige, ja overspannen en excen
trieke Anna Rooze van Cremer. De hoofdfiguur is eigenlijk op den achtergrond
geraakt. Dit wordt voornamelijk veroorzaaktdoordat dc geschiedenis der onge
lukkige, verleide Hanncke geheel weggelaten is. Door die geschiedenis toch
treedt Anna Rooze's kracht en originaliteit het meest in het licht. Daar
door ook verkrijgt hare verhouding tot Oscar van Breeland de meeste kleur
en eigenaardigheid. Het komt ons waarschijnlijk voor, dat de heer Haspels
genoemde historie der Geldersche boerendeern te gewaagd heeft gevonden
voor het looneelen bevreesd is geweest dc kieschheid te zullen kwetsen.
Wij kunnen die vrees zeer goed begrijpen, en gelooven zelfs, dat er vóór die
opvatting veel te zeggen valt, maar tegelijk is hel zeker dat daardoor ver
scheidene der schoonste en roerendsle scènes moesten wegblijven; men ilenke
slechts aan de terugkomst van Manneke bij hare ouders. Wij moeten dus
het stuk beschouwenafgescheiden van den romanen onze herinneringen
daaraan zooveel mogelijk buiten rekening laten. Wij moeten doen alsof wij
den roman niet kennen. Ons oordeel wordt dan ongetwijfeld gunstiger,
maar ook dan blijven er nog gewichtige bezwaren over. Wij verwijlen den
heer Haspels niet, zooals elders geschied is, dal hij zijn stuk in acht tafe-
reelen heeft verdeeld; Shakespeare ot Goethe zijn op dat punt nog heel wat
vrijgeviger geweest: in de "Macbeth" bijv. verandert het tooneel tusschen
de 20 en 30 keeren. Wij zijn liberaal genoeg om ons aan geen oude kunst
regels te binden, wanneer ons aesthetiseh gevoel ze niet voorschrijft. Wat
met dit laatste niets te maken heeft, gooien wij als ballast over boord.
Maar wat wij hier wél vragen is: Bestaat er in de "Anna Rooze" genoeg
zame éénheid van daad, van handeling? Heeft de schrijver van begin af aan
een zeker doel in het oog gehad, waarop alle bijzaken moeten uitloopen en
dat aan het eind wordt bereikt? Is de gang der handeling, door alle ver
wikkelingen heen, zeker en vast? Die vragen kunnen we niet toestemmend
beantwoorden. Het ensemble is verward en onzeker, en vooral laat het
laatste gedeelte van het stuk veel te wenschen over. liet 8»te tafereel is
geheel mislukt en van dat engagement van Willem Haverkist begrijpt men
niets. Niettemin hebben wij verscheidene tafereelen met zeer veel genoegen
gezien en daar waarlijk veel goeds in aangetroffen. Vooral dc tooneelen,
waar Lyning in voorkomt, waren uitmuntend cn de heer Haspels heeft dat
karakter meesterlijk weer gegeven. Lyning is eigenlijk in het tooneelspel
de hoofdpersoon geworden; niemand maakt er ten minste meer aanspraak
op dan hij. Het 41'' tafereel, waar Otto van Wall zijn geschiedenis vertelt,
was een allerliefst tableau de genre.
Mevr. de Vries was een flinke Anna Rooze en bad een prachtig moment
toen zij Lyning moedig weerstond. Jammer dal zij in het laatste tafereel
niet meer gelegenheid had om uit te blinken. Mevr. Corijn heeft haar rol van
mevrouw lc Village gespeeld op eene wijze die een welgemeend: bravo! ten
volle verdiende. Bijzonder interesseerden ons dc rollen van mevr. Ritfïa als
mevrouw Lyning en den heer v. Dijk als Geert llolmena op beider spel zouden
wij niets weten aan le merken. De heer Albregl amuseerde ons niet weinig
door zijn vlugheid en vroolijkheidmaar ofschoon hij altijd con amore speelt
behoorde deze rol toch minder lol zijn emploi. De heer v. Zuylcn was als
Oscar van Breeland vrij goed, wanneer men niet aan den Oscar van den
roman dacht. De heer van Ollefen hield zich als Otto van Wall vrij van
overdrijving. Diezelfde lof komt aan mevr. Albregt-Engelman als Trien toe.
De meeste overige personen speelden zeer verdienstelijk en van de geluele
uilvoering kan gezegd worden, dal geen moeite gespaard was om een aau-
jj genaam en boeiend geheel te vormen.
Leiden, 25 Oct. 1870.
