PER TELEGRAAF.
eenen op twintigpas' afstands slaanden korporaal doorboorddoodde vervol
gens den vlak achter hem geposteerden sergeant en bereikte daarna nog een
soldaat, die zwaar gekwetst nederviel. De beide eersten bleven op de plaats
dood, de soldaat zal het leven behouden. De ongelukkige, die door achte
loosheid de aanleiding van dit onheil was, heeft zich van het leven willen
berooven.
PARIJS, 20 Junij. De heer Mony heeft heden in het wetgevend ligchaam
de regering gevraagd, of het eigendomsregt der staten, die met elkander
gecontracteerd hebben tot aanleg van den St. Gothard-spoorweg, ook het
regt in zich sluit om daarover troepen te vervoeren. De spreker geloofde
overigens, dat het onbruikbaar maken van den weg gemakkelijk zou zijn in
tijden van oorlog, Verder ontwikkelde hij de stelling, dat Zwitserlands on
zijdigheid slechts dan zon worden geschondenindien Zwitserland het wilde.
De hertog de Grammont heeft geantwoord, dat hij de quaestie uit een
staatkundig en commercieel oogpunt zal onderzoekenmaar hij zal niet het
voorbeeld volgen, dat hem buiten de kamer is gegeven. Hij zal namelijk
ten deze geen beroep doen op de vaderlandlievende gevoelens, die bij ons
niet opgewekt behoeven te worden. Hij behoeft overigens geen geheimzin
nige achterhoudendheid in acht te nemen; de quaestie kan Frankrijk niet
verontrusten. De overeenkomst tusschen de contracterende staten is eene
natuurlijke ontwikkeling der betrekking tusschen de natiën. De minister
toonde verder aan, dat Zwitserlands onzijdigheid goed gewaarborgd is, dat
voorzorgen genomen zijn, en door Zwitserland ophelderingen gegeven zjjn.
De heer Leboeuf verklaarde dat de St. Gothard-lijn uit een strategelisch
oogpunt niet gevaarlijk isaangezien bet in geval van oorlog gemakkelijk
zou wezen de communicatie te beletten. Het debat werd gesloten, zonder
dat er een orde van den dag aangenomen werd.
Het Bestuur der Yereeniging tot verbetering der volksgezondheid te Leiden,
van harte de pogingen toejuichende die thans worden in het werk gesteld
om ook hier eene zoogenaamde «Volkskeuken" op te richten, kan niet
nalaten het tot stand brengen dezer voor de volksgezondheid zóó belangrijke
zaak bij de meergegoeden onder Leidens ingezetenen dringend aan te bevelen.
Dat zonder goed en genoegzaam voedsel de gezondheid op den duur onmo
gelijk kan in stand blijven zal wel geen betoog behoeven: en hoewel er nog
veel meer "te doen valt vóór alles wat de volksgezondheid benadeelen kan is
uit den weg geruimd, hoewel de veelal lage dagloonen de arbeidende klasse
dikwijls nauwelijks in staat stellen in bare voornaamste levensbehoeften te
voorzien, is het juist daarom van zoo groot belang dat men deze klasse
de gelegenheid geve zich goed voedsel op de meest voordeelige wijze aan
te schallen.
Even als dus de oprichting eener broodfabriek hier wellicht meer dan
ergens anders in ons land gezegd kon worden aan eeue bestaande behoefte
te voldoenniet omdat er voor de meergegoeden geen goed brood te krijgen
was, maar omdat ook de armen ziek goed, deugdelijk brood voor den
minst mogelijken prijs moesten kunnen aanschaffenzoo zal ook de volks
keuken, mits goed ingericht en goed bestuurd, hier in eene niet minder
groote behoefte voorzien, daar zij ten allen tijde, goedkooper dan het op
eenige andere wijze mogelijk is, goed en gezond voedsel leveren kan aan
dat gedeelte der bevolking 'twelk, in vele andere opzichten onder de
minst gunstige omstandigheden geplaatst, blootgesteld aan een tal van scha
delijke invloedenjuist aan eene goede krachtige voeding de meeste be
hoefte heeft, bij de geringste middelen om zich die te verschaffen.
Dat bij eene doelmatig ingerichte voeding ook het dierlijk voedsel niet
ontbreken mag is zeer juist door de ondernemers ingezien. Eveneens ver
dient het door hen gehuldigde principe onzen bijval dat »de volkskeuken
zóó inoet worden ingericht, dat zij op den duur hare eigene kosten kan
dekken."
Mogen dus Leidcus ingezetenen de wakkere pogingen der commissie door
hunne deelneming krachtig ondersteunen en het vereischte, betrekkelijk zoo
geringe kapitaal spoedig w orden bijeengebrachtdan zou ook hier eene
inrichting tot stand komen die onder de nuttigste in hare soort mag gere
kend worden en die zeer zeker de volle sympathie verdient van een ieder
dien het welzijn zijner vele behoeftige stadgenooten ter harte gaat!
Namens het Bestuur der Verecniging tot ver
betering der volksgezondheid te Leiden,
J. A. BOOGAARD, Voorzitter.
elc
INGEZONDEN.
BANKEN VAN LEENING.
I.
Weldra komt bjj de tweede kamer der staten-generaal een wets-ontwerp
in behandeling, dat strekken moet tot regeling der banken van leening,
maar zóó, dat iedereen zulk een instelling kan oprichten die neiging of
lust heeft gelden voor te schieten op gouden en zilveren werkenedelge
steenten, kleedingslukkenhuisraad enz., en daarvoor een rente te hefTen
tot zoodanig bedrag als hem goeddunkt, onder de voorwaarden, die de wet
gever bepaalt en behoudens het toezigt. dat de gemeente-besturen op al de
daartoe betrekkelijke handelingen uitoefent.
't Karakter van die wet isom de banken van leening gelijk te stellen
met alle overige crcdictbankehzoodat geheel verloren gaat de bestemming
die der banken van leening steeds werd toegeschrevennamelijk: om armoede
te voorkomenof te zijn instellingen van barmhartigheid. In plaats dus
van te blijven wat ze zijn en in den laatsten tijdtoen het verpachten van
banken van leening niet meer geoorloofd was, uitsluitend werden: instellin
gen tot voorkoming van armoede door het verlecnen van voorschotten op
pandenonder beheer en bestuur der plaatselijke overheidzal iedereen een
bank van leening mogen houdenmet meerder vrijheid dan thans een pandjes
huis of ontvangkantoor en vooral tegen zoodanige rente-berekening als hij
bepaalt. Nu de zoogenaamde woekerwet is afgeschaft, moet ieder voor
zich zelf zorgen en nu de staat of de overheid niet meer optreedt om te
waken tegen woeker of knevelarij, is de emancipatie van het individu naar
het schijnt al zoover gevorderd, dat woekerwinst of knevelarij in onzen
tijd door de staathuishoudkunde wordt gerechtvaardigd. Zeventig jaren ge
leden was het de tijd van Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap en toen sloeg
men ook binnen Leiden het oog op de bank van leening, gedachtig aan
art. VI van de algemeene beginselen der staatsregeling: "alle de pligten van
den mensch en maatschappij hebben hunnen grondslag in deeze heilige wet:
Doe eenen ander niet, hetgeen gij niet wenscht dat aan u geschiede. Doe
aan anderen ten allen tjjde, zooveel goeds, als gij in gelijke omstandighe
den van hun zoudt wenschen te ontvangen." Men wilde het waar belang
der gemeente bevorderen, zoo «dat aan den eenen kant het voordcel der
stads finanliën niet uit het oog worde verloren, maar ook aan den
anderen kant wel ernstig worde gelet op het belang dier ongelukkigen
welke tot dit hulpmiddel hunne toevlugt moeten nemen."
Sedert het begin der 15e eeuw was te Leiden een lombard, die echter
werd verpacht, maar sedert 1G75 wordt gehouden in een stedelijk eebouw
en met een kapitaal dat ook het eigendom der stad was. De rente werd
berekend sedert 1732 op
pCt. van
1 tot 100
100 300
325 600
625 1000
1025 en meer.
is de rente-berekening, volgens koninklijk besluit
21
9"
6
51
41
Sedert 1" Januarij 1846
van 29 December 1848, n". 43, aldus:
12 pCt. van 199 tot 1
9 n 200 en daarboven.
De gebouwen zijn voor stads rekening gemaakt, en worden berekend op
eene waarde van ƒ20000, terwijl het kapitaal door de stad verstrekt be
draagt 132,772.70, waarvan geen rente wordt betaald dan wat na aftrek
der kosten van beheer van de renten en verdere inkomsten overblijft. Die
rente beliep volgens de openbaar gemaakte gemeente-verslagen in de laatste
jaren het volgende:
1852 4' pCt. 1858 3.03 pCt. 1864 3.84 pCt.
1853 4A 1859 3.77 1865 3.5
1854 4.13 1860 2.95 1866 3.95
1855 4.14 1861 2.89 1867 3.8
1856 3.57 1862 2.95 -/ 1868 3.8
1857 2.90 1863 3.20 V 1869 3.08
Men zal uit die officièele opgaven wel de overtuiging erlangen, dat,
ofschoon wel een rente van 9 tot 12 pCt. wordt geheven, toch door de
kostendie aan het beleenenbewarenlossen en verkoopen van wollen
gouden en zilveren panden verbonden zjjnde stad van hare kapitalen
in de laatste 18 jaren slechts de vier eerste jaren tusschen de 4 en 5 pCt.
rente trekt, maar overigens beneden de 4, soms beneden de 3 pCt. De
Hulpbank der Leidsche Maatschappij van Weldadigheid geniet hooger
rente, omdat haar bemoeijingen zeer eenvoudig zijn en van veel minder
omvang en omslag dan bij een bank van leening. De vraag is dus alleen:
of die omvang en omslag, die kostbaarheid noodzakelijk is en of niet door
vereenvoudiging een bezuiniging kan worden verkregen die of meer voordeel
aan de stad zóu verzekeren of' verlaging van het tarief der rente-berekening
zou gedoogen?
Het beginseldat strekt tot aanbeveling van openbare aanbestedingen
zou derhalve ook hier toepassing moeten kunnen vindende goedkoopste
'w ijze namelijkom het beheer te voeren of door minder personeelof door
lager bezoldiging, of door andere industriële middelen op dit gebied. Maar
dan past hier de vraag: waarom dan het verpachten van banken van leening
tegengegaan en verbodendaar dit punt een doeltreffend middel van con
currentie is? M.
AKADEJIIE-NIEl'WS.
PROMOT!* AAS DE LEIDSGIlE HOOGESCllOOL.
Den 21'"" Junij de Iwr N. B. II. 11. Arriëns, geb. te Brehck (Java), in
de regtenmet stellingen.
Denzelfden dag de heer E. J. M. Nolet, geb. te Schiedam, in de genees
kunde, na verdediging van zijn akademisch proefschrift: de leer der root-
gentisc/ien.
2?2:'t Stftnts-l.otcrij.
Vijfde Klasse. Trekking ran 21 Junij.
Prijs van 1000: N". 5790.
400: 4693 5782.
200: 3472 3546 11055 16058 16473 16920.
r 100: 2342 2515 6547 7813 7886 9048
9905 10655 14108 14603 15805 16736 J.7G82.
Prijzen van /70.
99 1734
178 1796
243 1810
317 1839
354 1890
456 1914
485 1917
553 2109
65G 2193
671 2300
717 2312
762 2350
862 2494
1108 2547
1408 2667
1483 2668
1507 2680
1513 2731
1535 2758
1536 2764
1635 2890
1640 2961
3030
3128
3131
3133
3230
3262
3396
3419
3522
3635
3698
3744
3796
3834
3835
3867
3898
3976
3987
4214
4323
4327
4358 6198 7923
4373 0234 7983
4380 6125 8081
4382 6432 8084
4387 6618 3235
4496 6671 8258
4896 6798 8330
4950 6821 8390
5025 6831 8416
5036 6887 8544
5216 6920 8638
5 .06 7093 8642
5328 7100 8768
5487 7106 8786
5561 7197 8842
5567 7242 9061
5694 7411 9165
5750 7441 9382
5754 7520 9438
5963 7522 9502
6065 7701 9703
6152 7866 9736
9850 11495
10071 11520
10168 11550
10405 11631
10568 11702
10620 11728
10642 11968
10710 11976
10827 12070
I09H8 12205
10991 12300
10999 12360
11101 12474
11104 12537
11134 12655
11221 12737
11238 12914
11355 13173
11392 13190
11431 13199
11454 13400
11478 13431
13727 15009
13826 15270
14003 15311
14090 15352
14143 15398
14210 15549
14275 15594
14289 15611
14336 15663
14372 15680
14387 15907
14399 15949
14457 16066
14566 16068
14611 16073
14022 16102
14849 16229
14919 16237
14921 16245
14968 16246
14980 16315
14991 16360
16441 18837
16483 18895
1.6566 18901
16583 .18993
10700 19201
16733 19261
16S30 19372
17158 19377
17421 14)453
17427 19488
17476 19523
17491 19557
17635 19643
17914 19684
18045 19720
18065 19839
18094 19887
18290 19909
18342 19930
18432 19963
18507 19996
18680
Bij de opgaat van 17 Jnnjj moet nog gevoegd worden n". 11680 prijs 70.
