PER'TELEGRAAF.
Ken geringe hulde aan de waarheid,
v.
in het volle gezag der kroon te Worden opgedragen'? De gevoelens liepen
ozeer uiteen, dat men niet kon zeggen, welk denkbeeld in die confcrcn-
jn de meerderheid had. Prim heeft daarom die conferentien maar gc-
aakt. Hij heeft thans de afwezige afgevaardigden uitgenoodigd 0111 de
tting der cortes te komen bijwonen, daar door het ministerie mededeelin-
n zullen gedaan worden aangaande zijne pogingen om aan den voorloopi-
tn staat van zaken een einde te maken.
OOSTESTRIJK.
Te Praag is ecne geheime Czechische drukkerij ontdekt. Men vond
vens een aantal exemplaren van een zeer oproerig plakaat tegen de Oosten-
jksche regering. Acht personen zijn dientengevolge in hechtenis genomen.
BERN, 31 Mei. Eenc bende llaliaansche uitgewekenen uit Luganois is
oor de Italiaansche troepen uiteengejaagd. Velen hunner zijn bij de tcrug-
omst op Zwitserscb grondgebeid aangehouden. Italiaansche vlugtclingen
ebben zich te Lugano vereenigd en zijn plotseling vertrokken in de rig-
ins van het meer Como. De bondsraad heeft bevel gegeven dat de vlugle-
ingendie nog in het land zijnzich in het midden van het land moeten
louden, en dat de grenzen streng bewaakt worden.
PARIJS, 31 Mei. De Israëlitische vereeniging heeft het berigt ontvangen
lat een aantal Israëlieten den 28«,en vermoord zijn en dat den 29sten de ge-
vclddadigheden tegen de Israëliten in Rumanië weder zijn begonnen.
i t. i: it v e
En nu nog ten slotte iets van de gevolgen der wettelijke regeling in het
ïlgemeen.
Bij den ergslen nood in de katoencrisiszeide de reverend J. P. Norris
tn een opstel over het halve-dag stelsel in 1862 op de vergadering te London
zie Handel, pag. 298) van de Social Science Association voorgelezen /'het was j
uist verleden week dat een van de voornaamste fabrikanten in Manchester,
.prekende van het geduld en de volharding waarmede eene bevolking van
iele duizende werklieden gebrek zonder wederga verdroeg, tot mij zeide:
Ik weet uit mijne ervaring niets merkwaardiger op te noemen dan de ont
wikkeling gedurende de laatste vijftien jaren in Lancashire, en ik schrijf
lit voornamelijk toe aan de weldadige werking van de fabrieksvvelten opge
komen door de fabrikanten als in hun wezenlijk belang."
«De menigte," zegt mr. Redgrave, de fabriekinspecteur, in zijn opstel over
"abriekinspectie in Groot-Britlannië, op het internationale weldadigheidscongres,
n 1862 te London gehouden voorgelezen //heeft zich het voorregt haar geschon
ken waardig betoond; zij heeft er geen misbruik van gemaakt, hare verstande
lijke vermogens zijn meer ontwikkeld hare zeden verbeterd en haar maatschap
pelijk welzijn is toegenomenzij heeft alles en zelfs meer dan zij kon verwachten
tan de wettelijke regeling op de fabrieken verkregen, en nogtans is zij door
'len goeden uitslag niet bedwelmd geraakt. Veel zou er kunnen verhaald
fvorden van hetgeen de arbeiders met hun vrijen tijd gedaan hebben, hoe
ieij avondscholen hebben bijgewoond, hoe de vele vereenigingen tot onderlinge
„nuttige bijeenkomst door hen op Imogen prijs zijn gesteld geworden, hoe de
.Jrije dagen met Paschcn en Pinksteren in meer behoorlijke uitspanning zijn
loorgebragt, hoe hunne ontwikkeling, hun eerbied voor gezag en hunne
geheele houding als arbeiders met de ontwikkeling der eeuw hand aan hand
>ïijn gegaan."
ee En mr. Robert Baker zegt daarvan: »De beslaande en bloeijende inrig-
jilingen voor verstandelijke ontwikkeling, de openbare lezingen, de muzick-
pefeningende stukjes grond ter bebouwing voor of achter hunne woningen
'(the allotment gardens) en alle de andere bronnen van uitspanning en voor
deel. niet alleen in steden, maar ook in de kleinste dorpen der fabriek
dagteekenen alleen van het bezit der voorregten welke beperkte
iwerktijd aan het werkvolk geschonken heeft, daaronder ook den Zaturdag
mpamiddag - op zich zelf één der grootste weldaden hun geschonken want
lan houden de fabrieken om 2 uur op - en van de zekerheid van te weten
wanneer des meesters tijd een einde en hun eigen lijd een aanvang neemt."
V1 Maar misschien is nog het merkwaardigste gevolg van de Factory Acts
hunne uilwerking op de fabrikanten. Blijkens sommige van onze aanhalingen
jstijn de fabrikanten van de hevigste tegenstanders legen wettelijke regeling,
ntt meest allen hartelijke voorstanders gewordenen zooals mr. Redgrave
jiaar waarheid zegt: »nu de eerste voorstanders van volksontwikkeling,
bevorderende de oprigting van fabriekscholenvan opvoedkundige inriglingèn
ven parken baden, waschhuizendie opzettelijk voor de fabriekarbeiders
worden daargesteld." Van daar die prachtige etablissementen als Saltaire
cn Akroydon, waarop Engeland zich mag beroemen, van daar die vorstelijke
giften der Crossleys en zoo vele anderen. Aan hem die den /'British Work
man" leest en we wenschten dat prachtige bladvan i penny per nommer
bin de handen van allen die hel lot der arbeidersklasse ter harte gaat, omdat
0„alle vraagstukken tot hun welzijn zooals o. a. de arbeiderswoningen (inodel
"dwellings for the industrial classes), de volksgaarkeukens (cheap cooking
"adepots and dininghalls) waarvan we eerstdaags in Leiden meer zullen hooren, I
daarin behandeld worden aan hem die den "British Workman" leest, j
aazeiden wijgeven wij den raad het Meinommer van het vorige jaar nog eens
fliop te slaan. Daarin wordt van Sir Francis Crossley van Halifax zoo aan
beschreven hoe hij in Amerika reizende en door een prachtig uatuur-
tooneel getroffen, het verlangen kreeg de weldaden welke hij als fabrikant j
verkregen had ten nutte van anderen te besteden. Het is waar," zoo zeide
hij bij zich zelvcn»gö kunt de vele duizenden uit uw vaderland niet hier
heen 'brengen om dat heerlijke naluurtafreel te doen aanschouwen, maar gij
kunt het tot hen brengen. Mogelijk is het, natuur en kunst zóó te vereeni-
infgen dat zij binnen het bereik van iederen werkman van Halifax zullen zijn,
a idat hij, na zijn zwaren dageljjkschen arbeid verrigt te hebben, daarin een
c(wandeling kan gaan maken en zonder zich vermoeid te hebben huiswaarts
keeren." Deze zijne overdenkingen deelde hij, na zijn terugkeer uit Ame
rika, in 1857 aan het werkvolk van Halifax mede, toen hjj hun een park
""ten geschenke gaf dat hem over de 3(10(10 p. d. sterling kostte,
ent Geen wonder dat zulke goede gezindheidzulke voortrcflèlijke maatregelen
voor hun welzijn genomen en aan den dag gelegd, hunne dankbaarheid
,jzejegens de eersten onder de voorstanders en bevorderaars van wettelijke
regeling hebben opgewekt. Daar willen we nog een paar uit de vele
bewijzen van meêdeelen. In October 1868 bragten eenige afgevaardigde
werklieden uit Lancashire en Yorkshire aan den dikwijls bier reeds
^aangehaalden fabriekinspecteur. mr. Robert Baker, een bezoek, om aan
m™ Baker een bewijs te geven van hunne voldoening over de wijze waarop
haar man gedurende vijf en dertig jaren voor de rigtige uitvoering der
"wettelijke bepalingen had zorg gedragen, alsmede voor zijn beiangelooze
v of pogingen om de goede verstandhouding lus^chen fabrikanten en werklieden
'eriiite bevorderen. "De deputatie" zoo schrijft de British Workman van Jan.
1869, //na bij Mevrouw Baker te zijn toegelaten verzekerde baar van dégroole
diensten weikc haar echtgenoot bad bewezen door den maatschappelijke)), zede
lijken en huiselijken toestand der arbeiders in de fabriekdistricteii le bevor
deren, en van hunne waardering zijner minzaamheid, liet geschenk, een
armband, welken zij de eer hadden uit naam van anderen haar aan te bieden
was zeiden zij op zich zelf van weinig innerlijke waarde, maar aangezien
het haar, waarvan die gemaakt was, vrijwillig was aangeboden door duizenden
van vrouwen in de fabrieken arbeidende, die de voordcelen van mr. Baker's
pogingen gedeeld hadden, was het een sterk bewijs van dankbaarheid jegens
hem die zoo krachtig had medegewerkt om haar cn hare kinderen vrijen
tijd en uitgebreide gelegenheid lot onderwijs te verzekeren. Dc armband
was met echt goud gemonteerd cn ingelegd met diamanten en robijnen, cn
was voorzien van een slot waar het welgelijkend portrait van mr. Baker was
ingezet en op welks binnenplaat eene toepasselijke inscriptie was gegraveerd."
Een dergelijk bewijs van erkentelijkheid was ook in Augustus 1859 in de
Free-Trade Hall te Manchester door de werklieden aan Lord Shaftesbury gegeven
toen zijuit eigen fondsen aan zijne vrouwLady Shaftesbury eene groote
buste van haren man hebben aangeboden. Deze plegtigheid werd door 4000
werklieden zoowel mannen als vrouwen bijgewoond. Samuel Jones, een
fabriekarbeider, presideerde en zeide bij die gelegenheid dat hij met genoegen
de vreugde van duizenden zijner lotgenooten mogt opmerken die, door eigene
ervaring, evenals hij, de voordeelen van hun strijd over mindere werkuren
erkenden. Hij geloofde dat weinige fabrikanten tol bet stelsel van meerdere
werkuren zouden willen lerugkeerencn dat er in deze belangrijke quaestie geen
geest van vijandschap bestond tusschen meesters en knechts, hunne belangen
waren gelijk, de arbeiders benijdden geenzins den rijkdom hunner heeren,
zij vroegen genoegzaam loon voor hun arbeid, en niets anders. De nadeelen
die nu nog mogten bestaan, hoopten zij, zonder beroep op het Parlement,
te kunnen verhelpen, maar was dit noodig, dan waren de fabriekarbeiders
als altijd bereid, steunende op hunne edelen kampvechter, den strijd weder
op nieuw te beginnen.
Onze taak is ten einde, en wij vleijen ons den geduldigen lezer en vooral
den .voorzitter der Vereeniging van cn voor Ned. lnduslriëelen overtuigd te
hebben dat hetgeen "met zijn initiaal in de Ned. Industrieel van 22 Maart
1863 te lezen stond" en in hetzelfde blad van 27 Maart 1870 werd herhaald.
niet «als eenc geringe hulde aan de waarheid" kan aangenomen worden.
Zóó toch zouden wij er iets toe bijgedragen hebben dal dc publieke opinie,
op welke in de quaestie der jeugdige fabriekarbeiders een beroep gedaan is,
niet langer althans ook door den Nederlandschen Industrieel, op verkeerde
wijze werd voorgelicht.
SAMUEL LE l'OOLE.
üs'.racrlijfic J^tnuö.
Tan 2? Mei tot cn met 1 Junij 1S70.
BEVALLENJ. W. Bouwmeester, geb. Lambooy, Z. M. van Zonneveldgeb.
Schols. A. van Halderengeb. van StreyenD. M. H. Lut, geb. Koree,
D. C. Slewegeb PontD. M. H. C Pierageb. ThomsonD. J. M, Wij
ting geb. van OostenD. J. E. van Wijkgeb. van den BergZ. J. Jasper
sen geb. van LoeZ. II. M. van Zijpgeb. üuwerkerkI). C. Loebergeb.
LegetZ. A. van der Horst, geb. Schiphorst, D. W. Eeldert, geb. de liaan,
1). J. Cornelisse, geb. Foreman, I). II. Junker,geb. Rodenkircken, D.
M. W. Maasgeb. de VrindD. C. W. N. Sciarone, geb. van Beest, Z. W. M.
Bootgeb. Pfyfler, D. - J. Bey. geb. Robbers, Z. -- A. van Leeuwen, geb. Bazel
D: D. Koorenhofl', geb. Chrispijn D. C. Klinkhamer, geb. Kruyk, Z. J.
Berlemongeb. van HenzenD. M. U. Habrakengeb. van der TuinZ. G. S.
van Wellgeb. KurversZ.
GEHUWD: G. L. A. van Bcrckeljm. en A. W. J. Sanders, jd. P. Mieog, jm.
en C. van der Reyden jd. P. Oudshoornjm. en M. Ranselaarjd. B. deKlei',
wed1", en C. M. M. van Leeuwen, jd. - F. J. de Jong, jm. en W. M. de Vos, jd.
A. van der Henst, wcdr. en E. Lepelaar, wed0. -- J. van Loo.jm. en B. Gabes,
jd. - J. E. van Iterson, jm. en C. J. S. Viruly, jd.
OVERLEDENM. van der Helm 1).17 m. F. A. W. FranksmannD.6 m. - -
M. C. Evers, 1)., 15 m. J van Duuren wedr. 43 j. II. Smit Messing, Z.2j. -
M. Lagas, D.3 j. W. F. Fakkel, Z., 2 j. E. Leusvelt, D.15 m. A.M.
KerslensD.8 m. II. van Weizen Z.21 m. - J. van OostenZ.9 m. - G.
Th. M. Elshof, D.2 j. A Blansjaar, Z.2 j. J. M. Vcrhocvc,geb. Rietbergen
69 j. J. B. Hermans, Z., 19 m.- J. F. P. de Does, Z.9 m. - K. J. van den
Broek Z.4 m. C. C. M. van der Horst, I)., 15 m. 11. van Ulden Z.3 j.
P. A. Gans. Z.3 w. C. Scheels, I).15 m. M. J. Lefebre, 13 m. - M .1.
Welvaars, D.16 m. 11. M. van Ulde, 10 m. C. van Leeuwen,75 j. G.
van der Henst. D.3 m. Th. de Bolster, Z. 15 m. B. Verver, Z., 5 tn. J.
C. P. Cramer, D.12 m. II. II. Olivier, scb. van den Worm, 28 j. P. Cicre.
Z.18 m. P. lluigrokwedr. 53 j. V'. W. Willebrands, D.15 m. J. .1. de
Vogel, D.4 m.
AKADE!IIE-NIEtW§.
PROMOTIEN AAN DE LEIDSCHE IIOOGESCIIOOL.
Den !tlpn Junij de lieer W. A. van Emden. gèb. le Paramaribo, in de reg-
tenmet stellingen.
Denzelfden dag de heer L. Foreman, geb. te Amsterdam, in dc genees
kunde. na verdediging van zijn akademisch proefschrift: over de h hnnde-
ling van epilepsie met broornkalium,
3Ï2«< Staats-Loterij.
Vijfde Klasse Trekking van 1 Junij.
Prijs van 1000: N". 426 1025 14630.
40013220.
200: 5250 5637 12189.
100: 19 1168 14083 14647.
Prijzen van ƒ70.
89 2713 4148 6278 7798 8971 11012 12093 13517 15597 17268 19135
176 3511 4168 6502 7981 9018 11123 12174 13996 15619 17420 19197
302 3153 4747 6854 8027 9105 11166 12282 14015 15638 17574 19213
643 3163 5267 6857 8059 9740 11174 12283 14255 16069 17090 19257
940 3286 5277 6938 8114 9873 11188 12335 14480 16114 17707 19414
1039 3315 5303 7171 8161 10033 11231 12374 14507 16117 17830 19470
1066 3354 5436 7186 8554 10074 11275 12628 14513 16347 18069 19504
1077 3700 5509 7473 8555 10226 11294 12898 14843 16403 18087 19581
1717 3714 5619 7096 8572 K286 11561 12913 15122 16405 18218 19648
j 2024 3787 5707 7745 8597 10(04 11614 12944 1521! 16516 18336 19676
2065 3845 5813 777» 8635 10488 11688 13021 15256 16557 18459 89695
2248 3997 5996 7783 8719 10529 11991 13200 15423 16757 18924 19767
al 2308 4145 6233 7796 8907 10570 12031 13495 15523 17209 19084 19791
2455
