BIJVOEGSEL, behoorende tot de Leydsehe Courant
van Maandag dó October dS69, ff0. d66.
Men meldt ons uit Leyderdorp: Woensdag 11. had hier cene stoute op-
ligterij plaats. De boekhouder van een ingezeten alhier, zekere B., had
zich van eene quitantie meester gemaakt en hierop het bedrag van ƒ8
te Leyden ontvangen. Met deze som begaf hij zich naar Schiedam, en ging
bij den depothouder van zijn meester het voorhanden zijnde geld, ruim
ƒ300, incasseren, voorgevende dat zijn heer te Rotterdam was en oogen-
blikkelijk geld noodig had. Daarna begaf hij zich werkelijk naar Rotter
dam. vanwaar hij vermoedelijk naar Duitschland is vertrokken. Hij laat
zijne vrouw en drie kinderen in treurige omstandigheden achter. Zijn mees
ter had hem voor eenigen tijd uit medelijden in dienst genomen, daar hij
met zijn huisgezin in de grootste behoefte verkeerde.
In de te Utrecht gehouden bijeenkomst, tot bespreking van de zaak
der stoomvaart op Amerika, waren, gelijk gemeld is, een zevental resolu
tion aan het oordeel der leden onderworpen. Nadat daarover in de afdee-
lingen was gediscussieerd, kwam men, in eene eergisteren avond gehouden
algemeene vergadering, tot de volgende slotsommen: 1°. De pogingen om de
volksverhuizing naar Amerika over ons land te leiden, behooren door de
regering te worden bevorderd (namens het gemeentebestuur van Vlissingen
werd medegedeeld dat het zich bereid verklaarde gebouwen af te staan voor
landverhuizers); 2°. In den tegenwoordigen tijd en bij den achterlijken toe
stand van onzen handel kunnen wij alleen met vereende krachten en kapi
talen aan den vreemden wedijver het hoofd bieden. Daarom is het raad
zaam, in stede van de krachten te versnipperen, vooreerst slechts ée'ne
Amerikaansche stoombootmaatschappij op te rigten; 3°. Vlissingen is nu de
meest gunstig gelegen haven van ons kleine land en de eenige die thans
geschikt is voor de vaart van stoomschepen op Amerika, die aan de eischen
van het personen- cn goederenvervoer uit Duitschland en van de nationale
belangen voldoen.
Bij de voortzetting der beraadslagingen op gisteren is aangenomen dat
subsidie onvermijdelijk noodzakelijk is, en dat het wensclielijk is dat de
staat de directe stoorabootvaart op Amerika onderstcune. De quaestie van
het verbindingspunt New-York of Norfolk is onbeslist gebleven. Er is een
uitvoerend comité benoemd, bestaande uit de hh. Jansen, voorzitter; baron
van Wassenaer, baron Mackay, Stork, Matton en Brouwer, leden; Tak,
secretaris. Dat comité heeft toegezegd in de allereerste plaats in betrekking
te zullen treden met de kon. Nedcrl. stoombootmaatschappij.
Uit 's Ilagc schrijft men aan de Arnh. C.Van hetgeen omtrent de
staatsbegrooling in de afdeelingen is beredeneerd., is natuurlijk niet veel
bekend. Voor zooveel men evenwel op geruchten dienaangaande mag ver
trouwen, schijnt de totaal-indruk niet algemeen gunstig te zijn. Het schijnt,
dal vooral aan de financiële plannen der regering, niet alleen bij de oppo
sitie, maar ook bij de leden der meerderheid, een min gunstig onthaal is
ten deel gevallen. Als dat zoo is, zal het zeker geen bevreemding baren.
Want het is niet te ontkennen, dat hetgeen door den minister van finan
ciën is voorgesteld, al zeer weinig heeft van een duurzaam middel, om in
de financiële behoeften te voorzien. Hoogstens zijn het redmiddelen voor
cén of twee jaar. Intusschen vleijcn wij ons met de hoop, dat de minister,
ziende dat zijne denkbeelden geen ingang vinden, die zal laten varen en
bedacht zal zijn op het ontwerpen van een meer afdoend plan, waartoe
hem alligt door het voorloopig verslag de weg zal worden aangewezen.
Volgens het Vad. is voor Engelsche rekening concessie aangevraagd
voor het maken eencr haven op de Zuidhollandsche kust, nabij den Nieuwen
Maas-mond, welke door spoorwegen, aan de eene zijde langs de Maas met
Rotterdam, aan de andere langs Monster en Loosduinen met Scheveningen
in verband gebragt zou worden.
Te Rijswijk heeft in den nacht van Woensdag op Donderdag jl. bij
een tuinder diefstal met inbraak plaats gehad. Er wordt ongeveer ƒ700
vermist.
De gemeenteraad van Utrecht heeft gunstig beschikt op het verzoek
van den lieer F. 'sJacob, tot afstand aan de exploitatie-maatschappij van
1600 v. ellen grond op de Gedempte Kruisvaart, ten einde daarop te stich
ten een gebouw voor de bureaux dier maatschappij. Overeenkomstig het
voorstel van burg. en welli. is de prijs, door den adressant gesteld op 6
per v. cl, bepaald op 8 per v. el.
- Te Mcppel had eergisteren het volgende ongeluk plaats: Drie markt-
gaugersmanvrouw en de broeder dezer vrouwte Nijenveen woonachtig
reden tegen den avond naar huis. Digt aan de Drentschc hoofdvaart gena
derd, waar de straatweg het kanaal een eindweegs volgt, kwam de spoor
trein uit Leeuwarden over de spoorbrug, ten gevolge waarvan het paard,
zóózeer schrikte dat het op den loop ging en met wagen en al in het
hrcede diepe kanaal stortte. Dadelijk werd door voorbijrijdende marktgan-
gers zooveel mogelijk hulp verleendten gevolge waarvan de beide mannen
gered werden, doch de vrouw werd eerst-na lang zoeken als lijk opge
haald. Den echtgenoot hoopt men nog in het leven te behoudende broeder
is buiten gevaar.
Naar men uit Mcppel meldt hebben de mazelen, die aldaar vrij sterk
heerschen, een kwaadaardig karakter gekregen, zoodat reeds eenige lijders
daaraan zijn bezweken.
In den nacht van 4 op 5 dezer is tusschen Rothum cn lleerlcn-
heide (Limburg) eene afgrijssclijke misdaad gepleegd. Twee personen, ge
naamd Mooncn en Hamackers. bezochten te zanten cene kroeg te Rothum,
en maakten er zeer ruime vertering. Vervolgens begaven zij zich weder
op weg. De eerste had zijn kruiwagen op de kar van den tweeden ge
plaatst. Intusschen kon de kar van Ilamaekers na eene poos niet incer
voort, zoo uit hoofde der slechte wegen als omdat de kracht van liet paard
uitgeput was. Hamackers verweet nu aan-Moonen, dat zijn kruiwagen,
die op het voertuig stond, daarvan de oorzaak was en tusschen de twee
gezellen rees een twist, die zóó hevig werd dat Hamaekers, wiens gram
schap onder den invloed van den sterken drank boven peil was gerezen,
een manslag beging op Moonen, die den volgenden morgen dood geve
den werd. Het lijk toonde aan dat de moordenaar zijn slagtoffer op ec
uiterst moorddaardige wijze had omgebragt. De dader is aangehouden.
Naar men uit Kaïro meldt heeft de onderkoning van Egypte al de v<
reizigers beschikbare appartementen afgehuurd voor 65 frs. per dag cn
de rijtuigen voor 100 frs. per dag, voor den tijd dat zijne gasten zich
genoemde stad zullen bevinden.
Onderzoek naar den toestand der kinderen in fabrieken arbeidende.
De laatste vraag, aan de commissie ter beantwoording gesteld, w:
welke is de invloed van dien arbeid op hunne ligchamelijkezedelijke
geest-ontwikkeling
Wanneer, ter beantwoording dezer vraag, de onderzoekingen en bcw
kingen der verschillende gegevens, om den toestand der fabrickbevolking
leeren kennentot één geheel worden zamengevoegddan kunnen daar
de volgende algemeene slotsommen getrokken worden:
1". Wat den ligchamelijken toestand aangaat. Die toestand is in h<
algemeen bij den arbeidersstand ongunstig. Deze stand leeft en werkt bij
altoos onder de meest nadeelige voorwaarden, terwijl bij weinig of ni. -
doen kan om zijn lot zelf, door het stellen van betere voorwaardente ver
anderen. Wanneer wij dus vinden dat, als regel, in den arbeidersstand
klasse der fabriekarbeiders het laagst staat in ligchamelijke ontwikkelin
en dat er, ook onder hen, soorten van fabriekarbeid zijn, die het laag i
staan in vergelijking met andere soortenmag men de vraag opperen of het
de fabriekarbeid is, die aldus op den ligchamelijken toestand werkt en :u
normale ontwikkeling stremt of stoort? Dat het op zeer jeugdigen leeft
in fabrieken arbeiden op zich zelf nadeelig terugwerkt op de ligchamelij
ontwikkeling, is uit de cijfers der militie-statistiek bepaaldelijk gebleken t
aanzien der lijnbaners. Men heeft regt hieruit af te leiden, dat dit zelf
gevolg zich ook moet voordoen bij andere arbeiders die onder gelijke om
standigheden op zeer jeugdigen leeftijd beginnen te werken, al is dit ni>-
altoos door cijfers aan te toonen.
Zooveel echter uil inlichtingen en eigen onderzoek kan opgemaakt wor
den, blijkt niet dat tenzij het werk uit zijnen aard, een ongezond wei i
is de arbeid op zich zelf, wanneer die niet reeds in de eerste kinder
jaren aanvangt, een voor de ligchamelijke ontwikkeling nadeelig element is.
Ongenoegzame en slechte voeding, slechte huisvesting, ongeregelde leven-;
wijze vooral, zijn de algemeene oorzaken die de physieke ontwikkeling d
arbeidende klasse belemmeren. Of de handwerksman en met name ook de/
soort van fabriekarbeiders die gemiddeld eerst op den leeftijd van 12 jan
begint te werken, al dan niet een normaal peil van ontwikkeling zal ku:
nen bereiken, hangt bijna uitsluitend af, niet van zijn werken, maar v;
het loon dat hij voor zijn werk ontvangt. De voorwaarde van het loon b
heerscht eigenlijk alle andere voorwaarden van zijn leven.
De algemeene slotsom is dus deze, dat de invloed van den arbeid zelv<
op den arbeider bijna geheel, zoo niet geheel en al, afhangt van de uitwen
digè omstandigheden (kleeding, voeding, huisvesting, verpleging enz.) waa
onder hij werkt. Deze omstandigheden, die weder bepaald worden door
verdiensten welke hij met zijn werken maken kanzijn voor de laagste klasse
der maatschappij, waartoe in het bijzonder de klasse der fabriekarbeide -
behoort, bijna zonder uitzondering ongunstig, en als natuurlijk gevolg blijV
dan ook, dat de fabriekarbeider physiek het laagst staat.
De commissie resumeert: ons antwoord op de eerste vraag ons ter beant
woording gesteld, is dus, dat de ligchamelijke toestand der fabriekarbeide
(kinderen cn volwassenen) slechter is dan die van andere klassen der ma;
schappij, en dat de invloed van den arbeid zeiven op den jeugdigen fabriekarbeide
bepaaldelijk dan nadeelig werkt, wanneer die arbeid op te jeugdigen leef li;
aangevangen en het kind overwerkt wordt; dat die invloed niet geconsta-
teerd wordt, wanneer de arbeid eerst begint met den leeftijd van 12 jan a
of later. Op dezen leeftijd beginnen onder andere omstandigheden, die tei
dcele van den wil van het individu afhangenook andere oorzaken te wc
ken, die het ondoenlijk maken met juistheid te bepalen, welk gewigt h
een en welk het ander moment op de schaal legt.
De conclusie ligt voor de hand: de fabriekarbeider heeft, omdat hij ach
terlijk is in ligchamelijke ontwikkeling, een korteren gemiddelden levens
duur dan andere klassen in de maatschappij. De vraag is nu: welke zijn di
oorzaken dezer achterlijkheid? en zijn deze nadeelige toestanden te verbete
ren of weg te nemen, door de oorzaken weg te nemen, waarvan zij het
gevolg zijn?
Eéuc oorzaak hebben wij genoemd: het te vroegtijdig en te lang voort
gezet werken in de fabriek. Maar draagt deze céne oorzaak alleen schuld
van de verkregen nadeelige resultaten, of werken andere oorzaken daart.
mede? Naar onze overtuiging kan aan den arbeid alléén zelfs aan den
arbeid op jeugdigen leefljjd die nadeelige invloed op de ligchamelijke onl
wikkeling niet toegeschreven worden.
Maar de quaestie over den al of niet nadeeligen invloed van fabriekarbeid
op het kind, lost zich dus op in de quaestie van de al of niet genoegzari
voeding, en deze lost zich op hare beurt weder op in de quaestie van h
al of niet genoegzame loon. Zoodra de jeugdige fabriekarbeider zooveel ver
dient, dat behoorlijk in zijn onderhoud kan voorzien worden, inzonderhe
dat hij zich goed voeden kan, zal de invloed van den arbeid zeer gewijzigd
worden en waarschijnlijk geenerlei nadeelige uitwerking hebben. Goed on
derhoud, behoorlijke voeding en verpleging geeft gezonde en normaal ont
wikkelde individuen. En dat, ouder gelijke omstandigheden ook de fabriek
arbeider een gezond en normaal ontwikkeld individu zijn kan, blijkt uit de
vergelijking van fabriekarbeiders onderling. Men vergelijke b. v. den Til-
burgschen en Eindhovenschen wolfabriekarbeider met den Leydsch-Delftschen,
