kort verduidelij kings-debat, dat hierop nog tusschen dezen en den interpel-
lant werden gewisseld, scheidde de voorzitter de kamer tot nadere bijeen
roeping.
BIJ IT iJi\ L VNDSCIIK BK BIGT K N
h U I. A I)
LONDEN, 1G Maart.
Den 1 f!d(" dezer zal het lagerhuis beraadslagen over het voorstel 0111
tot de tweede lezing van de wet betrekkelijk de lersche staatskerk over te
gaan en over hel voorstel van den heer üisraëli om die lezing eerst over 6
maanden te doen plaats hebben. Een adres van den gemeenteraad te Dublin
waarbij de afschaffing der Iersehe staatskerk gevraagd wordt, is door de
koningin aangenomen.
In eene dezer dagen te Clontarf gehouden vergadering van protestanten
werd de voordragt van Gladstone ten sterkste afgekeurd. Een der aanwe
zigen zeide dat de lersche protestanten zich niet wilden laten vertrappen;
dat Gladstone den voet op eenen vulcaan had gezet; dat hij bitteren gods
diensthaat zou kweeken door ontheiliging van de kerken en grafplaatsen
der protestantsche voorvaderen; dat Gladstone een deel van de Unie, van de
bestaande verbindtenis tusschen Groot-Britannië en Ierland, wegwierp ter
bevordering zijner eigene inzigten, maar dat hij daardoor aan de protestan
ten en de katholijken van Ierland regt gaf om de rest van de Unie weg te
werpen.
FltANHKIJH.
PARIJS, 10 Maart.
De Ind. Beige berigt het volgende: Naar wij vernemen, heeft de heer
de Laguéronnière aan onzen minister van buitenl. zaken eene depêche van
den heer Lavalette en een Fransch tegen-voorslel overhandigd, in welk
laatste de grondslagen worden gesteld van onderhandelingen, te openen
over de quaestie van den afstand van den Groot-Luxemburgschen spoorweg.
De heer de Laguéronnière heeft een langdurig onderhoud gehad met den heer
Frère Orban. De Fransche regering stelt eene conferentie voor, bijeen te
komen te Parijs.
Men verneemt dat het bedoelde onderhoud die uitwerking heeft gehad dat
men eene bevredigende oplossing van het geschil mag verwachten, en dat
er uitzigt bestaat op eene schikkingwaarbij Frankrijks gevoeligheid wordt
ontzien. Engelands bemoeijingen zouden daartoe hebben bijgedragen. De
Constitutionnel zegt dat partijen het eens zijn geworden over de oplossing
der quaestie, en dat aan aller belang zal voldaan worden.
Omtrent den loop der onderhandelingen deelt de Ind. Belse nog het
volgende mede: België stelt voor aan de conferentie het onderzoek der in
ternationale tarieven op te dragen, ten einde aan de Fransche maatschap
pijen de transporten te verzekeren, waarvan zij door exploitatie van den
Groot-Luxemburgschen en Luik-Limburgschen spoorweg de voordeelen zou
den genoten hebben. Daaruit zou het tot eene overeenstemming kunnen
komen tot vaststelling van internationale tarieven. De Fransche regering
vindt die voorstellen te bekrompen en verlangt dat de conferentie zich zal
bezig houden met alle economische quaestiën betreffende de beide landen,
zonder dat zelfs hel onderzoek van spoorweg-overeenkomsten daarvan uit
gesloten zal mogen worden. Die zienswijzen, zegt genoemd blad, loopen
nog belangrijk uiteen.
Zware sneeuwstormendie eenige dagen geleden hebben gewoedheb
ben het verkeer over den Mont-Cénis geheel gestremd. Het is nog steeds
koud, zelfs strenger dan gedurende den ganschen winter.
SPANJE
Door de dagbladen der republikeinsche rigting wordt de hertog van
Montpensier, wiens kans op den troon niet vermindert, hevig aangevallen.
Een dezer dagbladen zeide dezer dagen dat het gaarne een millioen men-
schenhoofden zou zien vallenzoo dit noodig ware om Spanje voor het juk
van een eenhoofdig en erfelijk oppergezag te behoeden. Een ander dagblad
verscheen mede met een boosaardig artikel; het zeide daarin: /'Indien don
Antonio van Orleans komt, zal hij eenen tweeden Martino Merino (de
naam van den priester, die eenen moordaanslag op koningin Isabella 11 heeft
gepleegd) op zijnen weg ontmoeten; en de achtenswaardigste van alle Span
jaarden, de minst bloeddorstige, welke nooit vroeger moordtuig heeft ge
hanteerd, zal het zijn die de rol van Martino Merino weder opneemt." Ver
schillende bladen hebben tegen die verklaringen met nadruk geprotesteerd.
i*er Telutfraai.
MADRID, 17 Maart. Te Xeres hebben wanordelijkheden plaats gehad. De
spoorweg tusschen Cadix en Sevilla is onbruikbaar gemaakt. Barrikaden
werden opgeworpen; dooden en gekwetsten zijn gevallen.
De heer Olozaga, secretaris der cortes, is in een tweegevecht gedood.
LONDEN, 18 Maart. Eene verklaring van lersche leeken is openbaar ge
maakt. In dit stuk wordt bestreden de morele bevoegdheid van het parle
ment in zake de opheffing der lersche staatskerk.
IXGEZONHEN.
Op heden. Vrijdag 19 Maart, worden de stemgerechtigde leden der Neder-
duitsche Hervormde gemeente alhier geroepen, om een beslissend antwoord
te geven op de door de Gemeente-commissie gestelde vraag, of het Besluit
•1 (tn hel Algemeen Collegie tot voorloopige organisatie der Nederlandse/ie
Hervormde kerk ten aanzien van het kerkelijk beheer in ons midden,
al of niet, zal worden ten uitroer gelegd?
Het is misschien niet overbodig te herinneren, dat deze, voor menigeen
nog altijd geheimzinnige, vraag zich, wèl opgevat, laat oplossen in de
navolgende:
1. Wenscht gij, stemgerechtigde leden, eerstdaags over te gaan tot be
noeming, volgens dat Besluit, van het vereischt getal notabelen, opdat door
deze gekozen worde een collegie van kerkvoogden, bevoegd om op 1° Oct.
aanst. van de Gemeente-commissie, die dan ophoudt te bestaan, de admi
nistratie van de goederen en fondsen uwer gemeente over te nemenof niet?
2. Wenscht gij, overeenkomstig de strekking van dat Besluit, naar be
lmoren mede te werken tot behoud van eenheid en orde in de Nederland-
sche Hervormde kerk, waartoe uwe gemeente mede behoort, daarin uwe
ci°ene eervolle plaats te handhaven en uwen invloed, ook in de zaak van
het kerkelijk beheer, te doen gelden, of niet?
3. Wenscht gijnaar het verlangen der hooge Regeeringblootgelegd in
de missive van Z. Exc. den Minister van fmantiën (belast met de zaken der
Hervormde eeredienst), die ook aan onze gemeente-commissie gezonden is,
door de opvolging van gezegd Besluit voortaan een wettig orgaan te bezit
ten 0111 uwe finantiëele betrekking met den Staat te onderhouden en in
het onbelemmerd genot te blijven der geldelijke ondersteuning, die gij tot
dusver genoten hebt of later misschien behoeven zult, of niet?
4. Wenscht gij te beantwoorden aan de bedoelingwaarmede het geëer
biedigd Hoofd van den Staat het lot dusver uitgoefend staatstoezigt op het
kerkelijk beheer tegen 1° Oct. aanst. heeft nedergelegd in den boezem der
kerk, opdat daarvoor een zuiver kerkelijk toezicht in plaats trede, hetwelk,
wel verre van de vrijheid der respectieve gemeenten te belemmeren of haar
beheer aan zich te trekken, juist dienen moet, om de gemeente in veilig
heid te stellen tegen wanorde en willekeur en haar te handhaven in het
wettig bezit harer goederen en fondsen, of niet?
Dezen viervoudigen wensch geeft gij te kennen door een toestemmend Ja
op de voorgestelde vraag.
Een ontkennend antwoord daarentegen beneemt u de keuze van nolabelen
volgens de bepalingen van het Besluit plaatst uwe gemeente, wat het
kerkelijk beheer betreft, buiten het verband der kerk plaatst haar tot
de regeering in eene scheeve verhouding en verijdelt de goede verwach
ting, waarmede Z. M. de Koning aan de kerk zijn regelend gezag en opper
toezicht afstaat, in vertrouwen op hare eensgezindheid, haar doorzicht
en beleid.
De keuze kandunkt mijniet twijfelachtig zijn.
J. J. PRINS.
De Verecniging tot handhaving der protestantsche vrijheid in de Nederd.
herv. gemeente te Leiden kondigde het houden eener openbare bijeenkomst
aan tegen Maandag 15 Maart, toegang vrij. Ofschoon het te behandelen
onderwerp niet werd opgegeven, 't liet zich toch gissen en ook bij gerucht
kennen, als betreffende een aanstaande beslissing over het toekomstig be
heer der kerkelijke inkomsten van de gemeente. Na de lezing van een tal
van brochures, zoowel van d\ Kuyper van Utrecht als van drie Leidsche
professorenna een aandachtige overweging der daartoe betrekkelijke toe
lichtingen van mr. A. van der Laan in de Kerkelijke Courant, was mijne
overtuiging dezelfde geblevendat wanneer de Staat van het regt van toe-
zigt op dat beheer, dat sints bijna drie eeuwen was uitgeoefend, afstand
deed, de hervormde gemeente verkreeg de vrije zelfstandige regeling van het
bestuur harer bezittingen, zooals de Leidsche gemeente acht jaren vroeger
die had zien toeeigenen door eenige leden, die vereenigd waren onder den
titel van de nieuwe tiemeenle Commissie.
De protestantsche vrijheid kon nu komen tot haar regt, nu in den orde
lijken en wettigen weg op dat punt een volstrekte scheiding van kerk en
staat werd gehuldigd bij een koninklijk besluit en opdat eerlijk en met orde
geschiedde het Algemeen Collegie van toezigt tegen het tijdstip zijner ont
binding tot eene nieuwe regeling de hand reiken wilde door de aanbieding
van een ontwerp-reglement, dat tot leiddraad als overgangsbepaling kon
strekken. De gemeenten waren geheel vrij dat reglement al dan niet aan
te nemen en ik was al zeer spoedig vóór die aanneming gestemd, omdat
daarin het beginsel was gehuldigd, dat in onze staatswetten te vinden is,
een waakzaam toezigt van een hoogere magt. De vrijheid der gemeente
besturen is beperkt door het toezigt van de provinciale stalen; het beheer
der hervormde diaconiën staat onder het toezigt der klassikale besturenhet
bestuur der waterschappen onder een hooger magt enz. Maar bij het ont-
werp-reglement van het Algemeen Collegie van toezigt was het wetgevend,
regtsprekend en besturend gezag op een zoo bedenkelijke wijze ontworpen,
dat gelijk zoo juist door dr. Kuyper is aangewezen de wijze van afvaardi-
diging tot en de regeling der volksvertegenwoordiging in de hoogere bestu
ren met de eischen der billijkheid en van het regt volkomen in strijd wor
den geacht en de invloed der hervormde synode vooral zich weder noodlottig
konden doen gelden.
't Was dus zeer juist gezientoen de Gemeente-Commissie van het Nederd.
herv. kerkgenootschap besloot aan de stembevoegde lidmaten der gemeente te
vragen of zij dat ontwerp-reglement voetstoots wilden? zoo niet, dan zou
een gewijzigd en verbeterd reglement worden ontworpen en ter goedkeuring
aangeboden.
Zóó werd de protestantsche vrijheid gehandhaafd; zóó kon de Vereeniging
die ter handhaving van die .vrijheid bestond, zich daarmede vereenigen, om
dat nu gewettigd zou worden, wat in 1861 onwettig was geboren en
waartoe zou ik dan de aangekondigde bijeenkomst bijwonen, waar men
alleen door handgeklap kan doen blijken van instemming, maar overigens
komt om te hoorente zien en te zwijgen.
Maandag avond ruim kwart over negenen de Iloogewoerdsbrug overgaande
huiswaarts, kon ik de verzoeking niet wederstaan het Nulsgebouw even
binnen te loopenom mijne nieuwsgierigheid of belangstelling in hetgeen
besloten was, te bevredigen.
Prof. Prins was aan het woord, dat bestemd scheen om zijn ambtgenoot
prof. Rutgers te bestrijden, maar op een wijze, die geheel deed vergeten
dat een Christenleeraar sprak en vooral spoedig deed blijkendat prof. Prins
zijn vroegere beginselen en meeningen had overboord geworpen. Acht a
negen jaren geleden ontwierp hij een reglement, liet dat vaststellen dooi
den kerkeraad, nam daarop zitting in een collegie en voerde hij een proces,
dat in lijnregten strijd was met hetgeen hij nu als lid van het Algemeen
Collegie van toezigt aanprees, verdedigde en voorstond. Had hij vroeger
zich op het standpunt geplaatst, dat hij nu innam, waarlijk de 10 a'i2
duizend gulden, die het verloren proces moet hebben gekost, zouden geble
ven zijn in de beurs van hen en van anderendie hij op een dwaalweb
medesleepte. Nu prees hij aan en voerde een oratio pro domo over het
ontwerp-reglementdat hij als lid van het Algemeen Collegie van toeziet
hielp maken en voorstellen; nu veroordeelde hij met schampere en bitse uit
drukkingen een ontwerp-reglement door prof. de Geer te Utrecht aanbevo
len. dal bijna geheel overeenkomt met het in 1861 door den Leidschen kerke
raad voor de nieuwe Gemeente-Commissie vastgesteld reglement. Nu open
baarde hij zich in een gedaante en in een karakter, waarvoor hij nu en
vroeger zijn ambtgenoot Rutgers ten toon stelde en meende de protestantsche
vrijheid te kunnen brengen onder het juk eener pauselijke synodale hiërarchie.
E11 waarover men zich het meest heeft te verbazen, 'tis de toejuichin".
die den spreker ten deel viel van een gehoordat bijeenkwam tot handhavin»
der protestantsche vrijheid, maar of zich kromde onder dat juk of niet op
de hoogte staat, om zelfstandig te onderzoeken, te oordeelen en te beslissen.
Volgens het ontwerp-reglement, dat prof. Prins zoozeer in bescherming nam,
zal het wetgevend ligchaam bestaan uit dertig leden, aldus gekozen:
6 uit de synode.
te zamen 1.421,187
zielen, met 10 stem
men.
2
uit de
provincie
Zuidholland
met
455.944 zielen
2
If
tt
Noordholland
tt
305,632
tt
2
ff
tt
Gelderland
tt
252,878
tr
2
n
Friesland
tt
234,085
tt
2
tt
Groningen
tt
175,648
tt
2
n
n
Overijssel
tt
157.227
tt
2
n
n
Zeeland
tt
121,858
tt
2
U
tr
tr
Utrecht
tr
99,939
tr
2
n
tr
tt
Drenthe
tt
87.(101
tt
2
tr
tt
Noordbrabant
tt
9.114
tt
2
tt
tt
Limburg
tt
3,241
tt
-2
ir
Waalscbe gemeente
it
9,114
tr
te zamen 523, '34
zielen, met 14 stem
men.
