VRIJHEID EN ORDE.
0 ik zal ze niet legen den wil des land- doordrijven. De wetten
('verbindend zijn voor allen, zonder onderscheid of zij ze coed- of af-
n. Vele gewigtige vraagstukken zullen gedurende de eerstvolgende vier
oprijzen. Het is wenschelijk dat zij met kalmte en onbevooroordeeld
•zocht worden. Wij zijn met eene groote staatsschuld bezwaarden
en bedacht zijn op middelen om haar af te lossen en zoo spoedig mo-
1 de betalingen in klinkende munt te hervatten, zonder nadeel voor de
[deischers of voor het land. Dit zal krachtig bijdragen tot verhooging
1 ons erediet, en ons eindelijk in staat stellen tot eene conversie met
ivermindering. Onze kwijnende handel moet opgebeurdonze industrie
t emoedigd worden. Inzonderheid voor de jongelieden onzes lands is het
belang de eer der natie staande te houden. Aangaande de buitenlandsche
kunde zal ik jegens de natiën handelen zoo als de wet vordert dat in
nen onderling handelen. Ik zal de reglen van ieder land eerbiedigen
erbied voor onze regten vorderen. Het aannemen eener betere staat-
e jegens de Indianen verdient rijpe overweging. Ik hoop en wensch
t inneming der nieuwe grondwetsbepaling betreffende het stemregt.
heer Johnson heeft bij het nederleggen van zijne waardigheid eene
amatie uitgevaardigd, waarin hij zijn bestuur verdedigt en verklaart
ferlijkheid de eenige rigtsnoer zijner handelingen geweest is.
et In Californië hebben ten gevolge van zware regens en sneeuwstormen
le e overstroomingen plaats gevondenwaardoor op velerlei plaatsen spoor-
n en telegrafen vernield zijn.
SPANJE.
in de cortes is de te Barcelona ondernomen, maar verijdelde zamen-
ing ter sprake gebragt. Een republikeinsch lid wilde die op rekening
jarlistcn stellenmaar de minister van binnenl. zaken verklaarde onbe-
jeld dat die zamenzwering door republikeinen was aangelegd, en dat
ieswege aangehouden personen behoorden tot eenen clnbdie den heer
ad, den woordvoerder der republikeinsche partij in de cortes, tot eere-
zitter had.
Door de cortes is met 135 tegen 94 stemmen verworpen een voorstel
den heer Castelar om amnestie te verleenen voor alle staatkundige mis-
»n, bedreven van 30 Sept. 18(18 tot II Febr. 18( 9.
Bij de cortes is een voorstel ingekomen tot afschaffing van de dood-
e Men verwacht dat de regering er genoegen mede zal nemen en dat
langenomen zal worden.
PRKISgEN.
BERLIJN, 4 Maart.
1 M. de koning heeft den rijksdag van den Noord-Duitschen bond ge-
d. In zijne rede maakte Z. M. melding van de verbeteringen, door
5 uitgevaardigde wetten bewerkt en die met nog te behandelen wets-
/erpen beoogd worden; zullende aan den rijksdag ook eene kieswet
eenkomstig art. 20 der bondsconstitutie worden voorgedragen, ten einde
arigheid aan het verkiezingswerk in den geheelen bond te verzekeren,
elijks zou met gelijk doel eene voordragt tot regeling van de regten en
«gdheden der bondsambtenaren worden ingediend. Op het budget des
ls voor 1870 was eene verhooging der inkomsten noodzakelijk geworden,
gewigtigste taak dezer vertegenwoordiging, zeide Z. M. o. a. verder,
ook in het vervolg zijn den vrede te behouden met alle volken, die,
I als wijzijne zegeningen weten te waarderen. De vervulling dezer
zal gemakkelijk gemaakt worden door de vriendschappelijke betrek
enwelke tusschen den Noord-Duitschen bond en alle vreemde mogend-
»n bestaan, en waarvan nog onlangs op nieuw gebleken is door de
dzame oplossing der geschillendie de rust van het Oosten bedreigden,
beraadslagingen der Parijsche conferentie en hare resultaten hebben een
jjs gegeven van het opregte streven der Europesche mogendheden om de
mingen des vredes, als een onschatbaar gemeenschappelijk goed, onder
gemeenschappelijke hoede te nemen.
i o v ii i'i
dag 26 .Februari had alhier in de Stads-gehoorzaal eene soire'e musi-
plaats ten voordeele van het Evang. Luth. weeshuis. Schrijver dezes
nende, dat het nooit te laat is, om aan edele bedoelingen en ware
liensten hulde te doen, brengt allereerst een warm woord van dank aan
1/2 hh. S. (piano) en H. (clarinet), die zoo veel tot het welgelukken van
avond hebben toegebracht. Beide verdienstelijke dilettanten hebben met
beste bedoelingen hun talent voor eene goede zaak ten beste gegeven.
'2 talrijke en aanzienlijke publiek hoorde dan ook met groolen bijval de
ichillende nummers door genoemde heeren voorgedragen. Het degelijke
van den heer S. (piano) verdient den bijzonderen lof, daaraan door
rvelen geschonken, terwijl ook de heer H. (clarinet) getoond heeft een
r gelukkig beoeffenaar van zijn hoogst moeilijk instrument te zijn. Maar
zouden aan de waarheid te kort doen, indien wij, behalve van boven-
oemde heeren dilettanten, geen bijzondere melding maakten van mejufvr.
lise Kiehl en den negenjarigen jongenheer Samuel Strelitski, wier bereid-
lige en belanglooze medewerking bovenal dankbare erkenning verdient,
rd reeds het schoone Aria uit //Fidelio" door mejufvr. Kiehl met gunsti-
uitslag gezongen, vooral kwam het liefelijke van haar krachtig stern-
ic lid aan den dag in de beide Aria's door haar na de Pause ten gehoore gebracht.
Ie uitmuntende voordracht van het heerlijke lied van Schumann //Er der
■lichste von allen," doet ons zien, wat wij van deze veel belovende
istenares bij voortdurende oefening te wachten hebben. De eer der terug-
ping was dan ook ten volle verdiend.
(Vat deze soirée musicale vooral belangrijk maakte was het optreden van
1 negenjarigen Strelitski. Met bewonderingswaardige vaardigheid droeg
e jeugdige virtuoos zijn //Souvenir de Spa" en de beide andere door hem
fevoerde nummers voor. Groot zijn de verwachtingen, welke de kunst-
reld van dit vroege talent mag koesteren, en die bij eene goede en ver-
tdige leiding zekerlijk zullen worden vervuld. Het is de uitdrukking van
ir gevoelens, wanneer steller dezes hoopt, dat dergelijke genotvolle avqn-
ons meermalen zullen geschonken worden, vooral, wanneer de opbrengst,
nals hier, —heel bestemd is voor eene inrichting zoo nuttig en onmis-
r als een 'weeshuis is.
lenige sten «jrechtigden juichen van harte toe de wijze, waarop de kies-
eeniging //Vrijheid en Orde" hare candidaten stelt. Het grosdat zij
er dagen ontvangen hebben, geeft aan ieder lid der vereeniging de ge-
mheid tot de keuze der gemachtigden mede te werken. De namen, die
dat gros zullen gekozen en lot candidaten gesteld worden, zullen naar
arheid de uitdrukking van het gevoelen der vereeniging zijn.
ntusschen nemen zij de vrijheid met betrekking lot de keuze der candi-
en uit dat gros een opmerking te maken. Hoezeer het natuurlijk is, dat
de oud-kerkeraadsleden daarop voorkomen als een dankbare waardeering
diensten, die zij aan de gemeente hebben bewezen, zijn zij evenwel van
pingdat het beter is hen hij deze stemming voor een zeer gering deel
in t geheel niet tot candidaten te stellen. Velerlei redenen dringen
rtoe. Maar al ware het deze alleendat daardoor de schijn van ons
werd afgeweerd, alsof ■•;tze kracht in <ir eèitie-" de zich slechts tot een be
perkten kring bepaalde, •'au nog zou van belang zijn met andere namen
voor den uag te Komen.
Om die reden en tevens om. zoo mogelijk, eene zekere eenstemmigheid
in de keuze te bevorderenvestigen zij de aandacht van de leden der vereeni
ging //Vrijheid en Orde" op een lijstje van namen, dat hun dezer dagen zal
worden toegezonden.
Leiden 6 Maart 1869.
Leeringen wekkenmaar voorbeelden trekken. Een naamloos schrijven
in de Leydschr Courant van 5 Maart, betreffende het godsdienstig onder
wijs in het gereformeerde weeshuis, levert het bewijs, op hoedanige wijze
men wil. dat vrijheid en orde in dat opzigt worden toegepast en gehand
haafd. Als stemgeregligd lidmaat der Nederduitsche hervormde gemeente
kom ik daartegen op; als vader van minderjarige kinderen, die bij mijn
overlijden in dit Godshuis hun godsdienstige vorming zouden kunnen moeten
erlangen, zoo God het wil, is liet mijn pligt bij mijn leven voor mijne reg
ten te waken en doe ik het welligt ook in het belang van vele ouders, die
er aan denken, dat het gereformeerde weeshuis voor hunne kinderen werd
gesticht en voortdurend onderhouden.
De burgerlijke wet geeft de voogdij aan Mrfri Regenten, die in de plaats
der overleden ouders het onderlijk gezag bekleeden en eene gewigtige taak
onder zware zedelijke verantwoordelijkheid te vervullen hebben. Op hoe-
danige wijze dat geschieden moet. zien we reeds als we staan vóór de
hoofddeur van het Heiligen Geest of Arme Wees- en Kinderhuis, wiens be
paalde bestemming voor de weezen der Nederduitsche hervormde gemeente
bij een wettige verordening door het gemeentebestuur is erkend en gehand
haafd. Die in het gesticht wordt gebragt, opgenomen, verzorgd en opge
voed, is onderworpen aan de regels, waarop het gesticht wordt bestuurd.
Het regt der weezen is het regt van minderjarigen; op maatschappelijk
en op kerkelijk gebied, in zedelijk en in godsdienstig opzigt onder voogdij
van ouders, van voogden of van regenten der gestichten, totdat zij gekomen
zijn tot meerderjarigheid, wanneer zij ook eerst volgens de voorschriften
van den Leidschen kerkeraad stembevoegdheid verkrijgen. Het regt van ge
weten moet ook bij kinderen worden erkend en geëerbiedigd; maar niet in
gelijke mate als bij meerderjarigen. Geen dwang tot belijdenis van hetgeen
zij niet weten of gelooven; maar ook geen aanneming of toelating als lid
maten, tenzij blijke, dat zij gelooven wat elk, die tot de evangeliebediening
bij de Nederlandsche hervormde kerk wordt toegelaten, ter goeder trouw
en opregt verklaart te zullen leeren en verkondigen.
Lof en goedkeuring verdienen regenten van elk weeshuis't zij voor israë
liten, roomsch-katholijken. lutherschenof hervormden, die stipt en streng
toezien dat het godsdienstig onderwijs ten doel heeft opleiding en vorming
als leden van het kerkgenootschap, waartoe die gestichten behooren.
Regenten van het Heiligen Geest of Arme Wees- en Kinderhuis hebben
daarop aanspraak, omdat zij in dat opzigt toonen hun roeping te verstaan
en met kracht hun regt te handhaven, ook door den kerkleeraar te steunen
en de voorregten, die met een bepaald doel bij uitersten wil hun ter uit-
deeling zijn toevertrouwd, alleen toe te kennen aan hen, die daarop wettig
aanspraak kunnen maken.
D\ Molenaar heeft een treffend blijk gegeven, dat de lof, die hem wordt
toegezwaaid door moderne ambtgenooten en kerkeraadsleden wegens buiten
gewone humaniteit cn verdraagzaamheid, geen beletsel oplevert, om naar
het voorbeeld van een vromen vader, ook buiten den kansel, de leer der
hervormde kerk te handhaven tegenover hare bestrijders.
Duizende ouders vinden hierdoor troost en sterkte, dat na hun dood
hunne ouderlooze kinderen zullen worden opgevoed in de leer en belijdenis,
waarvoor zij als stemgeregtigde lidmaten ijveren, en zoo ieder hunner daar
omtrent zijn stem moest uitbrengengewis zij zou getuigen van een zelf
standigheid die de tegenstanders verbaast.
Wij gunnen aan ieders overtuiging regt van bestaan en vrije uiting en op
dien grond ook ondersteuning of subsidie uit de gemeentekas aan de liefda
dige gestichten van de verschillende godsdienstige gezindheden, onverschillig
of daar zijn israëliten en modernen, roomsch-katholijken en protestanten,
lutherschen en gereformeerdenafgescheidenen en oud-katholijken. Maar
wij eischen ook de regten voor ieder gesticht naar zijn bijzondere bestem
ming, waardoor alleen vrijheid en orde heerschen kan. Op de begrootingen
der inkomsten en uitgaven moet voorkomen al wat eigenaardig tot de
israelitische, de roomsch-katholijke of de gereformeerde gezindheid behoort;
de kosten van het kerkelijk onderwijs en van het begraven van lijken en
en zoo ook een honorarium voor den hervormden predikant in het gerefor
meerde weeshuis, met het godsdienstig onderwijs belast; de giften bij het
afleggen van belijdenis en voor het opzeggen der cathechismusvragen en al
wat verder uit vroegere testamentaire beschikkingen voortvloeit. Misschien
is de tijd reeds daar, waarop ook onder de inkomsten van het H. G. Wees
huis een post kan voorkomen: //wegens aandeel in de revenuen van het
//legaat van mr. Jacob van Brouckhoven ten behoeve van theologische
//studiën, krachtens de voorwaarden van het testament." (Handvesten van
Leiden hl. 612.)
Bijna gelijktijdig dat de Leydsche Courant van 5 Maart mij onder de
oogen kwam, las ik in hel Maartnummer van het tijdschrift: //Stemmen
voor Waarheid en Vrede," bl. 294, aan het slot vaneen brief: //Gij weet nu
//althans h ts van den invloeddien de prediking der modernen op het volk
//heeft." Ik herinnerde mij eenige jaren geleden iets geschreven te hebben
over den invloed der moderne begrippen op het huiselijk en maatschappelijk
leven, terwijl ik nog was onder de verschheid van den indruk, dien een
artikel over de Nieuwjaarsrede van den Leidschen burgemeester achterliet. In
naauw verband tot elkander nog een woord over het beginsel, in een vol
gend nommer. als de geachte uitgever dit goedvindt.
A. MONTAGNE Iz.
AHAUKtiEE-NiKHWN
PROMOTIE AAN DE LEYDSCHE HOOGF.SCHOOL.
Den 5de™ Maart de heer A. van Rhijnvan Katwijkdoet. in de genees- en
verloskunde, eersten adsistent-geneesheer in het Buiten-Gasthuis te Amsterdam
in de heelkunde, met stellingen.
26§ste Staavs-iLoterij.
Trekking der Vijfde Klasse.
160° Trekking. N°s. 931, 2070, 8163, 8943. 14035 en 18331 ieder een
een prijs van 1000.
17dc en laatste Trekking. N°. 16809 een prijs van 1000 en premie van ƒ30000.
N". 15692 niet, maar premie voor het laatste lot ƒ3000.
E
Te Leyden ter Boekdrukkerij van J. C. DRABBE.
