Leidens gegoede inwoners te zenden, en richtte dit stuk zoo in, dat
men telkens als iemand, wiens lidmaatschap wenschelijk is, zich hier
vestigt, diezelfde circulaire kan zenden. De eerste rondzending is niel
zonder goed gevolg geschied. Zeventien leden werden voor het Gen.
gewonnen.
Hoewel men daartegenover weder het verlies van cenige leden te be
treuren had, was men door deze toetreding toch in staal gesteld om
een plan, ten minste gedeeltelijk, te verwezenlijken, waarvan de nood
zakelijkheid reeds lang gebleken was. Hel afbreken der lessen in de
malhesis des zomers had tot dusverre voor de vorderingen der leerlin
gen treurige gevolgen. Zelfs al heeft men eenmaal een vak lot
zekere hoogte beoefend, indien men het dan een tijdlang moet
verwaarloozenzal het geleerde op den achtergrond treden en de begrip
pen zullen langzamerhand in helderheid verliezen. Wij weten dit,
helaas! allen by ondervinding. Doch oneindig schielijker heeft dit pro
ces plaats bij jongelieden, die dikwijls meer met het geheugen dan
met het versland omvat hebben, en nog slechts de beginselen eener
wetenschap hebben geleerd. Wanneer de hoofdonderwijzer in Septem
ber de leerlingen weder voor zich had, die in Maart afscheid hadden
genomen, bevond hij bijna zonder uitzondering dat het geleerde voor
een groot deel vergelen was, en zag zich genoodzaakt om in plaats van
voort te gaan, waar hij in 't voorjaar had afgebroken, de eerste maan
den aan herhaling te besleden. Dat dit voor hem ontmoedigend was,
behoef ik niet te zeggen, en evenmin dat de leerlingen nimmer de
hoogte bereikten, die een cursus van 3 jaren mocht doen verwachten.
Dij besluit van 10 April werd nu vastgesteld dat de lessen in de meet
kunde voor alle drie klassen in den zomer zouden voortgezet worden,
en reeds dezen zomer heeft dit plaats gehadvoor zoover het niet door
buitengewone omstandigheden werd verhinderd. Later hoopt men het
zelfde op de algebra te kunnen toepassen.
Dit was niet het eenige. Omtrent de beschrijvende meetkunde was
dezelfde klacht meermalen aangeheven. Doch nog meer: deze school
telde slechts ééne klasse, en de jaarlijksehe recruteering van nieuwe
leerlingen noodzaakte den onderwijzer dit leervak binnen bepaalde gren
zen te houden, m. a. w. men moest bij eiken cursus op nieuw begin
nen. Beide bezwaren werden thans opgeheven. Men besloot twee klassen
te openen, en aan elk van beide hel geheele jaar door wekelijks een
uur te geven. De laagste klasse bleef wat zij was; in de hoogste
klasse zal de toepassing der beschrijvende meetkunde op de perspectief
worden behandeld. Daar men voor de uitbreiding van de lessen in de
meetkunde den heer van loghem reeds had moeten vragen nog een
uur meer te geven, besloot men het onderwijs in de hoogste klasse op
te dragen aan den heer van der waals.
Maar ik ben hiermede de geschiedenis vooruitgeloopen. De laatste
vergaderingen van 1864 waren, behalve aan de regeling der geldmidde
len, vooral gewijd aan de vaststelling der prijsvragen. Er werden reeds toen
daaromtrent eenige opmerkingen gemaakt, die in een der laatste vergade
ringen van het Genootschapsjaar lol eene nieuwe regeling voor het uitschrij
ven van prijsvragen voerde. Doch hierover later. Een voor de leerlingen be
langrijk besluit in die dagen genomen, was dat het materieel, benoodigd
voor het vervaardigen der opgegeven werkstukken voortaan door het Genoot
schap zou verstrekt worden, ter bevordering van gelijkmatigheid en recht
vaardigheid. Ongeveer dienzelfden tijd werd besloten om den hoofdonderwij
zer de vink nog een assistent toe te voegenmeer in 't bijzonder belast met
het toezicht op de leerlingen der B. A. Hiertoe werd benoemd de heer koren-
hof, die tol hel einde van Maart in die betrekking is werkzaam geweest.
De tweede maand van 1865 was half voorbijtoen de Bestuurders
plotseling ter vergadering werden geroepen door eene tijding die den
loop der lessen geheel dreigde te verstoren. De pokken waren
uitgebroken in de woning van den concierge en bijgevolg moest het
geheele schoolgebouw als geïnfecteerd beschouwd en voor de ontvangst
der leerlingen ongeschikt verklaard worden. Het was het voorspel van
hetgeen ons in het volgende Genootschapsjaar wacht. Lang en ernstig
was de beraadslaging, doch men moest eindigen met de overtuiging dat
het onmogelijk was voor alle scholen elders geschikte localen te vinden.
Er werd besloten, aan de Regeering te vragen om het gebruik van eene
der openbare scholen, van de stadsteekenschool en van een kamer in
de Gehoorzaal. Met de grootste bereidwilligheid stonden B. en W. het
verzoek der Bestuurders toe.
Eerst in de laatste dagen van Maart konden de localen van het Gen.
weder in gebruik genomen worden. Ondertusschen was er voor de
mededingers naar de medailles aan de handteekenschool een onherstel
baar kostbare tijd verloren gegaan, 't geen men met recht als de hoofd
oorzaak mag beschouwen, dat geen der ingeleverde teekeningen heeft
kunnen bekroond worden.
De 20, 22 en 23 Maart hadden de jaarlijksehe overgangs-examens
van de leerlingen der ambachtsschool plaats in de kleine stads-gehoorzaal
daarvoor door B. en W. welwillend kosteloos afgestaan. De verbouwin
gen van de localen des Gen. in 't vorige jaar ten behoeve van de B. A.
geschied, maakten het onmogelijk aldaar een openbaar examen te doen
plaats hebben, en Bestuurders hadden alle reden om met de verande
ring ingenomen te zijn. De meerdere ruimte maakte het examen plech
tiger en de bijwoning voor belangstellenden uillokkender. Het examen
1 zelf gaf over 't algemeen reden lot tevredenheid en bewees dat he
onderwijs in den regel grondig en degelijk geweest was. Het was voor
Bestuurders en onderw'yzers eene streelende voldoening van de heeren
leden der Commissie van toezicht op de scholen van middelbaar onderwijs
alhier, die het examen met hunne tegenwoordigheid vereerden, de
verzekering te vernemen, dat hetgeen zij gehoord en gezien hadden
slechts gestrekt had om hunne ingenomenheid met onze vereeniging te
verhoogen. En dat deze woorden welgemeend waren, bleek kort daarna,
toen het jaarverslag van den toestand der gemeente ons van wege de
Regeering werd toegezonden en wij daar over het Gen. en zijne werking
in zoodanige termen vonden melding gemaakt, dat wij er trotsch op
werden tot het bestuur dezer inrichting geroepen te zijn.
Zooals u bekend is, is aan de Schoolcommissie meer in 't bijzonder hel
toezicht opgedragen over al de vakken van onderwijs en het geheele perso
neel daartoe behoorende. Daarom geeft zij aan 't einde van den winter-
cursus een uitvoerig verslag aan het Bestuur van den gang van het onder
wijs, en alles wal onderwijzers, leerlingen en leerbehoeften betreft. Aan
dit verslag knoopen zich gewoonlijk meer of min belangrijke voorstellen vast.
Aldus ook in dit jaar. Ik heb reeds melding gemaakt van de uitbrei
ding der lessen in de meetkunde en de beschrijvende meetkunde, waar
toe op voorstel der Schoolcommissie werd besloten. Behalve dit, diende
dezelfde commissie nog twee gewichtige voorstellen in, hel eene lot reor
ganisatie van de bouwk. rekenschool, het andere lot regeling der prijs
vragen.
De bouwk. rekenschool leed vooral aan twee gebreken. Het eerste
was de ongelijkmatige ontwikkeling der leerlingen, waardoor eene klas
sen-verdeeling bijna onmogelijk werd gemaakt; het tweede, dat de
onderwijzers, hoewel zeer bekwame rekenkunslenaars, niet de genoeg
zame technische kennis bezaten, noch konden bezitten, om het onder
wijs levendig en smakelijk te maken door alles voldoende op te helderen.
Vroeger waren de eischen van toelating voor deze school dezelfde als
die voor de laagste klasse der rekenschool. Het voorstel der Schoolcommissie
veranderde deze voorwaarde. Om voorlaan tot deze school te worden
toegelaten, zullen de leerlingen de vereischle kennis moeten bezitten
om lot de tweede klasse der meetkunde over te kunnen gaand. i. be
kend moeten zijn met de beginselen der meetkunde, de gelijkvormigheid
der AA incluis. Om het andere bezwaar te gemoet te komen, stelde
de Commissie voor, om een van de drie onderw'yzers, thans in functie,
voorloopig te ontslaan, en in plaats van hem een bouwkundige lot onder
wijzer aan die school aan te stellenen aan de Schoolcommissie op te dragen
om in overleg met dezen en den hoofdonderwijzer der schoolhet onderwijs
te regelen. Deze maatregelen werden als proefneming voorgesteld en als
zoodanig door het Bestuur bekrachtigd in zijne vergadering van 8 Mei.
Met algemeene stemmen werd besloten den lieer van rijsbergen trtt^re
noodigen om deze laak op zich te nemen, terwijl men, om hem voor
hot tijdverlies schadeloos te stellen, hem voorloopig ontsloeg van zijne
verplichting om onderwijs te geven aan de laagste klasse der bouwk.
teekenschool. In eene der laatste vergaderingen van de Schoolc. werd
de nieuwe inrichting der school met de heeren onderwijzers besproken,
en kwam men tot een plan, dat gewenschte resultaten belooft. Moge
U het volgende jaar een gunstig rapport kunnen worden medegedeeld
Ons inziens zal de uitslag goed zijn, indien de onderwijzers met lust
en ijver samenwerken om het plan te verwezenlijken, en de vervulling
dezer voorwaarde zal niemand in twijfel trekken, die de mannen, aan
welke het onderwijs zal worden toevertrouwd, kent in hun ijver, hunne
bekwaamheid en hunne ware belangstelling in den bloei des Genoot-
schaps. Het is onnoodig U op te sommen welke consideratiën ons ge
leid hebben tot eene veranderde regeling der prijsvragen. De artikelen
spreken genoeg voor zichzelve en ik zal mij bepalen met U die mede
te deelen, zooals z'y' in-de vergadering van 12 Juni definitief zijn vast
gesteld, nadat alle voor's en tegen's rijpelijk waren overwogen.
Voordat ik de kroniek des Gen. vervolg, moet ik eerst spreken over
de burgeravondschooldie in hel afgeloopen jaar nog slechts ééne klasse
lelde, bevattende acht leerlingen. Er is van deze school niets dan goeds
mede te deelen. De directeurde heer van der waals overtrof de
groole verwachtingen, die men van hem gekoesterd had, en zijne twee
medeonderwijzers, de hh. meijer en rETiu, aanvaardden hunne betrekking
met een lust en bekwaamheid die roemenswaard was. De leerlingen
gedroegen zich uitmuntend en hebben in dezen cursus belangrijke
vorderingen gemaakt. Na het examen, dal den 7 Juli plaats had en
opgeluisterd werd door de tegenwoordigheid van commissiën uil het Da-
gelijksch Bestuur en de Commissie van toezicht op de scholen voor middel
baar onderwijs, werd besloten zeven der acht leerlingen tot de hoogste
klasse te bevorderen. Maar hoe tevreden wij ook zijn met onderwijzers
en leerlingen, het is niel voor een achttal dat de school geopend is,
wier beslemming veeleer is om aan alle toekomstige burgers, die, na
het verlaten der lagere school, slechts de avonduren meer beschikbaar
hebben, gelegenheid te geven tot het verkrijgen van in onzen tijd zoo
onmisbare kennis. Geen wonder dat wij gedurende 'l geheele afgeloopen
jaar de hoop koesterden dat het kleine aantal knapen, dat in 't vorige
jaar gevraagd had op deze school geplaatst te worden, te verklaren was
uit het nieuwe en onbekende der zaak, doch dat nu het voorbeeld
