MEDISCHE POLITIE TE LEIDEN.
Nog een woord over dc Leidsclie Stadspoorten.
ljurgcilijfic STatiö.
VEREENIGING VOOR CHRISTELIJKE BELANGEN.
EVANGELIEPREDIKING
BERLIJN, 19 September. De Prov, Corr. zegt betreffende de zaak van
Ott, dal bet onderzoek op uitdrukkelijken wcnsch van den krijgsraad den
12den der vorige maand door eene commissie uit de civile regtbank en den
krijgsraad beeft plaats gebad. liet niet gevangennemen van graaf Zn Eulen-
burg is geenszins toe te schrijven aan overwegingenwaarbij partijdig
heid in het spel was, maar daaraan, dat de schuld van den graaf niet
overtuigend genoeg is bewezen om de gevangenneming te reglvaardigcn.
Het berigt, als zou er eene schorsing plaats hebben in de werkzaamheden
aan de haven van Kielis geheel en al van grond ontbloot.
LONDEN, 21 September. Te Cork is een sergeant in hechtenis geno
men, omdat zijn naam gevonden was in een boek der Fenianshij erkende
de handteekening voor de zijne. Ook is een soldaat in verzekerde bewaring
gebragt. De gisting is groot.
WEENEN, 20 September. Men verzekert dat de Wien. Zeit. morgen
bevallen zal liet keiz. manifestwaarin vóór alles wordt verklaard dal het
gronddenkbeeld, hetwelk door het diploma van 20 Oct. werd verwezenlijkt,
voortaan het leidende beginsel zal zijn voor 's keizers regering.
RATZEBURG, 20 September. De half-officiële Lauenb. Zeit. meldt als
zeker dat de koning van Pruissen tusschen 24 en 27 dezer hier zal komen
om zich als souverein te laten huldigen.
INtiEZONl)EN.
Het was ter lijd een wijze, in hel belang der gezondheid zoowel als der
betamelijkheid genomen maatregelom op onderscheiden plaatsen der stad
vooral in stegen, zoogenaamde pissoir's te plaatsen; maar zal die maat
regel doel treffen, dan behoort er iiaaiiwlettend gezorgd te worden dat die
vuilnisbakken steeds zuiver, door afspoeling friscli gehouden worden. Dit
laatste geschiedt thans niet, of zeer gebrekkig; bij sommige dier bakken,
hjj toeval aan inzender dezes van nabij bekendis de stank bijna niet te
verduren en dus in der daad verpestend, terwijl er meer dan acht dagen lang
walgelijke vuilheden op den donkeren voorgrond liggen te rotten. Hoe
nadeelig nu zulke uitwasemingen voor de gezondheid zijn en hoe hoogst
onaangenaam voor liendie noodgedrongen soms van die bakken gebruik
moeten maken, behoeft onze aanwijzing niet, en wij mccnen dus te kun
nen volstaan met eenvoudig het feit onder de aandacht te brengen van
hen, die met dc medische politie dezer stad belast zijn; wij voelen ons
daartoe vooral gedrongen in dagen als de tegenwoordige, waarin men niet
zonder grond het hernieuwd bezoek ecner gevreesde ziekte te gemoet ziet,
en waartegen, als voorbehoedmiddel, ook vooral reinheid en friscliheid van
lucht door bevoegde beoordeelaars aanbevolen wordt, /.ouden niet b. v. da
gelijks, in den vroegen morgen, van stadswege alle die bakken met een
paar emmers water doorgespoeld kunnen worden? Dc hierdoor veroorzaakte
kosten worden althans rijkelijk opgewogen door de gezondheid der burgerij
en de afweering barer vijanden.
Dc lijd nadert waarop dc stedelijke begrooting voor het jaar 18G6 bij
Leidens gemeenteraad in behandeling komenen dan ook hoogwaarschijnlijk
wederom over hel lot van eene of meer onzer stadspoorten beslist zal wor
den. Zal die beslissing een nieuw doodvonnis inhouden? Wij vreezen het.
Mogen al enkele leden van den gemeenteraad hunne slem weigeren tot liet
voortzetten van hel sloopingswerk mogen er onder de inwoners zijn die
het afkeuren, dat het stedelijk bestuur schennende handen slaat aan die
gebouwendie het voorgeslacht ten koste van zijn bloed en leven togen
icderen aainal van buiten zou verdedigd hebben; dc meerderheid schijnt
thans óf eene andere zienswijze te huldigen, óf zij is onverschillig omtrent
een onderwerp, dat tc weinig in den loop barer dagclrjksclie beniocijingen
ingrijpt. Eerbied voor bouwwerkrn die spreken van den kunstzin van onze
voorouders, voor gcdcnktcekencn waaraan zich zoovele belangrijke herinne
ringen verbinden, en die gunstig getuigen van bloei en rijkdom, kracht en
degelijkheid van Leidens burgers in de zeventiende eeuw, ach, die eerbied,
zoo hij al niet ontbreekt, bij de moesten is hij ingeslapen en bij velen
werkt hij niet krachtig genoeg, om hen lot handelen, al zij liet dan alleen
door een krachtig uitspreken van hunne overtuiging, te doen besluiten.
Wij gaven vroeger, over het onderwerp handelende, als onze meening tc
kennendal liet plan lot slooping van al onze poorten vastgesteld was. Tot
nog toe iszoover ons bekend isnog niet geblekendal wij ons vergist
hebben, of dal ons vermoeden geen genoegzamen grond had. Geen enkel
geruststellend woord schijnt in de vergaderingen onzer vroedschap uitgespro
ken te z(jn, om onze bewering te logenstraffen. Integendeel, twee poorten
werden duidelijk genoeg aangewezen, als de aanstaande, althans de eerst
volgende slag (offers van den rnoker der sloopers. Een stuk gronds bij de
Morschpoorl weigerde dc gemeenteraad aan eenen belanghebbende in gebruik
tc gevenen onder de redenen werd ook vooral genoemddat men zich dc
handen nu niet moest bindenwanneer men later wilde overgaan tot liet
afbreken van die poort. Men kon dan dit stukje gronds noodig hebben
voor fraaijen aanleg! In eene latere raadsvergadering, wij meenen van
27 Jtilij, verhieven zich onderscheiden stemmen tegen de Rijnsburgsche
poort; zij waren die van de heeren Krantz, Meerburg, Driessen, Hubrecht
en dc Mocn en verkondigdendat dc brug slecht was, de poort slecht, dat
beide voor herstelling grootc kosten zouden vorderendal bij de onlangs ge
vierde feesten gebleken was »hoe lastig de passage was," dat »door de
«communicatie met den spoorweg de beweging steeds drukker" werd, dat
«men vooral 's avonds moeijclijklieid ondervond bij het aankomen der spoor-
«treinen;" dat «de brug veel te smal" was, dat «eene breederc brug en
«bet wegnemen der poorteene groote verbetering" zou wezen. Eindelijk
werd de verzekering gegeven «dat liet de commissie van financiën aange-
«naam zou zijn, indien hel tot afbreken komt, daar dit eene belangrijke
«som ten goede voor de gemeentekas zal opbrengen."
Nadat zulk eene alles overwegende reden als de laatsigcmelde is uitge
sproken, zou het misschien doelloos zijn de overige te willen ontzenuwen.
Voor de behoeft aan ruimte in gewone tijden is dc Rijnsburgsche poort nog
nimmer onvoldoende gebleken; en bij buitengewone feesten en plegligheden
als die in den afgeloopcn zomer zoovele duizenden naar Leiden lokten zou
eene brug van dubbele breedte en dc beschikking over de gehcclc ruimte die
de poort inneemt, toch eene onbelemmerde beweging van zulke ontzettende
menschenmassa's niet gedoogd hebben. Voor de dagelijksehe behoefte zal
het ongerief van gebrek aan ruimte in den poortsdoorgang wel zoo groot
niet zijn; en bij buitengewone gelegenheden kunnen de twee naastbij gelegen
toegangen tot de stad, langs de beide singels regis en links, den te sterken
stroom behoorlijk afleiden. Dat de brug slecht is vordert geen betoog, maar
dan worde zij hersteld; moet zjj breeder worden (iets waarvan wij de nood
zakelijkheid nog zoo niet terstond kunnen inzien, tenzij er plan besta voor
eenen spoorweg dóór dc stad) men verbrcede haar, en vreest men opstopping
onder de poort, welnu, het middel ligt voor de hand, een tweede weg kan
ten westen om de poort heen naar die brecdere brug voeren, en de poort
gespaard blijven. Maar «de commissie van financiën zal het aangenaam
«zijn, indien het tol afbreken komt, daar dit eene belangrijke som zal op-
brengen ten goede van de gemeentekas"! De verzekering is in de openbare
raadsvergadering gegeven; het beginsel zonder iemands tegenspraak verkon
digd. Eerst op de poorten toegepast lot dat de laatste zal verdwenen zijn
kan hel van lieverlede al verder en verder op elk gebouw of bouwwerk,
dat niet volstrekt noodig is en onderhoud vordert zonder dal het daartegen
cenige bate voor de gemeentekas afwerpt, zijne toepassing erlangen. De raad
dacht en handelde ecnige jaren geleden geheel anders, toen de poort tot den
Doelen wrak stond en er beraadslaagd werd, of men haar eenvoudig afbre
ken en door eene minder kostbare sluiting vervangen, dan wel zich de niet
onaanzienlijke kosten eener geheele herstelling getroosten zou. Toen werd
voor de herstelling beslist.
De sloopingswocdc, waarvan de poorten onzer stad sedert eenigen tijd de
slagloHers geworden zijn, of eerlang dreigen tc worden, heeft de veront
waardiging gaande gemaakt van eenen warmen vriend der vaderlandsclie
bouwkunst, ofschoon hij geen inwoner onzer stad is en op haar geene an
dere betrekking gevoelt, dan die ieder regtgcaard vaderlandlievend hart voor
de stad, zoo vermaard in de geschiedenis van den moeijelijkslen vrijheids
krijg, gevoelen moet. Die verontwaardiging heeft hij geuit in een zeer
lezcus- en behartigingswaardig vlugscliriftje, dezer dagen bij de boekhande
laars T. Hooiberg en Zoon alhier verschenen. Ofschoon hel tc Leiden
gepleegde wandalisme het voorname onderwerp is van zijn verloog, gelijk
hel er dc aanleiding toe leverde, geeft hij ook in andere opzigten menigen
nuttigen wenk. die in onze stad maar ook overal elders in het vaderland
behartiging verdient. Ik breng daartoe zijne opmerking, hoe verkeerd men
handelt, door wèl aan voortbrengsels van beeldhouw- en schilderkunst, aan
huisraad enz. uit vroegere eeuwen zijne belangstelling te schenken, maar
die belangstelling aan overblijfselen der bouwkunst te omtrekken; hoe on
redelijk het is museums te slichten voor voorwerpendie bet groote publiek
dat is liet volk, de zoogenaamde gemeene man daar nimmer ziel, terwijl
men dc gebouwen van vroegeren tijd vernietigt, die onze steden zelve levens
tot voor ieder toegankelijke museums makenverzamelingen van gedenk-
teekenen van de welvaart en den bloei, «den trots en liet zelfbewustzijn,
«den rijkdom en den kunstzin" onze vroegere poorters en hunne vroed
schappen.
Zal het warme woord van de:i ongenoemden schrijver ingang vinden?
Wij hopen hel van harte; en wenschcn den heer Ciir. de voldoening, dat,
zoo al niet voor Leiden (daarvoor toch is hel waarschijnlijk te laat), dan
toch op andere plaatsen in ons vaderland, zijn verloog een behoed- of ge
neesmiddel worden zal tegen de sloopingskoortseene ziekte des te gevaar
lijker, nu dc gemcenlc-accijnseii opgeheven, en de poorten niet meer onont
beerlijk zijn voor het «opbrengen van belangrijke sommen ten goede van de
«gemeente-kassen".
Wanneer dc laatste der Leidsclie poorten zal verdwenen zijn, moge een
gedenUlecken worden opgeriglom hel feil der slooping de namen van ben
die haar verordenden en dc jaren waarin zij begonnen en voltooid werd te
vereeuwigen. Daarop worde dan met gouden letteren vooral dc verheven
drangreden vermeld, door dc commissie van financiën in de openbare raads
vergadering van 27 Juli) 1865, tot aanbeveling van het sloopen der Rijns
burgsche poort, uitgesproken!
12 Sept. J865. C. LEEMANS.
liet stukje van X kan geplaatst worden, indien de schrijver zijn naam
bij de redaclic bekend maakt. Van dien regel kan door haar niet afge
weken worden.
Van 14 tot en met 20 September 1SG5.
BEVALLEN: J. M. Rijsbergen geli. Zandwijk, Z. S. Kooremangeb.
Gerard, I). A. Biesjot, geb. Meurs, Z. A. M. Versluis, geb. Stumpf, I).
II. van den Burg geb. AlteraS. van der VVilk geb. van der Mern D.
G. Pracht, geb Bruiman, I). A. Pandergeb. MarksD. 11. M. van Zijp
geb. Ouwerkerk Z. J. M Houweling, geb. Rijken D. J. Nicuwenhuizcn
geb. SloosD. C. van der Wallegeb. WiedeZ. JSchoercgeb. den Os
Z. .1. Bisschop, geb. van Dorsser, D. A. Lcugeringgeb. van Leeuwen,
Z. H. Gulaygeb. van der Reyden D. - S. van Gaaien geb. KoppersZ.
A. E. van Leeuwen geb. Kramers, Z. C. Tisscur, geb van Weizen D.
E. van Venetian geb. LiglvoetZ. S. J. S. C van Gorkom geb. Laan Z.
J. de Vroede, geb. lleykoop, D. J. G. van der Woerd, geb. Langcveld, I).
M. J. van der Wijngaardgeb. Galjaard, I). J. dc Boer. geb. Planje, 1).
E. T. Eggink geb. van Donselaar, D. E. Dnyverman geb. Langcveld, Z.
W. Kelderman geb. Horstman D.
GEHUWD: C. Selier, jm. en P. Fleur, jd. C. Habrakcnjm. en M.C.
van der Tuin, jd. H. Lacourt, jm.cn J. van Eyk jd. C. van Éswedr. en
C. van Booren, wedc. L. Roodenburg, jm en T. Ilillcnaarjd. J. C. Jung,
wedr. en M. Mulder, jd. G J. lilikman jm. cn E. van Beek jd. P. J. Blans-
jaar jm. en F. A. Groen jd.
OVERLEDEN M" Catha Riebeek, 40 j. A. van der VV alle, Z., 13 d.
A. Wennekers, Z.10 m. F VV. Sanders, D.15 d. J. Hulst31 j J. C.
de Vroede I).bijna 5 j. J. C. Lcmir, geb. de Fremcry CO j. .1. J. Gyzcn
Z.16 d. J. Cornielje geh. Jongbloed 78j. C. J. Vernel D.2 j en bijna
11 m. J. Dee63 j. Mr. 11. C. Huyser57 j II. J. F. Creygliton geb. dc
Meere, 28 j. J. F. HakkaartZ.ruim 9j.
ABVE15TENTIEN.
op ZONDAG 24 Sepiember 1865, des avonds ten zes ure,
door IIs. .1. A. SCHUURMAN P,cd. te 'v Hage.
ZAAL, Noordeinde,
