gaven door evenredige vermeerdering van inkomsten te kunnen bestrijden
gaal hier en daar nog al gepaard met bezwaren omdat znlks niet anders
kan worden verkregen dan door verhooging van den hoofdelijken omslag.
Deze is echter in sommige gemeenten reeds op zoodanige hoogte gebragt,
dat ecne verdere uitbreiding verklaard is ondoenlijk te zijn.
In liet afgeloopen jaar was de gezondheidstoestand over 't algemeen gunstig,
op sommige plaatsen zelfs zeer gunstig.
De dienstdoende schutterijen verkeeren over 't algemeen in een goeden
toestand; minder gunstig is, over 't geheel, die der rustende schutterijen.
Het getal kerkelijke gemeenten is in 1863 met vier vermeerderd. Tus-
schen de leeraren en geestelijken der onderscheidene godsdienstige gezind
heden en de gemeentebesturen in dit gewest bestaat over het algemeen bij
voortduring eene goede verslandhouding. Kerken en pastorijen verkeeren
meerendeels in een goeden staat.
Wat het lager onderwijs betreft, kan men in 't algemeen over den toestand
daarvan met tevredenheid gewagen. Op enkele uitzonderingen na toch is,
vooral in de vroegere steden, het getal scholen voldoende, terwijl het on
derwijs aldaar weinig te wenschen overlaat. De uitzonderingen zijn ook
in de kleine gemeenten, alwaar men wegens financieële bezwaren de verbe
tering of vergrooting der scholen uitsteltsoms tot dal de tusschenkomst
van liet scliooltoezigtzoo dit het gemeente-bestuur daartoe niet kan over
reden ingevolge art. 4 der wet op het lager onderwijs wordt vereischt.
Weder gingen er klagten op omtrent het schoolverzuim. Door het school-
toezigt worden steeds de vereischte schoolbezoeken afgelegd en alsdan de
vorderingen der leerlingen nagegaan. Op sommige plaatsen kwamen de
jaarlijksche examens in zwang, welke door het schooltoezigt als zeer nuttig
worden vermeld. Op het einde des jaars telde men in Zuidholland 533
lagere scholen (338 voor hel gewoon lager onderwijs en 195 voor het meer
uitgebreid). Van hel gezamenlijk getal waren 319 openbare, 14 gesubsi
dieerde en 200 niet gesubsidieerde bijzondere. Terwijl op de meeste scholen
het onderwijs zich bleef bepalen tot de daarvoor vastgestelde vakkenwerd
het op sommige uitgestrekt lot de gymnastiek en het teekenen. tiet on
derwijs in het laatste vak mag zelfs hier en daar zeer voldoende worden
genoemd. Wal aangaat de waardering van het bijzonder onderwijs, ook
in betrekking tot het openbare, daaromtrent besteat in de verschillende dis
tricten groot verschil van gevoelen. Onder de bijzondere scholen verdienen
echter die voor meisjes, zoo ten aanzien der hoedanigheden als der hoeveel
heid van het hulppersoneel, de voorkeur. In 't algemeen zijn de bijzondere
scholen hoven de openbare te stellen, alwaar het meer uitgebreid lager on
derwijs verder wordt uitgestrekt dan wel altijd op de openbare van de ge
meenten te eischen is. In 1863 kwamen verscheidene bijzondere scholen in
godsdienstige rigting tol stand. Over 't algemeen is over den toestand der
schoollokalen niet te klagen. Hel gedrag en de ijver der onderwijzers enz.
kon doorgaans als goed worden vermeld. Hierna wordt gewag gemaakt
van de scholen van bijzonderen aard en strekkingde zeevaaartkundige
scholen te Rotterdam en te Leyden gingen vooruit; de gymnastiekschoen
in acht sleden werden bezocht door 1853 leerlingen. Na van verschillende
andere inrigliugen te hebben gesprokenwordt berigt dal het getal school
onderwijzers-gezelschappen bedroeg 60 met 640 leden. Op de gymnasia
enz. waren 340 leerlingen. Voorts wordt stilgestaan bij het liooger onder
wijs en bij verschillende instellingen van kunsten en wetenschappen die in
vrij bloeijenden toestand verkeerden.
De toestand van het armwezen was over hel algemeen vrij gunstig bij
vergelijking met vroeger, enkele gemeenten daargelaten. l)e oorlog in
Amerika bleef wel nadeelig werken, doch daartegenover stond, dal de
armenbevolking op vele plaatsen rtiime gelegenheid hijd door handen
arbeid in hare behoeften te voorzien; ook de zachte weersgesteldheid werkte
voordcclig. De klagten over den nadeeligen invloed van hel beginsel van
domicilie van onderstand deden zich op nieuw hooren. 373 personen wer
den naar de bedelaarsgestichten overgebragl.
Wat den handel betrelt, deze leed in het algemeen door dezelfde oorzaken
als in de twee vorige jaren. Aan den anderen kant was de toestand der
reederijenalthans bij afwisseling, minder ongunstig dan in de laatste jaren
en hcerschlc er door den transito-handel en het stijgend verkeer met Groot-
Briltannie meerder bedrijvigheid. Te Rotterdam vooral hoopte men veel van
liet vrijgevig stelsel bij ons tarief aangenomen.
liet verslag deelt voorts eenige bijzonderheden en staten mede over de
fabrieknijverheid en handwerken, alsmede over de uitbreiding der middelen
van gemeenschap. De toestand van den landbouw is in 1863 bevredigend
geweest, en de bcrigten van bijna al de gemeentebesturen gewagen van
gunstige uitkomsten van den oogst.
's GRAVEN IIAGE 7 Julij.
Z. M. heeft goedgevonden ter zake zijner verrigtingen bij de tweede
Ronische expeditie, alsnog te benoemen tot ridder der 4dc kl. van de Mili
taire Willemsorde den sedert gegagcerdcn sergeant der infanterie van het
leger in Ned. Indië C. Weikh, ten regie genaamd G. W. Dossier.
Aan den Oost-lndischen hoofdambtenaar F. li. J. Nelscher, ggwezen
resident van I'ekaionganlaatstelijk benoemd resident van Rembang, met
verlof hier te lande, is op zijn verzoek eervol ontslag uil 'slands dienst
verleend.
Z. .11. heeft aan mevr. B. M. Schade van Westrum, wed. van wijlen
dr. S. Karsten, in leven hooglceraar te Utrecht, een pensioen verleend ten
bedrage van ƒ765.
Z. M. heeft bepaald, dat eene rijks hoogere burgerschool van vijfjari
gen cursus in de gemeente Roermond zal gevestigd zijn, en bij die inrig-
ting benoemd: tot directeur en leeraar E. H. C. Schaefer, lot dus verre
leeraar aan het athenaeum te Maastricht; tot leeraren dr. J. Rosen, leCleef;
II. J. II. Groneman, civiel ingenieur te Zutphen; 11. J. Hardeman, lot dus
verre hoofdonderwijzer te Utrecht; C. P. Schrcurs, te Roermond.
Tot ontvangers der directe belastingen enz. zijn benoemdte Wau-
bach c. a., de heer P. C. N. Valette, thans te Roosteren; te Roosteren de
heer jhr. G. 8. de Sigers Ther Borcheervol ontslagen meter-taxateur van
den turf te Hoogeveen; te ten Boer de heer E. Schotanus, eervol ontslagen
meter-taxateur van den turf te Oosterwolde; te Heieren de heer P. Altena,
thans te Wouw; te Wouw de heer J. G. de Bassonthans te Wijk; te
Wijk de heer W. van Nouhtiys, thans surnumerair in Utrecht; te Nijkerk
de heer II. Veldhuizen, thans te Ermelo; te Amcrongen de heer L. A. II.
Crommelin, thans te Ooltgensplaat; tot ontvanger der registratie enz. te
Winschoten is benoemd de heer 13. A. Poulie, thans in die betrekking
te Almelo.
Tot deurwaarder bij hel prov. geregtshof in Drenthe is benoemd de
heer G. H. Ekkertthans in die betrekking bij de arrond.-reglbank te Assen.
Z. M. heeft goedgevonden bij het wapen der infanterie te benoemen: |J<
hij het l«te reg.tot lslen luit. den 2dcn luit. W. R. van den Bosch van het
j corps; bij het 2de reg., tot Ist1® luit. den 2den luit. G. II. Aalders, van het
corps; bij hel 3de reg., lot l8tc° luit. den 2den luit. J. E. U. Har.ckar, van rei
hel corps; bij het 4de reg., lot l8te" luit. 2de luit8. C. Uerbcr en II. I. D, ji,
j van Riemsdijk, beiden van het corps; bij het 8stc reg., tot kapitein 3d« kl.
den lstcn luit. J. W. Boellaardvan den staf der infanterie, werkzaam bij p;
de kon. militaire akademie. w
Aan den paardenarts 2de kl. A. W. II. Wirtz, van het 5de reg. dra-
gonders, benoemd lot leeraar aan 's rjjks veeartsenijschool, is op zijn ver- ï0
zoek eervol ontslag uit de militaire dienst verleend.
Van wege Z. M. den koning zal mr. J. D. C. baron van Ueeckeren
van Wassenaar Twickel, opperstalmeester, zich naar Stultgard begeven met
brieven van rouwbeklag wegens het overlijden van 's konings schoonvader za
en van gelukwensching bij de troonsbeklimming van Z. M. den tegenwoor-
digen koning, Karei van Wurlemberg.
Door Z. M. den koning zijn twee adjudanten van zijn huis ter beschik. 0,
king gesteld van Z. M. den keizer aller Russen bij zijne komst hier te lande, ;r
Z. K. II. de prins van Oranje is van Stuttgard alhier teruggekeerd. 21
Door de prov. commissie van geneeskundig onderzoek en toevoorzigt
voor Zuidholland zijn geëxamineerd en geadmitteerd de heer J. G. C. San- j,
ders, als apotheker, en mejufvrouwen J. M. Houwers en A. van Sprang, ni
als vroedvrouwen.
Door den gemeenteraad is met algemeene stemmen gunstig beschikt op e
de aanvrage om grond tot plaatsing van een gedenknaald te Scheveningen. g
In de vergadering der prov. staten van heden zijn onderscheidene voor-
stellen van ged. staten, van financiëlcn aard, aangenomen. De behandeling p
van het voorstel van de hh. van Hoogstraten c. s., betrekkelijk den toestand j
der kinderen die in fabrieken arbeiden of zich met handenarbeid bezig hou- p
den is aangehouden tot na het bekend worden van het rapport der staats- p
commissie, die zich met het onderzoek dezer zaak bezig houdt, liet ontwerp
besluit tot opheiDng der ambachten in hel hoogheemraadschap van Rijnland
werd met 66 stemmen tegen 1 (die van den heer Hoog) aangenomen. Aan
het bestuur van Rijnland werd bij die gelegenheid dank betuigd voor de
krachtdadige ondersteuningdie het aan ged. stalen in deze zaak had ver-
leend. Tot buitengewoon lid van ged. staten werd herbenoemd de lieer
Bichon van IJssclmonde met 42 van de 68 stemmen. Het verzoek van burg,
en weth. der gemeente Sluipwijk, om een jaarlijkseh subsidie van 400 i
voor het burgerlijk armbestuur hunner gemeente, werd afgewezen. De vol
gende vergadering is bepaald op Dingsdag aanst.
BUlTKNLANDSCIIli llERÏGTEN.
1 S
3 EH, a I K. I
BRUSSEL, 6 Julij.
De regering is dezer dagen wederom in groote moeijelijkhedcu gewikkeld.
Te midden van de beraadslagingen in de kamer over de begrooting, waarbij
de oppositie zich zeer gematigd betoonde, heeft de heer Orts het voorstel
gedaan, om, ten gevolge van het toenemen der bevolking, het aantal der
kiesdistricten en dientengevolge ook dat van de leden der kamer te vermeer
deren. Hoewel het voorstel niet ongrondwettig kon genoemd worden, zag
de oppositie in dit voorstelvooral toen de regering verklaarde er zich mede
te vereenigen, een toeleg om aan de liberale partij de zoozeer door haar ge-
wenschte meerderheid te verschaffen, daar de verkiezing van nieuwe leden
juist zou plaats hebben in die plaatsen des lands alwaar de liberale partij
groote kans op de overwinning heeft. De oppositie heeft toen verklaard, dat,
indien liet voorstel niet werd ingetrokken, zij zich aan de beraadslagingen
der kamer zoude onttrekken en zij heeft woord gehouden. In de vergade
ring »an Dingsdag 11. waren slechts 56 liberale leden tegenwoordig en de
banken der oppositie ledig, zoodal de kamer niet kon beraadslagen of be
sluiten. Om de werkzaamheden voort te zetten werd de tegenwoordigheid
van 59 leden vereischt eu enkele leden der liberale partij waren ongesteld
of uitlandig. In de zitting van lieden waren weder niet meer dan 56 leden
tegenwoordig.
EStï E Li A NI I».
LONDEN 5 Julij.
Bij de voortzetting der beraadslagingen in het lagerhuis over het be
kende voorstel van den heer Disraëli heeft de heer Cobdcn de staatkunde
van graaf Russell afgekeurdeven als die allervvege afkeuring vindt. De
Decnsche qtiaeslie zal ten gevolge hebben, zeide hij, dat de biiitenlandsche
staatkunde van Engeland voortaan zal worden geleid door het lagerhuis en
niet door het ministerie van buitenlandsche zaken.
Men verwacht nog steeds, dat de regering de overwinning zal behalen,
maar ook dat zij, indien de verkregen meerderheid gering is, het parle
ment zal ontbinden.
In het hoogerhuis is door lord Malmesbury eene motie ingediend van
gelijken inhoud als die van den heer Disraëli. Zij zal Vrijdag in behande
ling komen.
Heden morgen ontdekte mendat een diefstal van juweelen gepleegd
was in den winkel van den heer Johnson, juwelier en fabriekant van chro
nometers in Threadneedlestreet, in de City alhier. Men zegt, dal eene waarde
van ongeveer 3000 ontvreemd is. Den dieven moet het door middel van
breekijzers en wiggen gelukt zijn een ijzeren luik open te breken, waardoor
zij in het achtergedeelte van den winkel afdaaldenalsnu maakten zij zich
meester van den aanwezigen voorraad van edel metaalbeslaande in horlo
gies, doekspelden, armbanden, oorringen en andere kosbaarhedendie voor
de vensters van den winkel ten toon gesteld of in de glazen kasten besloten
waren; alleen de groote klokken, die zij te zwaar achtten om te vervoe
ren, werden door hen achtergelaten. Nog poogden zij eene ijzeren kast
onder de toonbank open te breken, doch hoewel zij er uren aan bezig moe
ten geweest zijn, slaagden zij in hunne bedoeling niet, hetgeen zeer geluk-
i
