LETD8CHE
CO ERA KT.
"VRIJDAG 13 NOVEMBER.
De Courant wordt
Frij dag uitgegeven,
uit Zaturdag avond.
MaandagWoensdag en
Die tan Maandag komt
De prijs der Courant is f3.per vicrendee.'
jaars. Afzonderlijke nommers zijn tegen 10
Cents verkrijgbaar.
B1NNKNLANDSCHE BERIGTEN.
LEYDEN 12 November.
Naar men verneemt zal in deze gemeente met het uitsteken der vlaggen
van het raadhuis en andere openbare gebouwen op Dingsdag 17 November
een aanvang worden gemaakt.
Door den uitgever A. W. SythofT alhier is eene inschrijving openge
steld op eene monumentale voorstelling in metaal. Zij stelt voor de aan
komst van prins Willem te Scheveningen naar eene origineele teekening
van het jaar 1813. Boven deze voorstelling prijkt het Nederlandsche wapen
ter zijde daarvan de wapenschilden van het vorstelijk stamhuis Oranje-Nassau
daaronder als deviesGeen Nederland zonder Oranje. De namen van van
Hogendorp, van der Duyn van Maasdam, van Limburg StirumFalck en
Kemper slaan in 't ronde, en het onderschrift is het 3de vers van Psalm 126
»De lleere heeft groole dir.gen bij ons gedaan, dies zjjn wij verblijd", welk
woord de tekst was der eerste leerrede, die in 's Gravenhage, na de aan
komst van den Prins, gehouden werd. Het denkbeeld van dit monument
werd opgevat in de kon. Ned. fabriek van gouden en zilveren werken van
den heer J. M. van Kempen, te Voorschoten, alwaar ook het model is
vervaardigd, terwijl de uitvoering geschiedt door den heer L. J. S. van
Kempen, te 'sllage, onlangs aldaar bekroond voor zjjne producten in me
taal door een electro-chemisch proces verkregen.
Bij de heden te Soeterwoude gehouden verkiezing van een lid van den
gemeenteraad, ter vervulling der vacature ontstaan door het overlijden van
den heer M. Honig, is verkozen de heer J. van Langeveld.
Uit Voorschoten berigt men ons het volgende: Het bestuur dezer ge
meente, de ingezetenen uilnoodigende om door het uitsteken van vlaggen ge
dachtenis te vieren van onze herboren zelfstandigheid in 1813, op Woensdag
18 November e. k. alhier bepaald, had daarbij levens het loffelijk besluit op
geval om, door het aanbieden van eene lijst aan de gegoede ingezetenen, uit
bet daardoor verkregen bedrag te beproeven den algemeenen armen der ge
meente een gelukkigen dag te bezorgen. De op die lijst verkregene inschrij
ving mogt spoedig het bewijs leveren dal aan dit besluit veel sympathie
werd toegekend, uithoofde de aanzienlijke som van 264 is ingezameld,
waardoor er eene uitdeeling van vleesch, brood, boter en kaas, niet alleen
aan de armen zal kunnen geschieden, maar ook minder behoeftigennaar
mate van hun gezin, van dit voorregt niet zullen versloken blijven. Verder
zal men op dien dag de schoolkinderen van den ltijnd(jk bij die in de school
te Voorscholen noodigeu, waar zij op eenige versnapering zullen onthaald
en aan ieder eene feestplaat zal geschonken worden, gevolgd door eenige te
geven vermakelijkheden, ten einde ook aan de schooljeugd een onschuldigen en
genoegelijken dag te verschaffen. Zullen op die wijze de armen door een
ongekend genot, de schoolkinderen door eene eigenaardige uitspanning lol
blijdschap gestemd worden, ook den gegoeden ingezetenen kan het, bij dit
nationaal feest, niet minder dan streclend zijn, hunne giften lot een schoon
einde te hebben afgesiaan.
In bet Tijdschrift voor het armwezen is opgenomen een verslag van
het tienjarig beslaan van liet werkhuis alhier. Dr. S. Sr. Coroneldie in
den afgeloopen zomer deze stad bezocht met hel doel om de fabrieken en
werkinriglingen op te nemen, nam ook deze inrigling in oogenschouw. Of
schoon geen voorstander van dergelijke inrigtingen in een lijd als de onze,
werd hij echter getroffen door de goede inrigling en het uitmuntend bestuur,
waardoor hel geheel geregeld was, en om dat nader in bijzonderheden te-
kennen, verzocht hij den kundigen en ijverigen directeur, den heer A. van
Drielhem eens nader daarover in te lichten. Deze zond daarop den heer
Coronel een verslag over het werkhuis gedurende zijn 10-jarig bestaanwaar
voor door den laatste eene plaats in genoemd tijdschrift werd verzocht. Uil
dal verslag laten wij hier eenige bijzonderheden volgen:
Bij de opening, den IS11™ December 1852, werd de inrigling bezocht door
53 volwassenen en 11 kinderen, te zamen 64 personen, en nam het getal
in dien winter derwjjze toe, dal op den 2den Maart 1853 daarin werkzaam
■waren 349 volwassenen en 166 kinderente zaïnen 515 personen en dat bet
den volgenden winter, op den 18don Januarij 1854, geklommen was tot 800 vol
wassenen en 357 kinderen, te zamen 1157. Dit laatste geial was gedurende
het 10-jarig bestaan het grootste, zijnde in de volgende jaren de grootste
getallen geweest 334, 320, 441, 209, 218, 526, 753 en 539 personen. De
reden der vermindering van het getal personen is gedeeltelijk daaraan toe Ie
schrijven dal vroeger vele bedelaars ongezind waren om door werken hun
brood te verdienen, en thans, verpligt zich naar het werkhuis te begeven,
aan het werken op de fabrieken de voorkeur geven. Het bedrag der aan
de inrigling verleeude subsidie is afwisselend. De hoogste subsidie was i|
ƒ14197, in 1853, en de laagste 5000, in 1858. Uil eene statistiek der
ambachten en beroepen van de opgenomen mannen over een tijdvak van 4}
jaar blijkt dat 4 der opgenomen mannen bestaat uit sjouwers, welke een
ongeregeld werk verkiezen boven eene vaste werkplaats, en dal beslaat uit
wevers. Bij het regelen der werkzaamheden wordt er vooral opgelet om geen
werk te doen verrigten dat schadelijk kan worden geacht voor de gezond
heid der opgenoinenen. De werkzaamheden bestaan uit loonwerk, dat is:
werk dat legen betaling voor anderen wordt verrigt, en eigen fabrickaat,
goederen die voor eigen rekening worden gemaakt en verkocht. Opmerke
lijk is het dal hel nooit aan werk heeft ontbroken, Het afzetten der ver
vaardigde goederen gaal naar wensch; voorraad is er bijkans nimmer, want
de goederen zijn meestal voor de vervaardiging reeds verkocht. De loonen
zijn in den laatsten tijd meer productief geworden. I11 1862 is aan arbeids
loon verdiend 9039.85, gemiddeld per persoon 12 ets. iederen dag, waar
van de helft is uitbetaald met het genot der voeding. Alle opgenomene
personen worden driemaal daags gevoed. De voeding beslaat uit: des mor
gens pd. roggebrood met water en melk; des namiddags rijst, gort,
erwtensoep, graauwe erwten en aardappelen met groenten, en des avonds
AV pd. roggebrood met koffij, en des zondags vleeschsoep en ,YV pd. rog
gebrood. Aan kinderen beneden de 12 jaar wordt J portie uitgereikt. Des
Zondags mogen alleen komen eten die 4 dagen in de afgeloopen week te
werk zijn geweest. De verplegingskosten hebben gedurende hel 10 jarig be
staan gemiddeld 9.W c. per dag voor ieder persoon bedragen. Kinderen
beneden de 6 jaren worden op eene slads-bewaarschool gebragl; die ouder
zijn dan 6 jaren bezoeken de gewone stads-scholen. Gedurende de 10 jaren
van zijn beslaan beeft het werkhuis 2030.58j. aan giften ontvangen, het
geen uitgegeven is aan kleedingstukken voor kinderen, weduwen en ouden
van dagen. Hel doeldat men zich met de oprigting van het werkhuis voor
stelde, is volkomen bereikt; de bedelarij, die Lcyden ontsierde, is geheel
geweken.
Tot leden der commissie, belast met het onderzoek naar den toestand
der hier te lande op de fabrieken arbeidende kinderenzijn door den mi
nister van binnen), zaken benoemd de hh. de Vries Robbé, voorzitter;
dr. Zeeman, te Amsterdam; dr. Evers, te 's Gravenhage: J. van Heukelom
en mr. W. C. Olivier, secretaris, de beide laatsten te Leyden woon
achtig. (N. D.)
Uit Delft wordt gemeld dat door de hoofdcommissie der tentoonstel
ling van oudheden, enz., dezer dagen aan den gemeenteraad eene missive
is geriglhoudende verslag en rekening over het door haar gevoerd beheer.
Blijkens dit verslag werden er van den catalogus 2500 exemplaren gedrukt
waarvan er 1789 aan het gebouw werden verkocht en 438 door den boek
handel zijn gedebiteerd. Toen de voorraad bijna op was, begreep de com
missie de nog overige exemplaren te moeten verhurenomzooveel moge
lijk, alle bezoekers te kunnen gerieven; zoo werden er nog 762 tegen 25
cents verhuurd, tot dat er op den dag der sluiting geen enkel exemplaar
meer overig was. De inzenders niet medegerekendsteeg het aantal be
zoekers tot 28,833 personen. De ontvangsten bedroegen 12,000, builen
de subsidie van ƒ2000, uit de gemeentekas. De uitgaven waren echter niet
minder belangrijk; evenwel bleef, na betaling van alle kosten, nog een
batig saldo van 500 over, hetwelk in handen van B. en W. is gesteld
en alsnu ten behoeve van hel tedelijk archief zal voorden aangewend.
Door den gemeenteraad van Delft is uit de gemeentekas 500 ge
schonken aan de dienstd. schutterijom daarvoor in de volgende week eene
feestelijke bijeenkomst te houden.
Uit Gorinchem meldt men, dat aldaar in den nacht van den 8slc" brand
is ontslaan op eene bovenkamer van een buis aan den Wal nabij de gasfa
briek, die spoedig gebluscht was. De architect der gemeente, de heer
D. Loever, die zich spoedig op de plaats van het ongeval bevond, is, toen
hij na den afloop huiswaarts keerde, door eene beroerte getroffen en op de
straat dood nedergevallen. Waarschijnlijk had de man bij deze gelegenheid
een schrik gekregen.
I11 den nacht tusschen Dingsdag en Woensdag jl. had te Willemsoord
(Drenthe) het volgende voorval plaats. Iemand, daar woonachtig, bevond
zich op den straatweg in genoemde kolonie, toen hij drie personen ont
moette, die naar het scheen in een vrij opgewonden toestand van de
kermis te Steenwijk kwamen. Tusschen hem en deze drie kermisgan-
gers ontstond, om welke reden weel men niet bepaald, een twist, die zóó
hoog liep, dat de laatstgenoemden den nachtelijken wandelaar opnamen en
hem in een naburigen put wierpen. De ongelukkige verloor echter zjjr.e
tegenwoordigheid van geest niet en wist zich in zijn val vast te klem
men tusschen de turvenwaarmede de put was opgetrokken. In dezen
toestand zocht hij zich gedurende 3 uren voor eenen wissen dood te be
hoeden; toen op zijn herhaald geroep menschen toeschoten, die hem met
veel moeite uit zijn verblijf haalden. De daders van dit bedrjjf zijn onbekend.
