Wij ieven thans in eene eeuw, die zich door 'l opriglcn van monumen
ten kenmerkt, maar is er schooner gedenkleeken denkbaar, dan een waar
van elke steen zulk een' uitgebreiden zegen voor tegenwoordige en toeko
mende geslachten zou kunnen opleveren?
Al ware Calvijn's beeidtenis in elke stad van z(jn vaderland, op nog zulk
ecue prachtige wijze, in steen of metaal zigtbaar, zou ze ooit zulk een
onschatbare bron van immer voortdarende zegeningen hebben kunnen ver
spreiden, als thans dal edele gedenkteekendat Genève door zijne stichting
eener hoogeschool te beurt mogt vallen, waardoor die destijds zoo jammer
lijk, zedelijk bedorven en verarmde stad, zoo onbegrijpelijk veel verbeterd
werd en het begin harer bloei dagleekent?
Is ook Leydens hoogeschooldie zulk een schat van kennis en geleerd
heid over de gcheele aarde verspreidde, dit pronkjuweel van Holland,
dat zich eens beroemen mogt kweekeiingen van al de deelen der beschaafde
wereld binnen hare beroemde muren op te voeden, niet een schooner ge
denkteeken harer onbezweken trouwedele dapperheid en voorbeeldige vol
harding, dan wanneer elk harer pleinen met de keurigste beelden waren
opgeluisterd
Wij, die ons op die kostbare en nuttige inrigting te Lcyden, als een
nationaal gedenkteekenals een zigtbaar bewijs van het character, van dc
alles opofferende vaderlandsliefde en alles tartende vrijheidszin van ons Ne-
derlandsche volk met regtbij den vreemdeling beroemen mogen,wij kun
nen immers niet aarzelen om thans een tweede monument te slichten, dat
tol aan alle einden des aardbodems die edele deugden onzer natiewelke
helaas! maar al te dikwerf door onkunde of naijver miskend worden, op
nieuw verlevendigen
Moge zulk een gedenkteeken, door hel voeren van den naam achttien
honderd dertien, dat immer in onze Nedcrlandsche jaarboeken zoo gewig-
tige jaartal vereenigen, terwijl de gevel van eene, zoo wij hopen en billijk
verwachten mogen, blijvende inrigting, met tot die belangrijke gebeurtenis
betrekking hebbende beeldlenisscn en geschiedkundige voorstellingen versierd
binnen hare gezegende muren tevens de kweekeiingen kon vormen, die in
onze metaal-harde Oost- en West-Indische houtsoorten Nederlands aange
boren vurige liefde voor vrijheid en onafhankelijkheid, voor kunsten en
wetenschappen, voor al wat edel is en welluidtdoor geïllustreerde
bladen in verschillende talen over de geheele beschaafde wereld verspreidden!
Zóó konden wij, in- en uitwendigeen onvergankelijk nuttig gedenkteeken
stichten, dal in navolging van Genèves, Leydens en Neu-Yorks edele mo
numenten, nog lang nadat onze stoffelijke overblijfsels vernietigd zullen zijn,
eene ruimer vloeijende bron van geluk en zegen, van kennis en welen-
schap, van kunst en bedrijvigheid over ous dierbare vaderland kan
uitstorten
Delet, 31 Aug. 1863. Wed. W. STORM, A. A. M. van der Cuijs.
§TADI-BERIGTESI.
YOORBEKLD TER JNA VOLGIiVG.
I.
Als men ooit aan de beleekenis van 't spreekwoord twijfelde: Zooveel
hoofden zooveel zinnen," men zou het thans in Nederland bewaarheid
kunnen vinden, ten opzigte der uiteenloopende gevoelens, voor eene der
jVederlandsche natie waardige stichting, ter herinnering van ons herkregen
volksbestaan in 1813. Terwijl men groote bezwaren ziet in de onderhou
ding eener ambachtsschool, vindt men ook vrij algemeen weinig verband
lussclien deze en de zaak waarvoor 't gedenkteeken bestemd moet worden.
Jlen zou in beide moeijelijkheden met de navolging eener tot nog toe ée'nige
j stichting in de geheel beschaafde wereld kunnen voorzien.
Ruim vier jaren geleden liet de onsterfelijke Peter Cooper in het mid
den van de door ons Nederlanders geslichte stad New-York, geheel voor
eigen rekening, een gebouw oprigten. overwaardig om door ons nagevolgd
ie worden. Het is:
I. een geslicht, waarin ruim 3000 leerlingen, van beider geslacht, gratis
onderwijs in kunsten en wetenschappen ontvangen.
II. Dat door deszelfs samenstelling zoodanig is ingerigtdat het zonder
eenige toelage in alle onkosten voor onderwijs, werktuigen, onderhoud,
vuur, licht enz. zelve voorziet, op de volgende wijze:
l)e 1« onder het gebouw geplaatste verdieping bevat een zeer groote con
cert- en lezing-zaal, die voor zoover dezelve niet voor vrije lezingen ook
voor de leerlingen gebruikt is, bijna dagelijks verhuurd wordt. De 2e beval
verschillende winkelsdie op zij van 't gebouw gelijkvloers met de straat
zijn. Dc 3e heeft ook localenverhuurd voor kantoren en verschillende ge
nootschappen. De 4e, 5". en 6e. verdieping zijn geheel voor de leerlingen
bestemd en bevatten de zalen, waarin hel onderwijs in de wis-, meet-,
schei-, natuur-, landbouw-, teeken-, schilder- en graveerkundebenevens
physica en muziek gratis onderwezen en alle belangrijke dag- en weekbla
den, maandwerken en boeken van iwee werelddcelen in verschillende talen,
gratis van 's morgens lol 's avonds 10 ure met genot van vuur en licht ge
lezen kunnen wordenterwijl aldaar tevens vrije toegang is tot een keurig
museum van schilderijen en vele andere kunstzaken. De stand van 't ge
bouw en de doelmatigheid van deszelfs zamenstelling maken dat de lokalen
van de 3 benedenste verdiepingen genoegzaam opbrengen om er al de onder
wijzers en wel de uitmunlendsle in hun vak de werktuigen gereed
schappen, periodieke bladen, boeken enz. niet alleen uil te kunnen bekos
tigen, maar ook nog daarenboven aan uitstekend knappe maar behoeftige
meisjes onderstand te verleer.en, het gebouw te onderhoudengedurende
den winter te verwarmen en verlichten, enz., kortom, om in alle uitga
ven voor de inrigting te voorzien.
Terwijl bijkans de helft der bewoonsters van Nederland ongehuwd of we
duwen zijn, waarvan vele verpligl worden in eigen onderhoud te voorzien,
zullen de industrie-scholen en de geprojecteerde ambachtsschool, indien die
lot stand kwam, op nieuw alleen in de behoefte van jongelingen voorzien.
Vele der nagelaten vrouwelijke betrekkingen van dapperen, die in de verde
diging onzes vaderlands vielen, zijn met een groot aantal ongehuwde achter
gelaten dochters van officieren, ambtenaren of geestelijken zonder middel
van bestaan, cn vele meisjes zijn tegenwoordig maar al te dikwerf een bal
last in dezelfde maatschappij, van welke zij door eene betere opvoeding een
sieraad hadden kunnen uitmaken. Op dc aanvrage eener enkele betrekking
als huishoudster of jufvrouw van gezelschap worden honderde aanbiedingen
gedaan, waarvan toch slechts ééne enkele dier ongelukkigen met eene
broodwinning begunstigd kan worden. Het is hierin vooral dal Cooper's
instituut voorziet, waar thans bij de 2000 meisjes opgeleid worden, om la
ter op eene eerzame wijze in eigen onderhoud te kunnen voorzien, als on
derwijzeressen, maar vooral ook als beoefenaressen der teeken-, schilder-en
graveerkunst.
Het is vooral met loepassing van deze beginselen dat wij eene onzer waardige
herinnering aan de gewigtige gebeurtenissen van 1813 wenschen tot stand gebragt
te zien. De groote behoefte die thans in alle beschaafde landen plaats heeft,
om geschikte personen te erlangen voor de vervaardiging der houtgravuren
in de zoo talrijk uitkomende geïllustreerde journalen en de toenemende ge
woonten om afbeeldingen van handelshuizen, uilvindingen, enz., in hout of
steen gesneden, voor adreskaarten te bezigen, zoude hier een 1000-tal meis
jes ook voor buitenlandsche bestellingen voortdurend werk kunnen verschaf
fen, vooral indien zij dit, Ier nabootsing van staal, in onze metaal-harde
Oost- en West Indische houtsoorten sneden. Door het kiezen van geschikte
onderwerpen onzer vaderlandsclie geschiedenis zoude levens buitenslands
eene betere kennis en waardering van Nederlands onvermoeid streven voor
vrijheid en kennis bevorderd kunnen worden, terwijl al de episoden die lot
onze heugelijke verlossing in 1813 betrekking hebben, met de gelijkende
afbeeldingen der groote mannen van dien lijd en voorzien van eene inlich
tende verklaring, in verschillende talen in die geïllustreerde bladen voorko
mende, zich over de geheele beschaafde wereld zouden verspreiden. Geen
plek toch is er op Gods uitgeslreklen aardbodemwaar in evenredigheid van
deszelfs kleine oppervlakte zoo ontzaggelijk veel gestreden en geijverd is
voor vrijheid cn onafhankelijkheid, voor kennis en wetenschap, voor kunst
en al wat tot veredeling en verheffing van den mensch bijdraagt, en geen
lar.d is er levens in dal uitgestrekt heelal, waarvan de groote verdiensten
der vorming van uitstekende mannen in andere rijken door onkunde of
jalouzy thans zoozeer miskend en zoo weinig gewaardeerd worden, als Ne
derland.
Daarin zou de navolging van Coopers edele stichting hier grootendeels
kunnen voorzien. Wij moeten gelijken tred met den voortgang onzer eeuw,
ook (en opzigte der ontwikkeling van de even als de man met een onsler-
felijken geest bedeelde vrouwhoudenen haar in staat stellen om, wanneer
zij een verzorger moet missen, haar eigen brood op eene harer en haar va
derland waardige wijze te kunnen verdienen.
Mogt het opgegeven plan thans evenwel, ter herinnering onzer gezegende
onafhankelijkheid, niet verwezenlijkt kunnen worden, dan toch hoopt de
ondergeteekepdc, dat de opgegeven denkbeelden, vroeger of later in Neder
land tot sland gebragt, daar zulke gezegende vruchten zullen opleveren, als
thans in New-York, waar wij onze eerste Nederlandsche volkplantingen in
de nieuwe wereld vestigden.
21 Augustus 1863.
II.
Een gesticht, zooals dal van den edelen Cooper te Ncw-York, dat door
deszelfs hoogst doelmalige inrigting, in bet onderwijs, dc werktuigen, boe
ken enz. van een 3000-tal leerlingen van beider geslachtgratis voorziet en
dat nog daarenboven het onderhoud, vuur en licht van 'l gebouw uit des
zelfs inkomsten bestrijdt, moge op zulk een uitgebreide schaal bij ons niet
mogelijk zijn, maar is daarom hel plan niet op een kleinere, al ware het
met eenige toelage, te verwezenlijken?
De BURGEMEESTER van LEYDEN brengt Ier kennis van de autoritei
ten ambtenaren en ingezetenen der gemeentedat de Commissaris des
Rollings in de provincie Zuidholland het voornemen heeft, deze gemeente
op Vrijdag den 4den September aanstaande Ie bezoeken cn dal aan hen
die wenschen mogten Z. lloog-Ed. Gestr. te spreken, daartoe op het Raad
huis, 's namiddags ten ée'n ure, de gelegenheid zal gegeven worden.
De Burgemeester voornoemd
Levden, 1 September 1863. D. T1EBOEL SIEGENBEEK.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEYDEN,
Gezien art. 264 der wet van 29 Junij 1851 (Staatsblad ii°. 85);
Gelet op art. 5 en 9 der Verordening van 29 October 1859 (Gem.-blad
n°. 2 van 1860), regelende de invordering der plaatselijke directe belasting,
aangehaald bij Koninklijk besluit van 3 February 1860, n°. 49;
Doen te weten, dal liet le suppletoir kohier voor dc plaatselijke directe
belasting over 1863 op lieden voorloopig is vastgesteld en van den 4den tot
en met den 17den September aanslaande, ter Secretarie dezer gemeente
(afdeeling financien), van 12 lot 3 uurvoor een ieder ter lezing wordt
nedergelegd.
En zal deze door plaatsing in de Leydsche Courant worden afgekondigd.
Burgemeester cn Wethouders voornoemd,
D. T1EBOEL SIEGENBEEK, Burgemeester.
Leyden, 3 September 1863. v. PUTTKAMMER, Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEYDEN,
Gezien art. 7 der Algemeene Policieverordening vastgesteld den 26,le°
September 1861
Doen te weten, dat door hen, ingevolge art. 6 dier Verordening, is be
noemd lot heer der gebuurte n°. 5, of 11*. l' van Wijk ill, de heer
HERMANUS VOS, in plaats van den heer Geruit van der Glas, die deze
gemeente met der woon heeft verlaten.
En zal deze door plaatsing in de Leydsche Courant worden afgekondigd.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
D. TIEBOEL SIEGENBEEK, Burgemeester.
Levden, 3 September 1863. v. PUTTKAMMER, Secretaris.
ftttvgcrlijfcc j&tanb.
Van 37 Augustus tot en niet 3 September 1S63.
BEVALLEN: W'. M. van der Spruyl, geb. de Graaf, D. A.M. van dei-
Hart, geb. Schneiders, D. J. M. Groencwoud geb. LichtD. J. Verbiest,
geb. Flamman D. levenl. M. Korenian geb. GoewinlcrD. levenl. J. Goe-
deljeeZ. E. JMeijer, geb. van Keulen D. J. van Duuren geb. Cliaudron
D. M. de Sainagegeb. de Wilde, D. L. Christiaansegeb. KleinZ.
M. van Ees, geb. Florisson Z. W. J. C. der Kinderen, geb. Muusers, Z.
H. Dobbelaar geb. Pardon D. M. van der Steen geb. van den Berg D.
A. Selier, Z. J. G. Labordus, D.
GETROUWD: J. A. de Groot, jm. en M. Wetzelaar, jd. II. D. Tissenr,
jm. en C. van Velzen jd. A. Gyzeny jm. en M. Cinjeejd. J. P. van der
Sluis, jm. en C. Dooljd. J. II. van Beemcn jm. en E. dc Haasjd. J. J.
den Os, jm. en J. Bavelaarjd. P. G. Bouwmanjm. en M. Bootjd.
