leydsche
courant.
MAANDAG 5 NOVEMBER.
Nn. 155.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit lalurdag Avond.
De Prijs der Courant is ƒ12 in het jaar
de afzonderlijke Hommers worden tegen 10
Centen afgegeven.
Bij deze Courant behoort Bijblad W°. 19.
BINNENLANDSCHE BEllIGTEN.
LEYDEN, 3 November.
De algemeene kerkeraad der Nederd. hervormde gemeente alhier heeft uit
liet vroeger medegedeelde zestal van hh. predikantengisteren hel volgende
drietal geformeerd: dd. Jorissen, te Broek in Waterland; van Gorkom, te
Eemnes-binnendijks, en Hoevers, te Leeuwarden, en hieruit terstond beroe
pen den wel-ecrw. heer G. van Gorkomtheol. doet. en pred. te Eemnes-
binnendijks.
Iu de maand October zijn binnen deze gemeente geboren 116 kinderen,
als: 50 zoons en 66 dochters. Overleden 55 personen, als: 10 mannen, 8
vrouwen14 zoons en 23 dochtersdaarenboven als levenloos aangegeven 6.
Voltrokken 50 huwelijken.
Het getal der in het Werkhuis alhier opgenomenen bedroeg gedurende
deze week dagelijks van 103 tot 112 personen.
Uit de statistiek omtrent handel en scheepvaart van en op Nederland
in 1859 blijkt,, dat de eindcijfers over 1859, vergeleken met 1858, de vol
gende uitkomsten opleveren: De algemeene invoer was 17,066,469 en de
invoer lot verbruik 24,529,974 minder dan in 1858; de algemeene uitvoer
ƒ25,308,127 en de uitvoer uil het vrije verkeer 11,378,108; de doorvoer
ƒ13,930,019 meer dan in 1858. Onder anderen zijn minder ingevoerd:
goud en zilver in staven 19^ millioen; tarwe 2 mill.; rogge, ruw jjzer,
kolfij, ruw koper 1 mill.; eetbare olie 2 mill.; rijst 7 mill.; ruwe suiker
2 mill.; thee 1 mill. 7 ton; zaden 2 mill. 7 ton. Daarentegen zijn er on
derscheidene artikelen, waarvan de invoer veel hooger was dan in 1858,
a. a.katoenen garens 3 mill.; wollen garens 1 mill. 7 ton; ongesponnen
katoen 4 mill.; manufacturen 6 mill.; wolle 1 mill. 7 ton.
liet dames-comité te Amsterdam, ter bevordering van de Evangelie
verkondiging en de afschaffing der slavernij in Suriname, heeft aangekondigd
dat zij voornemens is in den loop van dezen winter eene bazar of verkoo-
ping van dames-handwerkenplatenboekenenz. te houden en noodigt
daarbij alle liefderijk gezinde dames uil tot genoemd doel mede te werken,
door de vervaardiging en de schenking van keurige handwerken, inzonder
heid van dezulke die eene nuttige strekking hebben. Tot de ontvangst ismen
bereid N. Z. Voorburgwal, L. 506. Hel comité verzoekt tevens eene talrijke
inteekening op het jaarboekje: Christelijke weldadigheidjaargang 1861.
Omtrent den persoon van K. llengslmengeldie, gelijk men weet,
tot 10 jaren tuchthuisstraf was veroordeeld, maar uithoofde van krankzin
nigheid in een gesticht te 's llage werd verpleegd en daaruit is ontsnapt
verneemt men thans dat het aan de policie gelukt is te ontdekken dat hij
zich te Antwerpen onder eenen valschen naam ophield. Onmiddelijk wer
den twee geschikte beambten afgevaardigddie hem werkelijk aldaar heb
ben weten aan te houden en in handen hebben geleverd van de Belgische
autoriteit. Onmiddelijk echter heeft hij zich weder als krankzinnig aange
steld, zoodat de Antwerpsche politie heeft goed gevonden hem voorloopig
te doen opnemen in het krankzinnigen-geslicht aldaar, in afwachting dat
zijne uitlevering langs diplomatieken weg zal worden aangevraagd. Inmid
dels zal men aldaar wel de noodige zorg dragen dat hij niet weder ontsnapt.
Te Sloterdijk zijn in den nacht van Woensdag op Donderdag een
viertal woningen bijna geheel uitgebrand. De schade aan meubelen enz. is
belangrijk.
Te Zutphen is Woensdag avond in eene diglbevolkle buurt brand ont
staan, die echter spoedig gebluscht werd. De bewoner en eigenaar van het
pand, waar de brand onstond, is in hechtenis genomen.
Naar men verneemt, is op het adres, onlangs door den raad der stad
Nijmegen opgezonden, om eene slechting van den ringmuur en eene gele
genheid tot uitbreiding der stad te verkrijgendoor den minister van oorlog
afwijzend beschikt.
Onlangs is een gedeelte der gronden van de maatschappij van welda
digheid, groot 2068 bunders, in veiling gebragt. Deze aanzienlijke uit
gestrektheid gronds is bij inzet en verhooging op eene som van ƒ56,067.20
en dus op ƒ27 per bunder gebragt. De toewijzing zal later plaats hebben.
Aan de hervormde gemeente te üskwert (Groningen) is dezer dagen
door wijlen mej. J. Schuringa, inleven echtgenoot van den heer R. E. Huis
man, aldaar woonachtig, een kapitaal vermaakt groot 10,000, waarvan
de helft een jaar en zes weken na haar overlijden moet worden uitgekeerd
en de overige helft na den dood van haren echtgenoot.
Naar men uit Termunterzijl meldt, is aldaar voor weinige dagen een
walvisch gestrand, die eene lengte had van 60 voet. Het dier, dat reeds
gestorven was, is voor een hoogen prijs verkocht.
Te Maastricht had Woensdag 11. de teregtstelling van den we
gens het vermoorden zijner moeder ter dood veroordeelden Nathan, van
Sittard, plaats. Deze persoon betoonde gedurende zijn reglsgeding eene
hardvochtigheid, welke ieder een tegen hem innam. Bij het afbreken van
het schavot stortte een der adsislenlen van den scherpregter, met een balk
van dit vrij hooge gevaarte, naar beneden en werd bewusteloos en zeer ge
vaarlijk gewond weggedragen.
Z. K. H. prins Hendrik der Nederlanden beeft de gewone zitting der
staten van Luxemburg met eene rede geopend. In het eerste gedeelte schil
derde hij den finantiëlen toestand en de betrekkingen van het groothertog
dom zoowel met der. Duitschen bond als met vreemde stalen als gunstig
afin het tweede gedeelte zeide hijHet heeft Z. M. den koning
groot-hertog behaagd verandering in het bewind te brengen. Twee leden
van het vorige ministerie zijn afgetreden en door twee uwer voormalige
ambtgenooten vervangen. De nieuwe regering zal, terwijl zij getrouw blijft
aan het monarchaal beginsel, dat den grondslag van ons politiek bestaan
vormt, zoo als dat door de verdragen is vastgesteld, alles aanwenden om
aan het land het genot der vrijheden te verzekeren, die door de constitutie
gewaarborgd zijn. Zij kan geene buitensporige meeningen toelaten en be
twijfelt het niet of zij zal in de vergadering der staten de gematigdheid,
die hoofdvoorwaarde van elke soort van vertegenwoordigende regering,
ontmoeten."
Tot voorzitter der kamer is gekozen de heer Norbert Mctz.
Beriglen uit Batavia van 14 Oct. melden dat de Zwitsers te Banjer-
massing op nieuw pogingen tot opstand hebben aangewend; z(j waren ech
ter ten onder gebragt, evenwel met eenig verlies aan onze zijde. Negen
hoofdleiders van den opstand te Samarang waren opgehangen.
Uit het voorloopig verslag omtrent hoofdstuk XI der stastsbegrooting
voor 1861, dep. van koloniën, ontkenen wij het volgende:
De velerlei gelegenheid tot bespreking van koloniale politiek, die de
jongste lijd aanbood, hield van algemeene beschouwingen veelal terug. Toch
waren er onder de leden, die niet geheel onopgemerkt wilden laten wat te
dien aanzien van regeringswege werd vooropgesteld. De minister van kolo
niën schreef de aanzienlijke directe en indirecte voordeelendie het moeder
land uit Oosl-Indië trekt, aan de werking der koloniale instellingen toe;
de minister van finantiën vermaande tot behoud van den staat van zaken
die zoo gelukkige uitkomsten oplevert. Voorzeker, de koloniale instellin
gen, gelijk ze behoorden te bestaan, zouden tol bestendiging cn bevordering
van den bloei der rijke gewesten aan gindsche zijde des oceaans en van
dien onzes vaderlands veel kunnen bijdragen; maar, hier niet ontwikkeld,
elders niet toegepast, of althans niet toegepast in den geest die haar schiep,
hoe zouden de koloniale instellingenzoo als wij die nu kennenvoordee
lendirecte of indirecte, verzekeren? En mogt men twijfelen aan de waar
heid van het bewerendat de koloniale instellingendie behoorden te be
staanniet zijn ingevoerd, of, ten halve gevestigd, niet zijn ontwikkeld,
men denke eenerzijds aan den staat van zaken in West-Indië, anderzijds
aan dien in de bezittingen in den Oosterschen Archipel. Daar een verouderd
regeringsstelsel, volslagen gemis aan wetten en regtsinstellingen .evenredig
aan den tegenwoordigen toestand eener beschaafde maatschappijjaarlijks
stijgende tekortenhier een bestuur zonder de noodige zelfstandigheidge
brekkige uitvoering van hel regeringsreglement; overal slecht geregeld flnan-
tieel beheer, en aan het hoofd der zaken de minister van koloniën, opper-
magtig beschikkende over de schatten, 's lands eigendom, die Oosl-Indië
afwerpt. Nooit, meenden de leden die zoo spraken, kan een toestand van
onzekerheid, een toestand door willekeur beheerscht, waarborgen van wel
vaart schenken, en de zegeningen die de koloniën nog jaarlijks over het
moederland uitstorten, waren niet door, maar in weêrwil van den tegen
woordigen staat van zaken verkregen.
Meer dan ooit heeft de zaaicnstelling van het leger in Indië een onder
werp van beraadslaging in de afdeelingen uitgemaakt. Enkele leden hebben
van den aanvang gewaarschuwd tegen het opnemen in de gelederen van het
Indisch leger van zoo vele vreemde huurlingen, meest uitvaagsel van ver
schillende natiënweggeloopen of weggezonden soldatendoor het lokaas
van hooge handgelden verleid, wier laatste toevlugl het werf-depöt is. Een
parig was men van gevoelen, dat het doel zijn moet versterking van liet
Nederlandsch bestanddeel in het Indische leger. Overbekend zijn de bezwa
renwelke de bereiking van dit doel in den weg staan. Echter werd op
gemerkt, dal er niettemin voorbeelden bestaan van opgewekten zin om iu
de koloniën te dienen, zoo als in 1848, toen als een gevolg der Balischc
expeditie, onder beding van slechts ƒ10 handgeld, van de 1913 aangewor-
venen, 1565 Nederlandsche en slechts 350 vreemde soldaten naar Java ver
trokken. Zoodanige contingenten zouden op den duur voor het leger hier
