ftttvgcriijfcc
YEREENIGING VOOR CHRISTELIJKE BELANGEN
ilSGEÏffiMiES.
Be vierde tienjarige Volkstelling.
III. Slotartikel
In hel algemeen wordt voor cenc academiestad vereischt, dat zij in hel
belang der wetenschap zoo veel mogelijk de gelegenheid verschaft, om be
kend te worden met den waren toestand der maatschappij, ten einde be
waard te blijven voor eenzijdige beschouwingen en behoed voor onpractische
beginselen. In een tijd, waarin het empirisch onderzoek meer dan vroeger
den grondslag voor wetenschappelijke studiën uitmaakt, is het noodig, dat
van de zijde der practijk daartoe de hand wordt geboden. Eene goede
statistiek, in slaat om de wetenschap voor te lichten die op hare beurt
het algemeene welzijn bedoelt, is daartoe uitermate dienstig, omdat zij in
hoofdtrekken en bijzonderheden den toestand der maatschappij afbeeldt.
Uit dit oogpunt het invullings-billct der volkstelling beschouwende, wordt
er eerder te weinig dan te veel gevraagd. Men zou ook omtrent den intel
lectuelen toestand der verschillende standen inlichtingen kunnen wenschen
die lot verbetering van stoffelijke welvaart aanleiding geven zouden. Men kon
wclligt met meer grond dan wel eens geschiedt oordcelcn over de vatbaar
heid om een zelfstandig inzigl en oordcel in en over vele zaken te ver
krijgen, die de behoefte aan gezag overbodig maakt en vele traditiën doet
wegvallen. De tegenwoordige volkstelling zal aan hendie er mede belast
zijn, wel menig bewijs leveren, dat er zijn die niets weten van den tijd
hunner geboorte, de eenvoudigste vragen, die gedaan worden, niet begrij
pen en, vooral wat de godsdienstige gezindheid betreft, niet het minste
denkbeeld bezitten, waarom zij lot dit en tot geen ander kerkgenootschap
behooren.
Intusschen wat gevraagd en goed of volledig beantwoord is, kan voor
Leiden in de eerste plaats en vervolgens voor de wetenschap der statistiek
niet dan hoogst belangrijk zijn. 'tls noodig krachtig op te komen tegen
het vrij algemeen heerschcnd wangevoelendat de opgave van het maat
schappelijk bedrijf in rcgtstrecksch verband staat met de aanslagen in het
patentregt of andere belastingen. Zulke vaischc meeningen belemmeren de
zoo zeer uit een ander en meer verheven oogpunt gcwenschte naauwkcurig-
heid der opgaven. Er zijn middelen genoeg buiten dat der volkstelling, die
in staat kunnen stellen wetenschap te verkrijgen van hetgeen de belasting-
heffer of fiscus begeert te kennen. De tienjarige volkstelling behoort tot
een geheel ander deel van het staatsbeheer, dan dat zich de belangen der
schatkist aantrekt. Er is dus voor de meeningdie zich openbaart en
ernstige tegenspraak verdient, geen enkele aannemelijke reden aan te voeren.
In onzen tijd stelt men zeer veel belang in de stoffelijke en zedelijke wel
vaart der nijverheid en ontbreekt het vooral in Leydcn niet aan ernstige
pogingen om dit belang te bevorderen. Hoe lofwaardig de beginselen zijn,
die men te dien aanzien belijdt, zij zullen falen, wanneer zij worden toege
past zonder grondige en volledige kennis van den toestand. De eerbied voor
de wetenschap lijdt er bij, wanneer hare toepassing faalt, en het algemeen
belang wordt er door benadeeld, wanneer regeringsmaatregelen op een min
of meer valschen grondslag worden gebouwd. Voor Leyden beslaat er drin
gende behoefte aan eene goede statistiek van het personeel, dat slechts eeni-
germate tot het fabriekwezen en de handwerknijverheid geacht kan worden
in betrekking te slaan of waaruil die takken van volkswelvaart voor een
groot deel baar voedsel moeten trekken. Van daar dat er met regt prijs
gesteld wordt op de kennis van het getal schoolleerlingenfabriekarbeiders
en handwerkslieden, ten einde de verhouding te berekenen, die er bestaal
tusschcn het personeel wat men behoeft en wat beschikbaar of bruikbaar is.
De tienjarige volkstelling heeft dus in vele opziglen eene nuttige strekking,
al is haar hoofddoel bloot de kennis van het cijfer der bevolking. Men kan
haar ook, gelijk veel wal in de maatschappij on door het openbaar gezag
verordend en geregeld wordt, van eene morele en rcligieuse zijde beschou
wen, dat tot gewigtige en ernstige overdenkingen aanleiding zoude geven.
In Engeland zou men er zelfs van den gewijder. kansel de aandacht op ves
tigen gelijk een practiseh volk nimmer de beginselen voorbijziet en het
wezen der godsdienst zich in het leven afspiegelen moet. Hel beginsel van
eerbied voor de wel en gehoorzaamheid aan de voorschriften van het burger
lijk gezag, waarvan niet ieder een de nuttige strekking dadelijk inziet,
kan zeer goed zamengaan met eene vrije en openbare beoordeeling van hare
waarde. M.
AKADlMWIE-NflEUWS.
PROMOTIE AAN DE UTRECHTSCIIE HOOGESCHOOL.
Den lldcn Januarij de heer 11. G. Schrocder var. der Kolk, van Utrecht,
in de wis- en natuurkunde, na verdediging van een Specimen Physicum
de methodis quibus resistentiagalvanica determinatnr, tnetallorum imprimis.
-■■■ -
STABS-iSERIGTEN.
VERGADERING van den Gemeenteraad van Leyden, Zaturdag den 14dcn
Januarij 18G0, 's namiddags ten 2 ure.
Onderwerpen
1°. Voorstel tot het aanwenden van pogingen tot behoud van kavallcrie-
garnizocn.
20. Voorstel betreffende het traclcmcnt van den 2dcn luitenant-kwartiermeester
bij de dienstdoende schutterij.
3°. Voordragt omtrent de boeten wegens het te laat opleveren van aange
nomen fabricage werken.
4». Adres van D. de Gunst, om tegemoetkoming in het door hem geleden
verlies, ten gevolge van het ontslag als brugophaalder.
5". Benoeming van een bewaarder aan stads-timmcrwerf.
6". Adres van onder officieren van hel garnizoen, om het vrij gebruik van
de stads gehoorzaal.
Van alen tot cm met den 11 January 1SG0.
BEVALLENS. J. van EgmondD. levcnl. J. Verhoogtgcb. van ZijpZ.
levenl. J. MicremetD. C. Groengcb. van der WcydcnZ. enD. twccl.
APlugcb. Déroge'eZ. levenl. S. de la Ricgeb. EduardD. A. van Oos
ten, gcb. Oudshoorn, D. C. Bavclaar, geb. dcnOs, Z. J. T. Oldenburg,
geb. FreundZ. J. Verwer, gcb. HenzenD. G. Mulder, D. J. BoonZ.
G. S. Schouten geb. van den DopD. J. Muldergeb. IJsermanZ. J. van
WageningenD. C. U. van Werkhovengcb. van der VeldenD. J. Dero-
geeZ. W. T. Kruukgeb. BeekZ.
GEHUWD: P. W. ltoggenbach, Wcdr. en C. E. EllinckhuysenWedc.
J. Boon, Jm. en J. H. Ciujce, Jd. P. van Venetie, Wcdr. en M. Siljce, Jd.
OVERLEDENG. A. Dorn29 j. J. P. Koreman, Z.6 d. C. J. van dei-
Veer D.6 m. Corn3 van Duuren25 j. Ma Rose Magde Ilille1G j. C.
Scheffersgeb. Vlieland64 j. J. E. de Water, D.3j. en 6 m. J. A.Plug,
D.bijna 4 m. W. SchoutenZ.4 m. Pietern3 Stikkelorum31 j. J. C.
Staphorst, Z.4 j. en 8 m. A. Janse, 50j. N. Slicva44 j. J. van den
Burg78j. C. G. J. Staats, Z.3 w. W. F. L. S. Eradus1).Ij.en3m.
J. Warners48 j. J. Verhoogtgeb. van Zijp29 j. C. Frankhuizengcb.
de la Ric, 36 j. J. J. van Dooremaalcn47 j. J. OudcjansD., 4 m. T. J.
OvcrdijkZ.5 j. en 10 m. A. Bilderbeckgcb. Volmuller, 68 j. M. Babtist,
geb. van Helden78 j. J. Labrcc64 j. M. Basliaangeb. van der Linden
68j. E. Zinko, D.ruim 2m. J. Pont, Z.3 w.
240slt IStaats-LiOtcriJ.
Trekking der Vijfde Klasse.
9de Trekking. Gecne.
10d« N°. 3274 een prijs van ƒ1,500. N°s. 1501, 6158, 11116
en 17765 ieder een prijs van ƒ1,000.
ADVERTENTIES.
Bevallen van eene DOCHTER A. G. DORREPAAL LEDEBOEREcht-
genoote van
A. van IPEREN,
Leider, 10 Januarij 1860. Chirurgijn en Vroedmeester.
Algemeene en eenige kennisgeving.
Bevallen van ecnen welgeschapen Z O O N A. J. SCHMIER KARPESTEYN.
Leyden, 11 Januarij 1860.
Heden overleedin den ouderdom van 28 jarende Hooggeboren Heer
OTTO ERNST GELDER Graaf van LIMBURG STIRUMhartelijk ge
liefde oudste Zoon van
Gravin Douairière van LIMBURG STIRUM,
Huize Drievliei onder Rijswijk9 Januarij 1860. geb. van Halteren.
Eenige algemeene kennisgeving.
TWEEDE JAAR-VERGADERING
der
te Leyden.
Op Maandag den 16dcn Januarij 1860, des avonds ten zeven ure, in de
Zaal: Noordeindc, Wijk I. N°. 29.
Bij welke gelegenheid D3. Ii. J. VAST 11 SI VNvan Wassenaar, eene
spreekbeurt zal vervullen.
J. COUVÉE Az.Secretaris.
Bij het Bestuur zijn toegang-billetlen verkrijgbaar, voor zoo ver er
plaatsen beschikbaar zijn.
Al degenen welke iels te vorderen hebben van of verschuldigd zijn aan
den boedel van wijlen den Heer ABRAHAM le LIÈVRE, gewoond heb
bende te Leyden en aldaar overleden den 2dc" Januarij 1860, gelieven daar
van opgave of betaling te doen ten Kantore van den Notaris Mr. II.
OBREEN, op den Ouden Singel alhier, Wijk V. N°. 358, voor of op den
20stcn dezer maand.
Al degenen welke iets te vorderen hebben van of verschuldigd zijn aan
den boedel van wijlen den Heer JAN GEHRIT BENTINCK, gewoond
hebbende te Leyden en aldaar overleden den 255te" November 1859, gelieven
daarvan opgave of betaling te doen ten Kantore van den Notaris
Mr. H. OBREEN, op den Ouden Singel alhier, Wijk V. N°. 358, voor of
op den 20stcn dezer maand.
Allen die iets te vorderen mogten hebben van wijlen den Heer G. J. van
OORSCHOT, in leven Student in de Theologie te Leiden, cp. aldaar over
leden den 17d™ November 1859, gelieven daarvan opgave te doen aan
zijnen ondergeteekenden Voogdte Ginneken, bij Breda.
Ginneken, 12 Januarij 1860. G. RAMAKERS.
EiOSTEEOOS.
Bij vonnis der Arrondissements-Regtbank te Leydenvan den 15dc" No
vember 1859, behoorlijk geregistreerd, is uitgesproken Scheiding van
Tafel en CEed, tusschen MAGDALEN A CORNELIA de VROEDE, te
Leyden, als Eischercsse, en PIETER SEGAAIl Jz., Warmoezierte
Leyden, als gedaagde.
Voor Uiltreksel,
De Procureur occuperende voor de Eischercsse
M. E. BOOY.
