J3ut*gcrlijf»c £?tanb.
Brescia, eene mijn aangelegd, en die lot nabij de ligplaats der Sardinische
troepen uitgestrekt. Die mijn is op den 7Je" October gesprongen en daar
door werden eenigc Sardinische soldaten gedood en gekwetst. Dit voorval
zal tot geene moeijelijkheden aanleiding gevenwant op de aanmerkingen
van de Sardinische regering heeft Oostenrijk verklaard dat de mijn door een
toeval was gesprongen en dat de aangevangen werken gestaakt zullen wor
den, onder betuiging van leedwezen over dat voorval.
Uit Napels meldt men dat het leger op de grenzen in sterkte toe
neemt; hel zal op 30,000 man gebragt worden. Generaal Pianelli voert
Jiet bevel over de voorhoede; generaal Viale kommandeert de reserve te
San Germano. Voorts zal het gehccle leger op den voet van oorlog gebragt
worden. De koning maakt zich gereed om zich met zijn militair huis naar
het leger te begeven. In al de tuighuizen wordt druk gewerkt.
OOSTENRIJK.
WEENEN, 16 October.
Men verneemt dat onze keizer zich naar Myslowitz zal hegeven om den
keizer van Rusland te bezoeken. Men gelooft dat de keizer nog eene po
ging zal doen, om de betrekkingen van ons rijk met Rusland weder op
den ouden voet te brengen.
Men verzekert dat de minister van politie, de heer von Iliibner, eene
conferentie heeft gehouden met eenige Hongaarsche edellieden van de behou
dende partij. Bij die gelegenheid werden hem de wenschen der Hongaren
bloot gelegd, waaronder wcdcr-invocring der oude Hongaarsche gemeente-
wetgeving, regl van vertegenwoordigers, vrij beheer der flnantiön en een
landdag. Eindelijk verlangde men de teruggave der aan de voormalige Hon
gaarsche kroon behoorende landen, en de krooning des konings. De heer
von Iliibner antwoordde, dat het beter ware, alles op den tegenwoordigen
voet te laten, doch dat hij evenwel met al zijn invloed eene gunstige be
schikking ten deze bij den keizer zou trachten te bewerken.
Nabij Frankfort is een man overleden, die den ouderdom van 108 jaren
had bereikt. Een dag voor zijnen dood droeg hij nog een bos hout naar
huis. Zijn vader was 110 jaren oud geworden.
TURKTE.
De nota door de vertegenwoordigers der Europesche mogendheden bij de
Porte ingediend, ten gevolge van de ontdekte zamenzweringis in krach
tige bewoordingen vervat, en bevat eene gestrenge afkeuring van de tegen
woordige administratie. Daarin wordt o. a. gezegd: De mismoedigheid,
welke onder de bevolking van het Turksche rijk heerscht, zal dan eerst
verdwijnen, wanneer het meerendeel der natie met zekerheid den lijd nabij
ziet, waarop zij in het genot zal zijn van de veiligheid, voorlvloeijcnde uit
de natuurlijke werkzaamheid eencr maatschappijwelke met zich zelve te
vreden is en vreedzaam aan de ontwikkeling harcr hulpbronnen arbeidt,
onder de leiding van een bestuur hetwelk op hare zedelijke en stoffelijke
behoeften beiden zorgvuldig acht slaat, aan misbruiken en verkeerdheden
openlijk den oorlog aandoet en vooral 's lands gelden met spaarzaamheid en
oordeel besteedt. De verwezenlijking van dal een en ander, hetwelk de
algemeene vereischlen voor de welvaart der stalen uitmaakt, is van het
onderscheid in godsdienst en volksstam onafhankelijkhet streven behoort
te zijn eene regering te vestigen waaronder alle onderdanen van Z. M. den
Sultan, Mohammedanen en Christenen, in dezelfde zegeningen declen in
plaats van gelijke jammeren te lijden.
OCEIOIPES.
Iets over Let arbeiden van Kinderen in de Fabrieken.
In twee volgnommers van het tijdschrift »de Economist," wil ik trach
ten een kort overzigt te geven van de pogingen die in Engeland zijn aan
gewend lot ontwikkeling der jeugdige fabriekarbeiders.
Te doen zien wat daar reeds is verrigt, en hier, al zij het ook niet
in denzelfden vorm, nog kan en moet verrigt worden, deze is daar
mede mijne bedoeling.
Aan de behoefte van eenige voorzieningen op dit punt ook hier te lande,
zal wel niemand twijfelen vooral indien de fabrikanten uit eigene bewe
ging de handen niet aan 'twerk slaan om iets tot de ontwikkeling en
beschaving van hunne jeugdige fabriekarbeiders bij te brengen. Het zijn
immers kinderen, en wanneer men nu bedenkt wat deze (zij hun lot uit
een maatschappelijk oogpunt nog maar alleen beschouwd) noodig hebben
om goede menschen te worden, dan zal men zich wel overtuigen dat, met
hen daags 13, 14, ja soms 15 uren te doen arbeiden, zonder hun het
genot van onderwijs te verzekeren, dit doel onmogelijk bereikt kan
worden.
Bewijzen van liefde, die een noodwendig vereischle zijn, om van de
jeugdige plant een' goeden boom te doen groeijenontvangen deze kinderen
veeltijds niet. Om dit te bewijzenwil ik hunne verhouding tegenover
hunne oudersde fabrikanten en het publiek kortelijk nagaan.
Hunne Ouders. Sommige helaas! door nood gedrongen, andere door
onmenschelijkheid hiertoe aangezet, zien in hunne kinderen een middel van
bestaan. Hen van een overmatig werken op een' jeugdigen leeftijd afhou
den, kunnen zij niet. Des Zaturdags zoo vele centen door middel van hen
Het onderwijs dat misschien hun nog gegeven wordtis van nul en gecner waarde
wiet omdat de vele Stads- en Diaconiescholen niet goed zijnmaar door dat de fabrieks
kinderen deze te kort bezoeken. Hun geheel schoolbezoek bestaat in één uur, of liever
het later komen daarbij in aanmerking genomen in drie kwartieren van een uur, per
dag, 'twclk over de 5 dagen, 3| uur per week uitmaakt. Uicraau, wie zal het tegen
spreken hebben zij zoo goed als nietsBezoeken zij nog de schoolwant dit is niet het
geval met allendan komen zij er vermoeid van het arbeiden omstreeks het middaguur.
Op" dit tijdstip van den dag, wordt hun 1uur rust gegeven, welke zij moeten besteden
om de school te bezoeken en om hun middagmaal te gebruiken.
te ontvangen, is hun doel. Deze centen zien zij, maar zij zien niet dat er
na verloop van lijd, grootcr voordcel voor hen en hunne kinderen zou zijn te
behalen, indien zij wekelijks van eenige van die centen afstand deden om
hen de school te doen bezoeken. Maar, wat zal ik die ouders die het nut
van onderwijs niet begrijpen, hard vallen? De mccstcn hebben zelve het
niet in hunne jeugd ontvangen. Wel weten zij wat behoefte is aan lig-
chamelijk voedsel, over hongerlijden kunnen helaas! sommige van hen oor-
deelcn, maar wat behoefte is aan verstandelijk en geestelijk voedsel, dit
weten vele hunner nieten daarom zoeken zij geene vervulling hiervan
voor hunne kinderen.
Dc Fabrikanten. Deze, als staande aan het hoofd eencr onderne
ming, kunnen veel in het belang der kinderen doen, maar doen zij hel?
Betoonen zij eenige liefde voor die kinderen die soms 13, 14, ja soms 15 uren
voor heu zwoegen? Eenige weinige mogen er zijn, en zij zullen er de zelf
voldoening van smakenmaar de mceslen denken er zelf niet aan omin
het belang der kinderen, het geringste te beproeven. Ik wil die laalslcu
echler niet hard vallenwant de nadeclen voor de kinderen en her. zelve
begrijpen zij niet. Zoo zij dit deden, zij zouden ze korter laten werken
en meer laten Ieerenwaardoor zij beteremeer gehoorzame en minder on
zedelijke kinderen op hunne fabrieken zouden bekomen.
Wal nu het overmatig werken in het algemeen betreft, mijns inziens
gaan de fabrikanten van eene verkeerde veronderstelling uit. Wordt er,
zoo berekenen zijin eene gegevene tijdsruimte b. v. van 10 urenj-zooveel
werk verrigt, dan zal er in 12 uren zooveel meer worden afgewerkt. Dit
zou waar zijn, indien de menschen ook machines waren, maar zij zijn nu
eenmaal menschen. De menscbclijke natuur nu heeft hare regtcnen legen
deze kan niet, dan met groot nadeel, worden ingcdruischt. Een lijd voor
werken en een tijd voor rusten is een van hare rcglen. Neemt men nu te
veel van den tijd voor hel eerste bestemd, en geeft men te weinig van het
laatste, dan zal de arbeid, die nu overmatig wordt, èn slecht, en zonder
lust, èn zonder liefde tot den arbeid veri'igl worden.
Om echter nu weder tot het kind terug te keerenvoor hem is hel
zonder nog te denken aan de behoefte van een kind om eens een uurtje te
spelenen zonder nog te lellen op de wijze waarop het door den meester
knecht (die tegenover zijn patroon misschien zijn pligt doet), door middel
van boete, ja zelfs somtijds van slagen aan dat overmatig werken gehouden
wordt voor hem, zeidc ik, is het eene verkrachting van zijne natuur,
eene uitdooving van zijne geestelijke eii ligchamelijke krachten, wanneer men
hem gedurende 13, 14, ja soms 15 uren per dag, op een plekje gronds van
misschien hoogstens 10 ellen, meestentijds staande, doel arbeiden. Zulks
hebben in Engeland, geestelijken en geneeskundigen overvloedig aan het
Parlement bewezen, en daar zijn dan ook de oogeu opengegaan en heeft
men de handen aan -T werk geslagen.
Het Publiek. Wordt daarbij eenige sympathie voor die kinderen ge
vonden? Neen. »'tZijn fabrieks-kinderen" denkt dc een. »'t Is maar v.."
roept soms de ander. Maar als dit laatste nu eens zoo warehoe komt dit
dan? Daardoor vooral dat het publiek zich in tijds niet heeft doen hooren
tegen een arbeiden dat op die wijze wordt geregeld. En nu, het ware,
dunkt mij, beter dat het publiek (bedenkende dat waar niet is gezaaid,
ook daar niet kan gemaaid wordeu) óf zweeg, óf, gelijk in Engeland, zijne
stem deed opgaan
tegen hunne ligchamelijke uitputting, en
voor hunne zedelijke ontwikkeling.
In fabrieksteden, waar juist over dc onzedelijkheid van hen die tot dc
fabrick-arbciders-klassc behooren geklaagd wordt, zou liet publiek, bjj deze
zijne stemming, zelf een zeer groot belang hebben.
Leides, 15 October 1859. Mr. SAMUEL le POOLE.
Fan den 13 tot en met den 19 October 1859.
BEVALLEN M. Bavelaar, gei). Ouwcrkerk, Z. S. Stavlcu, geb. vanTon-
geren D. S. van Gemert, geb. du Pree, Z. E. Steenbergen geb. van der
Burg, Z. A. A. M. M. Hartevelt, geb. Leembruggen Z. K. Sloots, D.
N. A. J. van Leeuwen, Z. M. de Hun, Z. W. C. J. Plantfeber, geb. Bak
ker D. W. WerterZ. C. Welsclaar, geb. de Graaf, Z. A. Sinitgeb.
den Hoed ,1). M. H. Meijergeb. van LeeuwenD. C. Lasscluiytgeb. van
der Iteyden Z. J. HuismanZ. M. Koetgeb. de GunstZ. M. van Duu-
ren, geb. Mulder, D. F. Smits geb. Longepee, D. M. Vinkeslcingeb. van
Kerkhof, Z. J. Weber, geb. Vcrstraaten, Z. M. P. van der Steen geb.
Schild D. C. Segaar, geb. liiebeek D. A. A. Kok, geb. van der MeelZ.
C. Leemans, geb. Lacourt, Z. levcnl. J. de Boer, geb. Planje, D. C. de
Leef, D. C. den Oude, D. A. E S.'l'rago, geb. Kres, Z. C. J. Delfos,
geb. VerbeekD. E. Verstraalen geb. Wakka, E. Tinusgeb. van den
BergD. M. M. Slok geb. NajerD. P. la Rooygeb. Verhoeven D.
M. II. Smitgeb. OttcngaZ. en D. twccl. levenl. J. dc Vrind geb du Pon
D. M. van den Bosch geb. van der Laken D. G. B. M. Godefroygeb.
KostersZ.
GEHUWD: II. Sollie, Jm. en H. KrispijnJd. A. Fuchs, Wcdr. en J. Li-
get, Wede. N. Blansjaar, Jm. en J. C. Luksenbnrg, Jd. J. S. Slegtenhorsl
Jm. en J. van der Hoeven Jd.
OVERLEDEN: A. M.Crama, geb. Kortijn, 32 j. P. Guley, Z., 2 j. en
lm. J. A. Blink 28 j. M. Kettenis, D.4j. en 8 m. W. van Bemmelen
D.4 j. en 6 m. A. van Kampen Z.2j. en 5 m. J. van lleyningen 1 j.
en 8 m. Judith Kecrcweer21 j. C. Denzei43 j. P. VlielandZ.ruim
3 j. E. van Dam geb. Roelandse, 54 j. M. Tegelaar, D.15 j. en lm. M.
Schön geb. Verhulst, 36j. S. van der HeydcnD., 3 j. en 5 m. A. E. Zand
vliet, geb. Biljouw, 51 j. H. van der Drift. D.. 3 j. en 9 m. J. Gijzeny
32 j. H, Oudshoorn 24 j. D. J. van der Kaay, Z., Ij. A. Borst, geb.
Minr.ee, 39 j. J. Verlind, geb. van der Kloo, 66 j. Maria van Oosten,
36 j. W. K. Mulder21 j. J. J. L. Heyman20j. G. Mulder, D.4 m.
A. de Cler64 j. J. LecluseZ.5 j. en 7 m. D. Boogcrs74 j. H. A.
Witte Z.1 j. en 5 m. N. Segaar, geb. van Berkcl, 51 j. M. C. O verduin
Z.11 j. en 3 m. C. Eradus, geb. Dreef, 24 j. C. Crama geb. de Klerk
63 j. J. F. van Gils geb. Faes, 29 j. M. E. Üldrik D.2 j. en 4 ni. W.
Compeer20 j. E. Teskegeb. van Tongeren34 j. M. van den BroekD.
