KERKWIEVW§.
ROTTERDAM, 29 Dec. Wegens het bedanken van dr. E. Laurillard,
pred. te Leydenheeft de kerkcraad der Ned. herv. gemeente op nieuw het
volgende 12-tal predikanten gevormd: Bcrlage, th. doet., te Zalt-Bommel;
van Griethuyzen, te Harlingen; van Eyk, th. doet., te Deventer; Rauwen-
hoff, th. doet., te Dordrecht; Schuuring, le Hoorn; Vorstman, te Breda;
Scheuer, te LeeuwardenStemberg, le Hoorn Decleman, le BrielleAbresch,
te Middelburg; Koch, te Doesborghen Rogge, le Oudkerk en Roodkerk,
de twee laatsten bij overstemming tegen ds. Adriani, te Utrecht.
INGEZONDEN.
[Ofschoon de geachte inzender ons dit stuk een weinig te laat deed
gewordenhebben wij toch de opneming niet willen weigeren. De
daarin vervatte beschouwingen kunnen welligt later hier of elders nog van
nut zijn.]
Wanneer scholen inrigtingen zijn voor opvoeding en onderwijs der jeugd,
en door beide beoogd wordt de vorming van het opkomend geslacht voor
zijne toekomstige, zoowel algemeen-menschelijke als maatschappelijke, be
stemming, en wanneer de maatschappij er het grootste belang bij heeft, dat
hare aankomende leden eenmaal dit doel bereiken, omdat daarvan de gees
telijke en stoffelijke welvaart, d. i. het geluk der maatschappij afhangt,
wanneer dit waar is, dan mag men met grond verwachten, dat niet alleen
de staat, maar ook ieder burger in het bijzonder het zich tol een duren
pligt rekent, de belangen van het schoolwezen te behartigen en met raad
cn daad het zijne bij te dragen tot bevordering van het hooge doel, waar
voor de scholen bestemd zijn. Van deze overtuiging doordrongen wenschten
wij nu er binnen kort een zoo belangrijk voorstel betreffende het gymna
sium alhier in den gemeente-raad zal overwogen worden, eenige gedach
ten dien aangaande openlijk uit te sprekenten einde zoo mogelijk het onze
bij te dragen ter voorkoming van een besluit, dat o. i. met het welbegrepen
belang van ons opkomend geslacht lijnregt in strijd en daarenboven voor
onze stad geenszins eervol zijn zou.
Het is nu nagenoeg eene eeuw geleden, dat er, voornamelijk in Duitseh-
land, die hevige strijd tusschen Philanthropisten en Humanisten, of, het
geen nagenoeg hetzelfde is, tusschen de voorstanders der oude latijnsche
scholen cn die der scholen voor moderne talen en zoogenoemde realiage
streden werden nadat die strijd tusschen Realisme cn Humanisme meer
dan eene halve eeuw geduurd hadis hijtoen de gemoederen allengs tot
bedaren waren gekomen, daarmede geëindigd, dat zich algemeen de over
tuiging vestigde, dat het onderwijs in de levende talen en in de realia in
onzen tijd niet mag ontbreken op eene school, die hare leerlingen niet voor
de Academie alleen, of, heler gezegd, voor het examen der toelating alleen,
maar ook voor het leven en voor het verkeer in de beschaafde wereld vor
men wil. Vermits alle geleerde wetenschappen van de Grieken en Romeinen
zijn uitgegaan, en eene grondige, historische kennis dier wetenschappenniet
mogelijk is zonder de kennis der bronnen, waarin dezelve zijn vervat, en
omdat daarenboven het aanleeren der oude talen, met name van het Grieksch
en Latijn, meer dan van eenige andere de ontwikkeling der geestvermogens
zoowel intensief als extensief bevordert, zoo valt er aan de noodzakelijk
heid cener beoefening der oude talen cn der oude letterkunde niet te twij
felen; maar aan den anderen kant is het ook even zeker. daL de oude talen
thans niet meer alles zijn, niet meer in alle behoeften van onzen tijd voor
zien en dat er tot eene beschaafde opvoeding thans niet meer enkel en al
leen de kennis der taal en letterkunde van Griekenland en Rome, maar ook
die der meest beschaafde hcdendaagsche volkeren behoort, alsmede die der
historische, mathematische en natuurkundige wetenschappen. Aan deze thans
algemeen gevestigde overtuiging hebben de gymnasiën hunnen oorsprong te
danken, terwijl de latijnsche scholen, waar de zoo even genoemde vakken
zijn buitengesloten, of, hetgeen niet veel beter is, waar die vakken slechts
stiefmoederlijk behandeld worden, zoodat ze meer in naam dan in de daad
onder de leervakken mede tellen, algemeen gerekend worden beneden het
peil onzer hcdendaagsche beschaving te staan en niet meer te mogen door
gaan voor inrigtingen van onderwijs voor jongelieden uit de meest beschaafde
standen der maatschappij. Maar ook buitendien, wanneer men ze enkel en
alleen als voorbcreidings-scholen voor de Universiteit beschouwd, ook dan
nog zijn de latijnsche scholen van den ouden stijl niet meer in slaat aan
hunne bestemming te beantwoordenzoolang zij de levende talen buiten
sluiten. Want sedert de Latijnsche taal opgehouden heeft de taal der ge
leerden te zijn, sedert de Duitsche geleerden Duitsch, de Fransche Fransch
en de Engelsche Engelsch schrijven, sedert dien tijd is de kennis dier talen
voor ieder studerende even onmisbaar als het Latijn, ja voor eene hooger
en uitgebreider studie nog onmisbaarder (men denkc slechts aan het Hoog-
duitsch b. v. voor den Medicus en Philosoof) dan al de kennis van het
Latijn en Grieksch te zamen genomen. Wie bij gevolg zoodanig eene zuiver
latijnsche school bezoekt en zich verbeeldt eenmaal als student te kunnen
volstaan met hetgeen daar onderwezen wordt als met de vereischte hulp
middelen tot verdere studie, die zal zich later deerlijk bedrogen vinden.
Maar al te spoedig zal hij gewaar worden, hoeveel hij bij diegenen zijner
commilitones le kort komt, die van gymnasiën komende de vereischtc be
drevenheid in de nieuwere talen medegebragt hebben en hij zal slechts met
spijt en wrevel aan eene school terhgdenken, waar hij om zoo te spreken
nee scholacnee vitae geleerd heeft l. w. niets voor het levenen te weinig
voor zijne tegenwoordige studie. Indien daarom het voorstel, strekkende
tot opheffing van het thans bestaande gymnasium alhier en tot wederoprig-
ting van de voormalige latijnsche school doorgaat, dan aarzelen wij geen
oogenblik, der nieuw op te rigten latijnsche school eene zeer treurige toe
komst te voorspellen. Al spoedig zal het blijken, wcrwaarts de geest van
onzen tijd meer overhelt, lot de moderne inrigtingen van onderwijs of tot
het volbloed-latinisme van olim. Elk die de waarheid van het tot hiertoe
gezegde inziet, zal deze latijnsche school stil voorbij gaan en zich lot die
inrigtingen wenden, waar de nieuwere talen en de reaalvakken onderwezen
worden en voor het overige zijne toevlngt nemen lot het privaat-onderwijs
in het Latijn en Grieksch, d. i. in twee vakken, veel liever, dan de La
tijnsche school bezoekende, in 6 of 3 vakken privaat-onderwijs le nemen.
Dan zal de nieuwe latijnsche school weder eene even zoo treurige exis
tentie beleven als weleer, cn de kosten vau deze nieuwe school zullen dan
betrekkelijk nog grooler zijn dan die van het tegenwoordige gymnasium.
O. i. kan daarom de gemeente-raad niets beters doen, dan het gymna
sium te houden in statu quo, tot dat, krachtens de nieuwe wet op het
onderwijs, de staat, die het schoolwezen van een hooger standpunt dan
het commerciële zal beschouwen, de gemeente-kas van eenen naar het schijnt
zoo ondragelijken last ontheft.
23uv0crïtjfee
Van <len 23 tot en niet den 29 December 1858.
BEVALLEN L. Uogendoorngeb. Pander, D. J. P. tlaaygeb. Basliaans
Z. A. J. van Leeuwen, geb. Koelhoff, Z. J. VV. Koster, geb. Schmidt,
D. S. J. Hakkaartgeb. Bregaar, D. C. J. PersoonZ. C. Nieuwenburg
geb. Colpa, Z. S. van der Linden, geb. Zaalberg, D. S. Momberg,geb.
Neuteboom D. C. P. Brouwer, geb. van HorssenD. P. J. A. Ysselsleyn
geb. Timmermans, Z. W. Mervel, Z. C. ErkelensD. J. E. Ligtvoet
geb. van Vliet, D. S. C. van Zijp, geb. de Wild, D. M. Mulder, geb. de
Krijger, Z. G. Bergman, D. VV. de Bruin, geb. Stikkelorum, Z. J.
Zwaangeb. van der SpreeZ. D. van den Broekgeb. VeenstraD. J. Ko
renhof, geb. Singeling, Z.
OVERLEDEN L. Caffyn71 j. M. Questro 95 j. J. KreftD.3 w.
J. Chaudron D.14 d. A. Lambinon D.9 m. M. van Veen Z.3 j. en
11 m. A. Klein, geb. van Delft, 22 j. C. W. Klinkhamer D.,lj.en
11 m. N. Starkenburg, 60 j. Neeltje Groen63 j. S. M. SchoutenD.
2 j. en 10 m. W. F. ChaudronZ.19 d. M. HeymansD.lj. A. van
BorselenZ.7 d. A. J. Verhoeven D.1 j. en 9 m. M. de Granw, D.
4 ra. Joha Corn3 Walle,68j. W. Bonte, 54j. F. A. Straatsburg, Z.,
4 j. en 9 m. Sus3 Joh3 Ant3 Prins71 j. 11. M. P. van der Lof, Z.8 m.
11. van den Berg, 65 j. M. de Moen 18 j. C. van Floreslein21 j. J. Te
gelaar, Z. ,9m.
Bestuurderen van het Werkhuis berigten onder dankbetuiging dat bij hen
is ontvangen: door tusschenkomst van den Heer Krantz ƒ60; door tusschen-
komst van den Heer Stoffels 25 en acht hemden.
Bestuurderen voornoemd
B. F. KRANTZPresident.
H. P. C. STOFFELS, Secretaris.
A KIERT E XT1E1Ï.
Bevallen van een' ZOON C. OLIVIER EDERZEEL.
Leyden 28 December 1858.
E enige Kennisgeving.
Heden overleed onze geliefde Zuster SUSANNA JOHANNA ANTONIA
PRINS, in den ouderdom van 71 jaren.
Is. PRINS.
Leiden, 25 December 1858. J. B. PRINS.
Heden overleed, na een langdurig lijden, onze geliefde jongste Zoon
MARINUS, in den jeugdigen leeftijd van 18 jaar.
J. B. de MOEN.
Leiden 27 December 1858. E. de MOEN, Visser.
De Ondergeteekendcn betuigen, ook namens hunne verdere Familie, den
hartelijksten dank voor de vele blijken van belangstelling, die zij gedurende
de ziekte cn het overlijden van hun geliefd Kind mogten ondervinden.
G. H. BLANKEN.
Leyden, 31 December 1858. L. J. BLANKEN, Paters.
Zij die iets te vorderen hebben van of verschuldigd zijn aan den boedel
en nalatenschap van JURIAAN van PARIDON, Bouwman, gewoond heb
bende te Rijnsburg en aldaar overleden den ö11"1 December 1858, worden
verzocht daarvan vóór den 15a™ Januarij 1850 opgave of betaling te
doen ten Kantore van den Notaris Mr. C. C. van der SCHALK, le Noord-
wijk, of van den Notaris A. E. ROEST van LIMBURG, te Katwijk aan
den Rijn.
Bij vonnis der Arrondissements-Reglbank te Leyden, dd. 21 December
1858, is MAARTEN van der ZWART, gedomicilieerd le Rijnsburg, doch
thans verblijvende te Delft, ter zake van Krankzinnigheid, gesteld onder
Curatele.
(Kosteloos). M. E. BOOY Procureur.
J. II. EICIIMAN vraagt als SiweeUeling een fatsoenlijk
Jongeling, wien levens de gelegenheid zal worden gegeven
om zich in de Wiskunde en de kennis van vreemde Talen te bekwamen.
Het onderstaand Attest kan niet alleen dienen lol een bewijs, dal de
Abshaubbin's Watten een algemeencn en ver verspreiden roem be
zitten, maar bewijst ook tevens, dal, waar de heillooze plaag Rhumatiek
woedt, men geene hulp zonder haar heeft gevonden, doch wat hier zeer
opmerkzaam is, is, dal in ons Land nog duizende Lijders zijn, die haar
nimmer gebruikt hebbenterwijl men in een ander koningrijk hare waarde
kenthoog schat en profiteert.
WEL EDELE DEER!
Uit liefde voor de waarheid cn in hel bijzonder dat der lijdende mensch-
heid in het algemeen, acht ik het een duren pligt voor mij UEd. te mel
den, dat ik door het gebruik van de Abshaubbin's Watten door UEd.
bereid, en die ik een goeden vriend van mij heb mede laten brengen uit
Rotterdam, geheel en al hersteld ben van Rheumalick in de becnen cn len
denen, na 3 jaren daar veel aan geleden le hebben en alle Doctoren cn
Professors te hebben geraadpleegd en veel aan besleed le hebben.
Hartelijk betuig ik UEd. bij deze mijnen opregten dank voor UEd. uit
vinding en hopende, dat deze letteren UEd. in staat zullen stellen dezelve
te laten zien en liooren daar, waar er nog zijn, die niet gelooven aan de
onfeilbaarheid der Abshaubbin's Watten.
Bij deze heb ik de eer mij le noemen
Brussel(Was Gel.) P. E. SANSBOLAN,
7 Augustus 1858. Gepcnsionncerd Kapitein te Brussel.
Verkrijgbaar op Franco aanvrage aai: het lioofd-Dépöt te Delft, bij
A. BREETVELT Zn., en verder bij
A. van 't Hooft, LeydenMaarsman-
sleeg, bij de Vischmarkt.
N. J. Sanders Gz.Leyden, Haar
lemmerstraat.
Iserief Comp.'s Hagc.
A. de Vink Sr.Boskoop.
II. den Ouden, Zoetermeer.
En meer bekende Depóts in andere plaatsen.
L. Sakkers, Vianen.
W. J. van Gameren, Leerdam.
Mej. C. v. d. Meer, Noord wijk.
J. J. Vollaerts, Woerden.
Gcbr. Kauling, Alphen.
A. Bols, Nieuwkoop.
E. van Mansum, Uillegom.
