LEYDSGHE
COURANT.
N'. 18.
WOENSDAG 11 FEBRUARI J.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
Vrijdag uitgegevenDie van Maandag komt
uit Zaturdag Avond.
V 4 i ilA-f
De Prijs der Courant is 12 in liet jaar
de afzonderlijke Hommers worden tegen 10
Centen afgegeven.
BIMENLANDSCHE BEItlGTEN.
LEYDEN, 10 Februarij.
Daar den 8sten dezer, de jaardag onzer Hoogesehoolinviel op Zondag,
zoo leidde de Hoogleeraar J. II. Schollen eerst gisteren zijne waardigheid
als llector Magnificus neder niet liet houden eener pleglige redevoering. Zij
had ten onderwerpde sacris Uteris t/ieologiae nostra aetate libere ex-
cultae fonte d. i. de vrije beoefening der godgeleerdheid onzer dagen ge
grond in de Heilige Schrift." Daartoe werd, na eene inleiding, ach
tereenvolgens gewezen op de verandering, die, ten gevolge van een vrij
onderzoek, de godgeleerdheid in onzen leeftijd ondergaan had in de kritiek,
in de dogmatiek en in de beschouwing van het practisehe leven. In het
eerste deel schetsle de spreker den gebrekkigen toestand der kritische we
tenschap in vroegeren tijdstelde daartegenover de methode der nieuwere
wetenschap, en reglvaardigde het regt der kritiek volgens de beginselen
zelvedie de Schrift als Christelijk leert kennen. In het tweede deel
schelste hij het verschil, dat de nieuwere van de oude godgeleerdheid on
derscheidt ten aanzien van het beginsel van schriftgezag, en de begrippen
van openbaring, verborgenheid en geloof, alsmede in de verhouding van
hel goddelijke en menschelijke in den persoon van Christus. Ook hier be
pleitte de spreker de afwijkingen der nieuwere van de vroegere godgeleerd
heid met de uitspraken der H. Schrift. In het derde deel wees hij op het
verschil tusschen de oudere en nieuwere godgeleerdheid ten aanzien van
enkele vraagstukken betreffende het practisehe leven. Hierbij kwamen ter
sprake: het exclusief karakter der vroegere godgeleerdheid en de onver
draagzaamheid daaruit voortvloeijendehel begrip eener heerschende kerk,
de staatkundige uitsluiting van andersdenkendenalsmede het vraagstuk
of het Nederlandsche volk om zijn Christelijk karakter te bewaren in de
Grondwet en andere wetten het woord Christelijk" behoort uit te druk
ken. Al deze punten werden besproken volgens de beginselen des Christen-
doms in de II. Schrift uitgedrukt. De slotsom der rede kwam hierop neêr,
dat de nieuwere godgeleerdheid, als op de Schrift gegrond, haar regt als
Proteslantsche en Christelijke wetenschap handhaaft zonder op te houden
vrij te zijn, daar zij juist van het Christendom hare vrijheid en haar regt
tol onderzoek, tol verbetering en ontwikkeling ontleent.
Als naar gewoonte volgden nu de zoogenaamde fata of de mededeeling
van al wat er belangrijks in bet verloopen jaar betreffende de Hoogesehool
was voorgevallen. De Curatoren werden bedankt voor de stichting van het
nieuwe gebouw op het Ruïnepleinwaarvan de grondslagen nu reeds ge
legd zjjn. De wenscli bij deze gelegenheid ontboezemd naar een Nosoco-
mium en een Observatoriumder wetenschap en dezer Hoogesehool waardig,
vond zeker algemeenen weèrklank. Hartelijk en onder algemeene toejuiching
werd van Hengel, de nog jeugdige en krachtvolle Nestor der theologie in
ons vaderlandtoegesproken. Met stille deelneming ontving men het woord
van rouw en vertroosting lot den Hoogleeraar Cock gesprokendie in het
afgeloopen jaar éen zoon aan het einde zijner Academische loopbaan had
verloren; en waardig werd de gedachtenis vermeld van de Studenten Haas,
de Goeije en vooral van den zoo veel belovenden en door den spreker bij
zonder gewaardeerden van Ilogendorp. De vermelding van het gebruik,
dat vooral de medici begonnen waren te maken van het Nederduitsch bij
het disputerengaf aanleiding om te sprekenover het gebruik van de moe
dertaal hij het onderwijs. De inschrijving van den loekomstigen erfgenaam
des troons in de rolle van Leydens Hoogesehool werd natuurlijk niet ver
gelen, en daarbij treffend gewaagd van den band, die hel Nederlandsche
volk met het Voistelijk Stamhuis van Oranje verbindt. Voorts werden
nog de nieuwe prijsvragen medegedeelden ten slotte droeg de spreker het
Rectoraat over aan den Hoogleeraar F. Kaiser.
Dat de geheele rede de belangstelling verdiende van al de vertegenwoor
digers der wetenschap daar vergaderd en waardig was den gedenkdag der
stichting van Leydens Hoogesehool, daaromtrent zal wel geen twijfel be
staan en daarvan getuigden ook de bijzondere blijken van ingenomenheid,
die den spreker ten deele vielen.
Aan den avond van den dag werden door IIH. Studenten de gebruikelijke
serenades gebragt aan den afgetreden en aan den opgetreden Rector alsmede
aan den Iloogl. Kuenendie als Secretaris optradna afloop waarvan het
feest door hen aan eenen gemeenschappelijken maaltijd in het Schouwburg-
locaal, op eene gepaste en vrolijke wijze werd besloten.
Nederland telde in de middeleeuwen vele Monniken- en Nonnenkloos
ters. Schoon van de meesten naauwlijks ecnig spoor meer te vinden is, is
van sommigen eenige letterkundige nalatenschap voor het nageslacht be
waard gebleven, en nu nog gedeeltelijk in openbare of bijzondere boeke
rijen voorhanden.
Zoo werden de geschriften van het S*. Jans Evangelisten Convent der
zusteren te Weesp, in de 14de eeuw gesticht, van welk klooster de Hoog
leeraar N. C. Kist reeds eenig berigt gaf inArchief voor Kerk. Gesch.
X. bl. 183 en volgg. en 305 volgg.sedert onhcugelijken tijd in de kerk
der Hervormde gemeente aldaar bewaard en in 1847 door Kerkmeesteren
aan de Koninklijke boekerij te 's Hage aangeboden.
Uit 4 dezer Handschriften van de XlYde en XVde eeuw, (van een paar
hoogst zeldzame incunabula tot de te Weesp gevonden boekenschat be-
hoorende alsmede van eenige dier IISS. werd door zoo evengenoemden
Hoogleeraar, verslag gegeven in Nederl. Archief voor Kerk. Gesch. VII.
177 en volgg.) heeft de Heer van Iterson Predikant alhier, vroeger te Weesp,
waar deze schriften reeds zijne aandacht hadden gelrokken, en deze hem
door Kerkmeesteren tol het vervaardigen van beschrijvende Catalogussen
werden toevertrouwd, thans eenige uittreksels bij den Boekh. D J. Couvée
alhier uitgegeven, onder den titel: Stemmen uit den Voortijd die wel
verdienen nog eens gehoord te worden enz. Zie de Adv.
Dit werkje levert eene bijdrage tot onze vroegere taal en kerkelijke his
torie en lot den voorraad van nuttige lectuur. Dat oude Nederl. moge in
den eersten opslag onbehagelijk schijnen, de kundige uitgever die 't IIS.
getrouw wilde wedergeven en dus de spelling onveranderd liet, zorgde voor
noodige toelichting van duistere woorden aan den voet der bladzijden, en
merkt te regt op, dat het losse stukken zijn, wier kort geheel al ligt tot
voortgezette lezing uitlokt. Men vindt in dit boekje eene onschatbare bijdrage
lol de kennis der godsdienstige ontwikkeling die althans sommigen bereik
ten, en waarover menigeen verbaasd zal slaan. Men ontmoet veel goeds
en schoons, meermalen proeven van ware welsprekendheid en overal de
uitstorting van een echt Christelijk gemoed.
Het werkje is verdeeld in 19 Hoofdstukken. Wij kunnen er hier geene
proeven nil geven, want hel gansche boek is vol van uitspraken die er toe
geschikt zouden zijn. Deze eene diene ten bewijze: »Wil di sekerlike
leven, so volghet simpelike na dat weerde leven Chrisli. Want sonder sijn
lere te leven en magh nyemant saligh sijn. AVant alle leven dat comt
wl Hem."
De Afdeeling Leyden van de llollandsche Maatschappij van Fraaije Kunsten
en Wetenschappen zal op Dingsdag 17 Februarij eene openbare Vergade
ring met Dames houdenwaarin de Heer A. J. de Buil als spreker zal
optreden.
Vergelijkende Staat van de zuivere opbrengst der opcenten en eigene
middelen, ten behoeve dezer gemeente geheven, gedurende de maanden
Januarij 185G en 1857.
1856. 1857.
Geslagt bij opcenten en invoer) 1542.78 1631.46
Binnenl. Gedistilleerd (idem)- 2500.10 - 4104.641-
Buitenl. Gedistilleerd (idem)- 120.241 - 187.971
Likeuren (idem)- 14 42 - 12.90
Gemaal (eigen middel)- 5625.511 4176.08
WijnFruit- en Kunstwijn (idem) - 877.95 - 1467 671
ƒ10681.01 ƒ11580.731
Het Bestuur van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des
boekbandels, kennis hebbende genomen van het Reglement op de drukwer
ken in Nederl. Indië, vastgesteld bij Kon. besluit van 8 April 185G, heb
ben hunne bezwaren daartegen eerbiedig en met den meeslen ernst bij een
adres aan Z. M. den Koning kenbaar gemaakt. Zij verzoeken tevens dat
het Z. M. behage om, »met intrekking van genoemd reglement maatregelen
te doen nemen om de verantwoordelijkheid, bedoeld bij art. 110 der wet
tot vaststelling van het reglement op het beleid der Regering van Nederl.
Indië, te doen regelen bij de wet."
In de vergadering van Hoofdingelanden van den Haarlemmermeer-polder
van den 28slen Januarij heeft de Voorzitter kennis gegeven, dat Ged. Staten
hunne goedkeuring hebben verleend aan het besluit, om tijdelijk ƒ50,000,
op de daarbij gestelde voorwaardenop te nemen. Vervolgens is overwo
gen en vastgesteld de verordening op de meerdere waterberging, en het op
maken van de sloot, langs den Veldweg, en is, met het oog daarop, afge
wezen een verzoek van A. Valkenburg, strekkende om eene afzonderlijke
bemaling op eigen boezem daar te stellenen ook op gronddat daar
mede slechts eene lijdelijke waterverplaatsing zou worden te weeg gebragt,
welke kort zou durenen weldra eene verhooging van den algemeenen boe
zem ten nadeele van derdenzou veroorzaken.
Op voordragt van Dijkgraaf en Heemraden wordt besloten, hen te mag-
ligen om met de Heeren W. T. Heshuysen eu B. W. Croker in onderhan
deling te treden over een voorstelstrekkende ombuiten bezwaar van de
polderkas, een of meer sluizen te stichten, ten einde het binnenwater van
