LEYDSCHE
MAANDAG 29 SEPTEMBER.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit Zaturdag Avond.
De Prijs der Courant is ƒ12 in Tiet jaar;
de afzonderlijke Hommers worden tegen lü
Centen afgegeven.
Bij dit Notnmer behoort Bijblad N\ 22, en een Bijblad, inhoudende
Verslag van het verhandelde in de Tweede Kamer.
omvang van ruim 2,50 el had, afgehaald. Om het ongewone der zaak
ging het rooijen met eenige plegtigheden, ter eere van den verzorger dei-
plant, vergezeld.
Volgens berigt uit Curasao is in de maand Julij jl. te Bonaire over
leden zekere Eleonore Elisabethbeter bekend onder den naam van mama
Noortje, welke vrouw den zeer hoogen en zeldzamen ouderdom van 104J.
jaren had bereikt. Zij was sedert 4 jaren weduwe van Cornelis Marten,
genaamd papa Cornelis, die mede aldaar in den ouderdom van 102 jaren is
overleden.
'sGRAVENHAGE, 27 September.
Bij Kon. besluit zijn bevorderd: tot Kapt.-Luilenant ter zee, de Luit.
ter zee der lste kl. A. D. S. Clarksonlot Luit8, ter zee der lste kl.de
Luit8, ter zee der 2Je kl. W. F. L. de Vriese, Jhr. M. W. Bowier en J. P. K.
van Moorsel, en tot Officier-Machinist, met den rang van Luit. ter zee van
van de 2ic kl.de Maehinist der lste kl. in het vaste corps P. A. van Aken.
Z. M. heeft op verzoek eervol ontslag verleend aan den Heer H. F.
Koppenals Burgemeester van Leerdamen als zoodanig benoemd Mr. E. C.
van Baerle. Ook is benoemd tot Notaris te Dinxperloo J. M. L. Mispelblom
Beyer, Candidaat-Nolaris te Uerwijuen.
Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Vervolg van de Zitting van Donderdag 25 September.
In ons vorig nommer hebben wij alleen nog kunnen melden dat de Mi
nisters van Binnen]. Zaken en van Justitie en de Heer Groen hadden ge
sproken, de laatste zeer uitvoerig. Wij laten hier, zooveel ons bestek ge
doogt een korte schels hunner rede volgen.
De Minister van Binneni. Zaken wenscht, vóór den aanvang der beraad
slagingen over 6, enkele woorden lot opheldering te zeggen. De Rege
ring is ten stelligste overtuigd van de noodzakelijkheidom aan het voor
schrift der Grondwet gevolg te geven, zoodat men vertrouwen mag, dat
de regeling van het onderwijs eerlang tot uitvoering zal zijn gekomen. De
Regering zal dan ook niets meer ter harte nemen dan dit onderwerp, over
tuigd als zij is, dat deze belangrijke aangelegenheid, na eene zoo lange
vertraging, geen verder uitstel gedoogt.
De Heer Groen van Priusterer licht daarna zijn amendement in 'tbreede toe,
en bestrijdt de verwijzing in het ontworpen adres op hel voorloopig verslag,
in de vorige zitting betrekkelijk de voordragt nopens hel lager onderwijs
uilgebragl; vooral omdat het beginsel der gemengde school daarbij tot regel
is gesteld. Hij ziet in de voorgestelde zinsnede eene tegenstelling van het
verlangen des Konings, die op een nader onderzoek heeft gewezen, en ont
wikkelt: 1°. dat. de hoofdgedachte, het systeem van de Tweede Kamer of
van hare meerderheid, indien het werkelijk haar systeem is, is heilloos;
2°. dal de Koning lof en dank verdient, omdat Hij zich vooralsnog tegen
de verwezenliijkiug van die hoofdgedachte heeft verzet, en 3°. dat de Koning
te regt op de ondersleuning zijns volks rekent.
De Minister van Justitie vindt in deze rede aanleiding, om even hei
woord te voeren. Hel Ministerie heeft zich niet te veel in de beraadslagin
gen gemengd, omdat het adres van de Kamer uitgaat. Hij zal inlichtingen
geven en het standpunt der Regering handhaven, als dit aangevallen wordt,
en nu voorloopig eenige bedenkingen legen 5 6 in het midden brengenom
te dienen van goeden raad en om het standpunt der Regering nopens het
amendement van zijn geaclHen vriend (den lieer Groen) aan te geven. Dat
5 C der Regering hoogst onaangenaam is, spreekt van zelf; men heeft het
daarop dan ook toegelegd en gemeend hierin niet alleen alle wantrouwen
tegen het Ministerie te concentreren, maar ook eene geheele verwijdering
van het standpunt, bij de Troonrede als den grondslag van dit Kabinet aan
genomen; hij zal later de zelf bestrijden. Welke was de toestand toen
L. M. den wensch te kennen gaf, dat er middelen beproefd zouden worden
om aan veler gemoedsbezwaren te gemoel te konten Men had de in de
vorige zitting aanhangige wet in beraadslaging kunnen laten komenen
dan zon er niets anders overgebleven zijndan de Kon. sanctie aan de wet
te weigeren; dan zou er een breuk kenbaar zijn geworden tusschen de
Kroon en de Kamer, en dan zou er niets anders over zijn gebleven dan
eene ontbinding. Deze toestand heeft de Kroon willen voorkomen. Met
dien verzoenenden geest harmonieert G volstrekt niet. Met het amende
ment kan de Regering zich ook niet vereenigen. Zij is van oordeel, dat de
drie lakken van het onderwijs in zoo naauw verband slaan, dat zij met
elkander één geheel uitmaken en belooftdat de daartoe betrekkelijke
wets ontwerpen in deze zitting ter tafel zullen worden gebragt. Het stand
punt van het amendement verschilt zeer van dat der Regering. Het consta
teert alsof er tegenspraak zou bestaan tusschen de Grondwet en de behoeften
eener Christelijke natie, en het standpunt der Regering is juist, dat er
hieromtrent geen tegenspraak bestaal.
BUVNENLANDSCHE BERIGTEN.
LEYDEN27 September.
Wij hebben tol hiertoe bij de oplreding van het nieuwe Ministerie ons
gewacht, om iets tot lof of blaam er van te zeggen. Wij vleiden ons dat
dit Ministerie welligt meer bijval zou kunnen vindendan de schampere en
smadelijke uitvallen van sommigen, en de verdenking waarin deze het bij
het publick al bij voorraad zochten te brengen, schenen te mogen beloven.
De zitting van Vrijdag, in welke 6 van het antwoord op de troonrede
werd behandeld, en waarbij de Heer Thorbecke en de Minister van Justitie
uitvoerig hun gevoelen hebben ontwikkeldheeft het vermoeden bij ons ver
sterkt, dat die beide mannen niet gansch vijandig tegenover elkaar zouden
staan. Wij achten dit verschijnsel zoo belangrijk, zoo verblijdend voor de
natie, zoo hoogst vcreerend voor deze beide Staatsmannen, aan welken
niemand groote gaven en bekwaamheden zal ontzeggen, dat we de merk
waardige redevoeringen van beidenmet zeer weinig verkorting, doch overi
gens woordelijk, in een afzonderlijk verslag van den afloop der zitting van
gisteren hierbij hebben opgenomen.
LI. Donderdag avond deed de Wel-Eerw. Heer Hugues, Prcd. te Anduze
(dep. du Gard), en afgevaardigde van het Historisch Genooischap voor hel
Proleslanlismus in Frankrijk, in de Walsche kerk alhier mededeeling om
trent dit genootschap, welks zetel te Parijs is gevestigd, en aan het hoofd
waarvan de achtenswaardigste mannen staan, hetwelk zich lol taak stelt het
opsporen, bijeenbrengen en in hel licht geven van al de onuitgegeven en ge
drukte stukken, waarbij de Walsche kerkgenootschappen belang kunnen
hebben.
Dit doel tracht de maatschappij te bereiken door: 1". eene verzameling
archiven, waarvan de inrigting berekend is om alle nasporingen, ock van
bijzondere personen, gemakkelijk te maken2". de uitgave, onder den
naam van Recueilvan gewiglige stukken van groolen omvang, waarvan
bel eerste deel ter pe,rse is en de Gedenkschriften van zekeren Jean Hou, te
's Gravenhagein 1675 geschreven en voor de kennis van mcnschen en locslan-
den uit dien lijd hoogst belangrijk, zal bevatten; 3". door het zoogenaamde
Bulletin, dat elke 2 maanden in het licht komt, en onder de rubrieken
van correspondentie, onuitgegeven stukken, mengelingen en boekbeschrij
ving, in de reeds uitgegeven 4 boekdoeleneen aantal bijzonderheden bevat,
ook voor de Nederlandsche geschiedenis van groot belang.
De Heer Hugues is herwaarts gekomen om dal genooischap nader te doen
kennen en om in archiven en boekerijen na te sporenwat daar voor het
zelve aanwezig is. Hij wenscht echter ook bekend te worden gemaakt met
zoodanige stukken, brieven, gedenkschriften en dergelijke, welke zich in
bijzondere verzamelingen of in het bezit van afstammelingen der refugiés
raoglen bevinden.
Het werk der Maatschappij, dat de zucht tot geschiedkundige nasporin
gen opwekt, levert niet alleen wapenen aan de verdedigers der godsdienstige
en staatkundige vrijheid, maar biedt tevens een onzijdigen grond aan,
waarop de verschillende partijen in het godsdienstige elkander de broeder
hand reiken. De Maatschappij lelt, in weêrwil van haar 4-jarig bestaan,
reeds 1600 leden. Maar dat getal is nog verre van voldoende voor haar doel
en opofferingen. Daarom worden ook de Protestanten in Nederland uitge-
noodigd zoo tot het lidmaatschap, dal voor den prijs van 7 francs 'sjaars
regt geeft op een lijvig boekdeel harer werken, als lot mededeeling van
onuitgegeven stukken.
De Predikanten der Walsche gemeenle alhierzijn bereid om de namen
der deelnemers aan het Bulletin aan te nemen en op te zenden.
Woensdag avond heeft zich op Zonterzorg de met roem bekende Jo-
Siannisherger Kapelle voor het eerst in onze stad, en wel met bijzonder goed
gevolg laten hooren. Onze stadgcnoolen zullen met genoegen vernemen,
dat er een tweede Concert van deze Kapel, in hetzelfde locaal, op Maan
dag 6 October aanst. zal plaats hebbenen dat het programma alsdan zoo
wel door uitgebreidheid als voortreffelijke keuze der slukkenzal uitmunten.
Het getal der in hel Werkhuis alhier opgenomenenbedroeg gedurende
deze week dagelijks 68 tot 84 personen.
Te Oosterhout (Noordbrabant) is Woensdag II. door den omroeper der
gemeente bekend gemaakt, dat de monsteraardappelplant, welke om hare
buitengewone hoogte, sedert lang ieders nieuwsgierigheid had gaaude
gemaakt en in den tuin van P. van den Elshout was gepoot, zou worden
gerooid. Zulks had dan ook in tegenwoordigheid eener talrijke schare
plaats; en 26 groote aardappelen, waaronder eenige van 5 oneen zwaar,
werden van het monstergewaswelks loof eene hoogte van 3,50 el en eenen
