LEYDSCHE
COl li AM,
[UP
I83S.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt MAANDAG, 24 SEPTEMBER.
uit Zaturdag Avond.
De Prijs der Courant is f 13 in het jaar;
de afzonderlijke nommers worden tegen 10
Centen afgegeven.
Bm^ENUXDSCnE1 BERIGTE1V.
LEYDEN, 22 September.
Bij gebrek aan nieuwstijdingenontbreekt liet niet aan allerlei beschouwin
gen van den staat van zaken lusschcn de oorlogvoerende partijen.
Terwijl de een tot behoud der vrijheid, den strijd legen het magtige en
sedert Peter den Groote zich steeds rneer en meer uitbreidende Rusland noodig
en nuttig acht, opdat de onbepaalde alleenhcersching geen veld winne tot
onderdrukking der volken, en alzoo lot stremming ja achteruitgang der ont
wikkeling van de menschelijke maatschappij, acht de ander de vermeerdering
der Franschc en Engelsche magtcn zeer bedenkelijk voor de onafhankelijkheid
der kleinere Staten van Europa, en, wijst men hem op de enge beperking
der persoonlijke vrijheid in Rusland, als ter waarschuwing wat er van Europa
worden zou, als die beginselen zegepraalden; zoo wijst deze terug op de ban
den waaraan in Frankrijk de drukpers is gelegd, en 't naauwe toezigl op iedere
persoonlijke uitlating van staatkundigen aard, en vraagt of inen kan zeggen,
dat Frankrijk thans den zuiveren afdruk van bet beeld der vrijheid oplevert;
of het Frankrijk en Engeland dan enkel wezentlijk alleen om de handhaving
der vrijheidsbeginselen van 1789 te doen is, of de zucht van Rusland orn
zich grooler en magtiger te maken hun geheel vreemd zijn; of, indien Rus
land de eerste aanleiding gaf door de bezetting der Vorstendommen er later
geene mogelijkheid zou geweest zijn, behoudens de eer van beide partijen,
vrede te maken.
Zoo verschillend zijn de beschouwingen naar mate van de beginselen der
beschouwers. Het spreekwoord: »waar twee kijven hebben beide schuld," zal
ook hier niet zonder toepassing zijn.
De een heeft evenmin regt otn zijne beginselen van onbeperkte alleenheer
sching op te dringen, als de ander de zijne van vrije staatsregeling. Geweld
cr toe te gebruiken, betaamt geen van beiden, en zoo de Alleenheorscher
daartoe zich geregtigd mogt achten, schijnt zulks toch in stellige tegenspraak
te zijn met de beginselen der voorstanders van vrijheid.
Of Turkye met den loop der zaken gediend is, mag twijfelachtig schijnen;
doch hoe 't daarmede zij, dit Rijk, dat vier eeuwen in Ooslerschen stilstand
had doorgeleefd gaat door dezen oorlog verbazende maatschappelijke ontwik
keling tegemoet. Ook op Rusland en op Aziatisch Turkye, zullen de gevol
gen van den oorlog op de ontwikkeling der bevolking niet zonder invloed blijven.
Waarheid en dwaling zijn in deze onvolmaakte wereld doorgaans onder een
gemengd, en volstrekt zuivere beginselen, zonder eenig inmengsel van eigen
belang, veel zeldzamer dan zuiver goud.
Dat de vrijheid veel opoffering waard is, en die opofferingen later heilzame
vruchten dragen, toont de geschiedenis van ons vaderland; maar iets anders
is bet als een volk tot iederen prijs voor eigene vrijheid strijdt; iets anders,
wanneer het zwaard niet alleen wordt opgevat, maar moeijelijk weder in de
schede wordt geslokentot verdediging van beginselen die in de verte schijnen
bedreigd te worden.
Zoo geenerlei veroveringszucht op de handhaving van welk stelsel ook,
kleefde, zoo beide stelsels steeds in overeenstemming waren met den zuiveren
geest des Christendoms, zouden zij dan niet in vrede naast elkander kunnen
bestaan; de alleenheersching allengskens hare harde vormen verzachten en
hare onderdanen als kinderen beschouwen, die niet altijd minderjarig blijven,
maar bij meerder ontwikkeling, ook aanspraak hebben op meerder vrijheid
en invloed op den gang der zaken; en de beginselen van 1789, de vrije
ontwikkeling der staatsregeling, hoe zou zij er nog niet bij winnen, hoe
veel schooner en zuiverder, hoeveel weldadiger zou zij zich niet, als hooger
standpunt dan dat der alleenheersching vertoonen, zoo overal de menschelijke
•harlstoglen en beweegredenen gebreideld en geleid werden door de onbedriege-
lijke hoogere beginselen van Christelijke liefde en zelfverloochening. Overal
waar dit ontbreekt, is de kiem des oorlogs aanwezig, schiet zoo ligt welig
op, verslikt handel en welvaart; tot dat uitputting van eene of beide partijen
tot vrede dwingt. Wie zal dan nu zeggen hoe lang de oorlog nog zal duren,
>hoc veel jammeren zij nog over de volken van Europa zal uitstorten, op
hoeveel bloed en tranen zij de menschheid nog zal te staan komen
Naar men verneemt heeft de Commissie voor de Volksvoorlezingen van de
Maatschappij tol Nut van 't Algemeen zich de ondervinding van het vorige
jaar ten nutte gemaakt en maatregelen beraamd, om het nut dat deze
voorlezingen slichten kunnen, met bet aangename te verbinden: waartoe in
de eerste plaats behoort, het besluit van bet Departement, om voortaan de
voorlezingen niet in de Arrnen-kerk maar in het gebouw der Maatschappij
te doen plaats hebben. Bereids hebben zich tol sprekersmet anderenaan
geboden de Hecren Mr. Paul H. Berkhout, Dr. Bosscha, Dr. H. R. de Breuk,
J. II. Eichman, W. A, Elberts, Dr. J. J. de Gelder, W. T. Koppeschaar J1'.,
S. L. Ie Poole, Dr. C. ter Laag, J. J. Rcyst en J. W. Schaap. Het is alzoo
te hopendat door talrijke inschrijving der Leden voor 50 cents voor den
geheelen w interde noodige toegangbewijzen onder dat gedeelte van het
Publiek zullen verspreid worden, voor hetwelk deze vootlezingen eigenlijk
bestemd zijn.
Het getal der door de Cholera aangetasten bedraagt sedert de laatste
opgave 6, der herstelden 5, overledenen 2; alzoo op heden nog in behande
ling 19 lijders.
Het getal opgenomencn in het werkhuis gedurende de afgeloopen week
is geweest als volgt:
16 September G9 volwassenen, 23 kinderen, te zamen 92.
17
D
78 m
25
103.
18
78
26
104.
19
78
25
103.
20
77
24
101.
21
75
23
98.
22
75
21
96.
Door
den
Gemeenteraad van Rotterdam is bij de
behandeling van de
verordening
op
de helling eener
plaatselijke
directe bel
astinghet beginsel
aangenomen om aan den belastingschuldige de keus te laten tusschen den aanslag
naar den maatstaf der huurwaarde of naar dien der vermoedelijke verteringen.
Tc Amsterdam worden bij voortduring adressen geteekend om aan den
Gemeenteraad te verzoeken hel behoud van den accijns op het gemaal, to
verwerpen.
Een daglooncr te Dinxperlo, in Gelderland op de Pruissisrhe grenzen,
Jan Vriezen genaamd, een man van 67 jaren, kwam den 18"1611 op het ge
meentehuis aldaar zijn 25ste kind aangeven.
Uit Groningen schrijft men dat niettegenstaande de hooge prijzen van
het koolzaad, nog vele landbouwers ongenegen zijn het aan de markt te
brengen, zoodat men kan aannemen dat nog p. m. de helft op hunne zol
ders ligt.
's GRAVENHAGE, 22 September.'
Eene Commissie van de Eerste Kamer heeft het adres van antwoord
op de Troonrede den Koning aangeboden. Z. M. heeft het volgende geant
woord Het strekt Mij tot groot genoegen de Eerste Kamer weder als altijd
gereed te vinden om met Mijne Regering, onder bijstand van God, de be
langen van het dierbaar Vaderland te helpen bevorderen. Ik verzoek U
Haar daarvoor Mijnen bijzonderen dank over te brengen.
De lleeren Mrs. Op den Hooff en de Grevc, benoemd tot President
en Vice-President van den Hoogen Raad der Nederlandenhebben eergisteren
in handen des Konings de gevorderde eeden afgelegd.
lieden nacht werd eerstgenoemde doodelijk door enne beroerte getroffen.
Hij was den 5den Maart 1795 te Vianen geboren. Het plotseling verlies van
een' man, wiens achtbaar, menschlicvend, goedhartig en minzaam karakter,
zoowel als zijne veelomvattende kennis en welsprekendheidhem in den
Hoogen Raad en vroeger ook als volksvertegenwoordigerzoo eervol bekend
deed zijn. zal voorzeker door allen die hem kenden, diep worden gevoeld.
Tot lid der Tweede Kamer van de Stalen-Gcneraal is alhier gekozen
de Heer Mp. Groen van Prinsterer, inel 547 van de 1(169 uilgcbragte geldige
stemmen. De Heer Gevers Deynootvereenigdc 477 stemmen op zich.
Naar men verneemt zoude in deze zitting bij de Staten-Generaal wor-
deu ingediend een ontwerp van wet tot wijziging der wet van den 6'1''*
Maart 1852 regelende de jagt en visscherij.
Volgens beriglen uil Suriname, bij hel Dep. van Koloniën ontvangen,
heeft de gele koorts aldaar weder slagtoffers onder de bemanningen der koop
vaardijscheppen gemaakt doch schijnt het getal lijders in de laatste dagen te
zijn verminderd. Te Paramaribo zijn de pokken geheel geweken. Op meer
dere plantages heerscht echter die ziekte nog en veroorzaakt aldaar veel verlies
aan arbeid.
De gezondheidstoestand Ie Curacao is geruststellend; hoewel cr van tijd tot
tijd een geval van gele koorts, meest aan boord van vreemde schepen, voor
valt, zijn in het hospitaal geene militairen noch schepelingen aan die ziekte
lijdende.