LEYDSCHE
COURANT.
MAANDAG,2 OCTOBER.
iT.Ha/., -
BliViXEXLAADSCIIE BERIGTEN.
De Courant wordt Maandag, Woensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit Zuturdag Avond.
-• -
De Prijs der Courant is ƒ12 in het jaar
de afzonderlijke nornmers worden tegen 10
Centen afgegeven
EEYDEN 30 September.
Heer en meer ontwaakt in de maatschappij het bewust zijn van behoefte
aan meerdere kennis en beschaving onder de geringe volksklasse. Op velerlei
wijzen tracht men hierin te voorzien; docli stuit uit den aard der zaak op
vele bezwaren en op de ongenoegzaamheid der middelen, die lot bereiking
van het doel kunnen worden aangewend, 't Is wel niet bevreemdenddat
eene behoefte, die pas sedert weinige jaren de bezorgdheid heeft opgewekt,
gemakkelijker erkend wordt, dan men er in voorzien kan; wat de een doel
matig aclit, komt soms den ander ongeschikt voor, en moeijelijk anders dan
door ondervinding, kan men hel meer of min doeltreffende van dezen of
genen maatregel beoordeelen.
Het Leydsche Departement der Maatschappij tot Nut van 'l Algemeen heeft
onlangs besloten in dit winter-saisoen eene proeve te nemen, met het houden
van volksvoorlezingen, op welke onderwerpen uit verschillende vakken van
wetenschap zullen worden behandeld.
De zaak is nieuw voor sprekers en hoorders. Zij heeft hare moeijelijkheden.
De tijd zal loeren of het den sprekers gelukken zal de belangstelling der
hoorders op te wekken en levendig te houden, en of alzoo deze poging ter
verspieiding van nuttige kennis eenige vrucht zal dragen. Inmiddels zij de
zaak zelve ieder aanbevolen, die haar op eenigerlei wijze zou kunnen
ondersteunen.
De nadere bijzonderheden omtrent plaats en tijd zullen weldra worden be
kend gemaakt.
Op de staten van begrooling door den Minister van Binnen!. Zaken bij
de Tweede Kamer ingediend, wordt ter uitbreiding der localen van het Museum
der Natuurlijke Historie alhier uilgetrokken ƒ24,400. In de toelichting wordt
gezegd, dal eene hoogst belangrijke verzameling visschcneen geschenk van
Dr. Bleeker te Batavia, reeds vele duizende lellende, is aangevoerd; dat thans
veel ingepakt en onbewerkt moet worden gelaten, omdat de plaatsing onmo
gelijk is, en het Museum in menig opzigt tot magazijn dient. Hierin zou men
voorzien door het bouwen van eene tweede verdieping op zulk een gedeelte
van het Museum, dal daartoe stevig genoeg is.
Voor de Academie van Wetenschappen te Amsterdam is voorde toegevoegde
vakken van taal- en letterkunde geschiedenis en wijsbegeerte uitgetrok
ken G,300.
Ter bevordering der belangen van de Nederl. Nijverheid bij de tentoonstel-
lieg te Parijs is op de begrooling uilgetrokken ƒ40,000.
De Regering heeft het plan om eerlang een post op de begrooling van
Staatsuitgaven uit te trekken, voor de Academie van Delft. (U. C.)
-- Het getal opgenomenen in het werkhuis gedurende de afgcloopcn week
is geweest als volgt:
21 S
ept.
CO
l
volwassenen
23
kinderen
te zamcn
105.
25
113
37
150.
26
130
43
173.
27
128
40
168.
28
126
36
162.
29
124
37
161.
30
125
39
164.
De 7<lc
verkooping van de gronden
in deri Haarlemmermeerpoldcr
op den 27sten dezer te Lisse plaats gehad. De 1432.69 in veiling gebragte
bunders zijn verkocht, gezamenlijk voor ƒ759,200 en alzoo gemiddeld ruim
ƒ530 per bunder. In het geheel hebben de tot dusverre verkochte 11,365.42
bunders opgeliragt, 5,391.350 of gemiddeld ruim 474 per bunder.
Men verneemt, dat zeer spoedig een nieuw examen zal aangekondigd
worden van wege het Minister van Marine, ten einde hel getal Adelborsten
van de 3dc kl. te vermeerderen, welke aan hel Nieuwediep op een wacht
schip zullen geplaatst worden.
Bij de voord ragt op het onderwijs, hij de Tweede Kamer ingediend,
wordt als regel gesteld, dat liet lager en middelbaar onderwijs strekt lot al-
gemeene ontwikkeling en vorming.
Het lager onderwijs omvat lezen, schrijven, rekenen, de Nederduitsche taal
de beginselen van de aardrijkskunde, der geschiedenis en der natuurkunde,
het zingen, de vormleer en liet regtlijnig teeltenen. Het middelbaar onder
wijs bevat dezelfde vakken, en daarenboven de beginselen der stel- en meet
kunde, der levende talen en de gymnastiek.
De scholen zijn openbare, of bijzondere. Die van overheidswege opgerigt
en onderhouden zijn openbare.
De openbare scholen zijn ingerigt voor kinderen van verschillende gods
dienstige gezindheden. De Onderwijzers in dezelve onthouden zich van iels
te onderwijzen, te doen, of toe te laten, kwetsend voor de godsdienstige be
grippen van eenigerlei gezindheid. Het geven van godsdienstig onderwijs wordt
overgelaten aan de kerkelijke genootschappen.
In elke gemeente hoven de 500 zielen wordt lager onderwijs gegeven. Ge
meentenbeneden de 500 zielen, vereenigen zich daartoe, of verstaan zich
met meer bevolkte. Elke gemeente voorziet in al de kosten van haar open
baar, lager en middelbaar onderwijs. Daartoe kan schoolgeld worden gehe
ven. Onvermogenden genieten kosteloos onderwijs. Voor de gemeenten, welke
onvermogend worden verklaard, wordt in hetgeen hare krachten te boven gaat
voor de helft door het Rijk en voor de wederhelft door de provincie voorzien.
Tot het geven van openbaar, lager of middelbaar onderwijs en ook van
dergelijk ouderwijs in bijzondere scholen, wordt vereischt eene acte van toe-
laling, te verkrijgen door het afleggen van een kosteloos examen, alsmede
een getuigschrift van goed zedelijk gedrag. De acte van toelating is geldende
voor geheel het Rijk. Tegen degenen, die, zonder daartoe geregligd te zijn,
onderwijs geven, wordt straf bedreigd van geldboete of gevangenis.
Het toezigt op het lager en middelbaar onderwijs wordt uitgeoefend door
een inspecteur, school-opzieners en plaatselijke schooleommissien.
Z. M. behoudt zich voorhet tijdstip te bepalen waarop de wet in wer
king zal komen.
In ons nommer van den 15<len dezer deelden wij uit Roelofsarendsveen
als eene bijzonderheid een berigt mede, omtrent de drukke verzending van
augurkjes naar Engeland. Thans meldt men, dat de augurkjes-leelers al
daar en te Aalsmeer een buitengewoon voorspoedig jaar gehad hebben, door
dien zij voor Engelsche rekening over de 5000 oxhoofden hebben ingelegd
ten bedrage van ƒ150,000.
Ongeveer 500 landverhuizers, onder welke Geldersche huisgezinnen, ver
trokken den 27s,e" dezer van Rotterdam, met de Amerikaanschc fregatsche
pen Mississippi en Texas, naar Baltimore en New-York.
Van Oldemarkt, in Overijssel, wordt als een voorbeeld van vruchtbaar
heid medegedeeld, dat in den tuin van den Heer P. H. P. v. M. aldaar, uit
1 Ned. roede en 50 ellen zijn gedolven, 14 schepelsmanden bleekroode aardap
pelen, builen en behalve de poters en kleinen, of 4 per mud en 2 schepels,
hetwelk de opbrengst, tegen het bunder gerekend, brengt op 280 mud groote
aardappelen.
's GRAVENHAGE 30 September.
Z. M. heeft aan den Adjunct-Intendant van zijn paleis te Amsterdam,
II. van Vessem, vergunning verleend tot het aannemen van de onderschei-
dingsleekenen van Ridder der Christus-Orde, hem door Z. M. den Koning-
Regent van Portugal geschonken.
Hel heeft Z. M. behaagd den Heer L. G. II. Mansfeldt, lste Luit. hij het
regiment grenadiers en jagers (3(,c batt. jagers) te vereeren met de groote
gouden medaille van verdiensten, door Z. UI. ingesteld. Gemelde Buit. zal,
zoo men verneemt, gedetacheerd worden bij de Koninklijke Akalemie voor de
land- en zeemagt.
Z. M. heeft aan L. de Fouw, eervol ontslag verleend als Burgemeester
der gemeente 's Heer Arendskerke c. a.en in zijne plaats J. P. I. Buteux.
Z. 51. heeft J. W. P. Kluit, op zijn daartoe gedaan verzoek, eervol ontslag
verleend als Griffier hij het Kanlongeregt te Alphen.
De Minister van Financiën maakt bekend, dat op den ÏB^11 dezer, door
een onbekende, ten huize van den Ontvanger der successieregten te Amster
dam, is afgegeven een som van 5.tot voldoening van suceessieregt we
gens ingekomen kwade posten.
Bij de aangebodene Staatsbegrooling voor 1855 wordt voor het lstc
hoofdst., Huis des Iioningsvoorgedragen 800,000als: ƒ600,000 voor
het inkomen van den Koning; 150,000 voor de Koningin-Weduwe en
ƒ50,000 voor onderhoud der paleizen.
Voor het 2dc lioofdst.lioOjS Collegien van Staat539,836. Voor 1854