van de aangelegenheden der Orde in Duitschland bijstond, benoemd om hem
als Vicaris-GeQeraal te vervangentot dat zijne plaats door ccne regelmatige
verkiezing van een nieuwen Pater-Generaal weder bezet zou zijn. Roothaan
is ruim 70 jaar en sedert 1828 Generaal der Orde.
PRUISSEX.
BERLIJN, 15 Maart.
De beroemde Hooglecraar aan de Universiteit te Bonn C. F. Harleszis
den IS110" in den ouderdom van 80 jaren overleden.
De oorlogsvloot bestaat uit 1 fregat3 korvetten2 stoomboolen36
kanonneerliooten en 7 jollen.
Zaturdaw 1. 1. is in een lakenfabriek te Aken de stoomketel met een
vervaarlijk geweld gesprongenwaarbij 3 menschen het leven hebben verloren.
Men heeft te Lunen in Westphalen ook eene bende valsche munters
ontdektdie zich vooral met het vervaardigen van valsche Pruissische thalers
en 5 francs-stukken bezig hielden.
Uit Frankfort wordt van den 13den gemeld: Een uit het zuiden ko
mende ooijevaar, die iets blinkends aan den hals droeg, trok gisteren, in de
nabijheid dezer stad, de aandacht van eenen jager, die op den vogel een schot
loste en hem doodde. Bij nader onderzoek bleek het, dat het blinkende
voorwerp een geel koperen halsband waswaarop Arabische letters gegra
veerd waren.
In Baden is even a's vroeger in Wurtemberg en Hessen een besluit ge
nomendat de Staat het regt van oppertoezigt heeft over de R. K. kerk.
Te Fredcrikshald in Noorwegen zijn bij een' zwaren brand 14 gebouwen
in de ascli gelegd.
OOSTENRIJK.
WEENEN, 12 Maart.
De Keizer heeft van den Sultan van Turkije 12 zeer fraaije Arabische
paarden ten geschenke ontvangen.
De bekende Generaal van Haynau is in Stiermarken overleden. Ook
is overleden de Vorst-Aartsbisschop van VVeenen.
Voor de op te bouwen kerk is reeds voor meer dan 381,000 fl. inge
schreven.
Uit Milaan wordt van den J)"1™ gemeld, dat het bestuur dier stad van
den Opperbevelhebber den last had ontvangen om de citadel binnen 48 uren
van den noodigen leeftogt te voorzien, en 100 stuks slagtvce ter beschikking
te stellen; voortdnrend rukten nieuwe versterkingen voor de in die omstreken
vereenigde troepen aan, en buiten de poorten van Milaan werd door afdee-
lingen krijgsvolk druk gearbeid aan het opwerpen van verschansingen.
TURK YE.
Den 26slen Febrnarij des avonds kort na zonsondergangis aan de
Fransche stoomboot met den terugkeerenden Franschen Gezant aan boord,
de doortogt door de Dardanellen niet alleen verboden maar van de forten is
met scherp op het vaartuig gevuurd. De Fransche Gezant heeft over deze
handelwijze heftig geklaagd.
DENEMARKEN.
In de open brieven betreffende den afstand aan de Deensche kroon van de
goederen, die de Hertog van Augustenburg in de Hertogdommen bezat, ver-
bindt deze zich, voor zich en zijne familie, nooit weder te komen in de lan
den, die tot de Deensche kroon behooren en er nooit grondeigendom te ver- j
werven. Hij belooft overigens nooit iets te ondernemen, dat de rust des
Koniugrijks zou kunnen storenen zich voortaan op welke wijze ookniet
te verzetten tegen de maatregelen, onverschillig welke, die genomen worden
met het oog op de organisatie der nieuwe monarchie, veel minder tegen die
welke ten doel zullen hebben de regeling der erfopvolging in de landen welke
die monarchie zamenstellen. De Hertog ontvangt als schadeloosstelling onge
veer 2) millioen thl.
00§T-INDIE.
BATAVIA, 29 Januarij.
De Gouverneur-Generaal heeft aan den Meer P. J. B. de Perrez, Resident
van Soerabaija, zitting verleend als provisioneel lid in den Raad van Nederl.
Indië, en de waarneming zijner betrekking, lijdelijk opgedragen aan den In
specteur der Cultures G. C. Schonck.
Eervol is ontslagen als Resident van de Zuid- en Oosler-afdecling van
Borneo P. H. A. B. van Hengst.
Benoemd is tot lid in den Raad van Justitie te Samarang, Mr. L. J. J.
Verenet, Ambtenaar op non-activiteit, onlangs van verlof uit Nederland te
ruggekeerd, laatst Officier van Justitie bij den Raad van Justitie te Amboina.
Bcrigten uit Palembang, tot den 3den zijn zeer gunstig. De handel
nam in levendigheid toe en de betaling der landrenten vorderde goed.
In de Moeara Oeloe had een Hoofd een aanval op onzen post van Moeara
Blilie gewaagd, maar was door de hezetting krachtig afgeslagen en zelf ge
sneuveld, terwijl verscheidene zijner aanhangers werden gewond. Dit verzet
schijnt geene vertakking van eenig oproer te zijn, maar als een op zich zelf
staand feit te kunnen worden beschouwd.
Op den 7dcn dezer werd de te Toelong-Agong, hoofdplaats der afdeeling
Negrowo, residentie Kedirie, nieuwlings gebouwde school geopend, ten dienste
der inlandsche jengden tevens de met het toezigt over die inrigting belaste
Commissie geïnstalleerd.
Onlangs is aan eenige ingezetenen van Soerabaija vergunning verleend
om eene vereeniging te vormentot oprigting van eene school voor hand
werkslieden, welke op de leest der bouwkundige teekenacademien in Neder
land zou worden geschoeid.
In den morgen van den 5dcn dezer is ter reede van Batavia, in weer
wil dat dc blaauwe vlag reeds was geheschen, eene tambangan, de rivier
invarende, in de branding omgeslagen, met het noodlottig gevolg, dat van
de zich daarin bevindende personen (zijnde de gezaghebber van het Nederl.
schip Admiraal Zoutman, J. II. Henrichs, de 3de Stuurman van dien bodem,
de lste Stuurman Admiraal van het onlangs verbrande schip Weriabenevens
vier inlanders), de Gezaghebber Henrichs, de 3de Stuurman en een der in
landers er het leven bij hebben verloren.
In den nacht van den 21sten December heeft bijna over geheel Java
eene zeer lievige aardbeving plaats gehaddie echter weinig schade heeft
veroorzaakt.
Op den 26stcn Nov. en volgende dagen zijn dc Molukken door zware
aard- en zee-bevingen geteisterd geworden. Te Banda was bij den eersten
verticalen schok die spoedig in eene golvende beweging overging, dadelijk
het grootste gedeelte der woningen of bijgebouwen in puin verkeerdof de
gebouwen zoodanig gescheurd, dat zij onbewoonbaar zijn geworden. Groot-
Banda is even zwaar geteisterd geworden; daar hebben ook eene menigte
afscheuringen en nederstortingen van rotsen plaats gehad, die de wegen ge
deeltelijk belemmeren. Men heeft bij deze ramp geen verlies van menschen
te betreuren. Na de aardbeving ontstond er eene zeebeving, die alle denk
beeld te boven gaat. De baai liep in snelle opvolging vol en weder ledig
zoodat het soms slechts eene smalle rivier geleek, waarin 's Lands brik de
Haaidie des avonds te voren was aangekomenen de met 200 koijangs rijst
beladene Nederl. bark Atial al Rachtnanvoor- en achterwaarts werden ge
dreven. Tot 10 ure in den morgen nam deze verschrikkelijke ebbe en vloed
in hevigheid toe en tot drie malen werd Neira en Groot-Banda door stort
zeeën, die zich in het Zonnegat en in dat van Lonthoir vormden overstroomd,
die telkens hooger en hooger stegen, zelfs op Groot-Banda tot aan den voet
van het gehergle, waardoor de in de vlakte staande muskaat-notenboomen
alle zijn overstroomd.
Een 36-tal inlandsche praauwen, bemand met 613 koppen, werden door
hooge stortzeeën door en tegen elkander geslagen, en dan naar den wal en
dan van daar weder afgevoerd. Eenige praauwen vergingen in het gezigt
een gedeelte werd in het Zonnegat gedreven, geraakten daar op strand en
sloegen aan stukken; terwijl het aan een ander groot gedeelte der praau
wen gelukte, door het ophalen der zeilen te ontvluglen. Beide de zeehoofden
zijn bijna geheel weggeslagen. Wat aan den wal door de aardbeving was
gespaard, werd door den hoogen vloed vernield en aan stukken gesla
gen. Op Lonthoir is het meeste verlies door de stortvloeden veroorzaakt;
niets heeft in de negorij bijna kunnen worden geredeen ieder moest voor
lijfsbehoud voor zich of voor vrouwen en kinderen zorgen. Aan boord van
de brik de Haai is waargenomen, dat de hoogste en laagste stand van
het water 26 voet verschil heeft opgeleverd.
Gedurende deze aard- en zeebeving zijn zware rollingen en geluiden als
kanonschoten gehoord. In de eerste daaropvolgende 24 uren zijn nog 15 kleine
schokken van aardbeving gevoeldna dien tijd zijn zij allengs afgenomen.
Ook in den loop van den 26stcn is de zee weder tot rust gekomen.
De schade, op de Banda-eilanden geleden, is zoo groot en zoo alge
meen dat de geldswaarde daarvan niet kan berekend wordenen nimmer
zal zij weder geheel te boven zijn te komen. Een groot gedeelte der inwo
ners is geheel of gedeeltelijk geruïneerden velen zijn zonder woning.
Op de eilanden Rosengain en Aij is de aardbeving mede zwaar gevoeld.
Gedurende de aardbeving en volgende dagenis in de werking van den vuur-
berg geene verandering bespeurd de daaruit aanhoudend opstijgende rook is
niet vermeerderd geworden. De walgelijke reuk die men daags na de aard
beving op de benedenstraat langs het strand gewaar werdwas schier ondra
gelijk. De aardbeving heeft zich op Banda nog voortgezet lot en met den
22sten Dec. Twee of drie dagen zijn er geweest, dat gedurende de 24 uren,
de aarde zeker geen uur achter elkander in rust wasvoortdurend werden
zachte golvingen of trillingen waargenomen.
Op Neira ziet het er allertreurigst uit; geen enkel stecnen huis is onbe
schadigd gebleven, cn hoogstens zijn 2 of 3 daarvan zonder gevaar bewoonbaar.
Ook te Ceram Ree is den 26sten Nov. de aard- en zeebeving op eene ver
schrikkelijke wijze waargenomen, en heeft deze laatste op Grool-Ceram groote
schade aangerigt; de zee is aldaar zoo hoog opgeloopen, dat alle huizen met
wat zich daarin bevondin de nabijheid van het strand zijn omvergeworpen
en weggespoeld. Vele Ceramsclie praauwen op het strand of op de reede lig
gende, benevens de aldaar ten handel zijnde Goramsche praauwen, op 100
stuks geschat, zijn voor het grootste gedeelte verongelukt, waarbij, even als
bij de weggespoelde huizen, veel menschen en vee zijn verloren gegaan.
Te Ternate waren de schokken van aardbeving niet bijzonder sterk. De
berg rookte niet buitengewoon.
Op den 25, 26, 27 en 28sten bebben te Batjan verscheidene schokken van
aardbeving gepaard met onderaardsch gedruisch plaats gehad.
Van Amboina wordt gemeld dat daar sedert den 19den Nov. zich herhaaldelijk
eenige ligte schokken hadden doen gevoelen, op den 26sten overal in die resi
dentie eene hevige aardbeving is waargenomen, die ongeveer 5 minuten heeft
aangehouden. Ook daar bemerkte men eene snelle waterrijzing, waarna ter
stond eene even snelle daling plaats had, welke rijzing cn daling zich 20 ma
len hebben herhaald, tot des namiddags 2 ure; 5 malen waren zij vrij sterk.
In de afdeeling Saparoea en Ilaroeko en in de binncn-baai der negorijen
