LEYDSGHE
COURANT:
18 SO,
MAANDAG, 18 NOVEMBER.
N°. IW/t
BIMENLANDSCHE BERIGTEN.
De Courant wordt Maandag, Woensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit Zaturdug Avond.
De Prijs der Courant is f 12 in het jaar
e afzonderlijke nommers worden tegen 10
Centen afgegeven
LEADEN16 November.
Op de mededeeling in de Prov. Gron. Cour., dat het cellulaire ge
vangenisstelsel in dit Rijk noch ingevoerd noch toegepast zou wordenals in
strijd met de wetgevingantwoordt het Weekblad van 'l ReqtDat liet
cellulaire stelsel in het door de Wetgeving goedgekeurde eerste hoek van het
nieuwe wetboek van strafregt is aangenomen, en dat de toepassing en uit
voering van dat stelsel afhangt van eene later aan te nemen wet. Na de
goedkeuring van dat eerste hoek, is te Amsterdam eene nieuwe gevangenis
gebouwddie naar liet cellulaire stelsel is ingerigt. Die gevangenis is dit
jaar in gebruik gesteld. Alleen de preventive gevangenen worden in cellen
geplaatst en cellulair behandeld. De veroordeelden hrengen alleen den nacht
in hunne cellen door. Het is alzoo onjuist te beweren, dat het eenzaam
opsluiten van gevangenen hier ingevoerd is, en even onjuist, dat het nocli
ingevoerd noch toegepast zal worden. Alles hangt af van de door de Wetge
ving te beramen maatregelen.
Z. Exc. de Minister van Justitie heeft de collegiën van administratie
over de Huizen van Arrest te Sneek, Almelo en AVinschoten doen aanschrij
ven, om de reeds sedert eenigen tijd in die huizen toegepaste afzonderlijke
opsluiting van veroordeelde gevangenenniet meer te doen plaats hebben
in afwachting dat eene transitoire wetdeze aangelegenheid betreffende zal
zijn tot stand gebragt, tenzij de gevangenen zei ven eene afzonderlijke op
sluiting mogten verlangenbetgeen zij dan bij request kunnen vragen.
De Minister heeft aanleiding tot deze aanschrijving gevonden in de gewigtige
bedenkingen, welke bij de onlangs aangevangen indienststelling van het
cellulair ingerigte Huis van Arrest en Justitie te Amsterdam zijn gerezen
met opzigt tot de bevoegdheid, om de naar bet bestaande AVetboek van
Strafregt uitgesproken straffen op eene andere wijze uit te voeren dan in het
stelsel van het regt ligt opgesloten. Z. Exc. moet erkennenhoe nuttig en
doelmatig de afzondering van misdadigers ook moge worden geachtdat die
thans op geene wettige gronden kan worden verdedigd, terwijl Z. Exc. zelfs
den schijn van onwettigheid ten deze wil vermijden.
De Heer Mr. J. L. de Bruyn Kopszoo gunstig ten opzigte zijner
Staatshuishoudkundige studiën bekend, door zijn onlangs over die wetenschap
uitgegeven handboekhetwelk na weinige weken een tweeden druk beleefde
heeft in het tlandelsbl. van den 15den dezer een stuk over het Armwezen
geplaatstwaaruit wij om de algemeene belangstelling in dit onderwerp van
zoo hooge aangelegenheidde vrijheid nemen hier een uittreksel te geven.
»AAreldra" zegt de geachte Schrijver »zal het Ministerie een armenwet
voordragen die met groote belangstelling wordt te gemoet gezien te meer
bij bet verschil der meeningen over deze zaak.
De een toch wil uitsluitend den Staat met de armenverzorging belasten
de ander wil alles aan de bijzondere liefdadigheid overlatenen beide mee
ningen worden met groote bekwaamheid verdedigdterwijl tusschen deze
twee tegenovergestelde gevoelens met niet minder ingenomenheid, vele stelsels
worden voorgedragen.
De Staathuishoudkunde stelt vast, dat er slechts een langzaam maar onfeil
baar geneesmiddel is, namelijk de zedelijke en verstandelijke verbetering
des volksdoor uitbreiding van onderwijs. Hierin stemmen alle Staatshuis
houdkundigen overeen. Den arme ontbreekt bet noodigedit moet voortge-
bragt worden: dus is meerdere voortbrenging eene vereischte. Dat verdeeling
der rijkdommen niet zou baten, is duidelijk genoeg, ieders hoogst gering aan
deel zou terstond in 't niet verzinken en de verdwijning van alle kapitaal het
menschdom in de diepste barhaarscldieid doen terugzinken. Er moet dus
vermeerdering van het voortbrengingsvermogen worden bewerkt, en hiertoe
wordt arbeid en kapitaal vereischt; tot het eerste heeft men zijn ligchaams-
krachtcnmaar daarbij is eenige kapitaal noodig ter aanschaffing van grond
stoffen en werktuigen.
Maar toeneming van kapitaal is ondenkbaar zonder vlijt of verstandig over
leg; dit ontbreekt bij velen en kan alleen worden opgewekt door zedelijke
verbetering.
5} AI aar nu zijn er velen die geen werk kunnen bekomen en niets hebben
om te sparen. Dit is een gevolg der verkeerde rigting der maatschappij
die eerst door slavernijlater door opeenstapeling van geestelijke goede
ren, door heerscbzuchtigen adel, door onbeperkte alleenheerscbing, de arbeid
der groote menigte dienstbaar maakte aan de genietingen van weinigen.
Later hebben ongelijke belastingen en verbodswettengestrekt om honderden te
verrijken ten koste van duizenden, die daardoor verhinderd werden te wer
ken en te sparendie bevolking nam toe en kan nu niet meer in hare be
hoeften voorzien.
»Dus moeten alle hinderpalen ter voortbrenging weggeruimd, opdat ieder
vrij zij, om zonder eens anders schade door zijn arbeid in zijn onderhoud
te voorzien, maar met de wegruiming dier hinderpalen, moeten tevens on
kunde, ongodsdienstigheid, gebrek aan overleg, onmatigheid, bijgeloof, door
opvoeding en onderwijs worden tegengegaan.
Beideèn de wegruiming dier hinderpalen èn de volksverbetering door op
voeding en onderwijskunnen uit den aard der zaak slechts langzaam voort
gaan. Eeuwen toch zijn er verloopen, waarin men, in het duister voort-
tastende de gelijkmatige voortbrenging verstoorde en slechts sedert eenige
jaren ziet men dit in en erkent de duizende banden waarin hebzucht en
onkunde haar kluisterden.
De gevolgen dier verkeerdheden zijn niet in eens op te heffen maar
zoo komt men toch tot eenen tijd van overgang en omtrent deze kan de
armenwet alleen betrekking hebben.
Alen verwachte dus niet te veel van haar. Zij kan geen middel zijn tot
genezing der armoede. Zij regelt alleen de handelwijze omtrent de armen;
de genezing ligt in het zamenstel van alle wetten en hij de vereenigde pogin
gen van alle ingezetenen.
De Prov. Gron. Cour. berigtdat aan de Akadcmie te Groningen
243 studenten zijnen bovendien 22 chirurgijns en apothekers leerlingen
die de Akademische lessen bijwonen.
Te Hoogeveen woont zekere G. H. Prins, 80 jaren oud, hij is met zijne
vrouw reeds 56 jaren gehuwd, zij hebben 10 kinderen in levenallen getrouwd
deze hebben 50 kinderen, van welke 6 gehuwd zijn, die te zamen reeds 15
kinderen hebben, van welke één ook reeds gehuwd en een kind heeft. Die
man is dus het hoofd en de stamvader van 76 personen, allen in leven.
Prins heeft dezen zomer in 2 dagen nog 9 akkers boekweit gemaaid.
Negende vervolg uit het Vers] aggedaan door de Gedeputeerde Staten
aan de Staten der Provincie Zuidholland. (Zie N°. 139).
Fabrieken en Trafieken. De Leydsche lakenfabrieken hebben geene bij
zonder drukke werkzaamheden gehadechter werden de vooruitzigten voor
dit jaar als niet ongunstiger beschouwd. De goede hoedanigheid der voort
brengselen van deze en van vele andere fabrieken, is, onder anderengeble
ken, bij de tentoonstelling in 1849 te Delft gehouden, van welke aan het
slot van dit onderdeel van ons verslagnader zal worden melding gemaakt.
De achteruitgang der grijnfabrieken te Leyden sedert 1846, is in 1849
zeer toegenomen, hetgeen vooral is toe te schrijven aan de overvoering van
dat fabriekaat in China, alwaar hetzelve tot zoodanige lage prijzen wordt
verkocht, dat de verzendingen van hier niet kunnen geschieden dan met ver
lies. De deken-fabrieken hebben druk voortgewerktdaar dit fabriekaat zeer
gezocht blijft. Voor buitenlandsche orders is echter in het afgeloopen jaar
niets gevraagd. In de duffel- en baai-fabrieken is eenige vooruitgang be
speurd. De saai-fabrieken, onder welke men ook het vervaardigen van zoo
genaamde Long-Els kan rangschikken, blijven, wat het eerste fabriekaat
betreft, voor land- en zeemagt, en wat het laatste aangaat, voor de behoefte
in China een matig vertier ondervinden.
De katoen-fabriek te Leyden zet hare werkzaamheden geregeld voortter
wijl de fabriekanten niets onbeproefd latenom de concurrentie in dat artikel
met de buitenlandsche fabrieken te kunnen volhouden.
De overige fabrieken te Leyden, als die van wollen en saijettcn garensvan
zeemleder en lijm, en van behangsel papier, hebben over het algemeen in
het afgeloopen jaar niet onvoordeelig gewerkt.
Sedert eenigen tijd is te Leyden eene fabriek van gedrukt of geperst ma-
roquinen leder gevestigd, welke tak van nijverheid met het beste gevolg-
wordt uitgeoefend. Bij de grofsmederij te dier stede waren aanzienlijke or
ders voor de werkzaamheden van dit jaar voorhanden.
De toestand der ijzergieterij te Schiedam is insgelijks eenigzins verbeterd.
De aldaar bestaande 165 korenwijnstokerijen zijn het gansche afgeloopen jaar
door en de meeste zelfs zeer druk werkzaam geweest. De uitvoer van gedis-
