le v use li k
L
COURAN
i 8,50.
N°. 100
'm. v i
De Courant wordt MaandagWoensdag cn
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
vit Zuturdag Avond.
VlïlJDAG, 16 AUGUSTUS.
0.
De Prijs der Courant is ƒ13 in het jaar;
de afzonderlijke nommers werden tegen 10
Centen afgegeven.
BIRIN EN L A N DSC HE BEB5GT EN
LEYDEN, 15 Augustus.
Wij vernemen flat tot de 306 personen die tot liet Staats-examen zijn toe
gelaten ook die behoorenwelke zich gedurende de maand Julij nog hebben
aangemeld. Alle aanvragen die na den laatslen Julij bij de Commissie zijn
ontvangen, zijn ter zijde gelegd.
De Minister van Koloniën beeft 's Konings Commissaris in Zuidbolland
aangeschreven, dat zich bier en in [ndië bezwaren hebben opgedaan tegen de
behandeling der certificaten voor goederen van Ned. oorsprong, tot vrijdom
van in- cn uitgaande regten; dat ze namelijk aanleiding geven tot kwade
piactijken, waarom de Minister de plaatselijke besturen verzoekt om zich bij
afgifte dier certificaten wel te verzekeren dat de goederen werkelijk bier te
land zijn vervaardigd.
De inspectie over de verlofgangers zal in de maand October weder ge
houden worden.
De Heercn A. van RyckevorselE. P. de Monchy en Mp. A Boxman, die
in de ontbonden Tweede Kamer zitting hadden voor Rotterdam en Gorinchem,
hebben verklaard, het Lidmaatschap niet meer te zullen aannemen.
Den 12dcn is te Lekkerkerk een man die bezig was eene koe te melken
terwijl er een onweder losbarstte, te gelijk met de koe door den bliksem ge
troffen en gedood.
Zesde vervolg der mededeeling betreffende al onze Overzcesche Bezit
tingendoor den Minister van Koloniën aan de Tweede Kamer. (Zie N°. 99.)
Celebes.
Hel eiland Celebes is volgens de bestaande administrative verdeeling gesplitst
als volgt:
I. Residentie Menado. Zij stelt eene afzonderlijke afdeeling van bestuur
daar, onder bet hooger gezag van den Gouverneur der Molukken, en zal dus
onder dat Gouvernement worden behandeld.
II. Het gebied van den Sultan van Ternate op de oostkust van Celebes. Dit
behoort mede onder het gouvernement der Molukken, en wel bepaald tot de
residentie Ternate, waar bet zijne plaats zal vinden.
III. Gouvernement van Celebes en onderhoorigheden. Deze groote afdeeling
begrijpt in zich bet geheele overige gedeelte van Celebes, benevens de omlig
gende eilanden, zoomede de eilandgroepen zuidelijk van daar tot en met Sum-
bawa, waar onder anderen de Sultan van Biema is gevestigd, wiens gezag
zich ook over de westelijke helft van bet eiland Flores, Mangaray genaamd,
uitstrekt. Eene omschrijving van het gebied van dit gouvernement kan men
vinden in de publicatie van den Gouverneur Generaal, dd. 17 Julij 1824
geplaatst in het Indisch Staatsblad van dat jaar onder n°. 31a.
Het Rijk van Goah of Makassar bad in bet midden der 17de eeuw zijne
magt genoegzaam over geheel Celebes door de wapenen uitgebreid. Reeds in
den aanvang dier eeuw was door onze Compagnie te Makassar een kantoor ge
vestigd, dat nu eens opgebroken dan weder hersteld werd. Met het oog op
bare belangen in den Molukschen Archipel, cn getrouw aan bare staalkun
dige beginselen, wierp zij zich eindelijk als beschermster der door Goah on
derworpen Rijken op. Bloedige oorlogen volgden, die in 16G9 voor goed een
einde maakten aan de Makassaarsche overheersehing. De bezittingen van Ter
nate in bet noorden en oosten van Celebes, keerden aan dat Rijk terug.
Verschillende districten en kleinere Staten op de west- en zuidkust des ei-
lands, werden aan de Compagnie afgestaan. De overige Rijken vereenigde zij,
door bet sluiten van overeenkomstenin een algemeen verbond onder baar
bescherm heerschappij waarbij bet Rijk van Boni als evenwigt aan de magt
•van Goah tegengesteld en op gelijke lijn met dit laatste geplaatst werd. Als
•hoofdvestiging behield men bet thans mede afgestane district Makassar, waar
aan de eigenlijke stad de naam van Vlaardingen, en aan het kasteel die van
Rotterdam was gegeven. Het Rijk van Boni, aldus uit zijn slaat van ver
nedering opgebeurd, wist zich allengs zoodanig te verheffen, dat grootendeels
aan den overmoed van dat Rijk de sedert ondervonden moeijelijkheden te wij
ten zijn. Makassar werd, in voldoening aan de op Java gesloten capitulatie,
in 1812 aan bet Engelseh bestuur overgegeven. De aanmatigingen van Boni
noodzaakten bet Britsche tusscben best uur tot bet uitvoeren eener expeditie
tegen dat Rijk in 1814, die inlussehen slechts voor bet oogenblik doel trol'.
Naar aanleiding der Londensche conventie van 1814, keerde Makassar in het
laatst van 1816 onder Nederlandsch gezag terug, doch in een slaat van wan
orde en regeringloosheid; die eindelijk, in 1824 en 1825, door krachtige
militaire maatregelen moest worden te keer gpgaan.
Nieuwe overeenkomsten herstelden onze miskende regten doch het is eerst
na de wedertoetreding van Boni in 1838 tot bet gemeenschappelijk verbond
dat men orde en rust in dit gouvernement als hersteld kan beschouwen.
Een veelzijdig vertakt leenstelselverbonden aan een door de regten der
Rijksgrooten beperkt, of zelfs wel door eene vereeniging derzelven uitgeoefend
vorstelijk gezag, en gepaard aan bet bestaan van meerdere kleinere onderlinge
bondgenootschappen, maakt den grondtrek der inrigting uit van bet in-
landsoh bestuur, waarvan de eigenaardige bezwaren vaak worden vermeerderd
door den naijver tusscben Goah en Boni. De werking van het Nederlandsch
gezag is bier drieledig. Het onmiddellijk beheer van bet Gouvernement be
paalt zich tot de volgende onderafdeelingenhet district Makassar, met de
onderhoorige eilanden; de zuider-districlcnde noorder-districten of Maros;
Boelecomba en Bonthain, en Saleijer, met de omliggende eilanden, en de
zuidoostelijk en zuidwestelijk van daar strekkende kleinere eilandgroepen.
Onder middelijk gezag van bet Gouvernement staankrachtens speciale
overeenkomsten, de leenroerige Staten van: KajeliTanette, Tello, Wadjo,
cn Loewoe.
Al de overige landen en rijken in dit gouvernement vormen, krachten de
bestaande contracten, een algemeen bondgenootschap, waarvan de vorsten van
Boni en Goah de eerste leden zijnen aan welks hoofd als beschermheer is
geplaats het Nederlandsch Gouvernement, bekleed met de voorname attribu
ten van het oppergezag. Onder hetzelfde beschermheerschap staan de vorsten
van het eiland Sumbawa en de Sultan van Boeton, doch alleen de laatstge
noemde behoort mede tot bet bondgenootschap.
De Gouverneur heeft zijn zetel ter hoofdplaats Makassar. Een adsistent-
resident is te Maros gevestigd, en bestuurt onder hem de noordcr-districten
even als Europesche gezaghebbers de afdeelingen der zuider-districlen, van
Boelecomba en Bonthain en van Saleijer met de onderhoorige eilanden. Een
dergelijk gezaghebber is te Biema, op het eiland Sumbawa, geplaatst.
Het onderscheidend karakter der bewoners van dit gouvernement is dat van
ondernemende zeevaarders en handelaars te zijn. Alleen in het binnenland en
aan de zuidwest-zijde des eilands is de Landbouw, en met name de rijstteelt,
van noemenswaardig belang. De bevolking is gesplitst in twee groote stam
men, die echter in gewoonten cn zeden veel overeenkomst hebben. Het zijn,
ten westen de Makassaren, waaronder de Vorst van Goah de eerste plaats
inneemt, en ten oosten de Bougiërs of Boeginezen waarvan Boni of Boegie
den magligsten Staat vormt. De eersten zijn bij uitnemendheid stoutmoedige
visschers, die in den Molukschen Archipel, zelfs tot Nieuw-Guinea en Nieuw-
Holland toe, de vangst drijven van karet (schildpad) en tripang (een zeeworm,
die, bereid cn gedroogd, bijna uitsluitend voor dc Chincsche consutnlie dient).
De laatstcn, waaronder vooral ook de Wadjorezen, zijn de groote bandelaars
van den Archipel, en als zoodanig heinde en ver verspreid.
Hel totale cijfer der bevolking van dit gouvernement wordt bij gissing ge
steld op p. m. 3 millioen zielendie der hoofdplaats zal bedragen 24,000
zielen; terwijl zij voorts wordt geschat: voor de noorder-districten op 120,000,
voor de zuider-disliicten op 70,000, voor Boelecomba en Bonthain op 30,000,
voor Saleijer en onderhoorigheden op 40,000 zielen.
Makassar is sedert 1 Januarij 1847 eene vrijhaven. De publicatie van
9 September 1846, voorkomende onder n°. 27 in het Indisch Staatsblad
van dat jaar, behelst den maatregel cn licht dien toe. Onder lit. U wordt
hierbij overlegd een overzigt van den handel cn dc scheepvaart te Makassar,
over de jaren 1846, 1847 en 1848, zoo als dit onlangs in de Nederlandsche
Staats-Courant van 28 Maart 1850, n°. 73, is geplaatst geworden.
Vervolg hierna.)
's GRAVEN 1IAGE, 15 Augustus-
Dc wet op de regeling van het regt van enquête, den 5deD door Z. M. Ko
ning bekrachtigd, is den 13||CD dezer afgekondigd.
Heden ochtend is een Kabinetsraad gehouden, welke van des ochtends
tien ure tot des namiddags half drie ure heeft geduurd.
Dingsdag zijn uit de galerij van wijlen Z. M.Willem II, onder anderen
de volgende stukken verkocht: N°. 4 II. van de Sande Bakhuizen, Landschap
met Vee ƒ1310; N°. 3 Brascarrat, idem ƒ6300; N°. 11 Cli. Brias, een Bin-
