MUNTWEZEN-
LUXEMBURG.
31 Maart.
Z. M. de Koning Groot-Hertog heeft aan de inrigtingen van liefdadigheid
te Berg en Colmar, Lorochette, Bastendorf, Nomern, FeulenFischbach
LorentzweilerEttelbruckMedernach Bissen, Mersch en Heffingeneene
som van 1270 fr. in zijne betrekking als grondeigenaar in die gemeenten ge
schonken.
ENGELAND.
LONDEN, 3 April.
Heden zijn te Portsmouth en Woolwich bevelen ontvangen tot het onverwijld
inschepen van een balaillon mariniers naar Lissabon, en naar men meent
gelijke bevelen te Pleymouth en Chatham. Do genoemde afdeelingen zijn be
reids met een stoomfregat naar hunne bestemming vertrokken. Uit dit alles
maakte men op dat de Koningin van Portugal Engelsohe tusschenkomst heeft
ingeroepen om aan de hinnenlandsche twisten in haar rijk spoedig een einde
te maken.
De beroemde drukker W. Clowes is dezer dagen alhier overleden. Hij
was de eigenaar van de uitgebreidste drukkerij die bestaat. Zij is volkomen
eene stad aan de hoorden van de Theems. De Heer Clowes had zelf door eer
lijkheid en geduld zijn groot vermogen verkregen. Hij was het die het eerst
in de drukkerij de stoommachines heeft ingevoerd. Van zijne persen kwam
wekelijks ten minste een half millioen bladen druks, en er was niet meer
tijd noodig om een parlementair stuk van 1000 bladz. in folio te voorschijn
te brengen. Ilij was een man van een verheven verstand, volharding en
geestkracht.
liet getal personen die in Ierland met openbare werken aan den gang
worden gehouden beliep verleden week nog 438,000. Het bedrag van het
aan hen uitbetaalde is geweest 210,506
FRANKRIJK.
PARIJS, 4 April.
De prijs der granen blijft alhier dalen. Te Rouaan zijn dan ook weder van
den 15dcI1 tot den 31stcn Maart, 68 schepen met granen aangekomen, terwijl
van verschillende plaatsen wordt gemeld dat op nieuw vele schepen geladen
worden.
De schaarschlc van levensmiddelen begint in Frankrijk allenskcns te ver
minderen. Gisteren is het meel op onze korenmarkt 5 francs per zak gedaald
te Havre daalde het aanhoudend en werd er aangeboden zonder koopers te
vinden. Middelbaar over geheel het Koningrijk genomenis de prijs der
tarwe niet tot 37 francs gestegenhoezeer zij op enkele plaatsen zelfs tot 50
en 52 fr. het mud is opgedreven.
In het liefdadig gesticht van Bourg is dezer dagen overleden Marie Clau-
dine Chevalon, in 1744 geboren, dus 103 jaren oud.
In het begin van Maart zijn niet minder dan 56 schepen, met graan
beladen van Constantinopel en Smyrna afgezeild waarvan 24 naar Marseille
en 15 naar Engeland bestemd.
Zondag 21 Maart, toen de gemeente van Haux (Neder-Pyreneën) des
namiddags ter kerk was, stortte de galerij in, dewijl de zuilen vermolmd
waren waardoor eenige mcnschen zijn gedood en vele gewond.
Men heeft op het kerkhof van Sainte Marie d'Olcron (in hetzelfde Departemk
een bij uitstek grooten wolf geveld. Dit wilde dier, ongetwijfeld door den
honger gedrongen, groef de versche lijken op cn verslond ze. Eerst na een
rijkelijk genoten maaltijd gelukte het, om hem, terwijl hij in een grafkuil
lag te slapen dood te schieten.
De Vlrechtsche Avondpost deelde dezer dagen eene hij haar ingezondene
zeer lezenswaardige beschrijving mede van het Geldmuntenwelke wij hier
met eenige bekorting overnemen.
Aan de Ncderlandsche Bank 1c Amsterdam, het groote Lands geldinagazijn
worden door de verschillende Rijks Agenten de oude munten afgeleverd. Naar
mate men deze oude munt in nieuwe-doet veranderen, zendt de Ncderland
sche Bank die speciën naar de Rijksmunt te Utrecht.
Daar aangekomen is het slechts metaal of grondstof, en er wordt ter voor
koming van verderen omloopeen gat in geslagen.
Door herhaalde proeven heeft men naauwkeurig kunnen bepalen, hoeveel
zuiver zilver elk der geldsoorten bevat, hetgeen zeer verschillend is; de eene
soort nog geen en de andere ruim deelen zuiver zilver. Het doorge
slagen geld wordt den muntmeester slechts in rekening gebragt, voor zooveel
liet zuiver zilver inhoudt, en hij is gehouden dezelfde hoeveelheid zilver in
de nieuwe munt terug te geven. Door de wel is bepaald dat in het nieuwe
groote zilvergeld voor 945 deelen zuiver zilver moet zijn, dat is, elke 1000
ffi geld 945 zilver moet bevatten. Tot het verkrijgen dezer gehalte, is
men verpligt, bij het smelten der oude munten dus zooveel zuiver zilver te
voegen, als deze minder inhielden. Hiertoe in den handel fijn zilver te koo-
penwas zeker het eenvoudigste, maar daar de iioogc prijs hiervan dit niet
voordcelig maakt, is men thans gewoon een gedeelte van het oude geld te
doen ontleden ten einde daaruit het noodigc zilver te trekken. Deze bewer
king noemt men fineren, en geschiedt te Amsterdam in efine speciale fabriek
cn bijna kosteloos, daar men hij de ontleding der oude munten eenige goud-
deel en vindt, wier waarde de (meerkosten kunnen goedmaken.
Tol het maken van het nieuwe geld, wordt in eene potlooden smcltpot of
kroes, ongeveer 280 Nedei landsche ffi oude munt of zuiver zilver, volgens
eene berekende verhouding door elkander gesmolten, in ovens met turf ge-
stookt. In ijzeren vormen wordt het gesmolten metaal lot staafjes gegoten
die men gietelingen of tinnen noemt, en voor de guldens lTlff en voor de
rijksdaalders ruim 2J Ned. fÈ wegen. Met hoeveel naauwkeurigheid die smel
tingen moeten ingerigt worden, kan men nagaan uit de bepaling, dat de
verhouding van dit mengsel nog niet -^±w deel van de voorschriften mag
afwijken. Vervolgens worden de gegoten staafjes tot reepen gevormd, onge
veer ter dikte van het te maken geld.
Het pletten der gegoten staafjes geschiedt in de pietzaal, tusschen twee
stalen rollen. Twaalf zulke bewerkingen, waarhij de rollen allengs naauwer
zijn gesteld, maken het staafje tot een langen band, welken men voor het
gemak der bewerking zelfs in tweeën moet knippen. Dit geschiedt door eene
zelfwerkende schaar. Om het pletten gemakkelijk te maken, worden van tijd
tot lijd de staafjes in een gloeioven verzacht. Als laatste verdunning, en om
dezelve de juiste en gelijke dikte te geven, haalt men de banden zilver op
eene Irckbank door eene sleuf, wier wijdte men regelen kan.
Nu schuift men den band onder eene machine, waarop een op- en neder-
gaande ronde beitel telkens uit de dunne reep een schijfje snijdt, dat nu
eerst iets naar geld begint te gelijken. Gewoonlijk werken twee punchma-
chinen wier beitels iets in grootte verschillen: de kleine ongelijkheid van
pletten kan dan verholpen worden, door uit de dikste reepen de kleinste
schijfjes te snijden. Dit wordt bepaald, door eerst van elke reep een schijfje
naauwkeurig te wegen.
Het overschot der banden wordt weer versmolten. Eene stoommachine in
de pletzaal brengt al dn werktuigen in beweging. Een daarnaast gelegen
stookhuis bevat de stoomketels, de gloeiovens en een toestel tot verwarming
der muntlokalen.
Ats men nagaat, dat van de dikte der getrokken banden, het gewigt van
de daaruit te snijden schijfjes afhangt, zal men hegrijpen hoe naauwkeurig
de pletwerkluigen moeten zijn.
Evenwel schijnt het onmogelijk, met de werktuigen schijfjes te maken, die
allen juist het gewigt hebben, hetgeen toch noodig is; want de controle is
zoo gestreng, dat b. v. een rijksdaalder in gewigt geen 500ste gedeelte te
zwaar of te ligt mag zijn.
Tot het verkrijgen dezer juistheid, brengt men de schijfjes uit de pletzaal
naar epn ander vertrek, waarin een aantal mcnschen orn tafels zijn gezeten,
elk voor zich hebbende een zeer naauwkeurig weegschaaltje, cn in de hand
eene vijl waarmede zij stuk voor stuk van elk schijfje in het plat zooveel
afnemen, als zij dit op het schaaltje te zwaar gevonden hebben. De te ligte
schijfjes worden daarbij afgekeurd en keeren naar de smeltkroes terug.
Het werktuig, waarmede nu op de schijfjes het randschrift: x>God zij met
ons" gezet wordt, is zeer beknopt en vernuftig, maar misschien juist daarom
moeijelijk te beschrijven. Elk stuk wordt daarin gerold en gedrukt tegen een
stalen staafje, dat en relief de letters heeft, die het dus om het stuk over
brengt.
Tot nu toe zijn de plaatjes glad en moeten vóór het stempelen nog eene
bewerking ondergaandie men blancheren noemt. Dit doet men door de
plaatjes heet te maken en dan in verdund zwavelzuur te werpen. Hierdoor
worden de schijfjes schoon en krijgen een oppervlakte van zuiver zilver, daar
uit het metaalmengsel, het koper van de oppervlakte zich in het zuur oplost
en van buiten fijn zilver overlaat. Uit het vocht gschcpt, worden de plaat
jes in houtzaagsel geschud om te droogen.
De nieuwe werktuigen lot stempelen zijn van Duitsche uitvinding, cn moe
ten door hunne vernuftige inrigting eri naauwkeurige bewerking de bewon
dering opwekken van ieder, die met eenige aandacht deze werktuigen even
geregeld als snel ziet werken. Aan hem die dit nooit zag, eene duidelijke
voorstelling te geven, komt mij bijna onmogelijk voor, zonder behulp van
teekeriingen.
Bij deze werktuigen hebben menscbenhanden niets te doen dan de te mun
ten plaatjes in een kokertje te stapelen daar het werktuig door stoomkracht
bewogen, die plaatjes één voor één uit dat kokertje schuift op een staanden
stempel, dan een ring of kraag opligt, die het plaatje op dien stempel
vast houdt, en vervolgens een orngekeerden stempel op het plaatje doet druk
ken, waardoor het tusschen beide geperst, aan beide zijden afdruksels ont
vangt. Bij het weder opligten des bovenslempels, valt de ring, en laat dus
het gemunte stuk los liggen, dat door het volgende nog ongestempelde
plaatje wordt weggeschoven en als gereed geld in een hakje valt.
Hoe snel al deze bewegingen zijn, kan men daaruit nagaan, dat elk dezer
werktuigen per dag 4 a 28,009 stukken geld munten. Wekelijks wordt er
voor ruim ƒ700,000 aan nieuw geld geslagen.
201ste KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE LOTERIJ.
Trekking der Vijfde Klasse.
lste Lijst.
No.
1102 een prijs van ƒ1000.
2dc
N°.
18837 een prijs van ƒ1000.
ADVERTENTIE N.
De COMMISSIE uit de Maatschappij tol Nut van '1 Algemeentot uitgifte
van TVlnkelkaart;jes van 25 Cents, 10 Cents en 5 Cents, die in
plaats van Fooijen of Kermis- en Nicuwejaarsgiften kunnen worden uitgereikt,
brengt ter kennis van het Publiek dat degene die nog Kaartjes mogtcn heb
ben overgehouden, dezelve als met den 31slcn Maart vervallen zijnde, aan
staanden Donderdag en Vrijdag den 3stc" en 9<len April, des voormiddags
tusschen 10 cn 12 ure, tegen andere kunnen inwisselen, ten huize van den
lieer Mr. II. A. LISMAN op de Ilccrengracht.
