WURTEltHSERCt.
Onder de verblijdende verschijnselen van onzen vredestijd behooren die tal
rijke vcreenigingcn ten algemeenen nutte, welke een opgeklaarder inzigt in
de eischen der algemeene welvaart in alle deelen van het Duitsche vaderland
te voorschijn roept, en onder deze staan de vercenigingen tot volksschriften
boven aan. Zij zijn een der sprekendste teekenen dat de beschaving haar
karakter van uitsluiting en aanmatiging van alleen tot hoogere standen te
behoorenaflegt en dat het getal dergenen die aan uitslnitend bezit en gilde-
wezen den oorlog hebben verklaard dit ook niet meer dulden in de zooge
naamde geleerde wereld. Niet als of de Priesters der wetenschap voortaan
kramen zouden opslaan, of dat men hun het regt wilde betwisten om ook nog
voortaan in raadselen te spreken en hunnen geest in diepzinnige, zelfs on
vruchtbare onderzoekingen te oefenen, (waarin andere volken den Duitschers
nageven zeer sterk te zijn) maar men zal toch een grooterc eer daarin stellen,
een volk lot beschaving op te leiden, dan enkel schoolwijsheid te planten. Het
eerste is niet alleen de zaak der inenschelijkheidmaar ook van welbegrepen
staatsbelang. Nadat de middcleeuwsche grenspalen tusschen de standen zijn
omvergehaald, heeft de hoogere en vermogende stand, de invloedrijkste in
den Staat, er een wezentlijk belang bij, te zorgen dat de algemeene gelijk
heid voor de wet ook door gemeenschap van den geest worde bevorderd.
Eene wisseling tusschen de hoogere en lagere standen is behoefte voor bei
den beiden kunnen even zoo veel ontvangen als zij geven. Deze (waaraan de
tegenwoordige tijd van fijnere beschaving bijzondere behoefte heeft) iets van de
eenvoudigheid der natuur en van den oorspronkclijken geestdie de schoonste
rijkdom des volks is; gene, een bescheiden aandeel aan het kapitaal der opent-
lijke beschaving, zonder welke hij de velerzijds gestegene eischen van het te
genwoordige, ook de vlijt van den arbeider op het land of in de werkplaats
geen loon meer vindt. Wat de verbeterde volksscholen opleveren is zeer dan-
kens waard; maar eene magere aalmoes, als dit het gansche wetenschappelijk
erfdeel des volks uitmaakt. Vergeefs zal eene natie hare beschaving roemen
zoo lang die enkel een voorregt van hecren en aanzienlijken blijftzoo lang
de groote meerderheid als vreemden en barbaren met geringschatting worden
behandelden zich daarover wreken met nijd en afgunst op al wat tegen
hen over staat, tegen elk die maar een fijner gewaad draagt.
Gelukt liet die vercenigingen voor volksschriften, die klove tusschen de stan
den gedeeltelijk aan te vullenzoo hebben zij een zeer vruchtbaar vraagstuk
opgelost. Zij zullen het volk niet uit zijn kring rukken het niet met on
verteerbare kennis overladen maar het lecrcn om de beschaving niet als een
vijand te beschouwenen alzoo het volk in rust brengen en het voor den
vcrderfelijken invloed beveiligendie onder de bedriegelijke gedaanten
van het coinmunimus, (gemeen bezit van alles) in de onbewaakte en door
nood en druk verbitterde gemoederen binnendringt. Wie zou tot dit ambt
van bemiddelaar, van ziel-zorg en verpleging van den geest meer geroepen
zijn dan leeraars en predikers, die het best van alle behoeften des volks, van
zijne zwakke en goede zijde, onderrigt zijn en hun vertrouwen bezitten? Van
znlke is dan ook uit Wurtemberg de verecniging ter uitgave van volksschrif
ten uitgegaan, en het volk heeft met juisten geest erkend, dat het hier niet
enkel om eene zaak der geestelijkheid te doen ware, maar om een werk dat
als zegen aanbrengend voor allen, dc menigvoudigste ondersteuning verdient.
De verceniging beschrijft haar doel »dat in hare schriften 's lands wet
ten de behoeften des vaderlandsdo waarheden des Christendoms en de
liefde en ernst van het huiselijk leven erkend en heilig zullen worden ge
houden." Waarom zouden ze dan alleen van Protestanten met nut kunnen
gelezen worden? AugsbAllg. Zeil.)
[Zoo trad vóór drie jaren met goed gevolg in Wurtemberg, waar de af
scheiding der standen zeker oneindig scherper is dan hier, eene soort van
Maatschappij tot nut van het algemeen op, die reeds meer dan eene halve
eeuw in ons Vaderland zoo veel nut stichtte enzoo ze met den tijd mede-
gaat, nog verder stichten kan, en omtrent welker schriften dezelfde vraag
geldtdie aan het einde van dit verslag gedaan wordt.]
B E M E R E IV
MUNCHEN, 26 Januarij.
Bij Koninklijk besluit is eene geldleening van ƒ15,000,000 opengesteld
voor het aanleggen van den groolen Spoorweg van de noordelijke naar de zui
delijke grenzen.
Het voorstel van den Prins von Wredeomtrent de kloosters, is door
den Rijksraad met 23 tegen 15 stemmen aangenomen en bevat nu de vol
gende bepalingen
1». De Regering te verzoekendat zij de noodige maatregelen mogt ne
men om de bezoldigingen van alle Pastoors in liet rijk op het volle bij de
wet bepaalde bedrag te brengen, en die der schoolmeesters zoodanig te vcr-
hoogen, dat in hun bestaan behoorlijk voorzien zij;
2°. De Regering te verzoeken dat zij eene wettelijke bepaling mogt in
voeren waarbij aan alle geestelijke corporation verboden wierd om vermakin
gen van welken aard ook aan te nemenzonder uitdrukkelijke toestemming
des Rollings; waarbij in elk bijzonder geval zou moeten blijken, of de erflater
bij het maken eeuer beschikking van den bedoelden aard geheel uit vrijen
wil gehandeld heeft en niet aan eenigen invloed is onderworpen geweest, en
of door zoodanige vermaking aan zijne erfgenamen geen te groot nadeel wordt
toegebragt
3°. De overtuiging uit te spreken, dat de hij het concordaat aan Beijeren
opgelegde verpligting om cenige kloosters voor mannen cn vrouwen op te
rigten, ten einde in de behoeften van onderwijs ca ziekenverpleging te voor
zien geheel vervuld is
4°. Dat de Stenden des rijks aan de Kroon de stellige verwachting zouden
te kennen geven, dat deze het erkende of heimelijke bestaan van gcenerlei
genootschap zou dulden, welks doel of strekking geacht zou kunnen worden,
den godsdienstvrede in het minst in gevaar te brengenen
5°. De Regering te verzoeken gestrengelijk toe te zien. dat van de onder
wijzers en onderwijzeressendie tot geestelijke gestichten van onderwijs be
hooren dezelfde waarborgen van bekwaamheid gevorderd worden welke voor
de onderwijzers der burgerlijke scholen voorgeschreven zijn.
Er gaat thans in de Duitsche bladen een brief rond van Jean Paul aan
Keizer Alexander, welke brief echter in de levensbeschrijving van dien schrij
ver, te Brcslau in 1833 uitgegeven, is afgedrukt. Daarom zal men ook
vinden, wat die bladen niet mededeelcri: dat de brief zonder gevolg bleef,
cn dat de Reijersche Minister Montgelas den schrijver een pensioen bezorgde.
Jean Paul schreef aan dien staatsman: «ontvang mijn hartelijkcn dank voor
niet alleen vervulde, rnaar zelfs overtroifene verwachtingen. Maar vooral
dank ik u, wanneer ik u. zoo ver dc afstand van vermogen hiertoe liet gedoogt,
u navolg, wanneer ik namelijk het licht dat gij door Akademiën en scholen,
door verecniging cn belooning van uitstekende mannen in de duisternis cn
onder de jeugd zendt, met mijne geringe pen help voortplanten, het licht
dat zoo wel in dc zedelijke als in de stoffelijke wereld, de kostelijkste cn
krachtigste hoofdstof der aarde blijft, zonder welke alle andere bestanddcclen
wegsterven."
SAKSE\'.
De Regering en dn beide Kamers hebben zich nu eenstemmig voor het
inruimen van kerken .aan dc Duitsch-Katholijken verklaard. Volgens naauw-
keurigc opgaven beloopt het getal der gevestigde Duitsch-Katholijke gemeen
ten, in onderscheidene Staten van Duitscliland, thans 203,
HAM BURG.
1 Fehruarij.
Onlangs zijn hier twee jonge kooplieden gevangen genomen, die eerst vóór
een paar jaar zich hier hadden nedergezet, beschuldigd van hun met goederen
bezet pakhuis in brand te hebben gesloken. Eerst had men wel vermoeden,
dat zij van de brandwaarborg-maatschappij te veel geld hadden gevorderd lot
schadeloosstelling, doch niet dat zij stichters van den brand waren; tot dat
nader onderzoek hiervoor bewijzen schijnt geleverd te hebben.
FRANKRIJK.
PARIJS, 3 Fehruarij.
De Tunische Afgezant rigt hier eene school op voor zijne jonge land-
genootcn, even als die er voor Egyptenaren sedert vele jaren bestaat. Dc Bey
zal 12 jongelieden voor zijne kosten laten studeren van welke 6 de lessen in
de Polytechnische school zullen volgen3 de Europesche talen leerenom
later als tolken te kunnen dienen cn 3 de geneeskunde beoefenen.
De Ingenieur Leonard heeft ren eenvoudig middel uitgevonden ter
bezuiniging der brandstoffen voor den stoom. Zijne uitvinding beslaat daarin,
dat men vischtraan met zeer weinig water in den ketel doet; als nu de traan
den warmtegraad van stooming heelt bereiktwordt het water toegelaten en
de stoom voortgebragt zonder dat dc traan uitwasemt of verleerd. Dit zou
een voordeel van 40 tot 50 pCt. van de brandstollen opleveren.
Onlangs overleed te Versaille een oud man, die in zijne jeugd de
schrijfmeester van Lodewijk XVlf was geweest, wier voorouders dezelfde be
trekking bij de voorgaande Koningen van bodewijk XIII af hadden bekleed.
Hij had eene zorgvuldige verzameling van al dc schriften dier Koningen, welke
hij bij zijn leven als de kostbaarste schat bewaarde cn voor geen geld ter we
reld zou hebben willen verkoopen, schoon bij zeifin bekrompen omstandig
heden leefde bij zijnen dood heelt hij ze aan zijne ecnig overgeblevene klein
dochter nagelaten, die er nu 60,000 fr. voor bekomen kan.
De schouwburg te Avignon is 11. Maandag des morgens om 10 ure ceil
prooi der vlammen geworden; niets is gered, en de portier heeft het met
den dood moeten bekoopen. De schade wordt op 200,000 fr. bekend en men
gelooft algemeen, dat de oorzaak van den brand aan kwaadwilligheid moet
worden toegeschreven; te meer, dewijl het vuur zich op vier punten te gelijk
in de zaal heeft geopenbaard.
Een Fransch dagblad bevat het volgende artikel over dc wijsbegeerte
Men wil met alle geweld de nieuwere wijsbegeerte afscheiden van die der
18dc eeuw, onder voorwendsel dat die materialistisch of stoffelijk is, terwijl
deze van den geest uitgaat. Een woordenspel, anders niet. Het doel des
levens alleen in de bevrediging van de maag te stellen, is dierlijk in de vol
doening der zintuigen, is dc zinnelijkheid te dienenen dc opgevijzelde be
hoeften van het vrij onderzoek, van de gedachte die rondzoekt en rondtast op al
de punten van den kring binnen welken de menschelijke rede is omsloten,
dat is de wijsbegeerte van den geest.
Maar wat beteckent het minder of meerder aandeel dat men der maag of
de zinnen of het hart of de hersenen toestaat? Wat doet het eten of drinken
er toe. Indien het niet tot God leidt is het altijd een meer of minder ver
fijnd een meer of minder grof materialisme. Die naam zal de nieuwere
wijsbegeerte blijven aankleven omdat zij zonder den moed te hebben om dc
Godheid te loochenen, toch hare heerschappij niet wil dulden; aldus blijft zij
iu eenen staat van afzondering van God, op welke wijze zij Hem ook opvat,
en zij is verstoken van de mogelijkheid om er zich Eenen te maken, door de
Openharing te loochenen; zoodat haar belagchclijke arbeid slechts op een bloot
mcnschclijk werk kan uitloopcn, cn dus vreemd aan het goddelijke, dus male-
