LEYDSCHE
COURANT.
N°. 123.
MAANDAG, 13 OCTOBER.
v»'.
BTNJNENLANDSCHE BERIGTEN.
De Courant wordt Maandag, Woensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
Zaturdag avond vit.
r
De Prijs der Courant is f 12 in het jaar;
do afzonderlijke nommers worden tegen 10
Centen afgegeven.
LEYDEN, 11 October.
De Minister van Koloniën heeft bekend gemaaktdat ten gevolge van
een op last des Konings ingesteld onderzoek omtrent de producten en voor
werpen vatbaar om de artikelen van uitvoer nit Japan naar Nederland te
vermeerderentbans ontvangen is eene verzameling van Japanscbe voortbreng
selen van nijverheid en van eenige producten van dat land, geheel ruw of
door eene eenvoudige toebereiding verkregen.
De Koning gelast hebbendedat deze verzameling zou worden tentoonge
steld zoo zal die tentoonstelling ten voordeele der armen alhier plaats heb
ben van den 20stcn October tot den 5dcn November aanstaandein het
locaal op bet Rapenburg, waar zich 's Rijks verzameling van Japansche zeld
zaamheden bevindtvan des voormiddags ten 10 tot des namiddags ten
4 ure.
Met belangstelling vernam men dat er van den Kosmos of bet Heelal door
Alex, von Humboldt eene Nederlandsche vertaling zou worden ondernomen.
Dit werk toch, hoe voortreffelijk, is naar ons inzien voor gewone lezers der
Hoogdnitsche taal van wege de verscheidenheid der onderwerpen en de velerlei
daaraan verbonden ongewone bewoordingen en kunsttermen moeilijk te lezen.
Wij achten daarom eene vertaling door een' bevoegd geleerde, met bet oog op
de bevatting van een gewoon beschaafd publiek, eene zeer wenschelijke zaak;
waardoor de Nederl. Natie genot kan hebben van een alleruitstekendst werk
in het welk door een wereldberoemd geleerde het gansche heelal wordt be
schouwd en in de meest wetenswaardige bijzonderheden beschreven.
De Boekhandelaar van den Heuvellte Leyden kondigt in het Prospectus
door hem dezer dagen uitgegevenaandat de Heer Beima de taak dier ver
taling heeft op zich genomenwelke daartoe zeker zoo zeer als iemandbij
uitnemendheid geschikt is. Wij herhalen, dat ons deze aankondiging vreugde
baarde, en schrijven deze weinige letteren om zooveel mogelijk de aandacht
op het bedoelde Prospectus te vestigen en ware het mogelijker iets door bij
te dragen om deze belangrijke onderneming bevorderlijk te zijn. Het werk
zelf is verre boven onzen lof verheven; doch hij al bet voortreffelijke dat
reeds het eerste deel in zich bevat, beeft von Humboldt zich ook inzonderheid
ten oogmerk gesteld, de dwalingen, die uit onnaauwkeurige en onvolkomene
waarnemingen ontsproten zijndie voornamelijk in de hoogere volksklassen
en dat wel dikwijls naast uitmuntende letterkundige vorming, voortleven,
teregt te wijzenen aldus het genot der natuur door naauwkeuriger kennis
te vermeerderen. »De behoefte van zulk een veredeld genot," zegt hij,
«wordt algemeen gevoeld; want een eigenaardig karakter van onzen leeftijd
«openbaart zich in bet streven van alle beschaafde standen oin bet leven
«door een' grooten rijkdom van denkbeelden te versieren." Wij twijfelen er
niet aan, of dit gezegde van den grooten schrijver, dit lofwaardig streven,
zal evenzeer op de hoogere standen in ons vaderland van toepassing zijn en in
den gunstigen uitslag der hier in gemoede aangeprezene onderneming zijne be
vestiging vinden. Ingezonden
Op den Rhijnspoorweg zijn in September vervoerd 44,333 personen
en is ƒ63,151.15 ontvangen.
Men vindt in den Sloornpost de volgende bijdragen tot den Mesthandel:
Den gemiddelden prijs van den gemengden stalmest hier te lande kan men
stellen op 1 tot ƒ2.50 het voer.
In den omtrek van eenige groote steden, waar men aanzienlijke hrocijerijen
en warmoeserijen aantreftklimt de zuivere koe- en paardenmest soms tot
5 en 7 het voer.
In de koloniën wordt betaald voor bet last gier of menschenmcst, bestaande
uit 2,000 Ned. ponden, ƒ7, voor den zuiveren koemest ƒ3.50; een last koe
mest is nagenoeg drie voer.
Men berekent de opbrengst in mest van een stedelijk huisgezin, als alles
wat tot mestspecic dienen kan, bewaard blijft, gelijk te staan met de opbrengst
van eene koe, welke jaarlijks 30 voeren levert.
Als men in Amsterdam 200,000 ingezetenen aanneemt en ieder gezin op
5 personen stelt, zouden aldaar 40,000 buisgezinnen zijn, die alzoo 1,200,000
voeren mest zouden kunnen opleveren het voer mest gerekend op ƒ1.25
bedraagt de jaarlijksche opbrengst van den mest te Amsterdam 1,500,000.
Een aanzienlijk gedeelte Amsterdamsch straatvuil wordt tot ontginning van
de grondendie van hoog veen ontbloot zijn gebezigd.
Te Rotterdam schijnt al de mest tot beden toe aan de Maas geschonken te
zijn; deze stad telt 80,000 inwoners, en kan dus geschat worden jaarlijks
eene som van 6 tonnen gouds aan mest op te leveren, waarmede duizende
bunders onzer duinen, en daarin gelegene valleijen, jaarlijks eenen rijken
oogst aardappelenwortelenknollen enz. konden voortbrengen.
Te Steenwijk is de mest reeds bet eigendom der armen, met dat gevolg,
dat in den vroegen morgen alle vuilnis van de straten is opgeruimd.
Denkt hieraan, liefdadige rijken van den lande, zoo velen als gij gaarne
aan uwe arme natuurgenootcn arbeid en verdiend brood verschaft!
's GRAVENHAGE 11 October.
Z. M. is gisteren van bier naar Tilburg vertrokken.
Z. K. II. de Prins van Oranje is Woensdag avond uit Stuttgardt hier
teruggekeerd.
De Fransche Gezant aan ons Hof, de Bois le Comte, is in diezelfde
betrekking naar Rome verplaatst.
Het Provinciaal Gcregtsbof van Zuid-Holland heeft W. H. van Oosten en
N. Braacx wegens geldsnoeijerij veroordeeld tot geeseling, brandmerk en 12
jaren gevangenis. Te Rotterdam is weder een geldsnoeijer gevangen geno
men, die zijne werkplaats in een' tuin bij Delftshaven had.
ROTTERDAM, 10 October.
Men verneemt, dat aan de beurtschippers van Rotterdam op 'sHerto
genbosch de door hen bij het Hoog Bestuur gevraagde concessietot het in
werking brengen cener dagelijksche sleepdienst tusschen 's Hertogenbosch en
Rotterdam vice versais verleend. De handelen ieder die verder daarbij
belang heeftmag van deze dienst de meest gcwenschte gevolgen te gemoet
zien.
Gisteren is aan den Bergschenhock de woning, schuur, stalling en ver
scheiden bargen en schelven met graan en hooi, de oogst van 42 morgen
lands, toebehoorende aan den bouwman Schippers, eene prooi der vlammen
geworden de oorzaak was het broeijen van het hooi. Dezen man troffen in
den Jaatsten tijd vele rampendoor de heerschende ziekte verloor hij veel vee;
dit jaar een' zoon en eene dochter; thans heeft hij al zijne bezittingen ver
loren. Ook bij Tilburg heeft den 9(Ic'1 een brand eene schuur en huizing in
de asch gelegd, doch door tijdige hulp zijn eenige andere huizen, tot welke
de brand reeds was overgeslagenbehouden geworden.
AMSTERDAM, 10 October.
Gisteren voormiddag ten 12 ure sprak de Hooggeleerde Heer Mr. C. A. den
Tex, in de Groote Gehoorzaal van het Athenaeum lllustre alhier, eene La-
tijnsche Redevoering uit, ter viering zijner 25-jarige ambtsbetrekking.
In de inleiding maakte de spreker opmerkzaam op het hoog gewigt, dat
aan de beoefening der geschiedenis behoort te worden gehecht, omdat zij den
weg aanwijst, langs welken verbeteringen kunnen plaats hebben. In ver
band daarmede stelde de Redenaar zich voor te sprekenover Tietgeen de
ervaring hem gedurende de jongste 25 jaren, ten aanzien van de be
handeling en van het onderwerp der Regtswetenschapvooral in ons
Vaderland heeft doen opmerkenwaarbij hij zich voornam gedurig, bij
ieder punt te wijzen op den vroegeren toestand der Regtswetenschapop
de veranderingen die daarin hebben plaats gehad en op de oorzaken die tot
dezelve hebben geleid.
Vroeger werd hier het regt ook nit vreemde wetboeken onderwezen. Na de
Fransche omwenteling zijn in onderscheidene landen van Europa en ook hier
nieuwe wetboeken van burgerlijk regt en andere deelen des regts vervaardigd.
Dat alles had tot onderscheidene nieuwe beschouwingen geleid. Nieuwe
Staats Grondwetten hadden na 1813 het licht gezien. Geheel onvoldoende
was vroeger de beoefening van bet Staatsregt; die grondwetten wekten eene
betere behandeling op. De omvang der regtswetenschap en zamenhang met
de staatkundige wetenschappen zijn ook beter doorzien. Groot was voorts dt
invloed van de beoefening der geschiedenis op het regt. Het herleven der
geschiedkundige studiën, bijzonder in Duitscblandbad ook hier zijne ge
volgen. Niet alleen won daardoor de geschiedkundige beoefening des Ro-
meinschen regtsmaar men begon ook te denken aan eene algemeenc Regts-
gcschiedenisaan eene vergelijkende Regtsgcleerdheid enz. Ook dc wijsbc-
