LEYDSCHE
COURANT.
N°. 112.
WOENSDAG, 17 SEPTEMBER.
BINNEN LANDSCHE BERIGTEN.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
Zaturdag avond uit.
De Prys dor Courant is f 13 in het jaar;
de afzonderlijke nommers worden tegen 10
Centen afgegeven.
LEY DEN16 September.
Eergisteren is in de Gereformeerde kerk alhier gecollecteerdVoor schipper
IV. Vermeer 1voor den visscher te Ter Heyde van Letter A 1en van
een onbekende voor de ongelukkigen van Zevenbergen 4.35. Nog is bij ons
voor Zevenbergen ontvangen ƒ1.gecollecteerd op den 7den dezer in de Lu-
thersche kerk; van W. M. 12.371 en een Tienguldenstuk in de Couran
ten-Bus gevonden.
Gisteren is alhier op de gebruikelijke wijze de 2de verjaardag gevierd van
Z. R. H. Prins Maurits, tweeden Zoon van HH. KR. HH. den Prins en Prinses
van Oranje.
Bij besluit van den 14dcn dezer, houdende maatregelen tot aanmoedi
ging van den invoer van levensmiddelenheeft Z. M., in overweging dat
bij de ongunstige vooruitzigtenwelke omtrent den aardappelenoogst be
staan zoowel het algemeen belang als dat van den handel en nijverheid
dezer landen vordertdat door Z. M. alles in het werk worde gesteld wat
strekken kan om eene te groote rijzing van de prijzen der levensmiddelen te
helpen voorkomenen dat van de Regering geene andere maatregelen behoo-
ren uit te gaan dan zoodanige, waardoor de invoer van levensmiddelen voor
de arbeidende klassen zoo veel mogelijk wordt aangemoedigd, besloten:
Dat met den 15den dezer de invoerregten van de navolgende goederen zul
len worden verminderd tot op het bedrag bij ieder derzelve uitgedrukt:
Aardappelen5 cents de 10 mudin plaats van 5 cents het mud.
Rijst en Gierst, 1 cent de 100 in plaats van 30 cents de 100
Boonen 10 cents het lastin plaats van 7.50 het last.
Erwten en Linzen, 10 cents het last, in plaats van ƒ10 het last.
Gort, Grutten en gepelde Gerst, 3 de 100 ffi, in plaats van ƒ10 de 100
Meel van alle graansoorten 5 de 100 "ffiin plaats van ƒ20 de 100 ffi
en ƒ10 voor aardappelen-meel.
Onder voorbehoud om in de op handen zijnde zitting van de Staten-Genc-
raal de noodige voordragt te doenom zoowel de bij art. 1 gemaakte bepa
lingen nader wettelijk vast te stellenals om het invoerregt op rogge en
boekweit tot op den lslen Junij 1846 of later, te bepalen op het thans voor
de loopende maand September daarop gevestigde bedrag van 15 cents per
muden dat op de tarwe en gerst voor eenen gelijken tijd respectivelijk op
25 en 10 cents per mud; zijnde voor ieder het minimum van reg.ten bij de
de wet van 29 December 1835 bepaald.
Ten opzigte dier aangelegenheid nemen wij hier nog met geringe ver
korting het volgende belangrijke stuk over uit de Staats-Courant van eergis
terenwaarin vele wetenswaardige opgaven en hoogst nuttige wenken omtrent
te nemen maatregelen voorkomen
De aandacht der Regering heeft zich met ernst en bezorgdheid gevestigd op
de ziekte der aardappelen. Indien bij den tegenwoordigen toestand der maat
schappijen der middelen van gemeenschap en der producten, veelminder
dan voorheen voor hongersnood te vreezen is, zoo is zulks zeer de duurte van
leeftogt voor de lagere en middelstanden.
Het kan niet dan van groot belang worden geacht, om de oorzaken der
kwaalde statistieke uitkomsten de middelen van voorziening en de uitzig-
ten welke de toekomst oplevertaan het licht te brengenopdat een ieder
wete waaraan hij zich hebbe te houden. Van Regeringswege wordt het vol
gende medegedeeld
I. Oorzaken. Behoudens de welligt nader te verstrekken bescheidenzal
men in een volgend nommer het belangrijk verslag der Commissie van Land
bouw in de provincie Groningen over de thans heerschende aardappel-ziekte
mededeelen. [Wij zullen een uittreksel uit dit verslag plaatsen in ons volgend
nommer.]
II. Statistiek. Ofschoon de aardappel reeds vroeger hier te lande werd
geteeld, heeft zijne cultuur in de 19de eeuw eene zoodanige uitbreiding er
langd, dat hij thans als het meest algemeen en meest noodzakelijk voedings
middel voor de lagere, en zelfs voor een gedeelte der middelstanden in
Nederland is te beschouwen. In de jaren 1843 en 1844 was de levering
als volgt:
1843.
1844.
Noord-Braband
2,333,793
1,993,197 mudden.
Gelderland
2,897,701
2,504,527
Zuid-Holland
1,681,196
1,536,967
Noord-Holland
275,975
533,250
Zeeland
805,464
764,888
Utrecht
453,841
344,792
Vriesland
2,126,157
1,830,006
Overijssel
1,116,390
1,348,830
Groningen
1,395,247
1,349,533
Drenthe
622,957
650,777
Limburg,
753,850
695,263
Het gezamentlijk bedrag was derhalve in 1843 14,462,571 muddenin
1844 13,552,030 mudden, die werden geteeld op eene uitgestrektheid gronds
van nagenoeg 75,000 bunders.
Voor het loopende jaar is de opbrengst nog niet te bepalen. Uit de ont
vangen bescheiden blijkt, dat de bepote bundertallen en het vermoedelijk
bederf is als volgt
Bundertal. Met de ziekte besmet.
Noord-Braband
10,676
10,661
Noord-Holland,
2,287
1,121
Zuid-Holland
12,310
10,943
Zeeland
4,686
3,748
Vriesland
10,816
7,998
Overijssel
7,326
5,461
Limburg
7,113
2,254.
Van de andere provinciën zijn de berigten tot dusverre niet ingekomen
en ook de aangeduide zijn ten deele niet volledig (van Noord-Braband bijv.
ontbreken nog de opgaven van 48 gemeenten). Het schijnt intusschen zeker
te zijn, dat er dit jaar buitengewoon veel aardappelen werden gepoot, maar
tevens dat -J zoo niet van het gezamentlijk product tot dusverre aan de rot
ting, die het gevolg der ziekte is, onderhevig werd.
Stelt men nu, gelijk het gesteld kan worden, dat er 2£ mudden per ziel
worden verbruikt, en het overige in gewone tijden tot voedsel van varkens en
ander veevoor de Jenever- en Stroop-branderijenen voor den uitvoer wordt
verbruikt, dan blijkt het, dat indien de besmette bundertallen als verloren
moesten beschouwd worden, er een aanmerkelijk tekort, alleen op het gebruik
tot levensonderhoud der ingezetenenzal ontstaan. Intusschen is het nog
niet te zeggen of het kwaad werkelijk zoo diep zal doordringen.
Van de aangetaste landen is een aanzienlijk gedeelte niettemin bruikbaar
gebleven. Het gebruik der zieke aardappelen, zoowel voor menschen als bees
ten heeft dusverre geene merkbare nadcelige gevolgen op de gezondheid ge
had. Gezinnen, wier voornaam voedsel in aardappelen bestaat, ondervonden
daarvan tot dusverre geen ander letsel, dan dat zij den onaangenamen reuk
door het bijvoegen van eenigen azijn moesten overwinnen. Varkens, door hon
ger gedwongenom aardappelen in een verrotten staat en op verschillende
wijzen toegediend te gebruikenbleven gezond.
De bevolking blijft zich dan ook gaandeweg met de uitgerooide aardappelen
wanneer dan ook van slechtere qualiteiten voedenvoor zooverre de prijzen
dit toelaten. Men gelooft, dat bij eene aanhoudende gunstige weersgesteldheid
de voorraad tot een eindweegs na den wintpr voldoende zal bevonden worden.
III. Over eenige middelen van voorziening. Veelvuldig en van onder
scheiden aard zijn de behoedmiddelenwelke hier en ginds tot leniging wer
den aangeprezen. De meeste schijnen, althans voor ons land, niet toepasse
lijk te zijn of uitkomsten te moeten opleverenwelke de ramp slechts zouden
verergeren. Hieronder behooren
a. Verbod van uitvoer. In een land van handel, gelijk het onze, geldt,
welligt nog meer dan eldersde regelgeen invoer zonder uitvoer." De
prikkel der speculanten kan en moet in het uitzigt op winst worden gezocht.
Slechts dan, wanneer men den koopman de meer voordeelige kansen aanbiedt,
zal hij zich tot den aankoop elders genoopt vinden. Runnen er redenen be
staan welke dit voor eenige andere producten aan uitzondering onderhevig
maakt, niet, en vooral niet dit jaar, ten opzigte der aardappelen, uaardicn
deze niet voor een langdurig behoud vatbaar schijnen.
