»s„
Bij de Wed, ANTHONY de KLOPPER en ZOON, te
ififcie Concessie zelve werd vruchteloos, want hoe meer het oogenhlilt van
vertrek naderde, des te meer moeite ondervonden lij om te verkor.pen,
daar er veel meer aanbiedingen dan koopers waren, zoodat vele lieden zich
geiokkig waanden, een huis tegen eenen ezel, cf eenen wijnberg tegen
eenige ellen linnen te vertuilen. De Groot-Inqnisiteur Torquemoda inmld
dels gehoord hebbende, dat verscheidene riike Joden den Koning 610,000
schilder hadden aangeboden, om zijn edict weder in te tTekken, deed den
Monarch daar scherpe verwijten over en vaardigde op eigen gezag een
edict uit, allen handel met de Israëiiten verbiedende, hetgeen hun Verlies
zeer vermeerderde. De synagogen, geeoe particuliere eigendimmen zijnde,
werden meestal in kerken of kloosters veranderd. De doop was echter Bene
hulpbron voor hun, die in Spanje wilden blijven en hunne goederen behou
den. Vele konden deze verleiding niet weerstaan; maar öp het einde van
Jalij verlieten eene menigte moedige Israëiiten hun vaderland, de grzven
hunner vaderen, en al de herinneringen hunner kindsche jaren, om naar
vreemde lanöen te trekken, alwaar zij zelfs niet zeker waren eene schuil
plaats te vinden. Zurita begroot hun getal op 170,000, Cardoso, op 120,000,
Miguel de Barrios en Mariena op 800,000, en men zegt dat niettegenstaande
al hunne verliezen, zij eene waarde van 30 miliioen ducaten met zich voerden.
De joden van Castilië vlugtten, ten getal van 20,000 huiigezinnen vol
gens Conastaggio, naar Ponugalzij werden er toegelaten tegen betaling
van 8 gouden ducaten voor elk hoofd, de zuigende kinderen alleen nitge
zonderden onder voorwaarde, dat tij slaaf zouden worden, zoo zij niet
op zekeren bepaalden dag vertrokken waren. De werklieden in koper en
goud betaalden slechts 4 ducaten en werden verzocht zich in Portugal te
vestigen. De bannelingen der noordelijke provinciën trokken naar Navarra,
of scheepten zich voor ver verwijderde landen In. De havens van Cadix,
St, Maria ,Carthagena, Valencia en Barcelona waren opgepropt met lieden,
die zich tot eiken prijs voor Marokko, Italië of Griekenland zochten in te
schepen, daar het minste verzuim linn bet leven kon kosten. Hetgeen zij
in die togten uitstonden Is onbegrijpelijk. Nu lieten de eigenaars der sche
pen zich aanzienlijke sommen vracht betalen, en vertrokken met de goede
ren der Joden alvorens deze konden worden ingescheept; dan lieten zij
Minne passagiers bijna van honger sterven, of zetteden zij dezelve van alles
ontbloot op eer.e verlatene kusc neder, De Joden die te Fez aankwamen,
waren in zoo grooren getaiedat de verschrikte inwoners de poorten voor
hun sleten, en hun aan de lelie hitte der zon blootgesteld lieten, zonder
ander voedsel dan het weinige verdorde gras, dat de velden nog aanboden.
Negen vaartuigen met Joden vertoonden zich voor de haven van Napels:
de kwellingen en ontberingen weike zij gedurende hunnen reis hadden door
gestaan, hadden eene pestziekte onder hen doen uitbarsten; zij deelden
dezelven aan de inwoners der stad mede, waarvan 20,000 het slagtoffer
weiden. Anderen kwamen hen te gemier, in de ééne nand brood, in de
andere een crucifix houdende, om hen re doen verstaan, dat het alleen door
afzwering van het Jodendom was, dat zij hunne honger zouden kunnen
sullen. Veie hunner wilden geen brood tot dien prijs, en scheepten zich
voor Rome in, van waar hunne eigene geloofsgenooten hen wilden verwijde
ren. De jodel) ven het Ghetto, verschrikt door de aankomst van een zoo
groot getal vreemdelirgen, boden den Paus 1000 ducatenzoo hij hun den
toegang der stad wilde verbieden; maar Alexanderverontwaardigd over dit
onbi'Hjk voorstel, antwoordes dat bij hen zeiven veeleer zoude verjagen om
plaats te maken voor limine ongelukkige broeders.
Aldus werd de algetneene verbanning der Joden nit Spanje volbragt; uit
Spanje, dat zij sedert meer dan veertien hondeid jaren bewoonden, en al
wast li eenen voorspoed hadden, welke hunne naue in geen ander land na
de verwoesting des tempels verkreeg.
VY'ij zullen ne wijre niet beschrijven, waarop de Joden in Portugal behan
d ld werden, alwaar zij slechts acht maanden motsten biijven, de Koning
ztch lerbmdende hun de r.oodige vaartuigen te verschaffen, om hen naar andere
landen ie vervoeren; veroindtentswelke door het gouvernement niet naauw.
keurig nagekomen zijnde, de bron van nieuwe onheilen voor de ongelokkige
bannelingen werd. Bi] hun vertrek van Ponugal werden de Joden in de
staten der republiek van Venetië wel ontvangen, en zoo tnagtig te Fiorence
b schermd, dat net een algemeen spreekwoord werd: da' het zoo g'oed was
den Groothertog als eenen Jood te slaan. Paus Clemens Fff ging nog verder;
hij rioodigde de Joden nit, die gedwongen gedoopt waren geworden, zich lil
den keikelijken staat te komen vestigen, hun vrijheid latende naar willekeur
n- leven, zonder re onderzoeken wat zij in Portugal gedaan hadden. Zijne
opvolgers Paulus III en Julius UI dezelfde staatkundige lijn gevolgd heb
bet-de, vestigden zich meer dan 18,000, Joden in de Romeinsche stacen,
alwaar zij grooteKjk» lot den bloei van Ancona toebragten.
Toen de Vereenigde Nederlanders zich onafhankelijk van Spanje verklaar,
dm, vermeerderde het getal dar J >den, welke er reeds woonden, aanzienlijk.
De vestigingen der Joden in Barbarije hebben altoos eene groote gehecht
held voor het ondankbare Spanje behouden, waaraan zij meer dan eens ge
legenheid hadden belangrijke diensten te bewijzen. In den Staat van Marokko
zijn zij zeer gezien, en heoben daar bij herhaling de hoogste functiën bekleed.
Thans is het te Jeruzalem, dat de Sephardim-Joden de talrijkste zijn. Men
verdraagt dezelve te Lissabon, uit erkentelijkheid voor de diensten, welke
ïij aan de stad bewezen, gedurende eenen hongersnood onder de regering
van Koning Ja» PI, en hoewel zij er in afzondering leven, worden zij om
hunne reg'schapenheid geacht. Wij zullen eindigen met aan te merken dat
het niet waarschijplijk is, dat de laatste veranderingen welke in het Gouver-
nrment van SpaDje hebben plaats gehad v eenige voordeelige uitwerking voor
de Joden zuiien hebben. Eeo constitutioneel, zeide onlangs aan eenen En
gelschen reiziger: „ik haat de verdrukking, onder welke gedaante die zich
moge voordoen, ik oen de vriend van het menschdom; maar zoo er een Jood
onder ons is, veibiand hem; ik zeg: veibrand hem levend eo zonder mede-
doogen.
H'ij zijn van vege de Maatschappij der Neder landsche Letterkunde
alhierverzocht het volgende te plaatsen
Heden "vereenigde zich de Commissie uit de Maatschappij der Neder-
iandsche Letterkunde, ter oprigting van een Gedenkteeken voor wiilen den
Hoogleeraar van der. Palm, bestaande uit de Heeren: ML SirgenbEer,
P. Hofman Pef.rlkamp, C. J. van Assen, L. J. F Janssen, A. H. van
der Boon Mesch, (bij welke echter de Heer P. Hofman Peerlkamp ver
hinderd was tegenwoordig te tilt,) en als Secretarissen der Maatschappij
J. T. Bodel Nijenhuis en G. la Lau, in de Pieterskerk alhier, ten
einde met de Heeren L. RoYfR, Directeur der Koninklijke Akademle van
Beeldende Kunsten voor de atdeeling Beeldhouwkunst te Amsterdamen
l'vl. G TjStar van Elven, Directeur dierzelve Akademie voor de afdeeliog
B uwkunsthet nu voltooide Gedenkteeken ter goedkeuring in oogen-
schouw te nemen. Het strekte der Commissie toffenoegendat hetzelve
allerins aan hare billijke verwachting beantwoordde.
Op het voetstuk, in den vorm eener tombe, uit licht blaauw marmer, In
eenvondigen siijl vervaardigd, prijkt het wit marmeren borstbeeld des be
roemden Hoogleeraars (naar^le schilderij van Hodges, en een in was ge-
noecseerde Medaillon gevolgd;) het voetstuk is voorzien van een toepas-
.eliik opschrift In de Latijnsche taal vermeldende, van der Palm's naam,
en de Maatschappij der Nede-landsche Letterkunde ais stichteressevoorts
bet Koninklijk Huis en de Burgers van Nederland, uit wier aller bijdragen
Hec is omeeven van eene nis in Gothischeh stQlovereenij;,.
dien van hec Kerkgebouwen worde in een daaraan geëvenredigd
werk besloten.
Hec behood der gelijkenis in zulk een borstbeeld van meer dJ(j
Itjke grootte, met zulke gelinge hulpmiddelen, wa9 gewis eet
moetjelijke taakdoch de beitel des Kiins enaars, heeft naar inzien
missie die zwarigheid overwonnen, en zijn genie heeft van derp
weten uit te drukken, dat dit kunstgewrocht zijnen maker tot oDi
lijke eere verstrekt.
Als voortbrengsel van kunst, zal dit gedenkteeken een sler^
kerkgebouw mogen genoemd worden. Maar hoogere waarde heefi
eene gedachtenis aan een* man, aan wien het der Voorzienigs
haagde zulke uitstekende en xeidzuam vereenigde ga/ert te verleg
onder derzeiver leiding mogten dienstbaar zijn aan hec rijk van wii
Godsvrucht,
De Hoogleeraar Sif.genbrhI, als Voorzitter der Maatschappij
Commissie, heeft i»> een /.eer gepaste efi hartelijke toespraak,
noemde kunstenaars Hoyer eii T£tar van Klven den dank der ft
betuigd voor de-uitmuntende bewermng van hec borstbeeld, en m
volcooijing zoo voldoend geoleken ontwerp van hec gedenkteeketij
am den Heer Is. la Laü voor zijne bemoeijingen en het opzigi fl
de ondeischeidene werkzaamheden welke voor de oprigting verelit
den, door denzelvenop verzoek der Commissie, zoo volvaardiji
langeioos op zich genomen, en ook hare tevredenheid betuigd
Sreenhouwer Timmermans en den Stucadoor SparenbeRg, voot
uitvoering van den hun opgedragen arbeid.
Nog rust op de Commissie de aangename verp igcing van dj
Maatschappij te zgn bij hen, die tot dé oprigting van dit ged
hebben bijgedragen,
In de ee.ste plaats gedenkt zij aan de Leden van hec Kooioklf
wier ruirrte bydragen deze kostbare uitvoering mogelijk maakten.
Heden
iet Nedei
In 1
program®
ril, «P d
Op
De onlangs ontslapen eerbiedwaardige Vorst, die, iedere zijnet p 1 jj-t
den troon, deze Maatschappij als haar Beschermheer tot luister ik d g',
niet achterlijk bleef, W9ar het de bevordering van kunaten en wei ^woon
Groot-OÜ
Zdld-HoH
nn 'iRÜl
pen, waar her die van onderwijs en Christelijke verlichting gold,
door zijne onbekrompene bijdrage het bewijs zijner hooge Ingcgi
met de voortreffelijke begaafdheden en verdiensten van van out
Des Vorsten nagedachtenis Zij hiervoor holde toegebrtgr. Ook ontn ld 0„
niedigden Koning, wtena bijdrage diet minder dan die zjjna Kon'""
.1. Dez
lleeden, e
jebecht oj
Vaders, den stempel zijner hooge goedkeuring op hec voornemen It
schappij drukte, en den Heere Prinse Van Oranje, zoo wel all'1
hooggeschatten Broeder, Prma Frederik der Nederlanden, wl«
Hjke giften zicii met die hunner Koninklijke bloedverwanten ven V bel ro<
s. De
door eene
verlangen
der Mm
wordt hiervoor ln hec openbaar de dank-erkentenia
eerbiedig aangeboden,
Voor alle mwoneis van Nederland, die door hunne bjjdrigei
in de oprigting van dit gedenkteeken, zij hec eette atreelende gedt;iiCadrot) c
de dankbare vereering der nagedachtenis del grooteo mini te heb lier en
degewerkr. (wane har
Het atrekt eindelijk der Commissie tot een wezenlijk genot rin M»nn
deze gelegenheid te kunnen berigtendat het vroeger geopende ij 1 Twe<
aan elk dergenen, die rot de oprigting van het gedenkteeken hetfijn' de dr
gedragen, kosteloos eene afbeelding te doen geworden, eerlang u
verwezenlijkt.
Leiden22 December 1843. Mr. J. G. La LAÜ,
Secretaris voor de briefwisseling van de Maatschap IH'eo
van Zijne
ten Vlag--
Ma^
Ntderlandsche Letterkunde en medt-Secrctan
der Commissie.
PRIJS-COURANT VAN EFFECTEN,
Amsterdam, Zamrdag 23 December 1843.
r, Aan 1
f De tr<
Wiiiweg 1
f, Op a
tien ter 1
lm geleide
...li} pCt.
- - 3i
4t
4t
Nederland, Werkelijke Schuld
Dito Dito
Amortisatie-Syndicaat
Dito Dito
Handel-Mascschappij
Nienwe Dito
Oost-Indische Leening
Aandeelen Rijn-Spoorweg
Aatid, Holl. Spoorw. Maan.
Haarlemmermeer a5
Spanje, L. bij Ard. van 85 5
Dito bij Dito, onbep. stnkk
Duo Coup,
Dito. -.•••3
Passive
Deferred
Fransche Uitgestelde
Rusland, Obl. Hopt en Comp, 1798 en i8i<5 3
Duo Duo 1828 en 18295
Certificaten bij dito 1831 en 1833,5
Duo bij Hope ■.■•.«..*•,•.,«•,4
Certificaten te Hamborg.,.5
inschrijving in Assignation 6
Certificaten van Duo 6
Oostenriie, Obl. Goli en Comp5
Negotntie Metalliek2t
Duo Dito 5
Napels, Certificaten .5
Duo in Napels .5
55
s
1
üi
99
94
79
Wil
133
99i
ttoA
'7Ï
'9f
30J
108
,07|
99a
9°rr
9°t
De Prijs van df. BOTER aan de Waag Binnen Levdek.
Zaturdag, 23 December 1843. Van 24 tot 7 k 28 gulden,
De Ondergeteekenden ziin voornemens, om voor gezameoltjii
ning, den Handel in WIJNEN nit te oefenen, onder de Firms 1 iifiijljg'ic
broeders ROSKES, aan te vangen met den isten JannartJ 1844 zjjden en
verwachting met hetzelfde vertrouwen te mogen worden vareerdIliatsten di
leder hunner, in zijne afzonderlijke betrekking mag ondervinden, pit, der
D. N. ROSKËi,lllndoor
C. W. M. ROSKEf
UIT de HAND te KOOP: Eene wel ter nering Staiode
BAKKERIJ, met WINKEL eu GEREEDSCHAPPEN, acaande
fatsoenlijke en welgelegen Stand binnen deze Stad, waarvan eea
der Kooppenningen op Kusting kan blijven staan. Te bevragea bi
en COMP., Boekhandelaars te Leiden,
Het 1
llijeiielt t
;n Degrav
f. Tot
■ilea in d
t. Aldaa
ie noodige
Ir oSciere
urnen vot
i, Tegt
ijitnaen in
lillen, dai
1. De c
1*. Het
VtrgeZeld
i*. Tw
3'. De
Tw
Ceremoniei
3*. De
6'. De
hi vin Ho
f. De
8°, De
p' De
hitrik
limfers aai
10°. Ei
11°. Di
toon Adjt
IJ0. D
Koning /f
13°. D
'Ie de rou
140. D
ilmn gevi
15'. D
16°. Z
De slep
170. E
'm Zijne
18°. V
19'. E
IH. de F
sri". E
Jl°. E
trein,
De