L I
l°A
v\
'I
Naar het 'zuiden afgaande, verarmt de toestand der mindere klassen-} de
groote iandbonw vermindert het getal eigenaren en vermenigvuldigt dat der
werklieden Naderen wfi die keten nergen, welke Zweden, en Noorwegen
scheidt, ddir tusschen de bosschen en ijzermijnen wonen die dappere en
regtschapene Dalacariiërs, wier voorgaten de kroon op het hoofd van Gustaaf
PHasa plaatsten. Dit land is bevolkt door 138,000 zielen, die zorgvuldig
het karakterde gebruiken en de kleeding hunner Voorvaderen behouden.
Deze getrouwheid, waarop de Dalacariiërs trottch zijn, ben aan hdnne zloodë
hotten, aan huhne onde gebruiken hechtende, heeft.hén aan déri grond ge
kluisterd, Waarop zij sedert de groote oorlogen van Karei géeiie bidder,
palen tot vetmenlgvuldlging van hun geSlacHt hebben gevouden; en diar gë
lijkheid in de deelingen het gemeen regt van het land Izijn ër dë eigen,
dornmen bij die steeds toenemende bevolkingbijlonder verbrokkeld. Het
Gouvernement heeft verschillende dlalen getracht dezé oneindige verdeeling
tegen te gaan, door een minimum daar te stellen, doch tegen deze eenigztna
Turkschc interventie, zijn de bergbewoners met kracht opgekomen en dezelve
heeft verder geene gevolgen gehad.
De vergelijking der Dalacariiërs en Angermannlérs biedt eelt gr.oot.ëÓdtraët
aan. Bij de laatteen is geene overbevolking, omdat de armiten een huls
met twee of drie kamers, ëenen moestuin, een bed, eenig linnengoedwat
gereedschap en meubelen hebben, artikelen, welke een kapitaal vertegen
woordigen door nljvcihcld gewonnen, en zonder welke niemand zolidc
durven huwen. Bij de anderen daarentegen nopen erfelijke matigheid efl
eenvoudigheid, man en vrouw, om zich te vergenoegen met hetgeen strikt
noodig is tot voeding, warme kleeding; eene hut het hoekje grond, waarop
de geslachten, welke hen zijn voorafgegaan geleefd hebben, eettlge geiten,
en het oud kleed hunner vaderen.
Wanneer de oogst mislukt, zijn zij genoodzaakt tijdelijk te verhuizen,
om, tot den volgenden oogst, elders de kosc te verdienen. Deze ongeluk
kigen zijn noch dieven noch bedelaars, 's Winters vervaardigen zq manden,
tuingereedschappenkoffers en tot zelfs slingers voor klokken, welke zj}
in de naburige provinciën rondventen. t
Niet ver van het arme Gothland en aan de Balthlsche zee, verheffen zich
de overblijfselen van de moeder der Hanzeestedenvan het Noordsche Sidon,
de oude stad Wisfcy. Uit zee gezien vertoont zij arhphiiheatersgewijze bare
trotsche torens en omwalde forten. Van binnen zjjn bare oude straten met
drie rijen breede stcenen geplaveid, met ellendige hutten omgeven, vaneen
gescheiden door stukjes rogge- of aardappelenlandterwijl zieb hier en daar
de puinhoopen van kerken, tot de beste tijden der Gothische kunst behoo-
rende, vertooneft. De stad is omringd door hare onde wallen van dertig
voet hoogte, met veertig torens voorzien, meestal nog in derzetver gebeél
bestaande, rond, vierkant, achtkantigin den stijl der vestingwerken van
de twaalfde eeuw, welke tot magazijnen, gevangenissen of Werkplaatsen
dienen. Deze stad, uitgestrekc genoeg voor veertig duizend inwoners, heeft
er thans nog slechts 4268 slechc gehuisvest in vervallen woningen, welke
zeer aisteken bij de overblijfselen der paleizen door de eerste Inwoners uit
derzelvcr overvloed gebouwd. Men 2iet niemand in die straten alwaar zich
voorheen de rijkste handelaren van alle landen verdrongen. I11 de dertiende
Cetiw was Wisby eene der voornaamste handelsplaatsen van Europa, de
markt alwaar de voortbrengselen van het Oosten, door Novogorod en de
Baltische zee, tegen de pelterijen en metalen van het Noorden werden
verrnild; de kooplieden van het Zaiden kwamen diir bijeen. Hare handels
wetgeving werd als de voornaamste beschouwd. De heilige Lódtv/ijk bragt
haar in Frankrijk in zijn wetboek van het eiland Olerou over, en hare
voornaamste bepalingen maken thans bet gemeen regt van alle beschaafde
volken uit. In de dertiende eeuw telde Wishy twaalf duizend burgers,
hoofden van huisgezinnen, de landbouwers, werklieden, kööpliedeh, vroa
Wen en kinderen daar niet onder bégrepen. Op",.het; "einde der elfde
eeuw, waren de vreemdelingen er zoo talrijk, dat elk vólk er zijne kerk
en eenè afzonderlijke plaats van bijeenkomst had, Geene. Stad ten nöordëp
der Bajiische.zee heeft Wisby voor den handel van Zweedén vervangen.
VVst .dc nijverheid van Zweden over het algemeen betreftmen kan van
(trio miiiióën zielen niet verwachten, oac zij, bij den stJac van toeneifrènfre'
beschaving waarin Europa vet keert, in hunne behoeften zouden Voorzien,
Maar het duidelijke resultaat van deszeifs wetgeving--is. dat de weinigtr
fabrijkenwelke het bezit, niet tegen de vreemden ku'Htfen' wedijvfereuy'Hfëc;
heeft goede fabrijken van staal, aardewerk, spiegels en lakens, maar dezp
zijn' onvoldoende voor het verbruik van net land. Stokhplm en Gothenbilrg
hebben belangrijke raffinaderijen. _De bprologiSn van.'Zweden 2ij'K gezocht','
Deszeifs wapéhfabrijken, gieterijen, zouden een grooter leger dan het zijne,
van het noodige voorzien. Deszeifs veilen en z'eissen waren vroeger in
Engeland, Frankrijk en Duitschland gezocht; thans nog vreest men daar
in da; artikel de mededinging met.
De scheepsbouw zonde eene meer voordeelige nijverheid voor Zweden
kunnen zijn, want het bezit uitmuntend timmerhout, kóper, zeiltfqèk'j'
touw, teer, enz., en het komt de reeders vooroeeliger uitde schepen
daar kant en klaar te Uoopen, don er de afzonderlijke materialen van'te
ontbieden.
De hardel zoude voor Zweden eene veel vruchtbaardere bron van rijkdom
dan de nijverheid zijn, Het is voornamelijk op de voortbrengselen van den
grond toebereid, maar zoodanig dat zij materialen blijven, dat de uitvoeren
loopen. Hunne voornaamste artikelen zijn ijzer en staal in stavencon
structie- en masthout, ankers, touwwerk, koper, cobalt, koperdraad,
aluin, potaschpik en teer, vlas, leder, pelterijen, gedroogde en gezoOten
visch. Maar hier ontmoet men weder eenen hinderpaal, welke de beweging
der vreemdelingen belemmert. Alle steden van het Kijk kunnen niet met
vreemdelingen handelen; die, Welke dit regt hebben worden stapelst'ader
genoemd, de overigen upstadcr. In 1816 verbood de wetgeving den invoer
van wijn, arak, rum, thee, porter, en geweven katoenen. Niettemin ver
schaft Engeland aan Zweden suiker, koffij, katoen; Frankrijk'deszeifs zeep,
zuidelijke vruchten, oliën,, mode-artikelen, zljdewaren, snuisterij ën etik. V
Engeland en Pruissen verschaffen het overige. Dit laa-ste land met Rutland
voorziet het daarenboven van hennep, en de Vereenlgde Staten van tabak.
Zweden zal altijd een onmetelijk belang hebben oin in dé handelsvrijheid:
weder te keeren. Het bézit in overvloed hetgeen aan het zuiden van E'urópsJ
begint te ontbreken, ijzer en hout. Voor meer dan eene eeuw opgebonden
hebbende als mili aire magt'gevreesd te'zijn, is deszeifs Gouvernement ze
delijk verpligt, zoo veel mogelijk handel en nijverheid te begunstigen. Wat
ontbreekt dat land om ruiterlijk dezen weg in te slaan? Wegén zegt metrf
De winter geeft er uitmuntende op het ijs. Kanalen! Daar Zijii'érl'versdÜFt£
dene. Het voornaamste, dat van Gothiëis voltooid; het verbindt fret ïfat-
tegtu met de Baltische zee te SbdckopingIret' heeft tien voet diepte vier
cn twintig voet breedte en doorloopt eene uitgestrektheid vart 725 Engelsche'
mijlen. Anderen zijn reeds lang geopend, en het oudste, dat van Leabord,
dagteekent van de Regering van Karei XI. Stoomschepen bevorderen den
handel van Upsal, Scokiiolui, Gothetnt-urg, naar Hintburg, Siraalsnnd en
Dantzig. Meer moet er niet zijn om relatlën olt te strekken, welke'de nr
tionaleu geest der Zweden, altijd in eene tegenovergestelde rlytlng vatf tfe
golf van Finland zal uitbreiden.
Rotterdam den 23 Ju 11 ij. Uit het vroeger rttedègedêeld' T'ffaaiftrA, ter vervulling
der vacature, welke ontstaan zal door het emeritaat, aan Dsv tf. A. de Jbngtrverleend,
is Ircdèn door den Breeder, Kerkeraad der Nederdtiitsche Hervormde Gemeente alhier het
volgend Zestal van Predikanten geformeerd: DD. IK. P. K Boumante Westzain-
dam; Di Pijzclte Dordrecht; A. M Berkhout-, te VlaardingenC. Krabbé, te Zilt-
plienIV. Storm, te Delft, cn J. A. IV. Molsterte Utrecht.
Haarlem den 22 Junij. D-or den Grooten Kerkeraad der Nederdnitsche Hervormde'
Gemeente alhier, is lieden uit her vroeger medegedeelde Drietal van Predikanten-beroepen
Wel-Ecrw. en Zeer Gel. fleer Engjilkt-Henuicus.Cats,.Picdiktut té-Almelo.
Groningen den 21 Jttnij. Uit Iter vroeger vermeide Zestal van Predikanten U
door den Breeden Kerkeraad der Ncdcrduitschc Hervormde Gemeente alhier, ter ik
ling der vacature, onrsraan door het emeritaat van den wel-eerw. zeer gel, lieer
tVintgenshet navolgende Drietal geformeerd: DD. C. Krabbete Zutphen-'
Biest Lorgion, Theol. Doet. te Sticn», en IV. Veiwey, te Winschoten.
PRIJS-COURANT v*n EFFECTEN.
Amsterdam, Zatnrdag *4 Juni) >843,
NzdeRLawd, Werkelijke Schuld 4 aj pCt.
Dito Dito
Amortisatie-Syndicaat 4I
rtt,„i i jj
Dito Dito
Hendel-Maatschappij
Nieuwe Dito 4J
Oost-Indische Leening t 5
Aandeelen Rljn-SpoorWég 4J
Dito Haarlemmer
Dito Rotterdammer
Haarlemmermeer 5
SPanjb. L. bij Ard. van 85 g 3
Dito bp Dito; oobep. stukk.
Dito Coup.
Dito3
Passive
Deferred.
Fransche Uitgestelde
Rusland, Ohl. Hope en Comp. 1798 ën 1816 5
Dito Dtto 1828 ert 1829
Certificaten bij dito 1831 en 1833 5
Dito hj] Hope 4
Certificaten te Hamburg ...........5
Inschrijving In Assignatiën 6
Certificaten van Dito 6
Oostenrijk, Obl. Go 11 en Comp. ..3
Negotiatie MetalliekSi
Dito Dito i.t.j
,12!
Napels, Certificaten
Dito In Napels
'Ai
•84}
»i
I8r»
lö'ri
88;
53i
r35;
18'
itj;
De Prijs van de BOTER aAN dè WaAo Binnen Leyden.
Zaturdag, 24 Junij 1843. Van 28 tot 34 gulden.
1K«i()«K
grit itudeo
.(fjtoothert
«XP»
EC 5?
«„chtlleud
galtlit
«eiin g'f
«ÏÏbji
ss»;
De hand
let doen t
water alt 11
cn de goe
ifttpen va
leveniverif
«et kap'
-verdeeld ii
Meergeti
onder toei
'iBeerderhei
S T E b E L ij KGTMtfASIÜtt. Sn.create
Öp öanstaandefi Woensdag den aSsten Junjj, des voormiddags ten etf tire, zjl*"r
jaarlqksche Promotie cn Prfjsmtdeellng onder de leerlingen des Stedelijken Oymneè,fci maats
volgens het daarvan uit te geven Programmain de Stads-Gehoorzatl worden gehouifSUCtfen 2
tot welker bijwoning alle voorstanders van Wetenschap en Letterkundige bescht: Tm Co
minzaam worden uitgeuoodigd. Laooi
De nieuwe Cursus zal een* aanvang nemen op Dingsdag den ijden Augnstust
het e santen en de inschrijving van nieuwe leerlingen a
vin Finar
A. BAKE, GymnReelor. Jljr-t Mé
—tin opai
i Heden beviel voonpoedïg vip eene welgeachapen DOCHÏSiilei valte
G. M. A. C. van BOMMEL, geb. van den Aardwegh,
staande; terwijl de dag tot
zal worden aangekondigd,
Levden 23 Junij 1843.
Èenige Kennisgeving.
danige ét
jollende
Gedepflif
overlgeiK
Voor de blijken van belangstelling, bij de bevalling mijner geilden 31 J<
Echtgenoot ontvangen, wordt door den Ondergeteekenden langs deiitnorgcsë
^laps-meer gebrijlkelijken weg, welmeenend dank gezegd.
Leyden 26 junij 1843. P. J. ZUURDEEGJzn. jel ,4^
r èJ -1
OPENBARE VERPACHTING. <tt;jose
dp-j-Maandae den tienden Julij 1843. des middags ten 12 ore precier,«-oDiniig
kamer van H. H. Burgemeester en Wethouders, op het Raadhuis der J, ft
leyden; vair het Collecteren der PASSAGE- of POORTGELDEN >nbfreciit,
RjjnshurgerPoort derzelver Stad betaald wordende. In te gaan den etrtli I
Augustus 1843, en te eindigen den laatslen December 1847. gighede
,De voorschrevene- Verpachting zal geschieden, eerst bij Inschrijvingsg,
f. daarna bij Opbod, volgens Conditiën .-en Voorwaardenwelke van hti
af ter Rekenkamer der Stad Leyden te zien en te lezen zijn, ter «s _„|I0
ker plaatse de gesloten -In'schrijving-Biljetien behoorlijk door de Ge; JJ, l0i;
digden en de bij hun voorgestelde Borgen onderteekend, ëiterlijlt i
Zaturdags bevorens moeten worden ingeleverd. troz
NEDËRLANDSCIIE MANDEL-MAATSCHAPPIJ. v-.imi
Re Directie maakt Ingevolge het 94ste der Artikelen van overeenkol kWEI
hekend, dat, door den Raad, In deszeifs ziplng |Van hed'èK in OvérK
stemming met de bepalingen vin he't piste en 9de der evengemtt M'r"
Artikelen Is besloten tot'de uitke'erihg'vah een dividend over bei boekjr <hsi1
1842, ten bedrage van Iveititig Cu/den' oëer élk A'anifeelgroot f loffi
staande op naam en vérw'ittigt dien ten gevolge de HOUDERS van AU "S"
DEELEN op naam, dat, overeenkomstig den irihoud der. bij die Aandet!
afgegevcne PJienwe Divitfend Bewijz'entbt de betalitig,' regërf intreltkl( beljff
van het achtste dè'rzelve zil wordefl gevaceerd bij dé Nn/erlandiche Baah
Amsterdam, en Wel te begintlen met 1°. Augustas lïnstaande. «I>be
Amsterdam dep 23 Junij f843.. - _T
v/fn der HOUV.EN,^President. r"'1
KOOYDirecteur fung. Secretaris,
Tén Kantore van N NATHANS, te Leyden, zijn nog te -bekom! "Bh
FTÉELE. en GÉDËECTEN van KOOP-LOTEN, voor de ijk# <l« 1
'Ko'h. I^ed. toierij, waarvan de Eerste Klasse beglët fe trëkkes j 80ei
den 10 J11 Uj aanstaande. J
'V Men vraagt te KOOP: een TlETPEKS met IJZEREN SCHROÜ. püi
Aanbiedingen francomét ppgavë van prijs cn grootte, bij N. A. BLOMi W
HaarlemmetsttaStWijk (5 N°. 334, te Leydëb.
\H-:itkOOPING, op Dthevdag den 4 Julij 1843 en vorgehtfo dagdi Mi
van; Eene ftaaije en.'zeldiime Verzameling van Godgeleerde; Ëerüelp bw
irisroriè,1 Taal en Dichtkundige WERKEN, nagelaten door. den Zeër Etr
waarden lieer J". F. SËM R. C. Pastoor te 's Gravenhage en Heken-rt-'
'Delfland. Öoor en ren -huizen' van-J. W-. van LEEUWEN. Bhetvertoif
te Leyden, bij wfen nog'eëhlgë Catalogussen te bekomen zijn. Zaturdag*
Maandag en 3 Jnlij voör een ieder ié zien.
TIENDEN te KOÖP, gelegen-onder ley der dorp en Soetermtih
voornamelijk in den drooggetnaakten Gelderawaudecben-Pilder, op WoeM-
dag den inden Juljj 1843.
Men is van meeuing op Woenidag den lalden Jnlij 1843, te Verpichie" Bi
*s morgens ten' ro' ore, de Tienden, voor dezen Oögst en Jasrschsrt,!' d«
Leyderdorp te veld staande, de Stad Leyden en het Kapittel ten Hoop* de
lande aankomende. Alsmede de Tienden, voor deseii Oogst en Jaarsetiiftr M
te Soeierwonde te veld itaande, voortnmeUk gelegen in den drooggeaii" W
ren Geldértwoudschen Folder, de Sttd Leyden en de Gemeente-Soetn*
Wonde toebehoorende.
Die dasrin gading hebben, komen ten dage en ore vooraohreven-la4
Herbergt IK LÊER NOG, ran den Hbogen Rjjndjjk onder Soeterwontki k
aanhooren de Voorwaardenen doen faun profijt. Zegt- het'Hoort.
Bjj de Wed. AIsTllÖNY db KLOPPER tn ZOONte Lejdw.
te I
pet
»st
de
