ITALIË.
Rome den 2 September. Gisteren heeft de Paus, na van eene onpasse.
Inkheid hersteld te zijn, eenen togt door de stad gedaan, waar Z. II. met
de meeste blijken van gehechtheid werd ontvangen. Men meende op zijn
1 gelaat eenen uitdruk van bezorgdheid te ontwaren, waarschijnlijk veroor
zaakt door het smartgevoel dat hij zijne onderdanen zoo vreesselijk ten prooi
ziet aan de cholera. De Gouverneur heeft bevolen, dat geene werkbazen
'hun volk mogen ontslaan dan 11a hun drie dagen vooruit daarvan kennis te
hebben gegeven; tot dat het Werkvolk nieuwen arbeid heeft gevonden wordt
jiec op kosten van den Staat onderhouden.
Den 5 September. Sedert eenige dagen bemerkte men, dat alhier on
derscheiden verdachte personen door de Policie gevangen genomen en in
gestrenge bewaring gebragt werden, zonder dat men de oorzaak had ver.
jnoinen. Zoo veel men hoort, zouden deze lieden het dwaze plan gehad
'hebben, 0111 Zondag 11., op welke in St. Pieter het feest der zaligsprekin.
igen plaats zou hebben, hetgeen nu uitgesteld is, en waartoe alle voorbe
reidingen waren getroffen, een oproer te maken en zich onder de algemeene
verwarring in het bezit van den Engelsburg te stellen. Tot dat doel zouden
'onderhandelingen met de galeislaven in dat kasteel geopend zijn geworden
'en zelfs eenigen der bezetting in het geheim'opgenomen zijn. Men weet
'echter nog niet of het bovengenoemde waarheid bevat.
ZWITSERLAND.
Uit Zurich meldt men van den 8 September:
Tusschen het Turner- en Briënmeer ligtin de nabijheid der schoonste
'bergen, in een aangenaam dal, Interlaken, het geliefkoosde oord der En
gelschen, die aldaar goede logementen, huizen, en voortreffelijke keukens
vinden. Deze plaats wordt daarom door hen zoo druk bezocht, dat dezelve
veel van eene Engelsche kolonie heeft. Ofschoon de Engelschen aldaar
veel welvaart aanbrengen, matigen zij zich echter ook onverdraaglijk veel
aan. Voor eenigen tijd had er een voorval plaats, hetwelk zulks zou kunnen
bewijzen. Een aantal jonge Engelschen kregen des avonds, na eene vro.
lijke partij, den inval om op de straat te gaan boxen. Na de kunst aan zich
Zeiven te hebben beproefdvielen zij de voorbijgaande landlieden aan, waar.
"onder zich een bejaard man bevond, boxten kunstmatig op hen los, en sloe
gen hen bont en blaauw. Deze buitengewone ontvangst bragt de inwo.
ners in oploop. Velen kwamen toesnellen, en de Engelschen werden op
hunne beurt geslagen en in huis gedreven. Aldaar verschansten zij zich
en werden door de menigte belegerd. Van tijd tot tijd deden zij nu woe.
dende uitvallen, en maakten zelfs van verscheidene wapenen gebruik. Een
grensjager, die de órde wilde herstellen, werd onder anderen mishandeld.
Het gevecht nam een einde, toen de Magistraat een aantal scherpschutters
zond, die 7 Engelschen gevangen namen. De Regering van Bern, van deze
gebeurtenis verwittigd, heeft daarvan kennis gegeven aan den Engelschen
Gezant. Door diens rnsschenkoihstzijn de zeven gentelmcn, onder borg,
togt, in vrijheid gesteld. De zaak zal voor de regtbanlt dienen.
DUITSCHLAND.
Uit Berlijn 'meldt men van den 10 September, dat het kamp van Teltow,
betgeen de soldaten den 26 Augustus betrokken haddenwas opgebroken,
omdat zich 12 cholera-gevallen bij de soldaten vertoond hadden. Voor het
overige was de gezondheids-toestand der troepen voldoende.
Stutgard den 6 September. Het door de Fransche dagbladen megedeelde
berigc van het huwelijk van den.Hertog, Alexander van Wurtemberg, is vol.
komen gegrond. Hij is geboren den 28 December 1804, en is de zoon van
den in het jaar 1833 als Russische Generaal overleden Hertog Alexander
oom van onzen Koniflg. Hij zelf stond vroeger in Russische krijgsdienst,
doch werd in 1835 wegens gezondheid uit de dienst ontslagen. Laatstelijk
woonde hij op het landgoed Fanthisie bij Baireuth. Door zijne moeder als
mede door zijne zuster, de gemalin van den regerenden Hertog van Saksen
Koburg, is hij met het Koburgsche en Belgische regerende huis verzwagerd.
Van hier heeft men de toestemming tot het huwelijk gegeven, onder voor
waarde, dat de kinderen, daaruit voortspruitende, in de Protestantsche ge
loofsbelijdenis zullen worden 'opgevoed.
Praag den 25 Augustus. De oudste Universiteit-stad van Duitschland,
Praag, wil zich bij de aanstaande bijeenkomst van Duitsche Natuuronder
zoekers van allen tot hiertoe gehouden bijeenkomsten door de vrijgevendste
gastvrijheid onderscheiden. De tweede Directeur, Professor Krombholtz,
bragt eene inteekenlijst in werking, om de vreemde geleerden kosteloos te
herbergen. Wélke in korten tijd met de namen der welgezetensre inwoners
'was gevuld. De vreemde gasten zullen dus kosteloos ontvangen en ge.
voed worden,
Voor eenige dagen vernam men uit de dagbladen, dat de Koning en
Koningin van Beijeren, benevens de Keizerin weduwe van Oostenrijk groot
gevaar hadden geloopen, om een vreesselijk ongeluk te krijgen, ziet hier,
wat van dat voorval wordt medegedeeld:
ln de nabijheid van het Bartholomeus-meer reden de hooge personaadjen
met zes postpaarden over eenen berg, wiens naar den waterkant overhel
lende flank, om het afstorten te verhoeden, met eene houten barrière'voor
zien is; op de hoogte werden de paarden schichtig en dreigden alles in den
afgrond te sleuren, toen de dienstdoende lijfhuzaar, beraden en tijdig van
den bok sprong, en door de strengen door te houwen, de vier voorste paaf-
den van de twee achterste en de koets afscheidde; de barrière was reeds
verbrijzeld, drie paarden stortteden van de bergen af, twee derzelven ble
ven aan struiken en boomen hapgen, het vierde stortte geheel naar bene.
den, en was terstond dood. De hooge personiadjen hebben eerst het gevaar
vernomen, toen hetzelve voorbij was.
Uit Mentz schrijft men, dat men in zijne verwachting op eenen goe
den wijnoogst geheel is te leur gesteld, daar de aanhoudende vogtigheid der
laatste dagen de rijpheid geheel belemmert en de druif reeds begint te verrotten.
GROOT-BRITANNIE.
Londen den 13 September. Aan den Engelschen Gezant te 's Gravenhage,
Sir Edward Disbrowe, zijn van het bureau van Buitenlandsche Zaken depêches
afgezonden.
Laatstleden Maandag is het Parlement pro forma vergaderd geweest, om
te vernemen, dat hetzelve tot 2 October aanstaande geprorogeerd is. In het
Lager-Huis was niemand aanwezig.
De Methodisten in Engeland houden zich met de voorbereidselen bezig
6m in 1839 ^et honderdjarig feest van hunne eerste vereeniging plegtig
te vieren.
Een dagblad wil weten, dat aan (f Cornell om zijne verkiezing in Ier
land te verzekeren, omstreeks 25.000 ter hand is gesteld.
Tot onderscheidingsteeken zouden de Torys tegenwoordig witte hals
doeken dragen.
Dezer dagen is te Durham de bekende Poolsche dwerg Joseph Boruw-
laski, in den ouderdom van 99 jaren aan verval van krachtenoverleden;
bij is tQt het laatste in het bezit van al zijne geestvermogens gebleven. Hij
Was geboortig uit Poolsch-Rusland, en week uit zijn vaderland ten gevolge
yan de aldaar heerschende beroerten; na een kort verblijf in de Fransche
hoofdstad zag hij, door de aldaar uitgebroken omwenteling, zich genoodzaakt
haar Engeland de wijk te nemen, alwaar hij sedert zijn verblijf gehouden heeft.
De gekende Kapitein Beck, die in Junij 1836, met het Gouvemements-
iehip de Terror, naar den Noordpool is vertrokken, tot het voortzetten van
de belangrijke aardrijkskundige waarnemingenwelke hij op eenen vrotfgereit
togt om Kapitein Ross cc gaan opzoekenondernomen hadis den 3den dezer
met deszeifs schip, genoegzaam in zinkenden staat, in Lough Swiily binnen-
geloopen. Ongeveer een jaar is gezegd schip door het ijs ingesloten geweest',
gedurende welken tijd het scheepsvolks de grootste ellende en ongemakken
heelt moeten verduren, en drie der manschappen onder dezelve bezweken zijn'.
frankr ij k.
Parijs den 15 September. De Generaal de Rigny, die verzocht, hadom
.den togt tegen Constancine mede te maken, heeft zijn verzoek niet ver
kregen; hij is tot Commandanc van het departement Ain benoemd.
-Men gaat nog voort te verzekeren, dat er onderhandelingen mee Ach.
met-hey worden aangeknoopt; ondertusschen waren zijne Gezanten, na zes
dagen wachtens, nog niet bij den Gouverneur aangekomen.
De Nederlandsche Gezanc heeft bij den Koning eergisteren zijne op.
wachting gemaakt.
Men spreekt er niet meer van om den Aartsbisschop voor den Staats,
raad te roepen, als zich aan misbruik van magc hebbende schuldig gemaakt.
De Staatsraad is wel over het onderwerp vergaderd geweest, maar heeft
geene reden gevondenom hem in staat van beschuldiging ce 'stellen.
MENGELINGEN.
ER AS MUS en ZIJN TIJDPERK.
(^Hervolg.
Ziet het groot Theologisch drama zich openenLuther vertegenwoordigt
er de ontwikkeling, Karei K de magc, Hendrik Kill den hartstogc, Frans I
den oorlog, Leo X de kunsten. In dit bewonderenswaardig tafereel zien wij
alleen de wijsheid, welke niet vertegenwoordigd is. Men behoeft slechts
Erasmus en zijnen vreedzamen invloed aan te duiden, om deze plaats te
vervullen, en zijne wonder-pen bij den degen van Frans, den schepcer. van
Hendrik, de kroon van Karei, den hoed van IVolsey, en den mijter van Laor
te voegen. Wij weten, dat het tijdstip luidruchtig is, dat de legers hand
gemeen zijn, dat het Vatikaan met deszelfs bliksem dreigt, dac de stem
van Luther dondert, dat de monniken en de hervormers in gewelddadigheden
en schimpredenen wedijveren. Wie zoude op dezen kluizenaar letten, op
dien wijzen, wiens cel niet, zoo als die des Saksischen monniks, een ver-
eenigingspuntvan oproer en wraak noch zoo als het paleis van Leo, een
tempel van wulpsche vermaken was? Hij spreekt de hartstogten der me
nigte niet aan, hij huldigt alleen de waarheid en de matigheid. De rede
wordt door hem alleen aangesproken, en zij is het toch, die vroeg of laat
de volksdenkwijzen vaststelt. De sierlijke en welsprekende rede van Eras
mus leerde de menschen, dac de waarheid niet in de uitersten ligt; hij
leerde de trapsgewijze hervorming der verkeerde begrippen, de langzame',
maar zekere verbetering der menschelijke instellingen; eene les, waarvan
zich alle Volken niet genoeg kunnen doordringen. Zie daar hec oogpuntj
waaruit men den geleerde der zestiende eeuw, dien Theologant, dien Pro
fessor, aan wien men over het algemeen weinig genoeg denkt, moet be
schouwen.
Zijn karakter en zijn talent hebben dezelfde uitdrukking als zijn gelaat;
dezelfde zachte uitdrukking vindt men in beiden. Toen Europa door den
Theologischen storm beroerd werd, viel elk werk van Erasmus op de woe
dende baren, gelijk de olie op de golven, welke zij stilt. Zoo de wijsheid
aan de menschen gegeven was, zouden de denkbeelden van Erasmus, gods.
dienstig zonder dweepzucht, hervormend zonder geweld, gematigd, vrij,
zonder buitensporigheid, reeds langs de wereld veroverd en beheerschc heb
ben, en vele misdaden zouden gespaard zijn geworden.
Thans, na twee eeuwen, na zoo veel lijden en strijden, zien wij die
groocsch wezen, kalm, zacht en edel herrijzen.
Na de Hoogeschool van Deventer verlaten te hebben, kwam hij in hec
klooscer van Stein, om er zijnen proeftijd door ce brengen. Dit tijdperk
van zijn leven schijnt hem zeer weinig aangename herinneringen te hebben
verschaft, en het is in het klooster van Stein, zoo men zijne Commentaco-
res gelooven moec, dat hij die grondige kennis van het kloosterleven en van
de zeden der monniken heeft opgedaan, welke in zijne werken doorstraalt.
De schandelijke ondeugden van een klooster der zestiende eeuw schijnen
den geest en de ziel van den jongeling diep te hebben getroffen. Zijne
brieven, welke veelvuldige toepassingen op de eerste tijden van zijne jeugd
inhouden, bieden geene enkele welwillende herinnering voor de monniken
van Stein aan. Hij was nog daar, toen de vermaarde taalkundige Lauren,
tius Kalta, een van die, welke tot de herleving der letteren bijdroegen,
door verscheidene geestelijken werd beschuldigd, van de jeugd te bederven,
door dezelve ce leeren de Kulgata in het oorspronkelijke te lezen. Eras
mus trok partij voor Laurentius Kalla. Dit was zijne eerste letterkundige
heldendaad.
Hij was het somber kloosterleven van Stein moede, toen de Bisschop van
Kamerijk, medelijden mee zijnen vriend hebbende, hem de noodige fondsen
gaf om zijne studiën in het coliegie van Moncaiyn te vervolgen. Dit ge
beurde in 1496. De arme scholieren hadden geen ander hulpmiddel als het
coliegie, waarvan wij spreken. AI wat zich uit hec volk verhief om
opvoeding en wetenschap te verkrijgenkwam deszelfs droevige muren
bewonen. Men diende er voor voedsel, bedorvene eijeren en zuren wijn,
waaraan Erasmus in zijne gesprekken denkt. De Professoren waren niec
veel beter dan de wijn. Maar gedurende zijn verblijf te l'arijs, had Eras
mus gelegenheid een jong lid der hooge Engelsche aristocratie te leeren
kennen, genaamd JVilliam BlountLord Mountjoy, die hem tot praeceptor
verkoos en mede naar Engeland voerde. Van dien tijd af aan, dagteekenc
de tweede opvoeding van Erasmus. Zoo hec coliegie van Parijs en de
scholen van Holland hem de elementen der kennis hadden gegeven, was hec
in Engeland, dat hij die studie der menschen begon, waarvan zijne werken
zoo zeer de blijken dragen.
fn 1499 bevond hij zich te Oxford, en verliet spoedig daarna Groot-
Britannien. De wetten des handels en der staathuishoudkunde waren toen
zoo weinig bekend, dat een vreemdeling hec regt niet had het goud dac
hem toebehoorde, buiten het Rijk te voeren. Erasmus beklaagt zich it»
zijne brieven veel over deze plundering. Ach! hoe zeer beklaagt hij de
twintig goudstukken door de douaniers van Douvres aangehouden. De beurs
van den jongen geleerde was uitgeputen waarlijk Hendrik Vil was er
niet veel rijker door geworden.
In 1501 zjet men hem te Parijs en Orleans weder; te Leuven in 1502;
te St. Omer in 1503. Het Enchiridium mi lit is christianieerste voorbeeld
van den hoveling van Balthasar Gracian en van den Christen-soldaat van
Steele, werd in deze laatste stad geschreven. Reeds had Erasmus stand
genomen en zijn systema daargesceld. Het Handboek van het ware CachoT
licismus ontvouwt alle beginselen, welke de schrijver later met zoo veel
welsprekenheid moest uiteenzetten. Erasmus wederlege vooruit de tegen
kantingen, welke Calvyn en Luther nog niet hadden opgeworpen. Het
Christelijk geloof"van alle noodelooze versieringen, beuzelachtige of gevaat]
lijke bijvoegingen, welke het geestelijk belang er, na verloop van tijd, had
bijgevoegd, ontblootendebood hij het in deszelfs eerste waarheid het aj]
gemeen aan. Gelukkigdriewerf gelukkigzoo de hervorming op
wijze had knnnen worden daargesteld.
