i .li iiwn.jt geve en in de vergelijking en toepassing dezer verschillende re
deneringen door let meettor. De oplossing van den meester is altijd een
voudig en duidelijk, het is de kennis der /.aken en niet der woorden, welke
hij leert. Zoo bedient zich Pestuiüzziin navolging der ouden, van de meet
kunst om de. rekenkunde te iéeren, en bij hem hebben de strepen, driehoe
ken en cirkelsligchamen. In zijne school prent zich al wat men een kind
leert, diep in deszclfs geheugen. Geen meester heeft in de latere tijden
meer de noodzakelijkheid gevoeld 0111 de oefeningen des ligchaams bij die
des geestes te voegen. De gymnastiek is dus een der hoofdpunten van zijn leer.
Deze vermaarde man is in Zwitserland overledenin de maand Februarij
1827, den ouderdom van 81 jaren Bereikt hebbende. Zijn uiterlijk had op
den eersten aanblik niets voorkomends; zijne trekken waren ruw, maar zijn
gelaat werd bcvalliger naar mate het door die zucht tot weldoen werd be
zield, welke in ai zijne daden doorstraalde. In de zanienspraak was zijne
t I eenc zamenstelling van Fransch en Duitsch, bedorven door eene gebrek-
li'.'C i i p.aak, welke in de laatste jaren onverstaanbaar was geworden.
i t i aan zijnen mede-arbeider dc Fellcmbcrgdat men de vorderingen van
y te danken heelt. Ilij heelt het verbeterd, van ccnige beiang-
r e fouten gezuiverd, met andere leerwijzen vemengd en heefter, op
enne mere .-haal, de gelukkigste toepassing van gemaakt. De school.
- ifc dorpen, sciireet mevrouw de Shtjl in 1810, worden door
den heer //z '-o.; in de leerwijze van i'estalozzi gctvijuop dat zij op
hunne bv - .nieren daarnaar onderwijzen zouden; de werklieden, die
zi.in lantl bebonwen leeren mtizijk; in een woord, de heer Fellemberg zoekt
door alle mogeiijke middelen cusschen de mindere en hoogere klassen eenen
band daar te stellenwelke tot nu toe niet bestond.
Voor eemge jaren, zegt de heer Maijobezocht een Ier van aanzien,
die Yverdmi djortrokde instelling van Pestalozzi, hoewel hij in de eerste
klassen, well 'e hij bezocht, de taal der leerlingen niet verstond, was hij over
hunne bevattelijkheid, en vooral over hunne vlugheid iu het rekenen verwon
derd. De belangstelling, waarmede zij hun werk verrigtten, toonde dat de
eerbiedwaardige bestuurder van het instituut de beste leerwijze had gevon
den. Het bezoek van den vreemdeling, dat'slechts twee uren moest duren,
duurde drie maanden. Ilij bepaalde zich niet tot de kennis van het systcina,
maar hij braai hetzelve in Ierland over.
De begii ;elcn van Pestalozzi hebben hunne vruchten in Frankrijk, Duitsch-
land en vooral Engeland gedragen zij zijn in dit laatste lagd met zoodanig
ven goed gevolg bekroond gewordendat de veriichtste mannen de nood
zakelijkheid gevoeld hebben, zich hiermede niet tot het primair onderwijs
e bepalen, maar alle takken van menschelijke kennis voor het algemeen
begrijpelijk te mjken. Eene vereeniging kwam ten dien einde in Londen is 1825
tot stand, onder den naam van: Maatschappij tot voortplanting der nuttige
v.teuchappensan welks hoofd zich de namen van BrougnamJohn Rustel
den Hertog van Bedfordenz. bevinden. Het oorspronkelijk denkbeeld van
deze maatschappij vindt men in de volgende zinsneden van eene verhande
ling des hee'ren Brougham weder, welke in 1825 werd uitgegeven en reeds
voor lang hare twintigste uitgave heeft bereikt!
Gebrek aan tijd veroorlooft de werkzame klasse niet een opvoedings-
systema in alle zijne deelen te volgen dezelve moet een eenvoudiger en
syediger onderwijs hebben. Het klein getal, dat hoogere kennis wil verkrij
gen, kan de ingewikkelde verhandelingen, welke over de verschillende vak
ken van wetenschap bestaan, bestuderen, maar de menigte moet boeken
li ebben welke zij begrijpt. Het is dus eene groote dienst aan de maatschap
pij bewijzen zich aan de vervaardiging van bevattelijke werkjes te wijden
welke over de verschillende wetenschappen handelen. Men zal daardoor aan
oc mc.- derheid der leerlingen slechts de eerste beginselen der wetenschappen
'i ;;er: en, maar voorzien van dit eerste onderrigt, zullen zij die den
venseh en den moed hebben verder te gaan, meer middelen hebben om hun
ooel te bereiken. Men kan in een woord niet genoeg aandringen op de ver
spreiding der nuttige kennis; deze verspreiding is de zekerste waarborg van
S; openbaren vrede en van de hechtheid des croons."
Verschillende wederwaardigheden beletteden de maatschappij hare werk
zaamheden dadelijk voort ce zetten coen dezelve echter eenmaal daartoe in
staat was, verscheen er eene reeks van werken, welke werd voorafgegaan
door een vertoog over de vermaken en voordeelen der wetenschapeen der
merkwaardigste voortbrengselen van den heer Brougham, waaruic wij het vol
gende overnemen:
Ziet hoe zijdie de eerste gronden der wetenschappen niet kennen eene
verkeerde keuze in het lezen der verschillende werken doen. De eene ver
slindt eene verzameling van anecdoten die eene romande andere een too-
verheksen-verhaalzonder ander doel dan om eenige oogenblikken op eene
aangename wijze door ce brengen. De verbeeldingskracht vindt behagen in
die lektuur en verkiest die uitspanning boven de ligchaamsoefeningen en ge
nietingen der zinnen. Wij lezen de dagbladen zonder te denken om de voor
deelen. welke wij er uit kunnen trekken; de nieuwsgierigheid alleen geeft
ons smaak voor nieuwsdat noch de nationale voorspoed noch de vorderingen
van den mcnschelijken geest gangaat.
Kennen en gevoelen, zijn de dringendste behoeften van onze natuur.
De bewegelijkheid is het wezen onzer ziel; zij schept behagen in de schok
ken welke haar door de bewondering, de verbazing, de vrees enz. gegeven
worden, daardoor vindt de menigte behagen in de spookgeschiedenissen, de
verhalen van bloedige gebeurtenissen, stormen of schipbreuken. Het minste
gebrek van deze dagelijksche lektuur, is, dat dezelve eenen kostbaren tijd
doet verliezen; zoo zij den geest al niet verstompt, zoo als de wijn, het
spel enz., bederft zij het hart en vervalscht het vorstand. Ach! hoeveel
zuiverder zijn de genietingen, welke de studie der wetenschappen ons ver
schaft. Hoevele wonderbare ontdekkingen zijn wij aan dezelve verschuldigd.
De ouden noemden de studie der wetenschappen, wijsbegeerte; maar
'iet is niet noodig, er alle zijne oogenblikken aan te besteden, om den naam
van wijsgeer te verdienen. Zij, die in alle tijden de waardigsten waren,
dien schoonen naam te dragen, gaven zich aan die studie over, onder de
uitoefening van aanzienlijke burgerlijke of staatkundige functicn. Zoodanig
een is den naam van waren wijsgeer waardig, die, in welken rang liera liet
toeval geplaatst heeft, den dag aan zijne beroeps-bezigheden toewijdt, en
den avond aan de volmaking van zijn verstaud besteedt; en alzoo ae genie-
ti".;en van het onderwijs boven die der zinnen verkiesc."
PR I IS—C<~>URANT der EFFECTEN.
Amsterdam den 17. December 1836.
ZEE-TIJDING.
In Teasel binnengekomen L. F. Garofolo, van Smima en Tclicstne, G. Wright van
Yarmouth.
In het Vlie binnengekomen een brilt, de naam onbekend, is naar Tersch. "czcild.
Uitgezeild J. Staaps, naar New-CastleJ. Atkins, naar Engeland.
Tc Tersch. niets gepasseerd.
l)c Ever AuroraKapt. J. Stemmer, van Amsterdam naar Hamburg, is, volgens een
brief van Enkhuizcn van den 15 Dec. den vorigtn dag in het Hoornse gat aan den grond
geraakt en gekenterd, doch het volk gered; men zoude trachten zoo veel niogeliik van
de lading te bergen.
Het schip FiordKapt* H. H» Ghristcnscuvan AthsretdPm naar Krn'eroc, lig-endc
ill dc haven van Tersch. (bevorens gemeld), heeft, volgens een brief vandaar van den
li Dec. een anker verloren.
Het schip tbeConuurrceKapt. W. Mason, van i. inden naar Rotterdamis den o Dcc.
te Cuxhnvcn binnengclnopen.
liet schip de VriendschapKam; E, P. Dik, van Amsterdam naar Stc-inis, vni-ens
een brief va:i Ciiristiaansand van den 3 Dec. avo irs tegenwind en storm tc Hcllestnid
oiiidengeloonen.
Arriv me.: Tc Charleston Kapt. C. van der Mussclcnvan Amsterdam, niette
New-York, ('too nis bevorens verkeeidóliik cmeld)tc nordeaux T. M. Gnodde.cn
o -eriü Wright. bcMc vu Ams-nrdimII dc Vries, van Cariliijcr/y!
W. Sua y' eit 1liwc, van Rotterdam-, de Goede Verwachtingvan Groningen,
Nederlanden.
Werkcl. Schuld 2J pCc. 53{a53
Dito 5-9P,Ga99!'
Uitg. a
Kans-Biljetten22,'r,a
Amort. Syndic. 4} 93', a
3ï 78f»
Hand.-Maats. 4! 178531785
Nieuwe dito..4; -io2®a
Frankrijk,
Inschr. Grb. 3 pCt.8o/fia 80
Rusland.
Gb.//.&C°.i798 5pCt. I03ja
iSfa5-
Ins. en Certif. 6- a
'8ai594'1
Pruissen.
Geldl. ttLond. 4pCt. a
Aandeelen van dirp-a
Gebi,
53}
99,;
178;
80®
Spanje.
Niemve i835iJ855.pCt.i9jai9j
Dito onbep. sc.a
Dico passivea
Dito uitgesta
jCoupons 1 Nova
Oostenrijk.
i:0bl.Cö//^C,0.5 pCt. a
(Certificaten.2J-a
Neg. Metalieka] a
Idem5 99[a
Dito in Lond. 5 a
Bank-Aktien..3 a
Napels.
[[Certificaten.5 pCt.
Dito in Napels. 5
Griekenland.
a
a
Kobl. 1 l.gr./.5/.5pCt. a I
Gebi.
I9r}
De Prijs van de BOTER aan de Waag binnen Leyden.
Zalurdag den 17. December 1836.
Van 29 tor 32 gulden.
Utrecht dc.i 13 December. Ter vervulling der vacature, veroorzaakt door de benoe-
nrin r van den Wel-Eervv. Zeer Geleerden HeerE. Vinkctot Ilooglecraar in dc God
geleerdheid aan dc Hoogeschool alhier, is lieden door den Breëden Kerkenraad der Her
vormde Gemeente geformeerd liet navolgende twaalftal van Predikanten:
DD. J. A. D. Molt sterte Leeuwarden; J. E. dc Voogdte Nijmegen; L. Prots
Theol. Doet.tc Doorn; T. C. R. HuydecopcrTheol. Doet., te ZutphenII. J. ran
Iloomte Amersfoort; II. P. Timmers VerhoevenTheol. Doet., te Hoorn; J. F. JVet-
r.aan dc Va-rntG. Molenkamptc RijswykA. Slotenmakerte Maassluis; A. Rui-
gry.ite BredaJ. Overmantc Schiedam; S. II. Koorder ste Maarsscn*
Delft deu 14 December. Uit bet bevorens gemelde zestal werd op den i3dcn dezer
een drietal van Predikanten gemaakt, bestaande uit de Wel-Eerw. Zeer Geleerde Heeren
J. E. dc Voogttc Nijmegen; I). T. F. Patyn% te Wadcnoeijen; en M. A. G. Vorst-
Theol. Doet.tc Katwijk aan den Rijn, en daaruit is heden beroepen de Wel-Eerw.
Zeer Geleerde Meer Johannes Everardus de Voogt, Predikant te Nijmegen.
Door den Kerkenraad te Alkmaar is uit het vroeger vermeld drietal beroepen Ds. W.
P. R. Bouman, tc Sassenheim.
l)c Kerkcrnad der VValsche Gemeente te *s Gravenhage heeft den 14 December 11. tot
Lceraar beroepen den Wel-Eerw. lieer Jean Daniel Revel, thans Predikant bij ge
noemde Gemeente tc 's Hertogenbosch.
Van vvege dc Armbesturen der GereformeerdeRoomsch-Catholijke en Israëlitische
Gemeenten binnen Leyden, wordt bij deze, onder openlijke dankbetuiging, bekend ge
maakt, dat zij uit handen der HH. Commissarissen van het Muzijk-gczelschap Sempre
Crescendo ontvangen hebben dc hun respectivelyk toebedeelde sommen), uit de opbrengst
van het laatstgehouden Armen-Concertop Woensdag den 16 November 1.1., en dat zij,
ingevolge de uitdrukkelijke begeerte der edelmoedige Gevers, gedurende dezen Winter,
daarvan zoodanige bijzondere bcdeeling aan hunne Armen zullen uitreiken, als hun naar
omstandigheden doelmatig en noodzakelijk zal voorkomen.
Leyden, 19 December 1836. In naam der bovengenoemde Arm-Besturen,
derzclvcr Secretarissen
P. POTTUM,
H. S. COEBERGH
L. van EMBDEN.
LEYDSCHE SCHOUWBURG.
Op Maandag den 19 December 1836.
Tot Sluiting van het Tooneel tot na het Kersfeest.*)
KENAU SIMONS HASSELAAR, of EEN BLIJK van HAARLEMS
HELDENHART, Historisch Tooneelspel, (uit de XVIde Eeuw,) in 4 Be
drijven, door C. van der Vijver. Met eenige Bekortingen. Versierd met
deszelfs Decoraticn. Costumes. Gevechten en verderen Toestel. Na het
zelve: De REIZENDE TOONEELSPELER, of de GEDAANTE-VER
WISSELING, Blijspel, met Zang, vrij gevolgd naar het Fransch van Mo-
reau en Sewrin, door den Heer C. Alex, van Ray.
HALVE LOTEN worden eerst na half negen ure afgegeven.
(2)« Aanvang te zes ure.)
Heden beviel voorspoedig van eene DOCHTER, W. C. van ECK,
geliefde Echtgenoote van
Ridderkerk,
15 December 1836.
B. BOS,
Heel- en Vroedmeester.
Leiden, 14 December 1836. Heden morgen ten tien lire overleed
de jongste onzer LievelingenADRIANUS, in den ouderdom van tien weken.
J. J. de GELDER,
M. J. de GELDER,
geb. van Es.
Ten Kantore vail N. NATHANS te Leyden, zijn nog te bekomen:
HEELE en GEDEELTEN van KOOP-LOTEN voor de 170ste Kon. Ned,
Loterijwaarvan de Eerste Klasse begint te trekken den 2 Januarij 1837.
Men vraagt GIT de HAND te KOOP: Een BUITEN, benevens
een daaraan annex gelegen BOUWMANSWONING, met WEILAND of
TEELLAND, met opgaaf van prijs en grootte. Adres bij den Boekhan
delaar J. W. van LEEUWEN, op de Breedestraat te Leyden. Brieven Franco.
Er wordt gevraagd: Een of Twee Perceelen WEILAND, aan of bij
elkandeien, ter grootte van 5 4 6 Bunders, om te worden beweid met
Paaiden en Rundvee, gelegen buiten een der Poorten der Stad Leyden;
juiste ïiiaat onbepaald; het naast nabij gelegene zal in aanmerking komen;
met opgave van huur en ligging. Adres letter H, bij Mej. H. II. SCHREU.
DER 111 liet Muziek- en Papier-Magazijn, te Leyden. Brieven Franco.
NJ NB. De geannonceerde Verkooping op Zaturdag den 24 December
NB. 1836, in liet Heeren-Logement aan den Burg binnen Leyden,
van twee Huizen en Erven in de Korte Hoefstraat, een Dito
op de Zijdgracht, een Dito op het Levendaal, twee Dito Op de Pieter?-
kerkgraclit. en vier Dito op de Uiterstegracht, allen binnen Leyden, ZAL
GF.EN PLAATS HERBEN.
Gp Z.aturdag den 7 Januarij 1837, 8es avonds ce 5 ure, zal men in
liet Heeren-Logement aan den Burg binnen Leyden, publiek Veilen en Ver
knopen: Een ruim, hecht, sterk en weldoortimmerd HUIS en ERVE,
waarin de Koekbakkerij en Kruideniers-Afairealsmede de Handel in Boter
en Kaas, in liet groot en klein, sedert onheugelijke jaren met goed succes
is uitgeoefend en nog wordt gecontinueerd, staande en gelegen binnen de
stad Leyden. aan den Nieuwen Rhiin, uitgang hebbende met een daaraan
verheeld PAKHUIS, 111 zekere gemeene Poort, uitkomende aan den Ouden
Rhiin; zullende het voorschreve Peiceel elke Donderdag en Vrijdag vóór
de Verkooping, van 10 tot 1 uur, kunnen worden bezigtigd, mits vooraf
belet vragende. Alles breeder bij Billenen gespecificeerd en is nadere Infor
matie te bekomen ten Kantore van den Notaris II. ROSKES. te Leyden
voornoemd. Blijvende het voorschreve Perceel inmiddels UIT de HAND
te KOOP.
By de Wed. ANTHONY de KLOPPER en ZOON, te Leyden.
