MENGELINGEN.
De graaf de Taipa, die zich door het schrijven en openhaar maken
van twee brieven tegen het Portugesche ministerie heeft bekend gemaakt,
waarin hij hetzelve inzonderheid van geldverspilling en hateliike tnaatrege.
len tegen de geestelijkheid beschuldigde, is den. 7 December, te Lissabon
op sttaat door een gewoon politie-beambte gevat. Op weg naar de gevan
geniswist bii echter te ontkomen, en oegaf zich naar Don Pedro, aan
wien hij zich hevig beklaagde, dat de voorregten der Portugesche Pairs
'(die, volgens art. 145 der grondwet van Don Pedro, niet in hechtenis
kunnen worden genomen, dan met toestemming van de Wetgevende Kamer,
waartoe zij behooren) in zijnen persoon openlijk geschonden werden. Don
Pedro verontschuldigde zich met te zeggen dat hij van het gebeurde ge
heel onwetend was, doch ried den graaf de Taipaom zich tegen de
politie niet te verzetten en aan zijne zaak haren natanrljiken ioop te laten.
De graaf begaf zich echter niet naar de gevangenismaar 20chc eene schuil,
plaats, eerst aan het huis van Don Pedro's schoonbroeder, den markies de
Loutéen daarna aan bootd van het Britsche linieschip Asia. Intnsschen
begaven zich de negen Pairs die te Lissabon tegenwoordig warenen waar
onder de Hertogen van Terceira Pilloflgren van Palmella alsmede de
reeds genoemde markies de Loulè de meest bekende zijn, in plegtigen op-
togt en In hun ambtsgewaad, naar Don Pedro's paleis en reikten hem eene
proteststie tegen het gebeurde met hunnen mede-Pair over, tevens «ra
gende, of hunne voorregten niet meer gehandhaafd zouden worden? Don
Pedro deed hun betuigingen van het tegendeeldoch den 9 December werd
eene kennisgeving van den minister van justitie, da Silva Carvulhote Lis
sabon bekeDd gemaakt, waarin het bevel tot in hechteuisoeming van den
graaf de Taipa voor geldig verklaard en tevens herinnerd werddat het
artikel der grondwet, waarop de Pairs zich beriepen, door het besinit van
10 Julij 1832 buiten werking was gesteld. Of de graaf sedert werkelijk
gevangen is genomen, wordt niet gemeld: doch het schijnt zeker, dat
hij om geene andere reden dan om het openbaar maken der boven ver
melde brieven in regten vervolgd wordr. De berigten uit Lissabon waaruit
het bovenstaande, ontleend is, voegen er nog bij, dat men in die hnofd-
stad over de handelwijze van het ministerie zeer verontwaardig isen dat
de Pairs voornemens zijn, het mogelijke te doen, om hunne voorregten
je behouden.
SPANJE.
Men heeft oit dat land twee officiële krijgsrapporten. Het eerste is van
den generaal Haidez en den 7 December uit Vtttoria gedagteekend. Hij
meldt dat drie door hem uitgezondene kolommen aanmerkelijke voordeelen
op de rebellen oer Ba.-ktsche provinciën behaald hebbeD. Het ander rap.
port is van den kolonel Christobal Linarez de Button, en voert de dag-
teekening uit Calanda van oen ioden. De opstandelingen, die onder bevel
van den baron van Hervez hec kasteel Morella in Valencia bezet hielden
en den ioden door een geweldig artillerie-vuur uit hetzelve verdreven
waren zijn dienzelfden dag door den kolonel Butron te Calanda in Arra.
gon aangetast en na een gevechtwaarin beide partijen veel geleden heb.
hebbenganscheljjk verstrooid. Generaal Saarsfieli is den I4deu met 3000 man
te Pampeluna aangekomen.
Een brief uit Madrid behelst het volgende: De rust is nog lang
niet hersteld de opstand verbreidt zich veeleer naar alle kanten overal
tconen zich de gemoederen vijandig jegens het gevestigde gonvernemenc
van den eenen kant is het de liberale partij met hare eischen van den
anderen kant zijn het de dweepzuchtige massa's, den blinden ijver der gees
telijkheid ligrgeltovig volgende. Het gouvernement bewandelt vijf ver
schillende wegen, wam ieder minister heeft zijne eigene staatkunde; zoo
dat er vol trekt geene eenstemmigheid in het bestuur bestaat.
Uit dezelfde stad woidt van den 18 December geschreven, dat de
onderhandeling van de Koningin.Regentes over eene nieuwe leening met
hankie's van Paijjs, Londen eu Amsterdam, op voorwaarde dat de Cortes-
Bons zouden erkend wotden afgebroken zijn, en de zaak bij hec oude ge.
laten
DUITSCHLAND.
Weimar den 19 December. Z. K. H. de Prins van Granje en H. d.
Zoon Prins Willem der Nederlanden ziju alhier aangekomen en terstond aan
het kasteel dezer residentie afgestapt, alwaar HH. KK. HH. reeds sinds
ettelijke dagen door het Groot-Hertoglijke Gezin waren verwacht geworden.
Darmstad (Groot-Hertogdom Hesseden 19 December. Z. K. H. de
Groot-Hertog, de vereeniging van tie gemeenten der Protestanten en Lu-
terschen, tot eene enkele Evangelische kerk, goedgekeurd hebbende, zal
deze vereeniging den eersten dag van Kersmis in de hoofdkerk van die
stad gevierd worden.
Koblentz deD 22 December. De Rhijn en Moesel zijn steeds wassen
de het water overstroomt de werven en begint in de laag gelegen wijken
der stad door te dringen. Hier leggen vele schepen die uit hoofde van
den snellen scroom en de rukwinden, ciec stroomafwaarts durven uitzeilen.
Onze Rhynbrug staat nog, eo werd gisteren nog geopend. De hoogte van
den RhijB is hier 22 voet en 6 duim. De haven van Emmerik is zoo
danig met schepen opgevuld, dat er geene meer kunnen binnenloopen.
Op de Saar zijn eenige met steenkolen bevrachte schepen gezonken.
Uit Rusland wordt geschreven: Den 3. was hec vaarwater te Cron-
scadiniet alleen naar de zeezijde, maar ook naar den kant van Petersburg,
200 ver het oog reikeD kon, met ijs overdekt. Den 6. kon men de Neva
zonder gevaar overtrekken. De Dwina, bij Archangel, was reeds den
19 November toegevroren.
In den loop van dit jaar waren te Cronstadt 1277 schepen aangekomen
en uitgezeild 1282.
F R A N K R IJ K.
Uit verschillende streken van Frankrijk wordt ook van de buitengewone
hoogte van het water en van overstroomingan melding gemaakt. De Seine
was tot eene aanmerkelijke hoogte gerezen.
Op denzelfden dag (23 December}, waarop de zitting der Fr.o.che
Wecgevende Kamers gesloten is, heeft ook hec bof van assises uitspraak
gedaan in de zaak van Raspail en 26 andere republikeinen of leden van hec
genootschap der regten van den mtnschdie beschuldigd waren, van in
Julij j. 1- de bestaande Regering te henben willen omverwerpen. Of
schoon gedurende de openbare teregtzitctngen, die omscreeks veertien da
gen hebben geduurdverschillende omstandigheden ter bevestiging der
beschuldiging (zoo als het verzamelen van geweren en buskruid en het
gieten van kogels) te berde zijn gekomen, en ofschoon daarbij de hoogst,
gevaarlijke screkk.ng van het bedoelde genootschap duidelijker dan ooit is
gebleken zijn de 27 beschuldigden door de gezworenen in allen opzigte
voor onschuldig verklaard. Het hof heeft echter drie der advokaten, die
in deze zaak voor de beschuldigers hadden gediend, cot een jaar of zes
maanden suspensie veroordeeld, omdac zijden advokaat-generaal voor een
vervalscher van processtukken hadden uitgekreten. Ook is een oer getuigen
zekere gewezen advokaac Hgnertedie den advokaat-generaal in de rede
Was gevallen, om hem toe te roepen, Gij liegt, ellendeling!" en dit
gezegde sedert herhaalde door het hof tot drie jaren gevangenis veroor
deeld. Over bec geheel is deze regtspleging eene voortdurende vergu zing
Oer regcerlijke magc geweest, en in de teregtzttting van den 223ien, heelt
men de rdvokaien en de getuigen door krachc van bajonnetten uit de ge-
regizaal moeien verdrijven, omdat zy de regters wilden dwingen, van dien
dag nog uitspraak te doen.
Een Fransch dagblad verhaalt, dat de speknlatiten I-.. f, .Maandaggop
de beurs te Parijs om eene slimme wijze zijn oedrogen geworden. Iviyj»
verkocht namenlyk aan. hun de jtoqingiijke aanspraakbij het uitgaan der
beurs had het getal der verkoopers groorelijks toegenomenen njeii- koude
zich de aanspraak reeds yoor 25 centimes aanschaffen; jiec .waspr^dg dui
ker, en het debiet was aanzienlijk. Niet vóór hunne te, huis komst kon
den de kooplieden inzage van het gekochte, nemen. Groot was hunne ver
wondering toen zij bij den eersten oogopslag zageo dat de.Kqning wed fr
om gesproken had van de inneming der Antwerpsche jCitadelvan het
onlangsche huwelijk der Prinses Louise, enz., enz.; maar spoedig bemerk
ten zij, dat men hun 's Konings aanspraak bij de vorige opening der ka
mers had verkocht, van welke er bij den drukker nog eene hoeveelheid
vootbanden was.
Uit Baijonne schrijft men van den 20 December. Gisteren is alhier
een sekretaris der Franscbe ambassade te Madrid aangekomenna te Villa
Real door de Karlisten tegengehouden en geplunderd te zijn. De postmaal
welke den ïöden van hier naar Madrid is vertrokken, is insgelijks te Villa
Real geplunderd en van alle inhebberde brieven beroofd geworden.
Den lyJen zijn de generaals Saarsfield en Lorenzo uit Pampeluna vertrok,
ken, om zich mee den generaal Paldez, te Esiella te vereeDigen.
Een tweede brief uit Baijonne meldt, dat de zoo eyeD genoemde ge.
zantschaps-sekretaris een' der zonen van den heer C. Périer is. Hij was
den I4den van Madrid vertrokken en is 30 uren opgehouden geworden.
De opstandelingen hebben hem naar de bergen gebragt en aan Laraezabal,
den bevelhebber der bende, voorgesteld, welke hem zijne rijskoets eti
depeches deed teruggeven, mee uitzonderingen der brieven, geadtesseerd
aan het Spaansche gezantschap te Parijs.
Uic Engeland wordt gemeld dat Prins Talleyrand te Londen deaassten
aangekomen is.
GESCHIEDKUNDIGE A A N T E E K E NI N G E N
OVER
BOEKEN EN BOEKHANDEL.
De eerste materialen, waarvan men zich in de vtoegste oudheid tot hec
schrijven bediende, waren hout, steenen en metalen. Later gebruikte
men daartoe ook bladen, boomschors en dierenvellen waarvan in het ver
volg het perkament werd bereid. Van den bastde bladeren en het ge
schaafd hout van den beuken boom dat men bij het schrijven veel ge
bruikte, komt de benaming van boek. Even zoo werden de bladen van
een boek bladen of folia genoemd om dat men op boombladeren schreef.
De Indianen hebben aeze schryfwiize lang behouden. Zij bewaarden deze
bladeren op de volgende wijzeNadac zy vele derzelve verzameld had
den, sneden zij dezelve alle toe eene gelijke grootte; doorboorden die aan
de beide hoeken en vereenigden dezelve alsdan met twee gelijke staven.
Deze alzoo behoorlijk geschikte bladen hadden reeds veel overeenkomsc
met een boek. Zij bonden deze pakken zorgvuldig toe, en bewaarden
dezelve als het dierbaarste kleinood.
De zeer natuurlijke gedachte van op b'aden te schrijven, bragt eene
andere te weeg, welke daarin bestond, de fijnste hnid, die zich onderden
bast bevindtdat is de binne schors tot schrijven te gebruiken. Van
dezen bast, welke in de Latijnsche taal liber neet, kreug een boek by dé
Romeinen den naam van liber
Onder alle tot ons gekomene boeken zijn de geschriften vnvMozes, die in
5453(2?) senreef, en het boek Job de oudsten; het laatste is van het jaar
2300 na de schepping. De oudste schrijver, die men bij de Phenici-
ers kent, is Sanchuniathon. Hij leefde in 2790, en schreef eene geschie
denis van Phentcie en Egypte ook boekeD over den oorsprong der wereld
en vao de Goden zijns vaderlands. Onder de werken der Grieken die
tot ons zijn gekomen, zijn de geschriften van Homerus en Hesiodus de
oudsten. Beide waren dichters, en leefden in hec jaar 3000 na de schep
ping. De Ilias van Homerus, zjjn Odyssea en de geschiedenis der helden
van ziineu tijd waren met gouden letters op de darmen van eenen 120 voet
langen draak geschreven, en deze boeken werden met de beroemde biblio
theek te Konstanttnopeldie uit 120.000 banden bestond, verbrand. De
eerste schrijvers onder de Grieken waren Pherecydes van Sytos, Acusilaus
van Atgos, Hellanikus van Lesbos, Hekateus en Dienjsiusnemen van
Milete, van weike de laatste 520 jaren voor Christus geboorte leefde.
Onder de Romeinen werd Amasanius als de eetste schrijver genoemd. Hec
eerste Duttsche boek scheef Ottfried, een monnik in het Elsasche klooster
Weissenburg, die in den jare 870 de vier Evangelisten in Franiisch.Duu-
sche tijmen uitgaf, welk werk nog gevonden wordt.
Vóór de uitvinding der Boekdrukkunst, moesten natnnrlijk alle boeken
afgeschreven worden. Dit geschiedde meest in de kloosters ook Aaien
en B.sschoppen hielden zich daarmede bezig. De boeken welke openlijk
werden uitgegeven, werden prachtiger geschreven dan die weike tot eigen
gebruik moesten dienen. Menschreef met Latijnsche-, doch meest Kleine,
of Lor.gobardische letterszoo als Karei dc Croote dezelve baa verbeterd
waaruit het zoogenaamde monniken - schrift ontstond. Er werden verkor
tingen ingevoerd, die dikwijls moeijelyk te lezen waren. Men vond allerlei
bijzonderheden in het schrijven uicb. v.dat men geheele namen en regels
sedert de tiende eeuwdoor eenen trek uitdrukte (Monocondilia') de i
mee een punt, de u met een circumflex beteekende en in de twaalfde
eeuw de ven kleines op hec einde van een woord afliet, door alle welke
bijzonderheden men de ondlieid der boeken kan afleiden, De groote letters
gebruikte men voor het hoofd en de titels, waardoor zij kapitaalletters
werden genoemd. De titel werd gewoonlijk met roode verw geschreven.
Tiiel en hoofdletters werden eersr na het afschrijven van het weta sierlijk
daarop geplaatst, waartoe men opene roimten liet, dte de afschrijvers dik.
wijls verzuimden in te vullen. Men had ook lieden die zich alleen ijk me,
bet schrijven van den titel en de hoofdletters bezig hielden deze werden
Kalligraphen genoemd. Onder deze benooreo onder anderen Rotterdie
op hec etr.de der tiende eeuw Abc in het klooster van St. Gallen en de
heilige Bernhardusdie van 993 tot 1014 Bisschop te Hiidesheim was.
Sedert de regering var. Karei den Grootenwerden er meerdere ooder-
scheidings.teeker.en bij hec schrijven gebruikt. De meeste boenen werden
in folio en quarto geschreven. Nadat het gebruik van hec Egyptisch riec
had opgehouden, bediende men zich van perkament, dat zeer zuiver en
zacht toebereid was, en eindelijk het uit lompen bewerkte papier. Opdat
de tegels op gelijken afstand van erkander zouden staan, cros men paralel-
lijnen waartoe men zich van een instrument bediende, Praedactal genaamd.
Op het peikamenc teekende men door middel van een instrument purcto-
tium genaamd door pnncten de piaats aan waar ieder regel moest be
ginnen en eindigen. Daarwaar het boek eiDoigde maakte men een teeken <-
ot' een krans, en plaatste daarnevens bet woord explicitom aan te duiden
oat hec boek voltooid was. De randen der boeken sueed men af, endaar
die in latere tijden siciiire werd genoemd, kwam Isidorus op de gedaente,
dat het afsnijden of sooeqen der boenen in Steilte was uitgevonden. Hec
perkament weid mei puimsteen gepolijst, en het papier sloeg mén mét dén
hamer glad.
