Men beweerde reeds de verschillende artikelen der Interventie-akte te
kennen welke gisteren aan de vreemde Mogendheden ;zoude medegedeeld
&$n. Maar betgeen men deswegens verhaalde, was zeer olrééo Ioópende.
Men verzekerde dat het traktaat uit n artikels bestond; dat daarbij het
bezetten van onderscheiden voorname punten in Katalonie en Navarre be.
dongen was enz.
Men,-gelooft dat het Fransch gouvernement het berïgt van het door de Karlis
ten bemeesieren van St. Sebastiaan ontvangen heeft. Het gamisoen dezer stad
bestond slechts uit 8co man, welke verpiigt zijn geweest de plaats te ot:c.
ruimen.
De tijdingen dat de generaals El Pastor en Castagr.os tegen Victoria
opgerukt, door de opstandelingen geslagen waren, wordt nader bevestigd;
Zij hadden de msgt der laatsren niet zoo groot gemeend.
Tolosa is verlaten en in handen der Karljsten. Ook beeft zich een pani
sche schrik van Irnn meester gemaakt. De autoriteiten dezer stad zijn naar
bet Fransche grondgebied geviogtde generaal Harispe heeft terstond de
noodige bevelen gegeven om hun bescherming te verleenen. Meu vraagt
zich te Parijs of het alleen met dit oogmerk is, dat deze Generaal aan het
hoofd van onderscheidene regimenten naar de grenzen is gezonden.
De aartsbisschop van Leon .zou eene proclamacie aan de Spanjaarden
hebben uitgevaardigd in welke bij hun als eenjgen wettigen vorsr Don
Carlos aanwijst en beveelt dat allen hem als zoodanig erkennen en bijstand
verleenen. Het stuk zelve is door de dagbladen bekendgemaakt, doch aan
deszelis echtheid wordt getwijfeld.
Men verzekert dat Bourmontwiens briefwisseling met Don Carlos
men onderschept beeft, en alle de officieren van zijn gevolg, door de
Spaansche regering voor vijanden der natie zijn verklaard geworden en
daarom ?!s krijgsgevangenen in hechtenis worden gehouden. Men voegt er
bij dat het bevel gegeven is om hen naar eene Spaansche vesting over
te brengen.
ITALIË,
Napels den 27 October. Her bevestigt zich dat de Koning, op de tijding
van den dood van Ferdinand ViL dadeiiik op nieuw tegen de croons-op-
vclgsrg ten gunste van de Infante Izabella geprotesteerd, en uitdrukkelijk
de herstelling van de Spaansche troons-opvolgmg zoo als zij door de Sali-
sche wet bepaald wasverlangd heeft. Ons hof erkent alzoo de Infante
Isabella niet a!a Koningm; en het heeft deze verklaring aan alie grooce
Europesche hoven doen mededeelen.
GROOT. BRITANNIE.
Londen 'den 12 November. Volgens berigten uit Madrid zou de Ko
ningin eene proclamatie hebben uitgevaardigd bij welke de oude Cortea
worden bijeen geroepen. Ook zeide men dat de eiscben van de schulde
naars des rijks in aanmerking genomen en hunne staat verligt zou worden.
Ook Don Carloszoo schrijft men van daar, is bezig eene leening te
Openen waarbij de Cortes-bons zulien erkend worden, mee zegt dat Ouvrad
eene leening van 150 000,000 frs. voor Don Carlos met huizen te Amster
dam Weenen Parijs en Londen op dezen grondslag gesloten heeft. De
weinige huizen die alhier in het bovenstaande geheim deelen hebben hoog
gecpekuleerd en veel gekocht. De lage prijzen beduiden thans niets; dit,
denkt men, wordt met opzet gedaan, om voordeelig te kunnen inkoopen.
In een Engelsch dagblad leest men omtrent de Walvisch-visserij het
volgende Wij hebben kennis bekomen van sommige daadzaken welke
het onmiddellijke en uitvoerbare nut van de onlangs gedane reizen naar de
Noordpool-zeeënin een helder daglicht hebben geplaatst. Men heeft alle
reden om te gelooven dat, indien deze reizen niet waren ondernomen ge.
worden, de walvischvangscwelke een kapitaal van een millioen in omloop
brengt, welke een der beste leerscholen voor den zeeman is, en waar Hall,
PeteshealFrazerburgh en onderscheidene andere steden van het koningrijk
hoofdzakelijk van afhangen, voor dit land zonde verloren zijn geweest.
Voor onderscheidene jaren heeft er eene groote verandering plaats gegre
pen in de gewoonten van deze ontzettende dieren, welke de ondernemin
gen van de Engebche en Schocscbe kooplieden en zeelieden naar de Noor
delijke zeeën verlegen heeft» Toen de visscherij begon waren de wal-
visscben zoo mak, dat men dezelve vond drijven in de golven en baaijen
van Spitsbergen geen onheil vreezende, en zij werden zonder eenige moeite
bij honderden gevangen. In weinige jaren echter, dreef de doodeiijke ver
nieling welke zij ondergingen, hen naar meer verwijderde baaijenvanwaar
zij spoedig werden verdreven naar de opene zee, verre weg van het land.
Doch den onmetelijke oceaan beveiligde hen ook niet voor hunne vijanden
zij werden vervolgd, en wel met zulk eene hevigheid, dat men berekend
dat de Hollanders er 50,000 hebben vertfield in weinige jaren. Terug trek
kende voor hunne rustelooze vervolgers, zochten zij eene schuilplaats langs
den oever van het eeuwigdurend ijshetwelk nunne woonplaats uitmaakte
toen Scoresby zijn vermaard werk schreef. Hier werd het aanmerkelijk aan
tal van 1400 in een jaar gedood. Ten laatsten ook weder van daar ver
dreven door de onophoudelijke vervolgingen welke zij ondergingeizijn
zjj onder het eeuwigdurehd ijs zelve geweken, alwaar de stoutste wal-
vischvaarder hen niet durft vervolgen,- Het gevolg hiervan is dat de Groen,
landers-visscherijwelke te voren in zee werd uitgeoefend tus.schen Groen
land en Spitsbergen nagenoeg is verlaten en die visscherij zoude weldra
geheel en ai te niet zijn geloopenindien kapitein Ross bij zijne eerste reize
niet door de massa ijs was doorgedrongen welke de ingang van Baffin's
Baij zoo gevaarlijk maakte, en voor de walviscuvaarders uitgestrekte zeeën
heeft geopend, waarin te voren Dooit gevischt isen waarin die zeemonsters
dikmaals in groote gecalen worden gevonden. De meeste noordelijke ge
deelten van Baffin's Baij, als ook Lancaster Soune, Regent's Inlet, enz.,
leveren ru groote visch-distrikten op, en al deze streken zijn ontdekt, of
ten minste naauwkeurig opgenomen door de laatste zeevaarderswelke
den weg geopend hebben voor de minder avontuurlijke vissc^ersen onder
waarschuwing dat de zeeën met walvisschen gevuld waren, de ijsheining
gebroken hebben, welke nimmer sints de dagen van Baffin was overschre
den terwijl zij de kusten en schuilplaatsen zoo naauwkeurig beschreven
dat bet grootste deel der gevaren van de reis zijn weggenomen. De meer
dere kosten door de ontdekkingsreizen veroorzaakt, zijn alzoo sints lang
vergoed geworden behalve hetgeen men daardoor gewonnen heeft in aard
rijkskundige kennis en ten nutte der wetenschappen."
Uit Amerika wordt berigc dat in de stad Mexiko de Cholera in 35 dagen
tijds niet mirder dan 22,000 slagtoffers in het graf gesleept heeft. Bij het
vertrek der laatste berigten woedde zij oog steeds maar was toen minder
kwaadaardigen meer geschikt voor geneeskundige behandeling.
F R A N K R I] K.
Parus den 14 November. Men meldt dat prins Talleyrand van zijn land
goed Valei 917 opontboden isen spoedig naar Londen weder zal keeren.
Omtrent den gewezen Dey van Aigiers wordt in de Fransche Mes
dager geschreven Sommige biaden hebben gisteren vermeld dat de
gewezen Dey van Algiers, op een doorhem met bestemming naar Alexandria
m Aegypte gehuurd Oosceurijksch vaartuig, uit Livorno uitgezeild, zijnen
togt onverhoeds had gestaakt en zich te Maltha aan land had laten zetten.
Hieruit maakten zij op, dat die Prins nimmer voornemens was geweest,
zich naar Aegypte te begeven; en dat het steeds zijne bedoeling was ge
weest, zien meerder in öe nabijheid zijner vroegere staten te vestigen,
ten eince des te gemakkelijk ziju voordeel te kunnen doenmet de onlus
tendie aldaat gestookt worden. Zonder dit te willen tegenspreken, ge
looven wij eene betere reden, voor zijn aaa land gaan op iVIalua, te kun
nen aangeven.
De gewezen Dey Leeft van Frankrijk en van ta Onderkoning Mehi*
tned de beschikking verzocht over een fregat, waarop hij, in persoon,
mee zijne vrouwen, gevolg cu schattenvan Livorno naar Alexadnrie zou
kunnen oversceken0 Het is eerst, na van beide kanten eene weigering be.
kenen te hebben, dat hij tot het huren van een Oostenrijksch koopvaar
dijschip besloten heeft.
Intusschen was het gerucht van de voorgenomen reis in het Oosten
bekend geworden. Zekere specalaceurs, hoedanig er in den Archipel vele
gevonden worden, lieten van dit oogenblik af niets ongemoeid, om te we
ten ce komen, op welke wijze die reia geschieden zou. Zij vernamen,
dat de gevraagde oorlogsvaartuigen geweigerd warenen dat Zijne Hoogheid
besloten had, zich op Gods genade op een koopvaardijschip te betrouwen.
Meer was er niet noodig om deze gelukzoekende waterrotten de mo
gelijkheid te doen beseffen, van de rijke prooi, die zich in hun zoo be
kende wateren ging wagen, te bemagtigen. Teu gevolge van dit plan had
den ettelijke zeeschuimers post gevatvan dec spoor ea de laars van Italia
af, tot aan de westpunt van Candia toe, eene breedte, welke men door
zeilt om zich van Sicilië en Maltha n2ar Aegypte begeven. De Dey is vaa
dit plan onderrigt geworden en heeft hetzelve verijdeld doof zich op eene
Engelsche bezitting te bergen. Hij heeft het Ooscenrijksche vaartuig
hetwelk hem zoo noodlottig had kunnen worden, afgedankt, en heefe
thans van hec Engelsch gouvernement een schip tot voortzettig van zijne
reis verzocht.
Men berekent dat Hussein-Beyvoor twaalf millioen comptanten en
nagenoeg voor twintig millioen aan edele gesteenten en andere kostbaarhe
den met zich voerr. Welligt is deze begrooting te hoogmaar in alle ge
valle was het eene smakelijke beet."
MENGELINGEN.
CITADEL van B L A T E.
Het vonnis van het Koninklijk Geregtsbof van Bordeanx, bij hetwelk
het Fransch Gouvernement nu onlangs veroordeeld werd, om aan eeneti
onder de regering van Karei X fungerende Kapitein der Garden, de Cita*
del van Blaye en toebebooren over te geven, of hem een jaarlijksch in.
komen van icö.ooo franken (p/»s minus f 47,700 Holl.) uit te betalen,
heeft met regt de algeroeene nieuwsgierigheid gaande gemaakt. Wij one-
leenen uit de dagbladen van Bordeaux de beschrijving dezer zonderlings
zaak, welke verre in de geschiedenis opklimt, doch daardoor niet miDder
belangrijk is.
Na de echtscheiding tnsschen Lodewyk Kil en de dochter der oude Her.
togen van fguifanilwerd Guienne het Hertogelijk eigendom van Hendrik
Plantageneten dien ten gevolge Engelsche provincie. Toen maakte ook
de aanhoudende burgeroorlogen het bezit der Citadel van Blaye van groot
pewigt. Tot dus verre staat er in de geschiedenis geen Grammont, als
Kommandant van Blaye bekend; aüeen vindt men, dat deze vesting eD de
stad door Dunoisbastaard van Orleansweder in het jaar 1451 onder den
schepter van Karei VU werden gebragt.
Evenwel beweerde in 1540, dat is, negen jaren Da deze overwinning
door deFranschen op de Engelschen behaaldeen Kamerheer vsn Karei VII,
Frangois de Grammontdat hij sedert het jaar 1442 den KoDing van Frank
rijk als zijnen Heer erkend had, en dat hij na dien tijd, stad en kasteel
van Bltye, waarvan bti Heer was, onder zijn gezag had gebragt; maar dat
toen ook, ter beloning daarvanhem eene andere stad en kasteel zou
gegeven wordenmet hoogmiddel en laag regteven veel als die vaa
Blaye geldende
Karei VII verk'aarde dienvolgens bij opene brieven van den 9 Augustus
1460, dat bij in ruil aannam het kasteel, de burgvoogdij en het inkomen
van Blaye, om voor altijd verbonden te zijn aan het domein van Gnienne;
en ter vergelding daarvan en in wederrnil, san Francois deGrammont over
te dragen en af te staan, het kasteel, de burgvoogdu'en grenzen van Orig-
nac en Saint-Julienin het land en graafschap Comminges en een ge
deelte van den' grond zi'ns domeins, Oyregave genaamd, mee hoog, mid
delbaar en laag regt, en de leenen en regten, die er aan verbonden zijn.
Dit verdrag werd toen letterlijk nagekomen en Frangois ie Grammont itt
bet bezit gesteld van zijne nieuwe domeinen; doch een jaar laterin 1481,
herstelde Lodewyk XI den Burggraaf One in zijn domein Oyregave en hec
huis van Armagnac in zijn graafschap Comminges, ten spijt van bet ruilings-
verdrag door zijnen vader Karei UI aangegaan.
Vierentwintig jaren waren voorbij en Lodewyk XI stierf. Tot dien tijd
had men geene schadeloosstelling gevraagd, geene kiagt had zich laten hoo-
ren. Was het oit eerbied vin den wil des Monarch? Was het onmoge-
Hjk te handelen, om dat het huis van Grammont aan het spinrokken ver
vallen was? (namelijk, dat er geene mannelijke telgen waren); dit weet
men niet,
In 1485 hsd Karei VIII nauwelijks den troon beklommen, of een ze
kere Rogier, Kamerheer des Konings, die met de dochter van Frangois de
Grammont inden echt was eetreden, en haren naam, die minder onoekend
dan den zijnen wa», aangenomen had, diende den Koning een verzoekschrift
In, zijn verlangen te kennen gevende, dat hem ter vergelding van de stad
en het kasteel van Blaye, andere heerlijkheden van dezelfde waarde zouds
worden gegeven en hem zijne gunst en milddadigheid wel rijkelijk te
willen schenken
Op dit verzoekschrift van zijnen Kamerheer stond de Koning bij opena
brieven van 26 November 1485, den gemaal der dochter van Frangois de
Grammontbij wijze van provisie en tot zekerheid der boven vermeide za
ken toe de helft van het gewoonteregt 12 tournooi-penningen (l) per pond
die van onzemwege geheven worden op de koopwaren van vreemde kooplieden
zoo wel op diegenen, welke onze stad Bayottnc inkomen en uitgaan, als aan
de poorten van Saint-Jean-de-Luzals mede de helft der 25 tourneei-stui-
versdie van elke ton wijn geheven wordenkomende uit gezegde stad en
poorten van Bayenne, St.-Jean-de-Luz en Cap-Breton enz, tot dat wij
hun genoegzame vergelding gegeven heiben voor de hier boven vermelde za
ken, geldende de gezegde som duizend kreunen jaar tijksche rentel"
Deze opene brieven kwamen aan fle rekenkamerwelke bevindende dat
Rogier de Grammont niet genoegzaam zijne regten bewezen had weigerde
gemelde brieven ce registreren eersc tien jaren later in Julij 1495 schreef
de Koning op hernieuwd aanzoek van Rogier aan de Kamer, over de re.
keningen welke dezelve te registreren had hebbende het alleen betrekking
op eene provisie, die over geene hoofdzaak besliste. De Kamer weiger,
de op nieuw en zich voorbehoudende meer naauwkeurig de brieven (of
titels) van Rogier de Grammont na te gaanstond zij slechts een tweejarig
genot toe.
(1) Zoo noemde men eertijds in Frankrijk de munt; die te Tours werd
geslagen, en een vijfde minder waard was, dan die van Parijs. Te.
genwoordtg zegt men tournois van ponden eene waarde van 20 stui
vers (sous) hebbende; ter onderscheiding der pondenlivres parises,
die 25 stuivers (sous) geideD. Men zege het evenzoo van stuivers
(sous), die eene waarde van 12 penningen, met onderscheiding van
de Parijssche, die er 15 honden. Livres tournois; Sous tournois;
Double tournois. Tegenwoordig is dit woord alleen in den Notaris,
stijl en in dien van het Paiais.Royt.1 in gebruik, dienende om de
thans in Frankrijk gangbare mant te ouaeischeiüen.
