z
El
MENGELINGEN.
0
IETS OVER
DON CARLOS
Prins van Spanje,
Fervolg en slot van het laatste Mengelwerk,')
Het ambtelooze leven, tot hetwelk zijn vvreede.vader
hem veroordeelde, strookte weinig met den geest en
de fyaaruheid van den vurigen en eerzucbcigen D n
Car Ik. Reeds in 1565 besloot hij derhalve om, even
als Don Jean, het Hof te verlaten, en eene reis naar
de Nederlanden, zonder verlof zijns vaders, die de
Nederlanders haatie, te ondernemen. Hij verzocht
zijnen vader om hem de. Landvoogdij over de Neder
landen op te.dragen; doch de norsche Philips had vast
besloten, zulks te weigeren; en evenwel was die vraag
niet ongepast, want bij zijn vertrek nu de Nederlanden
had de dwingeland (1559) plegtig beloofdzijnen zoon
derwaarts te zullen zenden. (Zie Wage naarFader-
land che HistorieFI. Deelbladz39.) De woede van
Don Carlos steeg dus ten top, toen hij in 15d>7 vernam,
dat Alba tor dien aanzienlijken post verheven was.
Men heeft aan Don Carlos groove feiten gelieven te
last te leggen en zoo als meermaals geschiedt (want
dit is het gewone wapen der tegenwoordige boosheid)
hem als de oorzaak zijner eigen rampen willen aange
merkt hebben doch of men hierin de waarheid gehul
digd dan of men aan vooroordeel toegegeven hebbe
verdiend een zeer naauwkeorig en voor hec bestek on
zer Mengelingen veel te uitgebreid onderzoek. De
tegen Don. Carlos ingebrag-.e beschuldigingen, laten zich
tot drie hoofdpunten herleiden I. Zumenspanning wet
de OPR0ERIGKN in de Nei-erlanden en in Granada.
II. Toeleg op het leven des Konings. III. Minnehandel
niet zijne Stiefmoeder Elizabeth Falois. Deze aanklagcen
vinden wij onlangs getoetst door den Heer.,/. P. Arend
Lector in de Engelsche en Hoogduitsche Letterkunde -te
Deventer in een bii A. 1. van den Sigtenhorst U'tgeko-
Wn werkje, hl 79 8vo. Hetwelk zeker zeer vele
verdiensten heeftdoch waarvan de resultaten verr#
fijn van met onze overtuiging en bevindingen overeen
te komen.
N
S.
Bij gelegenheid dat het Snrake/ooze Meisje van Portici
oneindig dikrnaals ten toonecle gevoerd wordten ieder,
die niet van alle kunstgevoel ontbloot isde onvergelijk-
lijk f^aaije decoratien van het llollandsche cooncei in
Amsterdam en het onovertrefbaar schoone orclies:
bewonderthoezeer dan ook bejammerende dat de
beste de eenige vare Zangeres van dat tooneel in die
Opera tot scemmelooshe-d verwezen is want de stem
van haar, die de mimische rol der Sprakelooze vervuld,
is te voln.aakt om zich door één gil alleen te doen
hooren, dit mag zij gerust aan zulke mededingster over
laten welker geheele talent in gillen en oogendraaijen
beslaat) en nu ook het Fransche schouwtooneelhoe
zeer in materieclc kunst- ontwikkeling minder, maar in
zangkunstl op een paar uitzonderingen na, veel voor
treffelijke! dan langen tijd herwaarts den Vesuvius
en het aan den voet van dien vuurberg gelegen Napels
'en de zee, die de wallen dier stad bespeeld, ten toon
spreidtnu heeft ieder den naam van Masaniello in den
mond cioch maar weinigen kennen hem anders dan uit
de inleiding eener vluchtige tooneel - vertooningja
velen weten niet eens dat de beroemde Duitsche schrij
ver Meiszner een ziiner uicmuntendste letterkundige
werkzaamheden aan de beschrijving van het karakter
diens Ephémeren Konings gewijd heeft. Evenwel heb
ban thans allen Napels voor hunne oogenen indedaad
Napels is waardig bezigtigd te worden. Heeft Delille
er niet van gezongen
0 Naples heureux sejour campagnes fortunes
De pampresde citronsde myrtes couronnées
Que de fois sous les pians O* ar buit es tou jours verts
Qui mé lent leur azur au sombre azur des mers
J garat uion regard sur ton theatre immense
Combien je jouissais Soit que Tonde en sileticc
Mo!'cment balat cée et roulant sans efforts
D'une frange d'ecu me allait Ceindre ses bords
Soit que son vaste sein se gonflait de colère
imais d voir le flotcTabord videlégère
F av a neer lentement s'allonger et marcher
Et boridir tout d coup de roc her en roc her
Cet horizon, ce ciel, cette mer turbulente
Mon tan*torn bantroulant en montagne cum ante f
Enivraient mon etpritmes oreillesmes yeux
Et le soir me trouvaient immobile en ces iieux!
F Niets, dit verzekeren ooggetuigen kan bekoorlijker,
«niets kan schilderachtiger uitgedacht worden dan die
bogen van het Littoraledie zamenloopende bij het fort
rOeufde gedaante van een hart geven aan de lijnen
welke de gebouwen uitmnken, die den zeekant regts
en links ten sier.aad verstrekken. De kerken die zich
koepelsgewijze verheffen, de huizen zonder daken,
welker terassen met heester- en boomgewassen vervuld
ei met bloemen opgemaakt, volmaakt gelijken naar
tuinen, die in de lucht zweven, en met al het verdere
dat wel geschilderd of vertoond maar geenszins be
schreven kan worden, aan Napels een onbegrijpelijk
levend g en in vele opzigten Oostersch uiterlijk en
voorkomen geven.
Wanneer men afwaarts komt in de stad, op eene uit
gestrektheiddie naauwelijks het zesde gedeelte Van
Farijs evenaarc telt Napels viermaal honderd duizend
zielen. Napels ismet uitzondering van Amsterdam,
raar evenredigheid de ruimte welke die stad beslaat mis
.schien de meest bevelkce hoofdstad van Europa. .De
Straat van Toledo te Napels is als de Kalverstraat te
Amsterdam; wanneer het midden op oen dag is, en
alle menschen derwaacs zich dringen, het wemelt er
\an menschen en rijtuigen, schitterende equipages en
geuceoe karren alles kru.se zich daar door elkander,
en de voetganger weet naauwips een uitwesje ce vinden
om zijn p^d te vervolgen.
In de Cor.ricli welke een soort van zeer naanwe Chai-
sen zijn, vineic men veelmaals zesac-ht ja .tien per
sonen op velkandcr gepakten wel van verschillende
spuinen en geslacht. Monnikken, meisjes, priesters,
en soldaten, Sommigen binnen iu geplaatst, andere
zittende op de bocmen of staanden achter den.- voer
man die onophoudelijk scbreeuwc en mc-t zijn zweep
klapcen het paard daarmede onophoudelijk voortdrij
vende hetwelk diitmaals. gebrek aan krachten heeft om
aan de zweepslagen te gehoorzamen, en die voerlieden
hanteren de zweep zo# wild en onbezuisd dat zij
menigmaal zoo wel de tweevoeters die getrokken wor
den als den viervoeter, die trekt, daann.de treffen,.
Het is in waarheid een mirakel, veel grooter dan het
vloeibaar worden van het bloed des Heiligen januarius,
dat er niet meer ongelukken met aie rijtuigen gebeu
ren. Dikrnaals telt men er meer dan hopderd gelijktij
dig, alleen in dc straat van Toledo.de langste breed
ste en fraaiste van geh.-el Napels, en die wezenlijk
met de schoonste hoofdstraren der voornaamste hoofd
steden van Europa wedijveren kan. Op de beide zijden
dezer straat vindt men eene menigte kleine beweegbare
winkeltjes waarop vruchten, en andere eetwaren, en
voorts allerlei koopgoederen vei! geboden worden
mee-tal door vrouwen, die dikma3ls een of twee kin
deren aan de borst hehbeu hangen, terwijl drie of vier
andere kinderen 'aan haren schoot spelen, die niet zel
den een onaangenaam getier en geschreeuw maken.
Bij het gezigt van dien overvloed van góederen en
van die overbevolking welke la. gs alle ziicien en in alle
figtingen de straten als 'c ware doorstromen ondervindt
de beschouwer alles behalve aangename gewaarwordin
gen. De Napolitanen hebben schootje regelmatige ge
laatstrekken maar niet zeer levendigeigenlijk meer
iets Afrikaansch dan Europisch vertponende. Men wil,
dar de vriendelijke glimlach le sourire die gaaf,
welke aan den mensch bij uitsluiting' boven alle dieren
geschonken is, nimmer op hunne lippen zweeft, of
hunne wangen vervroljjkend verlevendigt, maar dat.zij
daarentegen hunne oogen kunstig zementrekken hetwelk
aan hunne aangezigten in plaats van eene soorc van
welwillendheid en bevalligheid een onaangename gewaar
wording van geveinsdheid en valschheid doet geboren
worden.
Hoe meer een Napolitaan karig is in het denken des
te milder is hij in woordenjJiwe levendigheid bestaat
in eene vermenigvuldiging van gebaren, in bet aanhou
dend bewegen zijner armendie hij even ais .de Negers
bezigt om de armoede der taal aan ce vullen. Maar
de gelaatstrekken van den Napolitaan blijven onbewe
gelijk en onaandoenlijk te midden der hevigste bewe
ging van zijnen geheflen persoon. Met, eene verhevea
gestalte en wel gevormde leden, heeic hij echter eenen
weeken verwijlden gang, loopt doorgaans niet kromme
knieën voorover en met het hoofd gebukt; men zoude
zeggen, dat zij cje oogen niet hemelwaarts durven op
heffen en als net ware beschaamd zijn over de wonde
ren der natuur die hen omringen1. Opent de Napoftaan
den mondhet is om de lafste pligtplegmgen en de
overdrevenuste betuigingen van verknochtheid, dienst
vaardigheid en ootmoedige onderdanigheid uit ce spre
ken, die men zich verbeelden kan. Men zoude in
verzoeking geraken om hem dan ce zeggen: wel, onge
lukkige hebt gij om beleefd te zijn, .geen ander hulp
middel dan u zeiven laag en vernederend aan testelLn?
Mo t men terugkomen van die ongunstige indrukken
die ^>11 den eersten opslag tegen dit volk voorinnemen
Is dit volk onwaardig om dit schoone land te bewoner
Zou welligt de tegenwoordige Napolitaan van uitheem-
schen stam zijn? Dit zijn vragen móeijelijk om te
beantwoorden, maar wanneer men "de geschiedenis en
de tegenwoordige zeden van dit volit, zijne civilisatie
zoo als dezelve thans is, zijne 'gebruiker en politie»
gedrag gedeslaat, dan vindt men veelligt de oplossing.
s I
•Si e o
'O Z> - s
~o 1*
K
(ÏSÏ^S,
-T-
•U's
a O
-a.
w
■Q
s
O
<**4
At "31
"5 Ti
3-3
"Sc
e 3J>
do - S u
~a
Z)
s-
-r:
c .y iF
-a
a»
OT3
"5 2-
e
v- 3
S? 0 c
O N fi
'sS
G -O
C3 l>
O
iyj
r- 3
5
2. V
S
5
c w
.5 t*
Os
ui td
C 'Z J
S o
u
H. 2
2
j
w
Z
'O
tó
Ct
VI
a
O
a
Q
!t n u
:si.t
o
^2 l
Set»
•a
c 4
ra j-
S S
Z-S
E >c c
Z,
S x 5
S E
2
c
E'^
1 il
t3
.bJiai
5 s
O
.■;i^snhs"s
u Jr O u. --rt
JÜ -• V' 0 13
au «v e? T5 R.
iy. s c Z
c <v
N c K
ê-S
•-
c r, u
0 2
ZJ ai
E u ï-tJ.:
u •-
C ce Al" 05
uc e
a.
o
*0 -g
»- 8 v
N f—
S F ÖJ
E g a^ o o Jï
*5 s-S' a-S
•t'p O 5"0««
<U
O <u lïXj ^4
I- -G
O :s? s 0 -- 's
's
i 3 a
O O
4>
5» 5
i 5
G 4> Q.
o '5c"3 -5 o
-c O
1»
w 6
E O
jj t; O
0 O U.
- s - Sc
o Cl.-— 'C E Ir, N Q O
o t> 3 E E ?d - "O
n - o »i
Gt a U. T3 G- JZ i*
go Se 3 -
a, 2 6:3.5 3
MJEX:J2J5 bcZiG:-a^=
-.'-a ra
O 41 41
iè.
g
G 1> 5>
^5 a,
C J-
O O
- O
1> tj;
«II
5 c
zj
2i
c 5
31^
'3 S
K
.Eïoï.
'5 g
•- a!
jr VSC0- -
u -
i< i u
'-■a 8
"■5
-c
<u y a
c c
ZJ ra "T3
3 T3 O 3
f O o
c. *-
cJ
E
<t> "O
E c:
•- S
öi
a
B B
ws «J
c 'i
HERCULANUM eh PORTICI.
Scilicet et tempus veniet cum f tubus illii
Agr ico lair.curvo ter ram molitüs aratro
Excesa iuveniet scabra rubigine pi la
A ut gravibus rost ris gale as pulsabit inanet
Et effossis grandia mirabitur ossa sepulcris,
VlEGILIUS.
Het wa« ee,n landbouwer die, met zijnen ploegkouter
op het kapiteel eener zuil stotende, het eersc 111 1689
de stad lierculanum wedervo. d; maar er verliepen nog
wel tachtig jaren, onder d*1 regering van Karei lil
eer dat men een begin maakte met het doen van op
delvingen. Twee steden, de eene boven dé pudere;
ziedaar het verschijnsel hetwelk Portici en 'erculdmiw
ter beschouwing a'anb.edep: de eerste is als het ware
de bovenste verdieping der tweede. Sé'dert de uitbar
sting van den berg Vesuviusin het 79-.ee jaar onzer
jaartelling, tijdens de regering van Titusslaapt bec
Herculanum met al deszelfs oudheden in de ingewan
den der aarde; want uithollingen (excavatieswelke
men daarin heeft aangebragt, zijn zoo ©.merkbaar,
dat zij den langen slaap dezer weleer zoo schoone als
bloeijende stad nog niet kunnen storen.
Santo Domingoin zijne Tab lelt es Napolitaines7 egt,
dat de SoMvcreinen eenen verregaande ijver hebben
om de zaken hunner onderdanen te doorzoeken; (/ff
Sonverains ont un zèle extréme pour jouiller dam les
poches. des peuplesmaar als het er op aan komt om
de aarde te doorzoeken, die schatten van wetenschap-
pelijke kunstkennis bevat en weiker opdelving' hét'ge
bied van het rijk der gedachten zoude uitbreide-u ,3 dan.
leggen de Herders der volken grooce lusteloosheid aan;
den dag; (dit moge elders met eenigen schijn 'gelegd
kunnen woiden, in Nederland zijn spreüei dé béwtizen,
vat) bet tegendeel vooras» cien.Het is als vreesden
het vervolg ic éen vau deze biaaz.)
ra e
E ce-5' S -
:g E ^"5 m
N >u
c5
ra u. O
6 ?.Hx
"O u
s
•5 tx c
n tc <u
I <D
ZJ «v M
3
£.2
"O s
O N Cu ra
O C I 5
s :s
-c c O
rr. <u o
<U v
£2-5 s
0 c
aSs-l;
s
"3. c W)
c
KA OJ
be
o g
0 5
^"c <v
5 ta: 5 u
■C -
K-T3 «Ta-O
."2 E'JJ-
"V - 'JT
C O -O 2
CJ G G
m o fa .E. o -ad
N C CJ r
V O a o
-o -O -g 5 s X3
ra e G -
>00
u G
<U oj
J= C
c s
- O
cj
s: i -
Gr K OJ
ra O -t«3 O».-
•o S
-U'*c
slat
G 0> 3 H
a.-"2
v- C G
o o ra
<w E
r"u r
4> O O S S? Si
hcj= "G 5 e C
C bo -
.E,"E S'^
3 w 5 3
C 7 -T3 1' tac
c - e
Sj
^51 SE
K. .r -T3 O
- AS S n
U." 2 G - bc K.
•- 1' -OJ- =- bc
- «J C - D
4» <U 5
*- i_ 43
M IsHio
- n-~2 a> o
»an o; ic E -ON
c 3 fi
=1 s -
r, U «I U
-
e c ju
ra OLJ Ai
-O
k. t>C^2
5
e3 V
-rT*5 I
g- aC oj
*a <o
r a
o 1— ws
o
lm ZJ OJ
4J "O
«j
JC
i g '3* 7
J S
d ie C o
o y zj.
- "i
2i
O -
«j
■«- -a Ou o,
3 »- k. j
J-- O,-- w CJ
S
"=■3 oï c
°"o y o
;g a -.
"-S- =f V O
'S
EB 3
0 c 15
5^.4^5
«V. O
n 5» O
•ti.."3 -r".
oj *5 o»-. 2*11_ je
n£ g f: B o o"
ts5i4"05ll8of,
g'K S'- if S
j=. o c bp e
3 w 0 S*v
M CC u
i
O o
fSS
5-tr-l
^1 S
