sasijsllBiSiÜ
II
I
1°
W
oof dat daaraan niet gewénd is, klinkt zij riiw en
onaangenaamen is voor den buitenlander moeijelijk om
aanteleeren; zij spreken echter ook alle Duitsch. Maar
levendiger en inniger is geen volk aan den vaderland-
sclien bodem gehecht dan de Helgolanders. Wijd en
zijd'zoo zeggen zijkunt gij reizenmaar zulk een
land en zulke inwoners als hierzult gij nergens in de
wereld aantrcjj'en! Als hoofdbeweegreden dezer Vader
landsliefde wordt de vrije Staatsregeling opgegeven.
Zij kiezen zichzelve hunne Overhedenzes' Raads-
heeren acht Overheden die zij Kwartierslieden noemen
en zestien Oudsten. De Voogddien de Denen plagten
te zenden, heeft weinig gezag of magt gehad; eene
algemeene Landsvergadering doet jaarlijks onderzoek
baar de uitgave elk huisvaderof eigenaar van lm is
of hof heeft regt om zijne aanmerkingen of bedenkin
gen in het midden te brengen. Regtsgedingen komen
zeer 2eldznam voormisdaden zijn genoegzaam Onbe
kend en ongehoord. Het komt aan niemand in de ge
dachten om zijn huis of zijne kisten en kasten te
sluiten. Er is nimmer een tijd geweest dat er op dit
Eiland eene gevangenis was. De Engelsche Regering
heeft aan de inwoners alle hunne vrijheden gelaten het
bestuur of de administratie is geheel in handen van Over
lieden die door de bewoners zeiven gekozen zijn. Het
Oude Friessche Wetboek He/go/ander Landregt genaamd
is het eenige geldendeslechts in eenige bijzondere
gevallen is een hooger beroep naar den Engelschen
Opperveibebber voorbehouden. Dit zij genoeg wegens
de Staatsregeling en het Bestuur.
De takken van nijverheid en bedrijf tot broodwinning,
zijn liet loodswezen en de vischvangst; de merkwaar
dige inrigting van het loodswezen is alhier zoodanig
uitvoerig beschreven en gaat zóó zeer in beroepsbij-
zonderhedendat bet niet wel mogelijk is daar van een
uittreksel te gevengenoeg zij hetdat zoo wel En
gelschen als Denen daaraan den grootsten lof toezwaaijen.
De visscherij bepaalt zich voornamelijk tot Schelvisch-
vangstmen rekent jaarlijks over de twee millioenen
Schelvisschen die naar Londen en Hamburg verzonden
worden. De bezigheden der mannen bepalen zich geheel
tot deze werkzaamheden; alle veldarbeid wordt door
de vrouwen verrigt; over dag zit de man op den
uitkijk of er ook schepen in het gezigt zijn, die hij
op eenen ongeloofbaren afstand herkennen kan, en de
visschers zijn altijd op zee, maar zoodra als de visscher
zijn schuitje op strand gehaald heefthoudt hij zich
van allen verderen arbeid ontslagen; des avonds gaan
Loodsen en Visschers altijd in de Herberg, geene ge
legenheid om goed te eeten en te drinken en om te
danzen wordt ongenoten voorbij gelaten.
De huwelijken worden vroeg reeds afgesprokenen
gewoonlijk eerst gesloten wanneer de toestand der Bruid
het voltrekken van den echt noodzakelijk maakt; want
de omgang tnsschen de verloofden is zeer vrij en
Onbelemmerdmaar een Meisjehetwelk zich in dien
toestand bevindt, niet door den echt te vereerlijken,
maakt den verleider tot eenen misdadiger gedurende de
zwangerschap der Bruid tot den dag toe dat zij trouwt,
mag de man niet ter sciieep gaan om de Bruid wan
neer hij ongelukkiger wijze mogt omkomen niet ramp
spoedig te maken.
Wat nu den tegenwoordigen toestand des Eilands be-
trefthet is algemeen genoeg bekend dat Helgoland in
den laatsten oorlog de zetel van eenen onmetelijken
sluikhandel was. De Helgolanders namen wel is waar,
•daaraan geen onmiddelijk aandeelmaar het verblijf van
duizenden vreemdelingen op dat Eilanden de snelle
opeensiapeling van klinkende muntmoesten noodwen
dig in zekeren zin eeneu nadeeligen invloed uitoefenen
op de bewoners zeiven en zulks te meer, dewijl door
het kcmtinentaal stelsel voor hen de markt van Hamburg
gesloten wasen de werkzaamheid der Loodsen nage
noeg gansclielijk gestoord was: terwijl de bewoners der
vaste kust zich uu ook van dit bedrijf meestergemaakt
hadden. De tijd en de noodzakelijkheid zullen hen
misschien wel eens weder tot de vorige eenvoudige
levenswijze terug brengen. Als middel tot schadeloos
stelling voor de verliezen welke het verminderde Loods
wezen te weeg brengtstelt de Auteur het oprigten
van een Zeebad en inrigting van daarbij behoorende ge
neeskundige behandeling voor tot genot van de frissche
zeelucht. Onder de vier bijgevoegde aanmerkingen of
bijlagen, meest van antiquarische inhoud heeft de tweede
ten opschriftOntdekking van iet Noordenwaarin de
meening ontwikkeld wordt, dat de ontdekking derCas-
siterisehe Eilanden niet door de Feneciers zelvemaar
eerst door hunne Volkplanters de Kart'aagers gedaan is.
Volgens het gevoelen van Heeren waren deze scheeps-
togten een gevolg van de etablissementen der Fenieiers
In Cades en Tartessus in het Zuidwestelijk Spanje die
aanmerkelijk ouder waren dan de stichting van Karthago.
In de merkwaardige uit Karthaagsche bronnen geputte
berigien in de Ora Maritima van Rufus Festus Avienus
welke niet lang geleden door Professor Heeren vertaald
cn toegelicht Isworden de scheepstogten cler Gadita-
nen of Tartessiers daar henen van die der Karthagers
als oudere onderscheiden.
Bij zulke duistere voorwerpen, waar zelfs reeds de
onbepaaldheid van den naam Fenicierdie ook op hunne
volkplanters overgedragen is gewordenhet onderzoek
moeijelijk maakt, zal men zich zeker wel altijd met
waarschijnlijkheden moeten te vreden houden. Het
zoo even vermelde geschrift van Avienus is echter ook
daarom opmerkelijk, dewijl het van een weleer zooge
naamd heilig Eiland melding maaktdat uitgestrekt in
tic zee ligtvan het Hibemische volk bewoond wordt
tegen over de Albionische Eilanden gelegen. Het is waar
zegt Heerenvolgen onze aardrijkskundige beschouwings
wijze zouden wij deze woorden van Avienus op Ierland
moeten toepassendoch dit belet niet dat zich alhier
een ruim veld voor Conjecturen opent wanneer men in
aanmerking neemtdat Helgoland in vroegere eeuwen
een' veel uitgestrekter omvang gehad heeft. Altijd
blijft naar het oordeel van den meermaals genoemden
beroemden Goettingschen geleerde, zoo veelzeker.dat
reeds in het Fehicisch-Kartliagsché tijdvak alhier èèti
Eiland, door scheepvaart en handel beroemd, den naam
van het HeiHgc-F.iland droeg; De beide tut dit werk
behoorende geënlumineerde koperplaten geven gezigten
van het Eiland Helgoland van twee Onderscheiden
kanten beschouwd-.
Wii hebben slechts het een ander uit dit hoogst be
langrijk werk kunnen inededeelen, doch het zal genoeg
zijn om lezersdie genoegen vinden in Aardrijks - en
Volkenkunde, op hetzelve aandachtig te maken. Inzon
derheid omdat hetzelve in die schatting van den zoo
zeer bevoegden beoordêelaar, den Hoogieeraar Heeren
wiens oordeel wij hier tusschen gevlochten hebben,
op hoogeu prijs gesteld wórdt. IVnntzegt hij, wat
iszelfs in een IVereld-geschiedkundig opzigtwel belang
rijker dan de schildering van een volkje, hetwelk in de
nabuurschap van hoog geciviliseerde Natiën, zoo langen
tijd aan zijne voorvaderlijke zeden en zijne eenvoudige
levenswijze getrouw bleefen zulks, tot op een zekere
hoogte, heden nog is? De vergelijking tusschen het,
de Zee beheerschendeGroot-Brittannien, en het aan
hetzelve Rijk nu ook toebehoorende Eilandje Helgo
land biedt overeenkomsten en verscheidenheden aan,
die den Auteur tot overdenkingen aanleiding geven,
welke uit geheel nieuwe oogpunten genomen, eenige
zeer merkwaardige resultaten opleveren. In het voor
treffelijk Algemeen Aardrijkskundig woordenboek van den
Heer J. van IVijk Roelandszoonleest men de navol
gende beschrijving van dit Eiland
Helgoland, Eiland aan de knst van Holstein,
sedert 1814 aan de Engelschen afgestaan, op 54.
1134- N. B. en 25. 31*. L.6 mijlen van de Jahde,
de Wezer, de Elbe, en den Eider. Het bestaat
eigenlijk uit twee Eilandenhet Rots-Eiiand en
de Dune of het lage land, waarvan het eerste in het
boven- en benedenland verdeeld wordtwelke deelen
door eenen reeks van rotsen, en door eenen trap van
180 voeten breedte, met elkander vereenigd zijn
terwijl de grootste hoogte des rots ai6, en tfe laagste
84 voeten bedraagthet lage land is een zandbank
boven de zeevan twee vuurtorens voorzien en
door een aantal klippen omringd. Aan het rots-eiland
bevinden zich twee door de natuur gevormde havens
de Noorder- en Zuiderhaven genaamd.
Alleen het bovenland van het rots-eiland is bewoond.
Aldaar is het fortde vuurtoren de kruidtoren het
magaziin met het tuighuis, het kleine magazijn, de
kerk met twee Predikanten de school enz. Het
getal der inwoners beloopt ruim 2200, die alle Duit-
schers en Lutersch zijdeze opgave van Duitschers
behoort nu wel gewijzigd te wordennaar het
gene in het vorenstaande werk van den Veldtuig-
meester von der Decien voorkomt). Zij bestaan van
de visscherijhet loodswezen en den smokkelhandel.
Gedurende het zoogenaamde stelsel van het vaste land
was Helgoland een der voornaamste punten van waar
de Engelsche goederen naar het vaste land vervoerd
werden; en toen was de bevolking tot 4000 ii 5000
zielen geklommen, waarvan echter nu weder onge-
cHet vervolg op den kant van deze bladz.)
De Leydsche Maatschappij van IVcldadigheidin
het jaar 1817 opgerigtter ondersteuning van zoodanige
hulpbehoevendedoch uit geene armenkassen bedeeld wor
dende Ingezetenen dezer Stadvanwelke men veronder
stellen kan dat zij door dezen onderstandgepaard met
eigeti vlijttegen verder verval tot armoede bewaard
zullen blijven, hield op heden hare negende jaarlijksche
vergadering, waarin door de Hoofddirectie, met over
legging van den staat en de bewijzen harer rekening en
verantwoording, verslag werd gedaan, dat in het ver
leden najaar door 175 Begunstigers der Maatschappij,
benevens 34 Heeren Studenten der Leydsche Hooge-
schoolis bijeengebragt een som van f 5306,50waar
mede gedurende den winteren ooitIngeval van
ziekte van Hoofden des huisgezinsin den zomer on
der het bijzonder töezigt van 38 Medewerkers aan
284 Huisgezinnen bevattende 1199 personen de na
volgende onderstand is verleendals
10500 drie ponds Roggenbroien. 1995 anderhalf ponds
Tarwenbroden. 1479 Agchelen Aardappelen. 1271 Maten
Grutten. 336 Maten Erwten. 146 Maten Havergort,
1005 Tonnen Turf. 323 Hemden. 4 Eedlakens. 11 Paar
Kousen of Sokken, 32 Wollen Dekens, f 107,55 ter aan
koop van Klederen en Gereedschappen, f 199,60 ter be
taling van Huis- en Kamerhuur, f 198,70 ter Lossing van
Panden uit de Bank van Leening. 792,35 voor Ge
nees- en Heelmiddelen
Zijnde daarenboven aan eenige Begunstigers der Maat
schappij Bons voor Aardappelen, Turf, Hemden enz.,
ter hunner eigene uitdeeling, afgegeven, en daarvoor
ontvangen 833>3°-
De Hoofddirectie, volgens besluit der vergadering,
hare werkzaamheden wederom zullende aanvangenen
Van jaar tot jaar meer overtuigd geworden van het
wezenlijk nutdat door deze weldadige Inrigting wordt
gestichtter opbeuring van hulpbehoevenden die
zonder dezelve, grootendeels ten laste der Armen
kassen zouden moeten vervallen beveelt de instandhou
ding en uitbreiding dezer Inrigting haren Begunstigers
en allen Menschenvrienden niet te meerder nadruk aan
daar de Maatschappijbij het overlijden van een en
ander harer Leden aanzienlijke bijdragen heeft verloren
en zij doet zulks met te meerder vrijmoedigheiddaar
zij zich overtuigd houdtdat de beproefde mededeel
zaamheid van Leydens Ingezetenen, tot welke noodlij
dende Landgenooten en zelfs Vreemdelingen nooit te
vergeefs de toevlugt nemen, zich aan hunne hulpbehoe
vende Stadgenooten geenszins zal willen onttrekken.
Leyden den 25 October 1826.
De Hoofddirectie voornoemd,
D. F. VAN ALPHEN. C. LEEMBRUGGE.
L BAK E. A. PLUYGERS.
'D. VAN LEYDEN GAEL. H. R O S K E S
A. VAN G ER WEN.
A. HARTE VELT.
W f E
1 - CTJ
9 "O J=
75 ?- fp u
rO o <D
'8>g F g
c; o -
rC
II u d
'on <D ci
O CD
SP
CJ (D
0 1-5
*2 hC 0 CJ r. a
cJa «f'* *>§>-* °-H s
1 CD
G
.ÉTS
fes s 0
CJ *-
v SJ J2
c p O
g 3 ei M s
-rP CJ CD
9 Z> V a
N
o
'Z 'E -c;
t- 72.-G 5
:p u o
»- cA O N g
CJ
3 „U'S
2 §5 =-
O 'J <D <D
co CJ (D
<D SS."'
sIQ s
eJ*
CD
'■p to 2
v.
n S &o S g>~
CJ «J2 CJ »r~ cs
fes2
tr. o
•- t? a c -S:
CD CA
O C 03
c r~>
CJ bO
I af §HJq ES s S-SF22 3
rC ec1) S S
T3 p
2 .5
1/3 -- -O
u 1) c
Jsd
"§£§11^17-1
.0 2 n g S
„Jr.—C*P'^,2<D(-j CJ
S D 5J J. J- f,
s5;Bg8^|-=i^|g-s
s^ssn-sgjig!!
T3 5 bfi 4_, '2n5
,M o 5^ W30
Ss S K 2-a-S
K {J u o c -C r, CJ
tb K
O o-g s
S 5 S o* c o
J CJ w N ''•P O Hg 0
g e- d S>72
G T3 «-. <D
qj n» cj ti rr jd
O
fes
J- u-h c- ca»" J-S
S K -g „'-S c "E Z s
5. g - ,c S -S S s g .a
■s e o 03 >1 -1 «-S
g M"5 J»
feo
'c w O-
EC •- CJ
O
■q P 5 cj o]
NP'-?Cl"ü Pt:J3PPui,PCj
5 a S s g-g
g.g-a e g
at; s --s u 75-s
(D C; O O
«D E
=„*--£ S B-'
EoJ
•8 3^
St; Or
5 BJJaa
.ti feo 0. ^3 *3
fep'U <Ut«^^e!<D?S_C^
U, *15 ^—*5
ti fe° r-, .G <D
^.E tfo
c v
ca -
sr g
O C2
r O ti
s Sj
1
o Ot
a
2 j> 5(£-c
ts feS-° Xk _,CJ
!>2-! 0"3.«a^-8|
.a»S.5-ö-ggw
15 I
•S g.
J2
w
-2
G
OJ
Qj O
•I I
S a>
i fes
p 5 "2
C CJ C <D 3 o ca C O
w O ~a QJ a O ts
QJ .5» c t-
=5 45 S g
F
c «b c g
•V s E I
ae c 2
a i a 8 s
|8#ÖS'
Q 3
«■slj".
Q
G cj n t-
O 3
C r <D
g I
CJ G JD E
AA fcD CJ <D O
C AX 1
s "O t-
CJ Kr t u
- W "I c." T3
u f;
15 'a E 5
- G
c CJ
'O S a cj
- - S'E
CJ CJ o CJ u.
pj y- o
E
CJ
5
ts c
CJ
e
QJ
c
2
H
O
M K-
2 a
f o
O
fe
- 2
(-1 ld
O
O W
E-|
ai
T3 CJ
CJ
n
o
•2
ca
fes
Cj
rT3
g
CJ j-
7H:^
o
*3
aj "3
R R R R R R R
VERSCHUUR,'
